Soja potwierdza swoje miejsce w produkcji roślinnej

Soja potwierdza swoje miejsce w produkcji roślinnej
Doświadczenia odmianowe i agrotechniczne, przeprowadzone w Stacji Doświadczalnej Oceny
Odmian w Głubczycach w 2013 roku w ramach Wojewódzkiego Programu Porejestrowego
Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego wykazały ponownie przydatność tej rośliny do
uprawy w warunkach południowej Polski.
W latach 2010-2012, w doświadczeniach agrotechnicznych na polskich odmianach Aldana,
Augusta i PGR 408 wykazano brak istotnych różnic w plonowaniu między gęstością siewu 50 i 80
szt/m2, rozstawą międzyrzędzi 10,7 i 21,4 cm, poziomami azotu 20, 40 i 60 kg N/ha oraz w
kombinacji bez i z zastosowaniem fungicydów w uprawie soi. Średni plon nasion dla odmian i
kombinacji agrotechnicznych wyniósł 29,3 dt/ha , przy wilgotności 11,9 % i masie tysiąca nasion
156,3g. Liczba roślin przed zbiorem wynosiła średnio 91 szt/m2, wysokość roślin 77 cm, wysokość
osadzenia najniższego strąka 10 cm, a liczba strąków na 1 roślinie 31 szt. Przez 2 lata soja była
uprawiana po sobie.
Doświadczenia te wykazały, że soja nie ma specjalnych i dużych wymagań agrotechnicznych. Jest
rośliną proekologiczną (potrzebuje niedużego, startowego nawożenia azotem, nie wymaga zwalczania
chorób i szkodników). Do jej uprawy i zbioru przydatne są powszechnie używane w rolnictwie
narzędzia i maszyny. Kombajny powinne być zaopatrzone w przedłużone (jak do rzepaku) stoły i mieć
zredukowane, co najmniej o 1/3 obroty bębna podającego. Pola pod uprawę soi powinne być w miarę
wyrównane, bez kamieni. Warunki te pozwalają zbierać soję bez większych strat. Dobór odpowiedniej
odmiany, siew pod koniec 3 dekady kwietnia pozwala na uzyskanie pełnej dojrzałości do zbioru, przy
właściwej wilgotności nasion, bez desykacji w 2 połowie września. Do zwalczania chwastów używany
był herbicyd Afalon dyspersyjny w dawce 2l/ha posiewnie.
W latach 2012-2013 w doświadczeniu
odmianowym soję uprawiano w stanowisku po
pszenicy ozimej i po rzepaku ozimym, przy nawożeniu N 30-40, P2O5 80-100 , K2O 120-150 kg/ha,
zastosowaniu herbicydu Afalon dyspersyjny 2 l/ha posiewnie, w różnych terminach siewu (w 2012r –
27.04, w 2013r – 7.05), przy użyciu nitraginy Hi Stick Soybean w technologii Fix Fertig. W czasie
wegetacji zastosowano 2 krotnie mikronawozy: ADOB Mg 10 l/ha + ADOB B 1,5 l/ha + Basfoliar
6,12,6 8 l/ha w fazie pąków kwiatowych oraz: ADOB Mg 10 l/ha + ADOB Zn 1 l/ha + Basfoliar 612-6 8 l/ha w fazie rozwoju strąków. Badano 12 odmian. Były to zarejestrowane w Polsce Aldana,
Augusta i Mavka oraz z katalogu UE: Aligator, ES Senator, Klaxon, Merlin, Lissabon, Amandine,
ukraińska Annushka i amerykańskie Hipro i Royal Pro.
Zbiór wykonano 10.09. w 2012 oraz 7.10 w 2013r. W 2013roku najwcześniejszymi odmianami były
Annushka i Augusta (dojrzałość pełna 3-5.09), średniowczesnymi : Merlin, Aldana i Mavka
(dojrzałość pełna 8-14.09), a późniejszymi Aligator, Lissabon, Amandine i ES Senator (dojrzałość
pełna 8-14.09), a późniejszymi Aligator, Lissabon, Amandine i ES Senator (dojrzałość pełna 1725.09). Straty strąków szacowano od 0-7%.
Warunki pogodowe w okresie wegetacji soi przedstawiono w tabeli 1. W tabeli 2 i na
wykresie 1 podano ważniejsze właściwości rolnicze i plonowanie odmian soi w SDOO Głubczyce w
latach 2012-2013.
W latach 2012-2013 warunki pogodowe były zróżnicowane:
- pod względem temperatury powietrza (średnia dobowa, minimalna i maksymalna) cieplejszym był
rok 2012r
- minusowe temperatury przy gruncie wystąpiły w maju, czerwcu i wrześniu w 2012r, a w 2013r tylko
we wrześniu
- suma temperatur efektywnych w okresie 1.05 – 31.08 i 1.05 – 30.09 była w obydwóch latach
zbliżona i wyraźnie wyższa od wymaganej (1500oC)
- ilość opadów w 2013r była zdecydowanie wyższa w miesiącach maj, czerwiec, wrzesień, a
wyraźnie niższa w lipcu i sierpniu w stosunku do 2012r
- średnia liczba dni z opadami była zróżnicowana w poszczególnych miesiącach
W 2013r przeprowadzono również doświadczenie zaprawowe z nitraginą. Badano nitraginę
Bio Food z Wałcza rocznik 2012 i 2013 oraz Hi Stick Soybean firmy Saatbau Linz. Soja wysiewana
była 7 maja po rzepaku ozimym. Wyniki zestawiono w tabeli 3. Na odmianie Aldana przy ilości
wysiewu 159 g/ha (70 szt/m2) większą obsadę roślin po wschodach notowano po nitraginie Soybean.
Przy wyższych o 7 -11 cm roślinach i takiej samej wysokości osadzenia najniższego strąka po
nitraginie Bio Food większą liczbę strąków na 1 roślinie miała soja po nitraginie z Wałcza 2012r.
Średnia liczba brodawek na 1 roślinie była bardzo mała (1-2 szt), a liczba roślin z brodawkami na 1 m2
zdecydowanie większa na nitraginie Soybean (10,1szt) w stosunku do nitraginy Bio Food (2,6-2,8 szt).
Nieco wyższą wilgotność nasion po zbiorze notowano w kombinacji z nitraginą Soybean, a masę 1000
nasion w kombinacji z nitraginą BioFood 2013r. W efekcie najwyższy plon nasion odmiana Aldana
wydała po nitraginie Soybean, który o 4,7-7,7 dt/ha (o 17,9 – 33,2%) przewyższał plon uzyskany na
tej samej odmianie po nitraginie BioFood.
Analiza roślin soi z 1m2 na 3 polach produkcyjnych odmiany Lissabon w SDOO Głubczyce wykazała
kilka zależności przy stosowaniu nitraginy Soybean:
- największą liczbę roślin z brodawkami i ich ilości na 1 roślinie stwierdzono przy uprawie soi po
sobie przez 2 lata (pole Nr 1)
- przy uprawie soi po innych przedplonach notowano mniejszą liczbę brodawek na 1 roślinie i liczbę
roślin z brodawkami
- wpływ na to miały rodzaj przedplonu i termin siewu
soja – siew 30 kwietnia – p. Nr 1
pszenica ozima – siew 30 kwietnia – p. Nr 6
rzepak ozimy, siew 7 maja – p. Nr 9
Na odmianie Lissabon w 2013r badano 19 kombinacji herbicydowych w porównaniu z
kontrolą, w których herbicydy stosowane były samodzielnie lub w mieszankach bezpośrednio po
siewie i w fazie rozwiniętego pierwszego liścia trójdzielnego. Przy plonie nasion na kontroli 31,4 dt/ha
najlepsze efekty uzyskano przy stosowaniu herbicydów:
1 – Sencor Liquid 0,55 l/ha bezpośrednio po siewie – 40,2 dt/ha
2 – Afalon dyspersyjny 1 l/ha bezpośrednio po siewie + Harmony 50 SG + Trend 6g + 0,2 l/ha w fazie
1 liścia – 40,1 dt/ha
3- Harmony 50 SG + Trend + Basagran 6g + 0,2 + 2,0 l/ha w fazie 1 liścia – 40,0 dt/ha
4 – Afalon dyspersyjny + Kilof 1 + 0,2 l/ha bezpośrednio po siewie – 39,6 dt/ha
5 – Sencor Liqiud 0,35 l/ha bezpośrednio po siewie + Harmony 50 SG + Trend 6g + 0,21/ha w fazie 1
liścia – 39,6 dt/ha
6 – Harrier 2 l/ha bezpośrednio po siewie – 39,4 dt/ha
7 – Command 0,1 l/ha bezpośrednio po siewie + Harmony 50 SG + Trend 6 g + 0,2 l/ha w fazie 1
liścia – 39,2 dt/ha
W wyniku organizowanych przez SDOO Głubczyce i Top Farms Głubczyce w latach 20112013 Dni Pola Soi, w których rocznie uczestniczyło 100-120 osób (rolnicy z całej Polski, firmy
nasienne, przemysł przetwórczy, doradztwo rolnicze, ocena odmian, IOR, hodowcy soi) wypracowano
szereg wniosków, które powinne wspomóc program rządowy dla tego gatunku, a przede wszystkim
rolników w zakresie doboru odmian i agrotechniki.
W ostatnich latach zrealizowano lub spowodowano realizację:
1. Rozpropagowanie idei uprawy soi w Polsce
2. Soja wpisana do Strategii Województwa Opolskiego
3. Wprowadzenie dopłat do materiału siewnego soi
4. Rejestracja herbicydów w uprawie soi tzw. „szybką ścieżką” na podstawie wyników
doświadczeń SDOO Głubczyce poprzez Izbę Rolniczą w Opolu i Krajową Radę Izb
Rolniczych i Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych
5. Rozwój rynku nasiennego soi, zwłaszcza przez firmę Saatbau Linz – CN Środa Śląska.
6. Wzrost areału uprawy soi
7. Przystosowanie przemysłu przetwórczego do skupu i przetwórstwa soi. Dostosowania
wymaga przetwórstwo regionalne.
8. Powstanie Konsorcjum naukowo-badawczego, które otrzymało rządowy grant na realizację
projektu „Unowocześnienie uprawy konwencjonalnych odmian soi w warunkach Polski” na
około 3,5 mln zł
9. Próba
utworzenia
konsorcjum
naukowo-realizacyjnego
w
województwie
opolskim
obejmującego: samorząd wojewódzki, samorząd rolniczy, Porejestrowe Doświadczalnictwo
Odmianowe i Rolnicze, Instytut Żywienia i Hodowli Zwierząt w Balicach, regionalny
10. przemysł przetwórczy, zrzeszenia producentów rolnych
11. Koniecznym jest wspomożenie polskiej hodowli soi, celem pozyskania odmian o wyższej
plenności i wymaganych przez rolników właściwościach rolniczych.
Tab.1 Warunki pogodowe w okresie wegetacji soi w latach 2012 - 2013
Temperatura powietrza oC
Miesiąc
Średnia dobowa
minimalna
Opad
maksymalna
minimalna
mm
przy gruncie
dni
2012
2013
2012
2013
2012
2013
2012
2013
2012
2013
2012
2013
maj
14,8
12,9
8,9
8,6
21,3
18,1
-4,3
2,1
29,3
134,1
10
17
czerwiec
17,4
16,3
12,1
12,0
22,7
21,0
-0,4
5,7
55,3
143,1
18
16
lipiec
19,9
19,7
14,8
12,9
26,0
26,2
4,7
3,4
97,5
15,7
15
6
sierpień
19,0
20,8
13,4
13,3
25,5
28,5
5,5
3,5
66,6
28,2
12
4
wrzesień
14,2
12,0
9,2
7,4
20,1
17,6
-0,9
-2,8
49,5
94,0
11
19
Suma temperatur
1.05 – 31.08 – 2187 oC (2012), 2145oC (2013)
1.05 – 30.09 – 2613 oC (2012), 2505oC (2013)
Przymrozki przygruntowe
8 – 19.05 od -1,4 – 4,3 oC, 6.06 – 0,4oC (2012)
brak przymrozków (2013)
Tab. 2 Soja. Plon nasion i ważniejsze właściwości rolnicze. Głubczyce. Lata 2012-2013.
Wilgotność
nasion %
Plon nasion
Lp
Odmiana
Hodowca
Liczba *
roślin
szt/m2
Wysokość
roślin cm
Wyleganie
przed
zbiorem
sk.9o
Wysokość
osadzenia
najniższego
strąka
Liczba
strąków na
1 roślinie
szt
MTN g przy
15% wilg.
30,7
36,3
20122012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013
2013
33,5 15,7 11,3 166 138
96
66
93
81
8,2
8,6
11
8
32
32 175,3 173,9
2012 2013
Wzorzec
Ilość
wysiewu
kg/ha
1
ALDANA
HR Strzelce
28,7
30,0
29,4
8,7
11,5
147
159
119
79
82
74
9,0
9,0
11
8
26
24
174,5 183,6
2
AUGUSTA
UP Poznań
26,7
30,7
28,7
9,3
11,1
137
131
120
64
98
77
4,0
7,8
10
9
18
35
137,8 141,0
3
MAVKA
Agroyoumis
-
36,8
-
-
11,2
-
132
-
61
-
98
-
9,0
-
9
-
32
-
188,5
4
KLAXON
33,8
-
-
9,5
-
160
-
86
-
84
-
7,5
-
10
-
28
-
154,1
-
5
ALIGATOR
37,4
39,8
38,6
15,2
11,2
202
189
91
80
95
82
9,0
9,0
13
10
40
27
181,5 200,6
6
ES SENATOR
Caussade
Semences
Euralis
Semences
Euralis
Semences
38,7
41,3
40,0
30,1
11,5
151
137
96
66
109
85
9,0
9,0
10
8
20
28
187,4 185,3
7
LISSABON
Saatbau Linz
40,3
42,6
41,5
11,2
11,7
193
149
81
66
84
73
8,5
8,0
13
8
40
41
173,4 180,6
8
MERLIN
Saatbau Linz
37,4
39,6
38,5
8,0
11,1
168
115
102
72
86
76
9,0
9,0
12
8
44
32
147,2 164,4
9
AMANDINE
Saatbau Linz
-
35,2
-
-
11,7
-
117
-
62
-
88
-
9,0
-
8
-
31
-
161,3
10
ANNUSHKA
Agroyoumis
-
30,5
-
-
10,8
-
113
-
45
-
79
-
8,0
-
7
-
40
-
159,4
11
HIPRO
GP Feeds
21,3
-
-
15,5
-
147
-
87
-
93
-
9,0
-
10
-
36
-
194,9
-
12
ROYAL PRO
12,3
-
-
34,0
-
187
-
86
-
107
-
9,0
-
13
-
-
-
226,7
-
Wzorzec – średnia dla wszystkich badanych odmian
*- wysiew 80 szt/m2 w 2012r i 70 szt/m2 w 2013r
Tab. 3. Soja doświadczenie zaprawowe – odmiana Aldana. Głubczyce 2013 r.
ODMIANA
ALDANA
LISSABON
Kombinacja
Kombinacja 1
(Soybean)
Kombinacja 2
(Bio Food 2012)
Kombinacja 3
(Bio Food 2013)
Pole nr 1
(Soybean)
Pole nr 6
(Soybean)
Pole nr 9
(Soybean)
Ilość
wysiewu
kg/ha
159
149
Liczba
roślin
szt/m2
Wysokość
Wysokość osadzenia
roślin
najniższego
cm
strąka
cm
Liczba
strąków
na 1
roślinie
szt
Średnia
liczba
Liczba roślin
brodawek
z
na
brodawkami
roślinie
%
szt
Plon
nasion
dt/ha
przy
15 %
wilg.
Wilgotność
nasion %
MTN
przy
15 %
wilg.
,79
74
8
24
2
10,1
30,9
11,5
183,6
54
81
8
40
1
2,6
26,2
10,3
185,3
50
85
8
28
2
2,8
23,2
10,4
190,4
94
-
-
-
18
92,6
-
-
-
95
-
-
-
4
77,0
-
-
-
56
-
-
-
2
39,3
-
-
-
Pole Nr 1 - przedplon – soja, termin siewu 30.04
Pole Nr 6 - przedplon – pszenica ozima, termin siewu 30.04
Pole Nr 9 - przedplon – rzepak ozimy, termin siewu 7.05