slajdy - Wszechnica Żywieniowa w SGGW

WEGETARIANIZM
jako sposób ywienia
SPOSOBY YWIENIA:
z wyra
przewag produktów ro linnych
mieszany – z wykorzystaniem ró nych
produktów ro linnych i zwierz cych
z wyra
przewag produktów zwierz cych
(Eskimosi)
WEGETARIANIZM
Termin„wegetarianizm” pochodzi od s ów:
vegetabilis ( ac) – ro linny,
vegetare ac) – rosn , kwitn , rozwija si
WEGETARIANIZM - JARSTWO - sposób
ywienia
polegaj cy na ograniczaniu si wy cznie do spo ywania
pokarmów pochodzenia ro linnego (ro liny zbo owe,
str czkowe, warzywa, owoce, orzechy, grzyby, ro liny oleiste)
WEGETARIANIZM - sposób ywienia, polegaj cy
na ograniczaniu lub wykluczaniu spo ywania
produktów pochodzenia zwierz cego.
POWODY STOSOWANIA
religijne (np. hinduizm, staro ydowska)
wiatopogl dowe – d enie do doskona ci i
harmonii z przyrod , „ yj i daj
innym”
filozoficzne – zabijanie zwierz t - nieetyczne
ekologiczne – hodowla zwierz t, produkcja pasz –
stwarzaj problem utylizacji i zagro enie dla
rodowiska
ekonomiczne – produkty ro linne ta sze ni
zwierz ce, wymagaj ce znacznie wi kszych terenów
moda ywieniowa w ród m odych ludzi
ODMIANY WEGETARIANIZMU
radykalne
KLASYCZNY (WEGANIZM) wy cznie po ywienie
pochodzenia ro linnego (zbo owe, str czkowe, warzywa,
owoce, orzechy, grzyby, ro liny oleiste, glony morskie)
WITARIANIZM nieprzetwarzane, jedynie surowe owoce i
warzywa
FRUTARIANIZM tylko owoce surowe (1 posi ek – 1 owoc bez
pestek i skórki)
DIETA MAKROBIOTYCZNA – bardzo jednostronna,
ascetyczna, oparta na ywno ci nieprzetworzonej,
produkty zbo owe + owoce i warzywa (niewiele)
g ównie
AGODNE ODMIANY WEGETARIANIZMU
LAKTOWEGETARIANIZM – z diety wyeliminowane s
produkty pochodzenia zwierz cego, z wyj tkiem mleka i jego
przetworów
LAKTOOWOWEGETARIANIZM – spo ywaj mleko i produkty
mleczne, jaja oraz t uszcze zwierz ce
LAKTOOWOPESCOWEGETARIANIZM – w czenie do diety
laktoowowegetaria skiej ryb i owoców morza
SEMIWEGETARIANIZM agodna odmiana wegetarianizmu
dopuszcza uzupe nianie pokarmów ro linnych mlecznymi,
jajami, w ograniczonych ilo ciach – rybami i drobiem
TYPY WEGETARIANIZMU A RYZYKO NIEDOBORÓW
Laktowegetarianizm: warzywa, owoce, mleko i jego przetwory –
ryzyko: niedobory bia ka, sk adników mineralnych
Owowegetarianizm: warzywa, owoce, jaja – ryzyko: niedobory
bia ka, witamin gr. B (B1, B2, kwas foliowy, B12, D), sk adniki
mineralne (cynk, elazo)
Laktoowowegetarianizm: warzywa, owoce, jaja, produkty
mleczne – ryzyko: sk adniki mineralne (szczególnie cynk)
Semiwegetarianie: warzywa, owoce, produkty mleczne, ryby,
drób, owoce morza – ryzyko: sk adniki mineralne
Weganie: warzywa – ryzyko: bia ko, witaminy (B2, B12, wit. D),
sk adniki mineralne
Makrobiotycy: nieprzetworzone zbo owe, str czkowe ryzyko:
stan ogólnego niedoboru
ZALETY WEGETARIANIZMU
wysoka g sto energetyczna
ograniczona zawarto
uszczu i nasyconych kwasów
uszczowych
zwi kszony udzia NNKT
brak lub niska zawarto cholesterolu
wy sza zawarto
glowodanów z onych i b onnika
pokarmowego
wysoka zawarto witamin rozpuszczalnych w wodzie
ównie witaminy C
dzia anie alkalizuj ce
korzystny stosunek sodu do potasu (4 : 3)
------------------------------------------------------ZMNIEJSZENIE ZAGRO ENIA ZE STRONY:
glowodorów aromatycznych, nitrozoamin, antybiotyków i
leków weterynaryjnych, Salmonelli, w ni itp.
MANKAMENTY (NEGATYWNE CECHY)
opoty z pokryciem zapotrzebowania na energi
niedostateczna poda bia ka
niska warto
biologiczna bia ka
niedobór witaminy B12
niedobór witaminy D
niedostateczna poda wapnia, elaza i cynku oraz
ich niska biodost pno
obni ona strawno
sk adników od ywczych
---------------------------------------------------------ZWI KSZENIE ZAGRO ENIA ZE STRONY:
substancji antyod ywczych (b onnik, szczawiany,
fityniany, taniny, goitrogeny), pozosta
ci rodków
ochrony ro lin i nawozów
KONSEKWENCJE ZDROWOTNE
zmniejszone ryzyko wyst pienia:
oty
ci
nadci nienia t tniczego
chorób uk adu kr enia
cukrzycy (typu II)
chorób nowotworowych (m.in. jelita grubego,
sutka i p uc)
kamicy nerkowej i p cherzyka
ciowego
zapar i hemoroidów
próchnicy z bów
KONSEKWENCJE ZDROWOTNE
ZWI KSZONE RYZYKO WYST PIENIA:
niedokrwisto ci megablastycznej
krzywicy, osteomalacji i osteoporozy
niedo ywienia bia kowego
woli tarczycowych
zaburze neurologicznych
zaburze miesi czkowania
biegunek
niedorozwóju fizycznego i umys owego
marasmusa i kwashisorkoru
ZALECENIA YWIENIOWE
6 porcji – produkty zbo owe
5 porcji - produkty bogate w bia ko
(m.in. produkty str czkowe, orzechy)
4 porcje - warzywa (surowe, gotowane, soki
warzywne)
2 porcje – owoce wie e, gotowane, suszone,
soki owocowe)
8 porcji produktów bogatych w wap
(m.in. produkty mleczne, warzywa li ciaste,
produkty z soi, produkty wzbogacone w wap ,
migda y, figi)
RÓD A SK ADNIÓW OD YWCZYCH W DIECIE
WEGETARIA SKIEJ
bia ko
uszcze
glowodany
onnik
soja, soczewica, bób, groch, fasola, orzechy, pr.zbo owe, nasiona,
mleko i przetwory*, sery*, jaja*
oleje ro linne, margaryny mi kkie, orzechy
pieczywo, kasze, makarony, ry , ziemniaki, ro liny str czkowe suche
pieczywo z pe nego przemia u, warzywa, owoce, orzechy, ro liny
str czkowe suche
witamina C
papryka, pietruszka (na ), pomidory, kapusta, brukselka, truskawki,
czarna porzeczka, owoce cytrusowe, kiwi
witaminy z gr.B
pieczywo z pe nego przemia u, ro liny str czkowe suche, warzywa
witamina A i ßkaroten
dynia, broku y, glony morskie, jarmu
witamina E
oleje, orzechy, zielony warzywa li ciaste, ro liny str czkowe suche
wap
ro liny str czkowe suche, zielony warzywa li ciaste, glony, nasiona
sezamu, orzechy, mleko i przetwory*
elazo
ro liny str czkowe, nasiona, glony morskie
* - dieta laktoowowegetaria ska
Wskazania:
brak aprobaty dla radykalnych form
wegetarianizmu (weganizm, witarianizm,
frutarianizm, dieta makrobiotyczna) –
niebezpieczne dla organizmu cz owieka
diety wegetaria skiej nie zaleca si dzieciom,
odzie y, kobietom w ci y i karmi cym
agodne formy diety wegetaria skiej mo na
poleci okresowo osobom chorym na
schorzenia cywilizacyjne