Artykuł w formacie do druku, dokument PDF
Transkrypt
Artykuł w formacie do druku, dokument PDF
© copyright DFE PCB © copyright DFE 2 © copyright DFE W PROWADZENIE ylami (PCB) jest postrzegane jako jeden z globalnych problemów o b ! "# ! $ $ ! ! y$% "# & ' ' ( akre ( "# o ' ) ! ( $ *+ ,(- . / 0 ! ! $ $ $ "# o . % "# % $ 'a !% '! o % "# ( "# Autorzy 3 © copyright DFE 4 © copyright DFE P OLICHLOROWANE BIFENYLE (PCB) - ! " # y# " # " "o #"$ "" "% %& Polichlorowane bifenyle podobnie jak freony, pestycydy # " "% " "i & ' # " % " "% # " # (& !! # " e # %" " eprowadzanej syntezy. Empiryczny wzór C12H10-nCln " ) " * " *+! ) # " " " " *! ) chloru wynosi od kilku do 50-60% masowych. Teoretycznie 5 © copyright DFE # ) ,+ # # # " " " " " % znych. . " % enyle % " " % ) " ymaganiom. PCB jako ciecze niepalne, o bardzo dobrych stabil- % " " % " *-/+ 0 *-1+ szeroko stosowane jako podstawowe komponenty cieczy izola- " % " % " "" " " " # u#& Tablica 1. Szereg homologiczny chlorowcopochodnych bifenylu. Wzór Liczba izomerów Homolog Monochlorobifenyl C12H9Cl 3 Dichlorobifenyl C12H8Cl2 12 Trichlorobifenyl C12H7Cl3 24 Tetrachlorobifenyl C12H6Cl4 42 Pentachlorobifenyl C12H5Cl5 46 Heksachlorobifenyl C12H4Cl6 42 Heptachlorobifenyl C12H3Cl7 24 Oktachlorobifenyl C12H2Cl8 12 Nonachlorobifenyl C12HCl9 3 Dekachlorobifenyl C12Cl10 1 6 © copyright DFE Clx Cly a) Clx O c) O Cly Clx O b) Cly Cl Cl O O Cl Cl d) b) polichlorodwubenzofuranu, c) polichlorodwubenzodioksyny d) 2,3,7,8- tetrachlorodwubenzodioksyna (TCDD) ') " "%" a & o" % *++ & 2& 3% 1/4 " o" % s " & ' " % # " ( 0 & # " acji transformatorów jest co najmniej kilkunastoletni a konden "% *-/+ 0*-1+ a- % # #"( & Handlowe gatunki polichlorowanych bifenyli (zwane ogól- ! " "% ,!& 7 © copyright DFE Tablica 2. Niektóre typowe nazwy handlowe askareli Nazwa handlowa ASBESTOL ACECLOR APIROLIO AROCLOR BAKOLA 131 CLORINOL CLOPHEN DIACLOR DYCANOL ELEMEX EUCAREL HYVOL INERTEEN KANECHLOR NO-FAMOL PYRALENE PYRANOL PYROCLOR SAF-T-KUHL SOVTOL/SOVOL Wytwórca Kraj wytwórcy American Corporation ACEC Caffaro Monsanto Monsanto Sprague electric Bayer Sangamo elektric Cornell Dubille McGraw Edison Elektrical Utilities Aerovox Westinghouse Kanegafuchi Wagner Electric Prodelec General Electric Monsanto Kuhlmann Electric Sovtol/Sovol USA Belgia USA USA USA Niemcy USA USA USA USA USA USA Japonia USA Francja USA Wielka Brytania USA WNP* !" #$% " &' 5 .%" 6 7 " "" & '" " *-81 " % *-9* ó " " % % %y "# % % : #"$ ;<6& ' 1+29+ " orów z polichlorowanymi bifenylami sprowadzano zza granicy, % =5> .<55& ? " ") & 8 © copyright DFE '"% " " jcz " "# # @ produkowane w Polsce: produkowane w NRD: produkowane w ZSRR: produkowane w Rumunii: produkowane w Austrii: produkowane w Szwecji: C BK, LKC, LKP, LKCI, LKPI, KCI, KPI, LKPF, LPXF KC FSME, FCME EMC CR ? " # o) % % % " " # " )"# % y # # o " " 0 "y) " " % 6 6 " 0 " % )& A " 1+0 " % # " # " " # " "& > # %( # ) # " %# " # " & <"o % r %o "% & " " a) #"( # 9 © copyright DFE " %e %" "" " # & e %# "" ekami. " % % " % % # # " e# " " " $ & *! czterochlorodwubenzodioksyny (TCDD) uznawanej za „super B& ' # ""# " ## " a & ' " % a w innych ich stosowanie dopuszczono jedynie w systemach # " # o " #& %- # "% "" " & ' " % ) "%a "& "% # " % nku zanieczyszczone PCB oleje mineralne, do produkcji których & . " iza % % & 10 © copyright DFE C *-18 # " D'3 " Dyrektywy Rady 76/403/EWG z dn. 6.04.1976 dokonano " ( % "" usuwania PCB (i PCT- polichlorowanych trifenyli), a w Dy- 5" 18218-2D'3 " & ,1&+1&*-18 "# " ( % " o % " y *& %# * # ! ) " % "" 7!& = " ) 27 asyfikowano do tzw. resztkowych niebezpiecznych odpadów, ) )! )& ' # ,+ " a " % " " "% # " polichloro "& ' " y# " "(@ "() " ( %* "% usuwaniu odpadów z PCB oraz stosowaniu procesów ich degradacji +( , "% % %" %% " % uwania PCB % ,- % , #./0#.1 % + olejach poddawanych obróbce lub wykorzystywanych jako paliwa na * 23 * ( ( % , %+( 23 * #./0#.1 % % ( "" " % "% % ( #./ inwentaryzacji, która jest systematycznie aktualizowana, co daje mo+- 11 © copyright DFE %,- , ( , #./ % % % 0 "*( "$ #./ , "% "% , "% % % o * ")%) *( % "$ " % "*( "% ""% #./ ") %* () ) "*( 0 %* #./ ""% #./ 0 "% % , #./ %" specjalne zezwolenia. < " ## D'3 " " "% % " " stworzenia systemu monitoringu PCB i nadzoru nad przedsi "# # "" s #( # magazynowanie takich odpadów oraz opracowanie programów # " & ' ""( % " *--8 Dyrektywy Rady Wspólnoty Europejskiej 96/59/WE w sprawie usuwania polichlorowanych dwufenyli i polichlorowanych # " 182E+F2D'3& 7 ; # D# i") "# " " " " w " "%( # " & > # "# " a "" # y ( " " "" o " A G( ? '" H % & . " A ?0 ? '" H % A G( %n- 12 © copyright DFE "#) " 27 #@ - zakaz produkcji, importu i obrotu substancjami i wyrobami za- - zakaz stosowania PCB i PCT w produkcji wyrobów, % (* #./ #.1 % () % % ( % ( % % % ( % ( , * ( 4 %( 5 # + ,( * 6333 %( 7$( ,( * - % Dyrektywie 96/59/EC . - % ( % ( #./ #.1 % "% % % a% ( #./0#.1 * - one. - "%) ( " ( % % % (cych PCB i PCT. I"# " a"# J 7 = ' h '% " # # # e " % ) " K*L& > # " ( # # # ) #"( e %" olejów eksploatowanych oraz przepracowanych i produktach z #"$ anych na rynku, w Instytucie Chemii i Technologii Nafty i W '% # %- 13 © copyright DFE pracy z Centralnym Laboratorium Naftowym w Warszawie i ;=J>? ?=. " *--, & " " * & Oznaczen y # " " & # JD --1299 D608++2E09*0+E/ >J= 51527, ASTM D-4059/91, CEN/TC 19/WG22. Szereg przeprowadzonych analiz kontrolnych olejów po #"( % c ) n- " # #"( % e" eralne. 5 "( " # H % K,L % " # KFL "( # ) # KEL % % # " & =") "" ) rki i "" # e"% ") % "a "# " 7M " %" "a"& <" % # " " które nie ana# & 14 © copyright DFE ? ( % " " 100g PCB zlane do jednej tony przepracowanych produktów "" ) do rafinerii do klasycznej regeneracji czy utylizacji. Gdy jedna tona oleju z transformatora, w którym jest ciecz izolacyjna o /+4 przepracowanymi produktami naftowymi, zanieczyszczeniu /+! *++++ o- " "" # ") & ? ) owane jak niebezpieczne i kierowane do kontrolowanej utylizacji. =( " # ) @ jednym z produktów utleniania PCB jest TCDD (czterochlorodwuben- " ( ( " % + cyjanek potasu, " " "% % " % % % " 1.88 % * % ( ) 2 % *(%, '9 4 o%"% %"* ) " :; 62 jest na 10-11 - 10-12 g/kg, TCDD. 3 " " # 7>> "" % # " # <N O" a 6"! " " 15 © copyright DFE % ) # " o " # # # " %# # #& "# #cych PCB. 16 © copyright DFE J PRZEZ PCB ? " " "z " "%( " # & Ustawa o odpadach z dn. 27.06.1997r., która od 1.01.1998 & # %" P"B "" #"(! # n# "iska. z#( ""( # " "" ) ,+0 ""( " " # " ; D %" "% +*&+,&*--E & l #% & & " " # *+ ego prawa ekologicznego do prawa UE. 5# ## " " " ;D " 17 © copyright DFE %" # " " " ""& . " 5" ;D %" ) " ( " ## ;D! d ) "# owania z odpadami niebezpiecznymi. ' % A" " " " # " # PCB, a mianowicie: Dyrektywa 76/769/EWG " " ( %n "# ( " ektórych niebezpiecznych substancji i preparatów (w tym wy- # 27!& Dyrektywa 76/403/EWG w sprawie usuwania polichlorowanych bifenyli i polichlorowanych trójfenyli. >" "" " aan " % " # o " " ""( i- % " *--8 & > 5" ' Europejskiej 96/59/WE z dnia 16.09.1996 r. w sprawie usuwania polichlorowanych bifenyli i polichlorowanych trójfenyli, zast# " 182E+F2D'3& ' " %# w- ( % ;D " #" # 2 "" # " %o & H" r- 18 © copyright DFE " " # szych terminów: „PCB” polichlorowane bifenyle polichlorowane trójfenyle monometyloczterochlorodwufenylometan monometylodwuchlorodwufenylometan monometylodwubromodwufenylometan * %( % , %* %+( * a% %)( + 3332< %% 423* = +" " % % #./ 4 * " (* ,* "*% > " %"" a% ( #./ ( ) ( % ( #./ :5"" #./; = +" #./ ""* % *, % dyrektywy 75/442/EWG. „Dekontaminacja” = % " %( + *+ % +%- * % % %- " d* * + #./ ( - 4- % % " + %+ #./ d%"* * % (* #./ „Usuwanie” wymienione w aneksie IIA dyrektywy 75/442/EWG metody D8, D9, D10, D12. . a 27 ;D P"B Q " " d" 2 #" % eniu kontrolowanego, bezpiecznego usuwania PCB i dekontami- 2 #"( "" & '" " " " & 1 d @ P; 19 © copyright DFE & 5 ( % a"# "" "# & ." ) "" o% " ) " )& > ' ) #" " " %" B& W chwili obecnej w Polsce problem usuwania PCB dotyczy " #"( " # ) #"( #"$ "o " & Program krajowy bezpiecznego usuwania PCB zgodnie z wymogami Ustawy o odpadach z dn. 27.06.1997r. i Dyrektywy 96/59/WE, która zapowiada pomoc przy jego realizacji winien #) "@ a) %" % ( %"(% "$ #./ 4 ( *% + :"; "$ " ( "( + * % - #./ 4l- nie dotyczy to kondensatorów i transformatorów) powinni przeprowa- "- % () " * % , #./ " % ( #./ % - ( oznakowane " 4" * % ( o( " * %, :; + k%- ( % #./ %"- ) " * % , #./ 4%? " % a* * (* ( b) % * %% ( "$ #./ "() "$ * ( " ) #./ , "% 20 © copyright DFE = " ># -82/-2'D a) #" " " "# " " "# u# # "" !& Program usuwania PCB z transformatora " " "#) " r ) ) " # asadnione powody zachowania transformatora w eksploatacji po " "" #" "n- 0 # # # PCB. Zazwyczaj takim specjalnym procesom „obróbki” pod" # # o- # oleju. transformatora z " ) e" "# ) % # % % & ' " # " " @ a) : ; % , %+( 23 * " 6333 * #./ e( ( (( %* e * ( % ( #./ # ,o- 21 © copyright DFE ( %" * a% , #./ % %* "+ % % *o+ - "( #./ * % * b) %) % , #./ % (( *+ - % (( " * % % % * ( % ( #./ ' " s P B " " ) " " ) " ,+*+ # ) #" # /+ !& C # # % l "" takie jak: spuszczone ciecze izolacyjne, ( + " ,- " % ,- "( + * % % "" #) o" " " " nieszkodliwy . Tego typu odpady resztkowe ) " i- nie jest rozumiane "& Transformator z PCB wycofany z eksploatacji wymaga " " " zabiegów dekontaminacji. „Dekontaminacja” oznacza tutaj czyszczenie transformatora " % ) 22 © copyright DFE & 7 oata # " @ a) *( ( 4 % = " " %t* "+ "$ " % b) % ( * "( "%" % "e*() % ""% #./ Tran % ! %# z # # # " # " " ;# "" ;# " % & 6 # r ) " a # # & : " " # #"( # " d % " azuje do destrukcji na drodze spalania lub hydrodegradacji w " H ? I" " "% )& < " " /4 & " " % & " ! a /+ ) eczona w specjalnych kontenerach i zdeponowane w podziemnych magazynach dozwolonych do realizacji tego celu, lub przekazane do firmy, która posiada zezwolenie na ich kontrolowane spalanie. 23 © copyright DFE Usuwanie kondensatorów z PCB ' ( " " " # " # " y " "# -82/-2'D "# "& = d) " & E " # y " # #" # # / "3 cieczy z PCB, przy czym w przypadku kondensatorów elektrycz # ) / "3 " % t %" %" " & Ho ) " " / "3 kszej lub kilka mniejszych. Realizowany od lat w krajach Unii Europejskiej program inwentaryzacji i usuwania kondensato- % " # & ' # " w specjalnych zabezpieczonych kontenerach, deponowano w %" " o- # ( " 1/2EE,2D'3 %& IIA, W kolejnych latach w usuwaniu kondensatorów z PCB # " " " e & "" " " u( "# "" % " "" % " %o "& <#" "# H ? I" # " 24 © copyright DFE # # "# " #"(& LITERATURA 1. Beran E., Gryglewicz S., Rutkowski M., „Polichlorowane bifenyle 4#./ + , "% *+%, w"; .* 3 (49), 63-67, 1996. 2. Falandysz J., Kannan K., Tanake S., Tatsukow R., „Organochlorine pesticides and polychlorinated biphenyls in col-liver oils: North Atlantic, Norwegian Sea, North Sea and Baltic Sea”. Ambio, Vol 23, 4-5,7, 1994. 3. Falandysz J., Kannan K.,”Organochlorine pesticide and polychlorinated biphenyl residues in slaughtered and game animal fats from northen part of Poland”, Z. Lebensm. Unters Forsch., 195, 17-21, 1992. 4. Ludwicki J.K., „Próba oceny ryzyka zdrowotnego w warunkach nara- + , "%% % %)%" *; % @ '*(* &% % , "% + " % A( BB2 8) 0 % 25 © copyright DFE N zdrowotnym dla otoczenia? ' % #" # "# # " # " " %o& C" P B " ! "# " # #& < " ( " %& # ) #" ) "o" " ) e" & ! " # > ,+*+ & " " " poro ) " & O# " ) " " j %"& ' " ) #" " #"( # u- 26 © copyright DFE & = " #" "" ) #") # o % "a# "% )& " $ # ' #" # " ;%# ?"" # "" & C " ) y " ) "owiednio przystosowanym pomieszczeniu, zabezpieczonym " " % & #- " # ) " " % & !" % % $ # Wylanie z transformatora lub kondensatora cieczy izolacyj " & >a #" i " z "# % a- " & ? # % % % " *+0,+4 " 9+4 % # & = ) " # # #- 27 © copyright DFE " # /+ # "" ebezpiecz # & & % % $ # C # # ") ików #"( # # & z " " " # % # o & 7 # "# "" erzane. Na naszej broszurze podajemy adresy i telefony osób i " # " ) " & 28