molekularne podstawy achondroplazji i ich

Nowiny Lekarskie 2012, 81, 6, 677–678
MARCIN DE MEZER1, PRZEMYSŁAW KOPCZYŃSKI2
MOLEKULARNE PODSTAWY ACHONDROPLAZJI I ICH KONSEKWENCJE
W NARZĄDZIE ŻUCIA – PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA
MOLECULAR BASIS OF ACHONDROPLASIA AND IT’S CONSEQUENCES
IN MASTICATORY SYSTEM – LITERATURE REVIEW
1
Katedra i Klinika Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Kierownik: prof. zw. dr hab. Teresa Matthews-Brzozowska
2
Pracownia Miniimplantów Ortodontycznych Katedry i Kliniki Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Kierownik Pracowni: dr n. med. Przemysław Kopczyński
Streszczenie
Achondroplazja jest zaburzeniem autosomalnym, dominującym o pełnej penetracji. Powstaje w wyniku dziedziczenia lub jako
następstwo mutacji. Prawie wszystkie przypadki są skutkiem tej samej mutacji genu kodującego receptor czynnika wzrostu
fibroblastów 3 (FGFR3). Jest jednym z najczęstszych schorzeń z grupy osteochondrodysplazji i jednocześnie najczęstszą przyczyną
karłowatości. U chorych dochodzi także do poważnych zmian w obrębie czaszki, a w szczególności jej części twarzowej. Celem
pracy było przeanalizowanie najnowszych doniesień na temat genetycznych podstaw achondroplazji i ich konsekwencji w narządzie
żucia. Poddano analizie piśmiennictwo z zasobów bibliotecznych z ostatnich 20 lat. Kryterium wyszukiwania stanowiły hasła:
achondroplazja, cefalometria, gen kodujący FGFR3. Ostatecznie wybrano do przeanalizowania 9 z 80 publikacji.
SŁOWA KLUCZOWE: achondroplazja, cefalometria, zaburzenia genetyczne.
Summary
Achondroplasia is an autosomal, dominant, full penetration genetic disorder. This condition can be inherited, but also is caused by
novel mutations. Almost all cases are result of the same mutation of FGFR3 gene, the one of the most common chondrodysplasias
and cause of dwarfism. In patients changes in skull, specially in facial region, are observed. The aim of the study was analysis
of recent papers about genetic grounds of achondroplasia and their cosequences in masticatory system. Papers from publications
databases from last 20 years were analysed. Searching criteria were keywords: achondroplasia, cephalometrics, FGFR3 gene.
Finally 9 publication out of 80 were chosen.
KEY WORDS: achondroplasia, cephalometrics, genetic disorders.
Wstęp
Materiał i metody
Achondroplazja jest zaburzeniem autosomalnym,
dominującym o pełnej penetracji. Powstaje w wyniku dziedziczenia lub jako następstwo mutacji [1]. Prawie wszystkie przypadki są skutkiem tej samej mutacji
genu kodującego receptor czynnika wzrostu fibroblastów 3 (FGFR3). Jest jednym z najczęstszych schorzeń
z grupy osteochondrodysplazji i jednocześnie najczęstszą przyczyną karłowatości. U chorych dochodzi także
do poważnych zmian w obrębie czaszki, a w szczególności jej części twarzowej [2]. Zmiany w obszarze twarzy to przede wszystkim hipoplazja kości szczękowych,
z dotylnym przechyleniem ich podstawy, powiększenie
mózgoczaszki i niedorozwój, w szczególności piętra
środkowego części twarzowej czaszki. W badaniu radiologicznym stwierdza się znaczne powiększenie mózgoczaszki, skrócenie tylnej podstawy czaszki, zmniejszenie kości szczękowej [3].
Założeniem pracy było przedstawienie na podstawie przeglądu piśmiennictwa najnowszych doniesień na
temat genetycznych podstaw achondroplazji i ich konsekwencji w narządzie żucia. Poddano analizie piśmiennitwo z zasobów bibliotecznych z ostatnich 20 lat. Kryterium wyszukiwania stanowiły hasła: achondroplazja,
cefalometria, gen kodujący FGFR3. Ostatecznie wybrano do przeanalizowania 9 z 80 publikacji.
Wyniki
Chorzy z achondroplazją charakteryzują się nie tylko
zaburzeniem wzrostu, ale także deformacjami kończyn
i stawów. Kobiety nie przekraczają 125 cm, a mężczyźni 130 cm. Dochodzi do znacznego skrócenia kończyn,
a zwłaszcza ich odcinków proksymalnych. Ręce są często w całości pomniejszone, palce znacząco skrócone.
PRACE POGLĄDOWE
678
Marcin de Mezer, Przemysław Kopczyński
W obrębie stawów łokciowych i biodrowych stwierdza
się przykurcze, ograniczające ich ruchy [4]. W odcinku
piersiowo-lędźwiowym kręgosłupa występować może
kifoza, w obrębie której stwierdza się znaczące przewężenie światła kanału kręgowego. W odcinku lędźwiowym
dochodzi często do pogłebienia lordozy, a w odcinku
krzyżowym do poziomego ułożenia kości krzyżowej [5].
Do poważnych zmian i charakterystycznych dla
achondroplazji deformacji dochodzi w obrębie czaszki. Charakterystyczny wygląd czaszki manifestuje się
powiększeniem mózgoczaszki, czemu towarzyszy znaczne powiększenie guzów czołowych [6]. W obrębie piętra
środkowego twarzoczaszki zauważa się jej niedorozwój [7]. W obrazie radiologicznym zwraca się uwagę na
skrócenie tylnej podstawy czaszki, zmniejszenie otworu
wielkiego i jego skośne ustawienie. Kości szczękowe są
zmniejszone, a zatoki czołowe ulegają powiększeniu [8].
Jak podają autorzy badań, przyczyną tak wielu zmian
w obrazie czaszki są zaburzenia rozwoju kości na podłożu chrzęstnym oraz zbyt wczesne zrastanie się chrząstkozrostów podstawy czaszki, które są pierwotnymi centrami wzrostu [9]. Zaburzenie wzrostu podstawy czaszki wpływa na relacje pomiędzy szczęką i żuchwą, a to
w konsekwencji na zaburzenia zębowo-zgryzowe [10].
Bjork wykazał, że charakterystycznemu zmniejszeniu kąta podstawy czaszki u chorych na achondroplazję,
towarzyszy obniżanie się stawu skroniowo – żuchwowego. Skutkiem tego jest doprzednia rotacja szkieletu
twarzy [11]. Towarzyszy temu prognatyczne położenie
żuchwy, czemu towarzyszą doprzednie wady zgryzu
charakterystyczne dla III klasy szkieletowej [12].
Wnioski
W prezentowanej pracy autorzy na podstawie przeglądu piśmiennictwa wykazali molekularne podstawy
choroby genetycznej, jaką jest achondroplazja i jej konsekwencje w zaburzeniach w obrębie czaszki. Ze szczególną uwagą podkreślono zaburzenia szkieletowe twarzoczaszki, prowadzące do powstawania wad zgryzowo-zębowych. Należy podkreślić, że chorzy z achondroplazją wymagają wielospecjalistycznej opieki medycznej,
ze szczególnym uwzględniem diagnostyki poszczególnych wad.
PRACE POGLĄDOWE
Piśmiennictwo
1. Kara P., Ozkan D., Erdem A., Kerman K., Pehlivan S.,
Ozkinay F., Unuvar D., Itirli G., Ozsoz M. Detection of
achondroplasia G380R mutation from PCR ampicons by
using inosine modified carbon electrodes based on electrochemical DNA chip technology. Clin Chim Acta.
2003;336:57–64.
2. Brown R.R., Monsell F.Understanding the skeletal dysplasias. Curr Orthop. 2003;17:44–55.
3. Suri M. Craniofacial syndromes. Semin Fetal Neonatal
Med. 2005;10:243–257.
4. Imamura Y., Kondoh T., Kamei T., Tsuru A., Shimasaki Y.,
Kinoshita E., Matsumoto T., Moriuch H. A case of achondroplasia with severe respiratory failure, profound, developmental delay and hypercreatine phosphokinasemia.
Pediatr Int. 2000;42:564–567.
5. Matsui Y., Kawabata H., Ozono K., Yasiu N. Skeletal and
development of achondroplasia: Analysis of genotyped
patiens. Pediatr Int. 2001;43:361–363.
6. Cohen M.M. Jr, Walker G.F., Philips C. A morphometric
analysis of the craniofacial configuration in achondroplasia. J Craniofac Genet Dev Biol. 1985;5(supl. 1):139–165.
7. Tang D. J. A case report of achondroplasia. Chin Med J.
1986;99:429–430.
8. Castiglia P.T. Achondroplasia. J Paediatr Health Care.
1996;10:180–182.
9. Kulewicz M. Wzrost i rozwój twarzoczaszki. Acta Clin.
2002;2:168–178.
10. Bacetti T., Franchi L., McNamara J.A. Cephalometric
variables predicting the longterm success or failure of
combined rapid maxillary expansion and facial mask therapy. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2004;126:16–22.
11. Klocke A., Nanda R.S., Kahl-Nieke B. Role of cranial base
flexure in developing sagittal jaw discrepancies. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2002;122:386–391.
12. Barone C.M., Eisig S., Jimenez D.F., Argamaso R.V.,
Shprintzen R.J. Achondroplasia: pre- and postsurgical considerations for midface advancement. Cleft Palate Craniofac J. 1994;31:74–77.
Adres do korespondencji:
dr n. med. Marcin de Mezer
ul. Bukowska 70
60-812 Poznań
e-mail: [email protected]