biuletyn informacyjny wphi ankara 5/2009

BIULETYN INFORMACYJNY WPHI
ANKARA 5/2009
2009-11-10 09:54:54
2
Biuletyn Informacyjny WPHI Ankara Nr 5/2009 prezentuje bieżące informacje sygnalne z rynku Turcji, w tym
omówienie zmian legislacyjnych dotyczących gospodarki tureckiej, ze szczególnym uwzględnieniem sektora
farmaceutycznego. Ponadto w BI 5/2009 zamieszczono obszerne omówienie oceny KE postępu w 2009 r. w
odniesieniu do przedakcesyjnego procesu dostosowawczego Turcji do wymagań członkowstwa w UE.
BIULETYN INFORMACYJNY WPHI ANKARA
5/2009
SEKTOR FARMACEUTYCZNY: Jak sygnalizowano w Nr 4/2009 Biuletynu Informacyjnego WPHI Ankara, z dniem
18.09.2009 r. wprowadzono w Turcji rozporządzenie zmieniające 2009/15434 (“Decree to Amend the Decree on
Pricing of Medicinal Products for Human Use”), odnoszące się do cen farmaceutyków. Zgodnie z nim, ceny
referencyjne na środki farmaceutyczne podlegające ww. rozporządzeniu muszą być zgłaszane do Ministerstwa
Zdrowia przez firmy farmaceutyczne (dotychczas to na ministerstwie spoczywał obowiązek monitorowania i
aktualizacji tych cen poprzez bazy danych tureckie i międzynarodowe). Najważniejsza zmiana polega jednak na
wprowadzeniu ograniczenia dla cen sprzedaży ustalanych przez producentów leków do 60 procent najniższej
ceny sprzedaży danego leku, określonej na podstawie koszyka 10 krajów UE.
Ponieważ nowe regulacje nie dotyczą farmaceutyków ponad 20 letnich oraz innych tanich, łatwodostępnych
specyfików, uderzają one przede wszystkim w duże, zagraniczne koncerny farmaceutyczne, które zainwestowały
miliardy USD w opracowanie i badanie nowych leków oraz w budowę laboratoriów badawczo-rozwojowych i
zakładów produkujących leki w Turcji. W zamierzeniu tureckiego rządu, zmiana przepisów miała przynieść
corocznie wielomilionowe oszczędności w wydatkach na ochronę zdrowia.
W rezultacie, jak wynika z sondażu przeprowadzonego przez Stowarzyszenie Firm Farmaceutycznych
Wytwarzających Innowacyjne Leki (Association of Research-Based Pharmaceutical Companies (AİFD), nowe
regulacje rodzą ryzyko masowego wycofywania się wielkich koncernów farmaceutycznych z rynku tureckiego,
zawiedzionych brakiem przewidywalności i stabilności polityki rządu wobec sektora farmaceutycznego.
Respondenci przypominają, że sektor biotechnologii i produkcji leków w oparciu o własne laboratoria badawcze
został wcześniej uznany przez rząd Turcji za jeden z 9 sektorów “strategicznych”. Z tego względu, w ich opinii,
nowe regulacje grożą nie tylko wycofaniem inwestycji, ale także utratą setek miejsc pracy w zlokalizowanych w
Turcji laboratoriach i zakładach produkcyjnych. Już obecnie wiadomo, że jedna z firm farmaceutycznych zamyka
swe tureckie zakłady farmaceutyczne i poszukuje tańszych źródeł dostaw za granicą, inna planuje wstępnie
zwolnić grupę 150-200 pracowników.
Cytuje się wypowiedź Jeffreya Kemprecosa, dyrektora ds. Kontaktów zewnętrznych regionu Europy i Afryki firmy
Merck & Co Inc.: “Zaledwie kilka miesięcy temu branża farmaceutyczna z optymizmem czekała na
przyspieszenie przez rząd reform wspierających inwestycje w sektorze innowacyjnych farmaceutyków. Obecnie,
firmy gorączkowo analizują awaryjne plany de-inwestycyjne, w tym zamykanie ośrodków produkcji i badania
leków oraz radykalnie tną zatrudnienie.”
AIFD zrzesza 40 firm farmaceutycznych posiadających własne laboratoria gdzie opracowuje się i testuje nowe
leki. Nowe regulacje mogą także, według zarządu AIFD, odbić się negatywnie na dostępności nowych specyfików
dla chorych oraz doprowadzić do upadłości wielu tureckich aptek, które nie będą w stanie skutecznie
zaopatrywać pacjentów w niezbędne leki nowej generacji. (Today’s Zaman, Stambuł, 06.11.2009 r.)
EKSPORT: Turcja kontynuuje reorientację swoich rynków eksportowych, poszukując nowych możliwości
handlowych m.in. poprzez współpracę w ramach Organizacji Państw Islamskich (OIC) zrzeszającą 57 krajów
członkowskich. W 2002 r. 18 państw OIC podpisało Umowę Ramową wraz z Protokołem o Systemie
Preferencyjnych Taryf Celnych (PRETAS). Zgodnie z Protokołem, wejście w życie Umowy Ramowej
uwarunkowane było jej ratyfikacją przez co najmniej 10 krajów członkowskich, co dokonało się w ostatnim czasie.
Do Turcji, Jordanii, Malezji, Omanu, Pakistanu, Syrii, Arabii Saudyjskiej i ZEA dołączyły Bahrain i Bangladesz, co
umożliwia podjęcie rozmów nt. wprowadzenia Systemu Taryf Preferencyjnych.
3
Minister Handlu Zagranicznego Zafer Caglayan, przemawiając na konferencji OIC w Cape Town, przypomniał, że
kraje islamskie stanowią 7% gospodarki światowej, ale tylko 1,8% światowego handlu. Nowe porozumienia o
wolnym handlu, jakie będą zawarte w ramach PRETAS będą sprzyjać zwiększeniu wymiany handlowej pomiędzy
krajami OIC. Odnosząc się do zarzutów UE o odwróceniu się Turcji od Europy, Caglayan stwierdził, że w okresie
styczeń-wrzesień br. gdy Turcja odnotowała dotkliwe straty udziałów w swych największych rynkach
eksportowych (Niemcy, Włochy i Rosja), obroty handlowe Turcji z krajami islamskimi i afrykańskimi wzrosły o
20%. Ogólnoświatowy kryzys najmocniej odbił się na gospodarkach rozwiniętych, natomiast gospodarki
zamknięte rozwijały się i łatwiej przezwyciężyły kryzys. Dlatego w swojej nowej strategii handlu zagranicznego
Turcja koncentruje się na rynkach Afryki, wschodzących rynkach Azji Centralnej i krajów ościennych, takich jak
Iran, Irak czy Syria. Kolejnym elementem strategii proeksportowej Turcji jest skupienie uwagi na krajach
posiadających nadwyżkę obrotów oraz wysokie rezerwy w handlu zagranicznym. Jako przykład, Minister
Caglayan podał Algierię, która ma nadwyżkę w handlu zagranicznym rzędu 40 mld USD oraz Chiny, których
nadwyżka handlu zagranicznego wynosi od 200 do 250 mld USD, przy rezerwach wymiany zagranicznej
sięgających 2,5 bln USD. W dniach 4-9 listopada br. w Stambule odbywa się 25. sesja Komisji ds. Współpracy
Gospodarczej i Handlowej OIC (COMCEC) oraz spotkanie na szczycie przywódców krajów członkowskich OIC.
(Today’s Zaman, 4 i 6.11.2009 r.)
ROLNICTWO: Program Inwestycyjny 2010 rządu tureckiego, który jest aktualnie dyskutowany w komisji
parlamentarnej, przewiduje przeznaczenie w 2010 r. 5,7 mld TL w ramach subsydiów (dopłat) dla rolnictwa.
Kwota ta jest o 1,31 mld TL wyższa niż w roku bieżącym, jako że subsydia dla rolnictwa, obejmujące pomoc
rozwojową dla obszarów wiejskich oraz hodowli zwierząt w ramach programu GAP (South Anatolia Project), mają
wynieść łącznie 4,58 mld TL. Subsydia dla rolnictwa przeznaczone są na wsparcie upraw organicznych,
wypracowanie bardziej wydajnych metod upraw oraz wykonywanie analiz jakości gleb (106 mln TL). 555 mln TL
wykorzystane będzie na dopłaty do paliwa rolniczego, 60 mln TL na wyhodowanie nowych nasion i sadzonek, a 9
mln TL na ochronę środowiska naturalnego pól uprawnych. Rząd subsydiuje także producentów orzechów
laskowych (stymulując zwiększenie areału plantacji) oraz wspiera dywersyfikację upraw dopłacając rolnikom za
rezygnację z upraw tytoniu i orzecha laskowego na małych działkach. Część zabudżetowanych srodków
przeznaczona będzie na wyrównawcze dopłaty bezpośrednie do cen produktów takich jak: bawełna, oliwa z
oliwek, soja, kukurydza i słonecznik. Subsydia na rzecz rozwoju obszarów wiejskich wyniosą 15 mln TL, a na
dopłaty do ubezpieczeń rolniczych 70 mln TL. (Today’s Zaman,6.11.2009 r.)
INWESTYCJE: Według raportu na 2010 r. Państwowej Organizacji ds. Planowania (State Planning Organization
DPT) pt. :”Generalne Cele Gospodarcze i Inwestycje”, w br. inwestycje w Turcji ogółem zamkną się sumą 148,7
mld TL, co oznacza spadek o 61,6 mld TL w stosunku do 2008 r.(210,3 mld TL). Jako główną przyczynę wskazuje
się załamanie inwestycji sektora prywatnego. Łączna wysokość inwestycji publicznych, która w 2008 r. wyniosła
40,6 mld TL według przewidywań w br. nie ulegnie znaczącej zmianie (wzrośnie do 40,9 mld TL). Na 2010 r.
planuje się wzrost inwestycji publicznych o 8,3% do 44,3 mld TL. Pomimo prognozowanego zwiększenia
inwestycji sektora prywatnego o ok. 20%, łączna wartość inwestycji wewnętrznych nie przekroczy wielkości
osiągniętej w 2008 r. (Today’s Zaman, 26.10.2009 r.)
INWESTYCJE ZAGRANICZNE/ENERGETYKA: Turecki sektor energetyczny uznawany jest za bardzo atrakcyjny
dla inwestorów zagranicznych, co po części wynika z wysokiego zapotrzebowania wewnętrznego na energię
elektryczną przez przemysł i odbiorców prywatnych oraz ciągle niedosteczny potencjał wytwarzania energii.
Turcja chce także odgrywać rolę głównego kraju tranzytowego nośników energii dla Europy. Jednocześnie, sektor
ten podlega postępującej prywatyzacji, a rząd Turcji zachęca inwestorów zagranicznych deklarując planowane
zaangażowanie państwa w przedsięwzięcia w sektorze energetyki na poziomie 122 mld USD do 2023 r.
Występując na 5. Forum Gospodarczym Szwajcaria - Turcja w Stambule 5 listopada, Minister Energetyki i
Zasobów Naturalnych Turcji Taner Yildiz stwierdził, że Turcja współpracuje praktycznie z wszystkimi krajami
świata w projektach poszukujących nowych rozwiązań i przyczyniających się do podniesienia bezpieczeństwa
energetycznego Turcji i Europy. Do 2030 r. Turcja zamierza pokrywać min. 30% swojego zapotrzebowania
energią pochodzącą ze źródeł odnawialnych, dlatego do 2013 r. planowane jest zbudowanie elektrowni
wiatrowych o mocy 13000 megawatów i kolejne o mocy 7000 MW do 2020 r. Wskazując na te oraz szereg innych
4
sposobności inwestowania w wytwarzanie czystej ekologicznie energii oraz inne projekty związane z ochroną
środowiska naturalnego, Minister Yildiz wezwał przedsiębiorców szwajcarskich do inwestowania w Turcji. Forum
było imprezą towarzyszącą dla Targów Energii Odnawialnej RENEX 2009. Na koniec 2008 r., łączny poziom
inwestycji szwajcarskich w Turcji wynosił 2 mld USD, a Szwajcaria zajmuje 12 miejsce wśród krajów pochodzenia
kapitału zagranicznego zainwestowanego w Turcji. (Today’s Zaman, 6.11.2009 r.)
INWESTYCJE ZAGRANICZNE / NOWE SZANSE: Ministerstwo Obrony Tanzanii zwróciło się do przedsiębiorców
tureckich z zaproszeniem do złożenia oferty i przedstawienia warunków finansowania inwestycji obejmujacej
budowę ok. 100 tys. domów dla żołnierzy służby czynnej sił zbrojnych Tanzanii i wojskowych w stanie spoczynku.
Ponadto, Ministerstwo Obrony zachęca tureckich oferentów do udziału w przetargu, który ma być wkrótce
ogłoszony, na dostawy 1000 pojazdów wojskowych. Tanzania realizuje program industrializacji i dąży do
przyciągnięcia zagranicznych inwestycji. (Today’s Zaman, 29.10.2009 r.)
PRYWATYZACJA: Jak wynika ze zbiorczych danych tureckiej Administracji ds. Prywatyzacji (Privatization
Administration OIB) oraz uzasadnienia do budżetu 2010, łączna wartość sprywatyzowanego majątku od 1986 r.
przekroczyła w Turcji 50 mld USD, z czego 38,2 mld zrealizowała OIB. Na koniec września br. łączny przychód z
przeprowadzonych operacji prywatyzacyjnych wyniósł 1,83 mld USD, natomiast przedsięwzięcia prywatyzacyjne,
które zostały już zatwierdzone lub znajdują się w trakcie procedury zatwierdzania przyniosą dodatkowo 2,4 mld
USD przychodu dla budżetu państwa. Oprócz OIB przedsięwzięcia prywatyzacyjne prowadzone były przez
turecki Fundusz Oszczędności i Depozytów (TMSF) i Ministerstwo Transportu. Jedną z największych transakcji
prywatyzacyjnych była sprzedaż Stambulskiej Giełdy Papierów Wartościowych (IMKB Istambul Stock Exchange),
która przyniosła 4,4 mld USD. W trzecim lub czwartym kwartale 2010 r. linie lotnicze Pegasus Airlines
przedstawią na Stambulskiej Giełdzie pierwszą ofertę sprzedaży swoich akcji obejmującej 25 do 30% udziałów.
Docelowo, Pegasus liczy na sprzedaż 60% akcji inwestorom zagranicznym, uzyskując środki potrzebne na zakup
nowych samolotów i uruchomienie zagranicznych połączeń lotniczych, m.in. ze Stambułu do Bazylei i do Paryża.
Obecnie, linie lotnicze Pegasus posiadają 24 samoloty, a do 2015 r. liczba użytkowanych statków powietrznych
ma wzrosnąć do 41. W 2009 r. przewidywane jest osiągnięcie zysku na poziomie 17 mln Euro, z potencjałem
wzrostu do 40 mln Euro w 2010 r. pod warunkiem, że nie wzrosną znacząco ceny ropy naftowej. (Today’s Zaman,
29.10.2009 r.)
ZMIANY LEGISLACYJNE: (SDEO Attorneys At Law ”Monthly Newsletter November 2009”)
1. PODATKI: Turcja i Finlandia podpisały (06.09.2009 r.) nową umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania,
która zastąpi dotychczasowa umowę obowiązującą od 1989 r. Oprócz dostosowania do zgodności z
postanowieniami Modelu Konwencji Podatkowej OECD i polityką podatkową obu krajów, w nowej umowie
poszerzono zakres współpracy administracyjnej w odniesieniu do wymiany informacji podatkowej oraz egzekucji
należności podatkowych.
2. CŁA: Przepisy celne, które weszły w życie wraz z publikacją w Dzienniku Ustaw/Official Gazette z dnia
07.10.2009 r., mają na celu podniesienie sprawności procedur celnych oraz wyeliminowanie nielegalnych
praktyk w tym zakresie. Jednocześnie, przepisy te kładą nacisk na zwiększenie konkurencyjności tureckich
przedsiębiorców, zapewnienie selektywnej i skutecznej kontroli celnej oraz komputeryzację pracy służb celnych.
Kontrole celne oparte będą na zarządzaniu ryzykiem, a deklaracja zbiorcza winna być przekazana elektronicznie
przed wprowadzeniem towarów na Turecki Obszar Celny. Wprowadzono dodatkową karę finansową za należnosci
celne nieuregulowane w terminie lub niedopłacone wskutek złożenia błędnej deklaracji. Rejestracja deklaracji
celnych będzie skomputeryzowana, a administracja celna będzie uprawniona do zatrzymywania towarów w
przypadku podejrzenia o naruszenie własności intelektualnej i praw patentowych. Na skutek protestów odnośnie
nadmiernej dotkliwości administracyjnej, obniżono wysokość minimalnej kary za naruszenie przepisów celnych
ze 198 do 60 TL. Nowe przepisy regulują także kwestie likwidacji zajętych towarów (przetarg, upłynnienie przez
sprzedaż na aukcji, przekazanie na cele dobroczynne, itp.) oraz poboru należności podatkowych.
3. OCHRONA ŚRODOWISKA: 10 października br. przyjęto, a następnie opublikowano w Dzienniku Ustaw nowe
przepisy i procedury dotyczące uzyskiwania zezwoleń na odprowadzanie ścieków przez firmy i instytucje w
5
obszarach gdzie brak jest oczyszczalni ścieków lub infrastruktury uzdatniania wody. Zezwolenia takie wydają, w
oparciu o Ustawę o kontroli zanieczyszczania wód, Wydziały Ochrony Środowiska i Lasów poszczególnych
prowincji. Zezwolenia takie, podobnie jak licencje w ramach systemu składowania odpadów na dnie mórz, są
ważne przez 5 lat.
4. ENERGETYKA I GÓRNICTWO: Rozporządzenie Zmieniajace do Przepisów o Licencjonowaniu Rynku Paliw
opublikowano w Dzienniku Ustaw z dnia 16.10.2009 r. Rozporządzenie dotyczy wydawania licencji/zezwoleń na
transport drogowy paliw płynnych, handlu i dystrybucji produktów ropopochodnych, itp. Wnioski o wydanie
licencji lub ich zmiany mają być procedowane i wydawane w terminie 15 dni (pod warunkiem, że są prawidłowe)
przez Departament Regulacji Rynku Paliw. Licencje nie dopuszczają świadczenia usług transportowych stronom
trzecim.
Na podstawie decyzji Wyższego Urzędu ds. Prywatyzacji (Nr. 2009/59), opublikowanej w Dzienniku Ustaw z dnia
24.10.2009 r., na listę elektrowni wodnych przeznaczonych do prywatyzacji wpisano dodatkowo 56
hydroelektrowni należących do Turkish Electricity Generation S.A. (EUAS). Prywatyzacja ta ma zostać
zrealizowana do końca 2010 r.
Rozporządzeniem Zmieniającym do Ustawy o Licencjonowaniu Rynku Energetycznego, który ogłoszono w
Dzienniku Ustaw dnia 30.09.2009 r. zaostrzono kryteria oceny wniosków inwestorskich dotyczących wydawania
zezwoleń na zakładanie nowych elektrowni wiatrowych, dokonywanej przez Turkish Electricity Transmission
(TEIAS). Zmiany dotyczą m.in. progów mocy przesyłowych oraz minimalnych odległości pomiędzy lokalizacjami
podstacji elektrowni wiatrowych.
Tureckie Ministerstwo Energetyki i Zasobow Naturalnych ogłosiło tekst projektu ustawy o rynku górniczym.
Projektowane ustawodawstwo ma w zamierzeniu usunąć przeszkody występujące w sektorze górniczym oraz
wypełnienie luk prawnych w regulacji tego rynku. Projekt wprowadza nowe procedury i 6 typów licencji,
dotyczących m.in. realizacji przedsięwzięć górniczych, poszukiwań minerałów, eksploatacji złóż, recyklingu
odpadów powydobywczych. Dla potrzeb standardyzacji i redukcji biurokracji planuje się powołanie organizacji
firm realizujących projekty górnicze i firm konsultingowych dla górnictwa (MAP).
5. BANKOWOŚĊ: Turecki Trybunał Konstytucyjny uznał za zgodny z konstytucją art. 44/2 Ustawy o kartach
bankowych i kredytowych (Orzeczenie TK opublikowano w Official Gazette/DU z dnia 06.10.2009 r.). Posiadacze
kart płatniczych i kredytowych mogą nadal występować do szybszych i tańszych Sądów Konsumenckich z
pozwami przeciwko bankom, natomiast banki (które skarżyły się na nierówność traktowania wobec prawa)
muszą dochodzić słuszności swoich roszczeń wobec klientów przed sądami powszechnymi.
6. PRAWO PRACY: Turecki Trybunał Konstytucyjny utrzymał w mocy postanowienie art. 21/3 Ustawy Prawo Pracy
(orzeczenie opublikowane w Official Gazette z dnia 07.10.2009 r.), nakazujące wyłatę przez pracodawcę
wynagrodzenia za pracę pracownikowi zwolnionemu bezzasadnie z pracy przez okres trwania postępowania w
tej sprawie, ”nie dłużej jednak niż 4 miesiące”. Wniosek w tej sprawie złożył 1. Sąd Pracy w Kartal (Stambuł)
twierdząc, że jest to nierealistyczne z uwagi na przewlekłość postanowień w takich sprawach, która pozbawia
środków do życia osoby bezprawnie zwolnione z pracy.
7. SPRAWY MIĘDZYNARODOWE: Syria i Katar zniosły obowiązek wizowy dla obywateli Turcji. Obywatele tych
krajów mają zagwarantowaną swobodę bezwizowego przekraczania granicy i pobytu w Turcji przez okres do 90
dni w każdym okresie 6 miesięcznym. Zniesienie wiz ma sprzyjać pobudzeniu handlu dwustronnego z oboma
sąsiadami Turcji. Według informacji Today`s Zaman z 20.10.2009 r., oprócz Syrii i Kataru, lista państw do
których tureccy obywatele mogą podróżować bez wiz obejmuje 53 kraje, w tym m.in.:Argentynę, Albanię,
Brazylię, Boliwię, Chile, Dominikanę, Ekwador, Indonezję, Maroko, Filipiny, Gruzję, RPA, Koreę Płd., Honkong,
Iran, Japonię, Kazachstan, Kolumbię, Malezję, oraz wszystkie kraje regionu (oprócz krajów czlonkowskich UE).
OCENA KOMISJI EUROPEJSKIEJ POSTĘPU PROCESU DOSTOSOWANIA TURCJI DO CZŁONKOSTWA W
UE ZA 2009 r. (Na podstawie raportu Grupy Roboczej ds. Rozszerzenia pt. “Turkey 2009 Progress Report”,
6
przedstawionego przez KE Parlamentowi i Radzie UE (SEC(2009)1334. Bruksela, 14 października 2009 r.)
Zdaniem KE, Turcja odgrywa pozytywną rolę w regionie Bałkanów Zachodnich, a w czerwcu 2009 r. objęła
rotacyjne przewodnictwo Procesu Współpracy Gospodarczej Europy Południowo-Wschodniej (SEECP).
Gospodarka Turcji skurczyła się w wyniku spadku zarówno popytu zewnętrznego jak i wewnętrznego, a
zwłaszcza zmniejszenia napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Skutki kryzysu zostały jednakże w
znacznym stopniu ograniczone do sektora gospodarki realnej, m.in. dzięki wcześniejszym reformom
strukturalnym i wprowadzonym środkom przeciwdziałania cykliczności gospodarki. Utrzymano zasadniczą
stabilność makroekonomiczną, odnotowując znaczny spadek inflacji, głównie wskutek osłabienia aktywności
energochłonnych gałęzi gospodarki i generalnej recesji. Nastąpił wyraźny wzrost poziomu bezrobocia. W
trudnych warunkach ekonomicznych, proces reformowania gospodarki nieco spowolnił, zwłaszcza w I poł. 2009 r.
Brak wiarygodnych planów i ustalonej polityki fiskalnej przyczynił się do zwiększenia niepewności klimatu
inwestycyjnego.
Uznano, że Turcja spełnia kryteria ekonomiczne funkcjonującej gospodarki rynkowej i w perspektywie średniookresowej powinna być zdolna do sprostania presji konkurencji oraz siłom rynkowym w obrębie UE pod
warunkiem, że kontynuować będzie wdrażanie przyjętego, kompleksowego programu reform strukturalnych
doprowadzając do skutecznego wyeliminowania immanentnych słabości gospodarczych. Pomimo wyzwań
związanych z obecnym globalnym kryzysem ekonomicznym, Turcji udało się utrzymać fundamentalne zasady
polityki gospodarczej. Turcja zastosowała proaktywne metody przeciwdziałania symptomom spowolnienia
gospodarczego, a ponadto zdołała w znaczącym stopniu wdrożyć tę politykę do szerszej strategii rozwoju,
obejmującej zwiększone inwestycje w sektorze publicznym, tworzenie nowych miejsc pracy i reformy
sektorowe.
W 2009 r. stwierdzono pewien postęp w dziedzinie podnoszenia poziomu krajowego kapitału ludzkiego i
fizycznego, chociaż proces ten hamowany jest przez kryzys ekonomiczny. Utrzymano otwarty dostęp do
zewnętrznego finansowania, a oficjalne rezerwy doznały jedynie umiarkowanego spadku w stosunku do
wcześniejszego, wysokiego poziomu. Zredukowano znacząco deficit obrotów zewnętrznych, spadły też naciski
inflacyjne. Prowadzone były nadal duże operacje prywatyzacyjne, w szczególności w sektorze energetyki.
Pomimo serii zapaści na światowych rynkach finansowych, turecki sector finansowy wykazał zdumiewającą
odporność. Turcja dokonała dywersyfikacji i reorientacji swoich priorytetów eksportowych na nowe rynki, co po
części złagodziło skutki kryzysu.
KE przestrzega jednak, że mimo iż antykryzysowe środki fiskalne złagodziły nieco efekty recesji gospodarczej,
mogą one – o ile nie zostaną w porę wycofane - stworzyć ryzyko utraty korzyści uzyskanych w latach ubiegłych
dzięki konsolidacji fiskalnej i konsekwentnej realizacji przyjętej polityki średnio-okresowej. Zawieszono, a w
niektórych przypadkach wręcz odwrócono, działanie niektórych środków zwiększenia transparentności fiskalnej.
Coraz trudniejsze stawały się warunki na rynku pracy, a bezrobocie gwałtownie wzrosło. Utrzymywały się
przeszkody w funkcjonowaniu mechanizmu tworzenia nowych miejsc pracy, przede wszystkim wskutek
niedostosowania podaży do popytu na określone kwalifikacje zawodowe, stosunkowo wysokie składki na
ubezpieczenia społeczne oraz brak elastyczności w zakresie praktyk zatrudniania. Pomimo szeregu nowych
inicjatyw rządu Turcji, kryzys gospodarczy utrudnia dostęp firm sektora SME do finansowania oraz opóźnia
przekształcenia między-sektorowe tureckiej gospodarki. Nadal brak jest transparentności alokacji pomocy
publicznej. Chociaż nowe ustawodawstwo doprowadziło do poprawy warunków wejścia na rynek, utrzymują się
bariery w jego opuszczaniu (likwidacji działalności). Ramy prawne prowadzenia działalności gospodarczej, w tym
w szczególności procedury postępowań sądowych, stanowią w praktyce poważne wyzwania i przeszkody w
tworzeniu lepszego środowiska dla biznesu. Turcja przyjęła kompleksowy plan działania zmierzający do redukcji
nieformalnego (nierejestrowanego) zatrudnienia, które pozostaje jednym z najważniejszych problemów
wymagających zdecydowanej poprawy.
W ocenie KE, w 2009 r. Turcja podniosła swoją zdolność przyjęcia i wywiązywania się ze zobowiązań
członkowskich w UE. Postępu, okresowo nierównego, dokonano w większości ocenianych obszarów. Procesy
7
dostosowawcze są zaawansowane w pewnych obszarach, takich jak swobodny przepływ towarów, ochrona
własności intelektualnej, polityka przeciwdziałania tendencjom monopolistycznym, energetyka,
przedsiębiorczość i polityka przemysłowa, ochrona konsumentów, statystyka, Sieci Trans-Europejskie, nauka i
działalność naukowo-badawcza. Zdecydowanie należy nasilić działania dostosowawcze w dziedzinach takich jak:
ochrona środowiska, pomoc publiczna, polityka socjalna i zatrudnienie, prawo handlowe, zamówienia publiczne,
bezpieczeństwo żywności, polityka weterynaryjna i fitosanitarna oraz swobodny przepływ usług. W odniesieniu
do zakresu funkcjonowania Unii Celnej i relacji zewnętrznych, należy dokończyć proces dostosowania, zwłaszcza
jeśli chodzi o uzgodnienie stanowisk w WTO. Pozostaje do rozwiązania cały szereg kwestii występujących od
dłuższego czasu i powodujących zadrażnienia w wymianie handlowej, ciągle też dochodzą nowe punkty sporne.
Zasadnicze znaczenie ma pełne przestrzeganie przez Turcję przyjętych przez nią zobowiązań w ramach Unii
Celnej. Dla większości obszarów niezbędna jest poprawa przez Turcję administracyjnej zdolności do przyjęcia
acquis.
______________________________________________________________________
Opracował: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Ankarze
Źródła: TODAY‘S ZAMAN (październik/listopad 2009 r.), Raport Grupy Roboczej ds. Rozszerzenia KE “Turkey
2009 Progress Report” dla Parlamentu i Rady UE (SEC(2009)1334. Bruksela, 14 października 2009 r., SDEO
Attorneys at Law Monthly Newsletter - November 2009
8