Stres psychospołecznym zagrożeniem w miejscu pracy pielęgniarki

Stres psychospołecznym zagrożeniem w miejscu pracy pielęgniarki i położnej
„Czas, to żadna droga szybkiego przejazdu
pomiędzy kołyską a grobem,
czas – to miejsce na zaparkowanie pod słońcem”
Phil Bosmans
Stres jest jednym z wielu potencjalnych wyznaczników zdrowia. Nie jest on
zjawiskiem nowym, a towarzyszy człowiekowi od początku jego życia. Często określa się go
jako pewien psychiczny stan człowieka, będący pochodną reakcji na uwarunkowania
środowiskowe.1Szczególnym miejscem, w którym występuje wiele bodźców (stresorów)
wywołujących stany stresowe u człowieka, jest środowisko pracy.
Spośród licznych definicji stresu, w których próbowano wyrazić najbardziej
charakterystyczne cechy tego zjawiska, trafna z fizjologicznego punktu widzenia wydaje się
definicja sformułowana prze Kozłowskiego i Nazara: „stres to nadmierna reakcja na
jakiekolwiek obciążenie, obejmujące zmiany neurohormonalne”. Definicja ta precyzuje istotę
stresu jako zjawiska charakteryzującego się reakcją niewspółmiernie dużą do potrzeb
organizmu, określonych koniecznością odpowiedzi na bodźce. Pozwala to na odróżnienie
działania czynnika stresowego od wszystkich innych czynników środowiskowych, na które
odpowiedź w jej zakresie i sile jest podporządkowana potrzebom dostosowania się do
wymagań środowiska. W ergonomii używa się ogólnego pojęcia stres pracy.2
Fizjologiczne podstawy stresu
Badaczem, który rozwinął teorię oddziaływania czynników środowiska na organizm był
Hans Selye. Zajął się on przed wszystkim wpływem przewlekłego stresu na hormonalne
zmiany osi podwzgórze-przysadka-nadnercza i konsekwencjami tych zmian, zakłócającymi
równowagę psychofizjologicznych procesów organizmu.
Selye jako pierwszy w swojej pracy zastosował termin stres w odniesieniu do układów
biologicznych i zdefiniował go jako „niespecyficzną odpowiedź organizmu na wszystkie
bodźce”. Niespecyficzna odpowiedź wg niego oznacza podobną reakcję układu
neurohormonalnego, powodującą uwolnienie hormonów nadnerczowych: adrenaliny,
noradrenaliny i kortyzolu w odpowiedzi na różne bodźce środowiska.
„Choroba lub upośledzenie jest językiem naszego ciała,
które w ten sposób informuje, że nie udało nam się przystosować,
dopasować lub zmienić do potrzeb sytuacji
albo że dokonaliśmy tego za cenę zaburzeń fizjologicznych lub umysłowych”
Blair Justice
Więcej informacji:
Biuletyn Informacyjny Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Ostrołęce nr 4/2012, s.1519.
Opracowała:
mgr Anna Szydlik, gł. specjalista ds. bhp
1
Łodzińska J., Stres zawodowy narastającym zjawiskiem społecznym, Seminare, Towarzystwo Naukowe
Franciszka Salezego, t.28/2010, s. 125-138
2
Bugajska J., Konarska M., Kurkus-Rozowska B., Łuczak A., Sołtyński K., Widerszal-Bazyl M., Psychologiczne
problemy człowieka w środowisku pracy, CIOP, Warszawa 1998