plik pdf

5. Wnioski.
Wnioski, które uczniowie zapisują w zeszytach, są sformułowane na podstawie
zapamiętanych informacji, np.
Świat opisany przez Galla w przedmowie do księgi I Kroniki polskiej jest światem
dwoistym. Zaludniają go Słowianie i nie-Słowianie, Polacy i nie-Polacy, poganie
i chrześcijanie. Jednak Gall w swym opisie skupiony jest na Polsce. Jej władcy przypisuje obowiązek prowadzenia wszelkimi sposobami chrystianizacji barbarzyńskich
ludów północy (wynika to z przynależności do zachodniego kręgu kulturowego
i religijnego oraz interesu politycznego). Polskę postrzega Gall jako kraj waleczny,
niezwyciężony – to element panegiryzacji. Uwielbienie i podziw są tym większe, że
ziemie, którymi włada Bolesław, swą urodzajnością i bogactwem darów natury stają
się bliskie wyjątkowości i obfitości ogrodu edeńskiego.
Długie zdania o skomplikowanej składni, stosowanie z umiarem, ale i wyraźnym
rozmysłem środków artystycznych zdradzają nam w osobie autora człowieka
biegłego w sztuce literackiej, a obecność powtórzeń, wyliczeń, hiperbol, rytmizowanie wypowiedzi i wzmacnianie ekspresji, nawiązywanie do wcześniejszej
myśli sugerują, że autorowi nieobca była również sztuka retoryki. Sprawność
i prawdziwość geograficznego opisu położenia Polski, próba określenia jej kondycji
wobec państw ościennych są dowodem erudycji i wiedzy Galla.
Tekst zapowiada, że najważniejszą jego treścią będą czyny księcia Bolesława, toteż
Kronikę polską należy kojarzyć z popularną w średniowieczu panegiryczną epiką
rycerską (chansons de geste).
6. Praca domowa.
Wyszukaj w słowniku terminów literackich pojęcie chansons de geste. Wypisz
w zeszycie wszystkie cechy chansons de geste, które odnajdujesz w Kronice polskiej
Galla Anonima.
Temat: Polszczyzna czy niepolszczyzna? Lektura „Legendy
o św. Aleksym”.
(czas realizacji – 1 lekcja)
Cele szczegółowe:
kształcenie umiejętności uważnego słuchania
dochodzenie do rozumienia tekstu metodą wielokrotnego czytania
uświadomienie, że język jest materią żywą, podlegającą przemianom
Materiał:
podręcznik: Legenda o św. Aleksym, s. 92–93
1. Wprowadzenie.
Wprowadzamy uczniów w treść Legendy o św. Aleksym, dochodząc do momentu,
o którym mówi fragment zamieszczony w podręczniku (s. 92 – 93), lub uczniowie
sami zapoznają się ze streszczeniem historii Aleksego, korzystając z podręcznika (s. 91).
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
2. Uważne słuchanie.
Głośno odczytujemy z podręcznika fragment Legendy. . . i prosimy uczniów, by
po jego wysłuchaniu zapisali myśl przewodnią tekstu i sporządzili plan zdarzeń
opisanych we fragmencie*. Po skończeniu zadania kilku uczniów odczytuje swoją
pracę. Pytamy, co w trakcie wykonywania zadania sprawiało im największą trudność
(uczniowie będą zgłaszać trudność z rozumieniem języka tekstu).
3. Czytanie ze zrozumieniem tekstu staropolskiego.
Uczniowie jeszcze raz – teraz samodzielnie – czytają fragment Legendy. . .,
korzystając z objaśnień umieszczonych obok tekstu, a po lekturze zapisują
w zeszytach myśl przewodnią i plan zdarzeń. Następnie porównują efekty ćwiczenia
pierwszego i drugiego. Pytamy o refleksje i wnioski wypływające z ewentualnych
różnic w efektach ćwiczeń.
4. Wprowadzenie i objaśnienie pojęcie archaizm (próba translacji).
Proponujemy, by uczniowie uwspółcześnili np. następujący fragment Legendy. . .
„Tu więc była ludzi siła,
Silno wielka ciszczba była.
Kogokole para zaleciała
Od tego świętego ciała,
Który le chorobę miał,
Natemieści[e] zdrow ostał”.
Porównywanie uczniowskiego przekładu na współczesną polszczyznę Legendy. . .
z wersją podręcznikową ma uświadomić uczniom, że zmianom uległ cały system
języka (składnia, fleksja, leksyka). Dopowiadamy, że zmiany zaszły również
w wymowie.
5. Podsumowanie lekcji.
Język polski jest materią żywą, dlatego rozumienie tekstów staropolskich może
nastręczać trudności. Aby dobrze rozumieć staropolszczyznę, należy poznać język
tego okresu.
6. Praca domowa.
Naucz się płynnie czytać dowolny fragment tekstu Legendy o św. Aleksym.
Temat: Kim ty byłeś, Aleksy?
(czas realizacji – 2 lekcje)
Cele szczegółowe:
poznanie modelu ascety i świętego
kształcenie umiejętności odnajdywania sensu zdań lub dłuższych fragmentów
wyrabiania postaw prospołecznych
* Jeżeli uczniom nie uda się wykonać zadania – co jest prawdopodobne – lekcja może toczyć
się dalej w zaplanowany sposób. Ważne jest, by uczniowie uświadomili sobie przyczyny
trudności w rozumieniu tekstu.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl