Retoryka erotyzmu w prozie Milana Kundery

„Bohemistyka” 2016, nr 1, ISSN 1642–9893
Anna Maria SKIBSKA
Poznań
Retoryka erotyzmu w prozie Milana Kundery
Keywords: rhetoric, eroticism, style, semiotic, symbolic, substitution
Słowa kluczowe: retoryka, erotyka, styl, semiotyczne, symboliczne, substytucja
Abstract
In the essay, I make an attempt to explore a question of style, derived from
Nietzsche’s discourse devoted to a figure of woman. Re-written subsequently
by Derrida, the discourse itself turns out to be organized around the convoluted rhetoric events which are to reveal and at the same time conceal the representation of woman in both languages: of philosophy and of literature. As is
well known, Kundera’s novels and essays consist in a significant and
sometimes ambivalent confrontation occurring between these two languages,
which also result in feminine characters’ construction often subordinated to
the dominant rhetoric of eroticism. Furthermore, this rhetoric determines the
dualistic perspective regarding the lovers’ relationships, according to which
the image of woman is considered on different levels (i.e. as a reduction to the
bodily ego, or emotional drive acting between sex and sublimation, etc.),
which, however, always refer to the figurative procedure of transformation.
W eseju dokonuję próby przebadania kwestii stylu, wywiedzionej z Nietzscheańskiego dyskursu poświęconego figurze/tematowi kobiety. Ów
dyskurs, przeczytany ponownie przez Derridę, okazuje się systemem zorganizowanym wokół zawiłych wydarzeń retorycznych, które jednocześnie służą
ujawnianiu i skrywaniu interesującego mnie tematu obecnemu w obu
językach: filozofii i literatury. Jest faktem powszechnie znanym, że powieści
oraz eseje Kundery stanowią znaczącą i czasem ambiwalentną konfrontację
zachodzącą w granicach tych języków, co odbija się w konstrukcji postaci
kobiecych, niezwykle często podporządkowanych dominu- jącej retoryce
erotyzmu. Co więcej, owa retoryka determinuje dualistyczną perspektywę
dotyczącą relacji miłosnych, w optyce których obraz kobiety rozważany
bywa na różnych poziomach (np. jako redukcja do cielesnego ego lub popęd
emocjonalny wpływający na doświadczenie seksu oraz miłosną sublimację
etc.) – poziomy te jednakowoż zawsze odsyłają do figuratywnej procedury
transformacji.