Ocena zależności między rozkładem tkanki tłuszczowej, a

ANNA NIEMIRSKA
OCENA ZALEśNOŚCI MIĘDZY ROZKŁADEM TKANKI TŁUSZCZOWEJ,
A ZABURZENIAMI METABOLICZNYMI I USZKODZENIEM NARZĄDOWYM
U DZIECI Z NADCIŚNIENIEM PIERWOTNYM
- BADANIE PROSPEKTYWNE
STRESZCZENIE
Celem badania było sprawdzenie hipotezy dotyczącej związku dystrybucji tkanki
tłuszczowej z uszkodzeniem narządowym i zaburzeniami metabolicznymi w grupie 122
nastolatków ze świeŜo rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym pierwotnym oraz wykazanie
wpływu zmiany rozkładu tkanki tłuszczowej na regresję zaburzeń metabolicznych i
uszkodzenia
narządowego
u
50
chłopców
po
roku
leczenia
hipotensyjnego
(farmakologicznego i niefarmakologicznego).
Metody: U wszystkich pacjentów oceniono stopień zaawansowania ntp za pomocą
ABPM. Oceniono uszkodzenie narządowe (LVH, cIMT, WCSA, MALB) oraz metaboliczne
czynniki
ryzyka
sercowo-naczyniowego
(profil
lipidowy,
insulinooporność,
insulinowraŜliwość, wykładniki stresu oksydacyjnego i zapalenia). Poza antropometrycznymi
wykładnikami otyłości centralnej (WC, WHR, WHtR), u wszystkich pacjentów oceniono
dystrybucję tkanki tłuszczowej za pomocą MRJ (planimetryczny pomiar powierzchni pola
VAT iVAT, eVAT, SAT, sSAT, dSAT, wykonywany na podstawie pojedynczego skanu
pochodzącego z wysokości L4-L5 kręgosłupa, za pomocą 1,5 T skanera). Pełen panel badań
wykonywany był w momencie rozpoznania choroby i po 12 miesiącach leczenia.
Wyniki: W badanej grupie pacjentów stwierdzono obecność charakterystycznego
fenotypu pośredniego ntp, charakteryzującego się nie tylko nadmierną masa ciała (średnia
wartość BMI w badanej grupie pacjentów wynosiła 25,5 ± 4,6 kg/m2, BMI Z-score wynosił
2,03 ±1,5 otyłość stwierdzono łącznie u 60 (49%) dzieci, 46 (38%) chłopców i 14 (11%)
dziewczynek), ale równieŜ zaburzoną dystrybucją tkanki tłuszczowej, polegającą na
zwiększonym stosunku trzewnej do podskórnej tkanki tłuszczowej (WHR - 0,89 ± 0,12,
WHtR - 0,51 ± 0,13). W badaniu wykazano równieŜ ścisły związek centralnej dystrybucji
tkanki tłuszczowej z uszkodzeniem narządowym oraz naraŜeniem na metaboliczne czynniki
ryzyka sercowo-naczyniowego. Stwierdzono dodatnie korelacje pomiędzy WC, WHR i
WHtR a markerami subklinicznego uszkodzenia naczyniowego - WCSA i WCSA Z-score
oraz pomiędzy WC, WHR i WHtR a LVMI. Dodatkowo analiza korelacji markerów otyłości i
parametrów metabolicznych wykazała ujemne zaleŜności pomiędzy BMI i BMI Z-score a
1
parametrami gospodarki lipidowej i węglowodanowej: HDL, AUCins, AUCins/AUCglu oraz
dodatnie pomiędzy BMI oraz BMI Z-score a UA i stęŜeniem leptyny. ZaleŜności pomiędzy
antrometrycznymi wykładnikami otyłości centralnej a parametrami metabolicznymi dotyczyły
nie tylko profilu lipidowego (ujemne korelacje między WC a stęŜeniem HDL oraz dodatnie
między WHtR a stęŜeniem LDL), ale równieŜ wykładników insulinooporności (ujemne
korelacje między WC i WHtR a AUCins oraz dodatnie między WC, WHR i WHtR a HOMAIR). Dodatkowo stwierdzono dodatnie korelacje pomiędzy WHR i WHtR a markerami
odpowiedzi prozapalnej (hsCRP). Ponadto, obserwowano dodatnie korelacje pomiędzy
całkowitą ilością VAT oraz iVAT a stęŜeniem TG, UA i hsCRP, jak i HOMA-IR oraz ujemną
korelację ze stęŜeniem adiponektyny i stęŜeniem receptora leptyny. Wykazano równieŜ
związek centralnej dystrybucji tkanki tłuszczowej z wykładnikami stresu oksydacyjnego
(dodatnia korelacja pomiędzy eVAT a GSH oraz między VAT/SAT a ADMA).
Po roku leczenia hipotensyjnego uzyskano normalizację ciśnienia tętniczego u 73,1%
ocenianych wyjściowo 122 pacjentów, a w grupie chłopców poddanych dalszej dokładniejszej
analizie, normalizację ciśnienia tętniczego stwierdzono u 68%. Dodatkowo stwierdzono u
nich zmniejszenie częstości rytmu serca. Pomimo istotnego wzrostu masy i wysokości ciała
WHR uległ istotnemu obniŜeniu, a takŜe stwierdzono tendencję do zmniejszenia WHtR oraz
istotne zmniejszenie ilości VAT. Wśród wszystkich pacjentów stwierdzono istotne
zmniejszenie częstości występowania LVH (35,2% vs 19,6%, p = 0,002) i uszkodzenia
naczyniowego (27% vs 15%, p = 0,017), jednak w oddzielnej analizie podgrupy chłopców nie
stwierdzono istotnych zmian częstości występowania uszkodzenia narządowego. Nie
stwierdzono równieŜ zmian w zakresie częstości występowania zm.
W analizie regresji stwierdzono, Ŝe głównym predyktorem regresji LVH i WCSA była
zmiana dystrybucji tkanki tłuszczowej, polegająca na zmniejszeniu ilości trzewnej tkanki
tłuszczowej, wyraŜona jako zmniejszenie WC
(odpowiednio - R2 = 0,205; ß = 0,481;
p = 0,005, R2 = 0,183; ß = 0,475; p = 0,03), natomiast główną determinantą regresji cIMT
było zmniejszenie ilości tkanki trzewnej wewnątrzotrzewnowej, wyraŜone poprzez
zmniejszenie iVAT/SAT (R2 = 0,472; ß = 0,476; p = 0,004).
Wnioski: Centralna dystrybucja tkanki tłuszczowej stwierdzana u pacjentów z ntp jest
ściśle związana z metabolicznymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego, stresem
oksydacyjnym oraz uszkodzeniem narządowym w przebiegu nt. Regresja uszkodzenia
narządowego w przebiegu terapii hipotensyjnej zaleŜy przede wszystkim od redystrybucji
tkanki tłuszczowej, polegającej na zmniejszeniu ilości tkanki tłuszczowej trzewnej
wewnątrzotrzewnowej oraz stosunku trzewnej do podskórnej tkanki tłuszczowej.
2