Wymagania w zakresie znakowania produktów mięsnych w świetle

aktualności
Wymagania w zakresie znakowania
produktów mięsnych w świetle
nowego rozporządzenia Unii
Europejskiej
Po kilku latach dyskusji na poziomie europejskim oraz wielu konsultacji z organizacjami
producentów żywności, konsumentów i innych
zainteresowanych stron 22 listopada 2011 r. zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym
Unii Europejskiej rozporządzenie Parlamentu
Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia
25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE)
nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG,
dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy
2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady,
dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE
oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004.
Tak jak wskazuje tytuł tej regulacji, ww. rozporządzenie zastąpi m.in. dyrektywę 2000/13/
WE z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych (z późn. zm.) oraz dyrektywę
Rady 90/496/EWG z dnia 24 września 1990 r.
w sprawie oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych (z późn. zm.), a tym samym
przepisy krajowe obejmujące obszar ww. dyrektyw. Rozporządzenie bezpośrednio stosuje
się we wszystkich krajach członkowskich Unii
Europejskiej, w tym także i w Polsce.
Aby umożliwić producentom dostosowanie
etykiet produktów spożywczych do wymagań
nowego rozporządzenia, jak również umoż2
liwić wykorzystywanie etykiet i opakowań
środków spożywczych znakowanych według
wymagań zawartych w krajowych przepisach
przewidziane zostały w omawianym rozporządzeniu unijnym dość długie okresy przejściowe.
Nowe rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności ma na
celu uporządkowanie, uaktualnienie oraz doprecyzowanie wymagań prawnych, biorąc pod
uwagę zarówno potrzeby producentów, jak
również konsumentów.
W omawianej regulacji prawnej zostały określone nowe definicje, chociażby dotyczące „etykiety”, „pola widzenia”, „głównego pola widzenia”, „czytelności podstawowego składnika”,
„nazwy przewidzianej w przepisach”, „nazwy
zwyczajowej”, „nazwy opisowej’ oraz „podstawowego składnika”.
Wśród istotnych zmian wprowadzonych w nowym rozporządzeniu unijnym należy wymienić w szczególności między innymi:
• wymóg obowiązkowego podawania informacji o wartości odżywczej na etykietach
produktów spożywczych, ustalone zostały
elementy, które należy zadeklarować w informacji o wartości odżywczej,
• wprowadzenie wymagań odnośnie czytelności etykiet produktów spożywczych
poprzez określenie minimalnej wielkości czcionki w odniesieniu do danych obo-
aktualności
wiązkowych, takich jak: nazwa żywności,
wykaz składników, składniki alergenne,
ilość określonych składników lub kategorii
składników, ilość netto żywności, data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia, wszelkie specjalne warunki
przechowywania lub warunki użycia, nazwa lub firma i adres podmiotu działającego na rynku spożywczym, kraj lub miejsce
pochodzenia w przypadku przewidzianym
w art. 26 rozporządzenia, instrukcja użycia,
jeżeli w razie braku takiej instrukcji odpowiednie użycie danego środka spożywczego
byłoby utrudnione oraz informacja o wartości odżywczej produktu,
• ustalenie wymogu odróżnienia składnika
alergennego podawanego w wykazie składników od reszty składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła,
• wskazanie podmiotu działającego na rynku spożywczym odpowiedzialnego za informacje na temat żywności,
• uszczegółowienie zasad podawania kraju
lub miejsca pochodzenia.
stosowania informacji, które mogłyby wprowadzać konsumenta w błąd, w szczególności:
• co do właściwości środka spożywczego, a w
tym co do jego charakteru, tożsamości, właściwości, składu, ilości, trwałości, kraju lub
miejsca pochodzenia, metod wytwarzania
lub produkcji,
• przypisując środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których on nie posiada,
• sugerując, że środek spożywczy ma szczególne właściwości, gdy w rzeczywistości wszystkie inne środki mają podobne,
zwłaszcza przez szczególne podkreślanie
obecności lub braku określonych składników lub składników odżywczych.
Zostało uzupełnione zapisem, iż informacje te
nie mogą wprowadzać w błąd również poprzez
sugerowanie wyglądem, opisem lub prezentareklama
Ponadto wprowadzono dodatkowe wymagania
dotyczące znakowania produktów mięsnych.
Niektóre z nich, to chociażby wymóg dotyczący nazewnictwa osłonek wędlin, w przypadku
gdy osłonka nie jest jadalna występuje konieczność wskazania takiej informacji. Określono
również szczegółowe wymagania dotyczące
nazewnictwa „mięsa mielonego”. Ponadto dla
produktów mięsnych, surowych wyrobów mięsnych, które mogą sprawiać wrażenie, że stanowią jeden kawałek mięsa, a w rzeczywistości
składają się z różnych kawałków połączonych
za pomocą innych składników, w tym dodatków do żywności i enzymów spożywczych lub
innymi sposobami, ustalono wymóg podawania informacji o następującej treści - „z połączonych kawałków mięsa”.
Wymagania prawne odnośnie rzetelności informowania na temat żywności, zakazujące
3
aktualności
cją graficzną, że chodzi o określony środek spożywczy lub składnik, mimo że w rzeczywistości komponent lub składnik naturalnie obecny
lub zwykle stosowany w danym środku spożywczym został zastąpiony innym komponentem lub innym składnikiem.
Należy podkreślić, iż generalną zmianą wprowadzoną w nowym rozporządzeniu unijnym
w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności jest wymóg obowiązkowego zamieszczania informacji o wartości
odżywczej na etykietach lub opakowaniach
środków spożywczych. Dotychczas w oznakowaniu wyrobów mięsnych rzadko pojawiała się informacja o wartości odżywczej, z powodu faktu, iż produkty te nie podlegały takiemu
obowiązkowi. W związku z tym istnieje konieczność zapoznawania się branży przemysłu
mięsnego z zapisami prawnymi w szczególnoreklama
ści dotyczącymi tego zagadnienia.
Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przekazywania
konsumentom informacji na temat żywności
na etykietach produktów spożywczych obowiązkowo będzie podawana informacja o wartości odżywczej obejmująca:
a.wartość energetyczną, oraz
b.ilość:
• tłuszczu,
• kwasów tłuszczowych nasyconych,
• węglowodanów,
• cukrów,
• białka,
• soli.
Należy szczególną uwagę zwrócić na fakt, iż na
produktach spożywczych zamiast zawartości
sodu będzie wskazywana obowiązkowo ilość
soli. W myśl definicji ustalonej w omawianym
rozporządzeniu, „sól” oznacza równoważną
zawartość soli obliczoną z użyciem wzoru: sól
= sód × 2,5. W uzasadnionych przypadkach,
np. jeżeli do produktów nie zastosuje się dodatku soli oraz innych związków mogących
zawierać sód, np. azotyn sodu (E 250), glutaminian sodu (E 621) bezpośrednio w pobliżu
informacji o wartości odżywczej można podać
komunikat wskazujący, iż zawartość soli wynika wyłącznie z obecności naturalnie występującego sodu.
Powyższą obowiązkową informację żywieniową można będzie dobrowolnie uzupełnić przez
podanie zawartości jednego lub kilku z następujących składników:
• kwasy tłuszczowe jednonienasycone,
• kwasy tłuszczowe wielonienasycone,
• alkohole wielowodorotlenowe,
• skrobia,
• błonnik,
• witaminy lub składniki mineralne wymienione w załączniku XIII rozporządzenia
oraz obecne w produkcie w znaczącej ilości.
4
aktualności
W przypadku produktów mięsnych znaczącą
ilość witamin i składników mineralnych będzie stanowić co najmniej 15% referencyjnych
wartości spożycia, ustalonych w omawianym
rozporządzeniu unijnym, w przeliczeniu na
100 g produktu.
Informacja o wartości odżywczej wyrobu, zarówno elementy informacji obowiązkowej jak
i uzupełniającej (dodatkowej), powinna być
prezentowana w kolejności ustalonej w rozporządzeniu. Dane te muszą być umieszczone
w tym samym polu widzenia, w formacie tabeli, z wyrównanymi liczbami. W przypadku
braku wystarczającego miejsca na etykiecie, informacja żywieniowa może być prezentowana
w formacie liniowym. Należy zaznaczyć, iż informacja żywieniowa musi być podawana obowiązkowo na 100 g.
Prezentując w oznakowaniu produktów spożywczych informację o zawartości składników odżywczych należy brać pod uwagę fakt,
iż są to wartości średnie. W świetle definicji
ustalonej w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przekazywania
konsumentom informacji na temat żywności „wartość średnia” oznacza wartość, która najlepiej określa ilość składnika odżywczego zawartego w danym środku spożywczym
i uwzględnia sezonową zmienność, wzorce
konsumpcji i inne czynniki, które mogą mieć
wpływ na zmianę wartości rzeczywistej. Należy zaznaczyć, iż wartości w informacji odżywczej mogą być oparte nie tylko na analizie żywności dokonanej przez producenta, ale również
na obliczeniu na podstawie znanych lub rzeczywistych wartości średnich, użytych składników lub obliczeniu na podstawie ogólnie dostępnych i zaakceptowanych danych.
mi deklarowanymi w znakowaniu, a wartościami oznaczonymi analitycznie w produkcie
ułatwiłoby pracę nie tylko organom urzędowej
kontroli, ale również producentom żywności.
Ustalenie powyższych zakresów tolerancji jest
przedmiotem prac Komisji Europejskiej.
Należy zaznaczyć, iż nie wszystkie produkty
spożywcze podlegają obowiązkowemu znakowaniu informacją o wartości odżywczej. Rozporządzenie w sprawie przekazywania informacji konsumentom na temat żywności
wprowadza pewne wyjątki co do takiego obowiązku. W przypadku oferowania środków
spożywczych do sprzedaży konsumentom finalnym lub zakładom żywienia zbiorowego
bez opakowania lub w przypadku pakowania
środków spożywczych w pomieszczeniu sprzedaży na życzenie konsumenta lub ich pakowania do bezpośredniej sprzedaży, podawanie
reklama
Ze względu na problemy pojawiające się odnośnie podawanych wartości w informacji
żywieniowej, ustanowienie na poziomie Unii
Europejskiej zakresów tolerancji zawartości
składników odżywczych pomiędzy wartościa5
W
informacji o wartości odżywczej nie jest obowiązkowe, chyba że państwo członkowskie przyjmie
przepisy krajowe zawierające taki wymóg. Ponadto w załączniku V do omawianego rozporządzenia
podane są środki spożywcze zwolnione z wymogu przedstawiania obowiązkowej informacji o wartości odżywczej, m.in. produkty nieprzetworzone,
które zawierają pojedynczy składnik lub pojedynczą kategorię składników. Warto tu przypomnieć
definicję „produktów nieprzetworzonych” podaną
w rozporządzeniu (WE) Nr 852 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. WE L
139), w myśl której „produkty nieprzetworzone”
oznaczają środki spożywcze, które nie podlegają przetworzeniu i obejmują produkty, które zostały rozdzielone, podzielone na części, przecięte, pokrojone, pozbawione kości, rozdrobnione,
wygarbowane, skruszone, nacięte, wyczyszczone,
przycięte, pozbawione łusek, zmielone, schłodzone, zamrożone, głęboko zamrożone lub rozmrożone.
ołych Świąt
es
Podkreślenia wymaga fakt, że przepisy rozporządzenia w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności będą stosowane od 13 grudnia 2014 r., z wyjątkiem art. 9 ust. 1
lit. l) dotyczącego konieczności podawania informacji o wartości odżywczej, który stosuje się od 13
grudnia 2016 r. oraz części B załącznika VI dotyczącego szczegółowych wymogów w zakresie nazewnictwa „mięsa mielonego”, którą stosuje się od
dnia 1 stycznia 2014 r. Należy jednak zaznaczyć, iż
pomiędzy 13 grudnia 2014 r. a 13 grudnia 2016 r.
w przypadku, gdy informacja o wartości odżywczej jest przekazywana na zasadzie dobrowolności,
musi ona spełniać wymogi artykułów 30-35 omawianego rozporządzenia.
Alicja Walkiewicz
Wykaz źródeł dostępny u autorki