5. opłaty za korzystanie ze środowiska

5. OPŁATY ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA
Grażyna Segit
(Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego
Departament Rozwoju Wsi i Ochrony Środowiska)
Opłaty za korzystanie ze środowiska pobierane są od
roku 1980, od dnia wejścia stosownych przepisów ustawy
z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska. Nowe regulacje w tym zakresie, obowiązujące
od 1 stycznia 2002 r. zawarte są w tytule V ustawy z dnia
27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska.
Do ponoszenia opłat obowiązany jest podmiot korzystający ze środowiska, którym w myśl art. 3 pkt 20 ustawy
jest:
• przedsiębiorca w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. – Prawo działalności gospodarczej,
• osoba prowadząca działalność wytwórczą w rolnictwie
w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt,
ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego oraz osoby wykonujące zawód medyczny
w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej
specjalistycznej praktyki,
• osoba fizyczna nie będąca podmiotem, o którym mowa
powyżej, korzystająca ze środowiska w zakresie w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia,
• jednostka organizacyjna nie będąca przedsiębiorcą
w rozumieniu ustawy – Prawo działalności gospodarczej.
Podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie wysokość należnej opłaty za korzystanie
ze środowiska i wnosi ją bez wezwania na rachunek urzędu marszałkowskiego, właściwego ze względu na miejsce
korzystania ze środowiska. Opłatę za zanieczyszczenia
z urządzeń mobilnych, np. ze środków transportu, należy wnieść na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego dla miejsca rejestracji podmiotu korzystającego
ze środowiska. Opłaty należy uiścić w terminie do końca
miesiąca następującego po upływie każdego kwartału.
Wysokość opłat zależy od:
• ilości i rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do
powietrza,
• ilości pobieranej wody oraz sposobu jej uzdatniania
i celu przeznaczenia,
• ilości, jakości i rodzaju wprowadzanych ścieków do
wód lub do ziemi oraz rodzaju terenu i jego powierzchni naliczonej dla wód opadowych,
• ilości i rodzaju składowanych odpadów.
Generalnie z obowiązku wnoszenia opłat w 2004 r.
zwolnione były te podmioty, dla których kwartalna należność, naliczona dla danego komponentu środowiska, nie
przekroczyła 200 zł.
Zgodnie z art. 284 ustawy Prawo ochrony środowiska
zwolnione z opłat są także osoby fizyczne nie będące
przedsiębiorcami i korzystające ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie nie wymaga pozwolenia.
Liczba podmiotów, które korzystały w 2004 r. ze środowiska i wnosiły opłaty w zakresie:
• wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza – 1 894
• poboru wód – 584
• odprowadzania ścieków do wód lub do ziemi – 366
• składowania odpadów na składowisku – 122
Podmiot, który posiada pozwolenie na korzystanie ze
środowiska lub nie jest zobowiązany do jego posiadania, uiszcza opłatę w „podstawowej” wysokości. Za brak
wymaganego pozwolenia opłata podlega zwiększeniu
o 100%.
Liczba podmiotów, które wnosiły opłaty w 2004 r.
Liczba podmiotów korzystających ze środowiska w 2004 r.
Opłaty ponoszone są za następujące rodzaje korzystania ze środowiska:
• wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
• pobór wód,
• wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
• składowanie odpadów.
190
W 2004 r. podwyższono opłatę dla 2 zakładów na kwotę 1 222 zł, za brak decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów.
Dla 55 zakładów podwyższono opłatę za pobór wód na
kwotę 25 520 zł, a dla 42 zakładów podwyższono opłatę
za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi na kwotę
63 249 zł.
Z uwagi na brak pozwolenia na wprowadzanie gazów
lub pyłów do powietrza dla 10 podmiotów naliczono opłatę podwyższoną na kwotę 15 956 zł.
Na wniosek zakładów wydano 26 decyzji odraczających opłaty podwyższone na kwotę 25 417 zł. Wydano
też 4 decyzje umarzające opłaty podwyższone na kwotę
30 847 zł.
IV. Przegłąd wybranych problemów
Wpływy z tytułu opłat w 2004 r. wyniosły:
• wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza
– 23 703 569 zł
• pobór wód – 13 949 421 zł
• odprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi
– 3 530 406 zł
• składowanie odpadów na składowiskach
– 4 327 243 zł
Środki, które wpłynęły na wyodrębnione konto marszałka województwa od podmiotów korzystających
ze środowiska, podzielono w następujący sposób:
• fundusze gminne – 10 578 286 zł
• fundusze powiatowe – 4 641 228 zł
• Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – 20 169 880 zł
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej – 10 859 284 zł
Procentowy udział środków, które wpłynęły na wydzielone konto
marszałka województwa za poszczególne komponenty środowiska
w 2004 r.
Procentowy udział środków w poszczególnych funduszach w 2004r.
W razie nie uiszczenia przez podmiot należnej opłaty za korzystanie ze środowiska lub uiszczenia opłaty
w wysokości nasuwającej zastrzeżenia, marszałek województwa wymierza opłatę w drodze decyzji, na podstawie
własnych ustaleń lub kontroli oraz wyników kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
W 2004 r. wydano:
• 225 decyzji za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza na kwotę 1 625 202 zł
• 186 decyzji za pobór wód i odprowadzanie ścieków
na kwotę 478 830 zł
• 20 decyzji za składowanie odpadów na kwotę 53 681 zł
Na skutek wydanych decyzji na konto redystrybucyjne marszałka województwa w 2004 r. wpłynęło
1 211 581 zł.
W przypadku nie wniesienia opłat orzeczonych w decyzjach zostały wszczęte postępowania egzekucyjne. Na podstawie art. 291 ust.1 z dnia 17 czerwca
1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
w 2004 r. wystawiono 71 administracyjnych tytułów wykonawczych na kwotę 256 391 zł., z czego wyegzekwowano 108 785 zł.
Zarząd województwa prowadzi wyodrębnione rachunki bankowe w celu gromadzenia i redystrybucji wpływów
z opłat. Środki wniesione przez dany podmiot za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, pobór wód
i odprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, stanowią
w 20% przychód gminnego funduszu, a w 10% powiatowego funduszu.
Wpływy z tytułu opłat za składowanie odpadów stanowią w 50% przychód gminnego funduszu gminy,
a w 10% przychód powiatowego funduszu powiatów,
na których obszarze składowane są odpady. Pozostałe wpływy stanowią w 35% przychód Narodowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
i w 65 % Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej.
Podmioty, które wniosły najwyższe opłaty za korzystanie ze środowiska w 2004 r.:
• Zakłady Azotowe „PUŁAWY” S.A. w Puławach,
• Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji
Sp. z o.o. w Lublinie,
• Cementownia „CHEŁM” S.A. w Chełmie,
• Urząd Miasta Lublin w Lublinie,
• Elektrociepłownia MEGATEM EC- LUBLIN Sp. z o.o.
w Lublinie,
• Lubelski Węgiel „BOGDANKA” S. A. w Bogdance,
• Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.
w Zamościu,
• Elektrociepłownia LUBLIN- WROTKÓW Sp. z o.o.
w Lublinie,
• Łęczyńska Energetyka Sp. z o.o. w Bogdance,
• Elektrociepłownia- FŁT Sp. z o.o. w Kraśniku,
• Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji
Sp. z o.o. w Puławach.
Powiatowe fundusze, które otrzymały najwyższe środki z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska:
• Powiat puławski,
• Powiat grodzki lubelski,
• Powiat chełmski,
• Powiat lubartowski,
• Powiat kraśnicki,
• Powiat łęczyński,
• Powiat grodzki zamojski.
Gminne fundusze, które otrzymały najwyższe środki
z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska:
• Urząd Miasta Puławy,
• Urząd Miasta Lublin,
• Urząd Gminy Lubartów,
• Urząd Gminy Chełm,
• Urząd Miasta Chełm,
• Urząd Miasta Kraśnik,
• Urząd Miasta Zamość.
191
6. PROGRAMY OCHRONY ŚRODOWISKA
Urszula Owczarska
(Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego
Departament Rozwoju Wsi i Ochrony Środowiska)
Stosownie do art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.
– Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2001 r. Nr 142,
poz. 627 z późn. zm.) organ wykonawczy województwa
co dwa lata sporządza raporty z wykonania programów
ochrony środowiska. W związku z tym zgodnie z uchwałą
Nr CXLI/1804/04 z dnia 25 października 2004 r. Zarząd
Województwa Lubelskiego opracował „Raport z wykonania – Programu ochrony środowiska województwa
lubelskiego na lata 2001-2003”.
Raport składa się z sześciu rozdziałów:
I. Realizacja zadań w latach 2001-2003
II. Zarządzanie środowiskiem
III. Zarządzanie projektem
IV. Koszty realizacji programu i uzyskane efekty
V. Wnioski i oceny
VI. Zakończenie
Raport z wykonania strategii krótkoterminowej za lata
2001-2003 dotyczy wszystkich komponentów środowiska: powietrza, wody, ścieków, odpadów, przyrody oraz
dziedzin mających związek z ekologią.
Aby ocenić, w jakim wymiarze w stosunku do planu zostały zrealizowane zamierzenia należy spojrzeć na cele
wymienione w dołączonej tabeli.
Najważniejsze cele ujęte w tabeli, pozwalają ocenić,
w jakim wymiarze w stosunku do planu zostały zrealizowane zamierzenia. Z zestawienia wynika, że najważniejsze cele zostały wykonane w 100%.
Zgodnie z uchwałą Nr XXIX/411/04 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 28 grudnia 2004 r. został
przyjęty „Program ochrony środowiska województwa
lubelskiego na lata 2004-2006”.
Program składa się z trzech rozdziałów:
I. Strategia krótkoterminowa na lata 2004-2006
II. Organizacja środowiskiem
III. Zakończenie
Zawarte w tych rozdziałach są:
1. Cele ekologiczne
2. Rodzaj i harmonogram działań proekologicznych
3. Środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.
Ponadto Zarząd Województwa Lubelskiego zgodnie z uchwałą Nr CLXXXIII/2192/2005 z dnia 31 marca
2005 r. powołał Komitet Sterujący do wdrażania „Programu ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2004-2006”.
Komitet będzie współpracował z podmiotami realizującymi program oraz oceniał stopień i zakres jego realizacji.
Tabela 1. Porównanie założonych celów i efektów uzyskanych w latach 2001-2003
Lp.
Numeracja wg
POŚ
1.
1.2.2.
Powstanie programu gospodarki odpadami przemysłowymi na poziomie regionu do roku 2002
2.
1.2.6.
Ograniczenie emisji ze źródeł energetyki zawodowej o 20% w porównaniu ze stanem z roku 1999
3.
1.3.2.
Zwiększenie areału przeznaczonego dla potrzeb rolnictwa ekologicznego do 5-10% powierzchni użytków
wolnych w województwie
Cel niezrealizowany
4.
1.5.
Zwiększenie liczby wykształconej i aktywnej społecznie ludności na obszarach wiejskich o10% w stosunku
do roku 1999
Zwiększono o 10%
5.
1.6.
Wzrost o 10-20% liczby miejsc pracy poza bezpośrednią produkcją rolniczą
Cel niezrealizowany
6.
1.7.1.
Obniżenie niskiej emisji na obszarach wiejskich o 10% w stosunku do 1999r.
Obniżono o 22,38%
1.7.3.
Zaopatrzenie w wodę pitną w niezbędnej ilości ośrodków wiejskich – osiągnięcie 75-80% zwodociągowania
obszarów wiejskich w województwie
7.
8.
1.7.3.1.
Nazwa celu
Regulacja gospodarki ściekowej we wszystkich gospodarstwach wiejskich w regionie i wyposażenie w
kanalizację 15-20% gospodarstw domowych we wsiach regionu
Program opracowano w 2002r.
Ograniczono o 20,79%
Zwodociągowano 86,05%
Zwiększono o 2,88%
9.
1.10.
10.
1.11.1.
Objęcie systemem zbiorowego zaopatrzenia w wodę 90-95% terenów miast w granicach administracyjnych
11.
1.11.2.
Zwiększenie efektywności oczyszczania ścieków w 70% istniejących oczyszczalni
12.
1.12.
Ograniczenie w miastach niskiej emisji o 10% w stosunku do roku 1999
13.
1.12.
Ograniczenie emisji z niskiej emisji z miejskich źródeł zaopatrzenia w ciepło o 10% w relacji do roku 1999.
14.
1.13.1.
Stworzenie warunków do zwiększenia o 15-20% rozwoju turystyki pieszej i rowerowej w województwie
Zwiększono o ponad 20%
15.
1.13.1.
Wzrost liczby miejsc w agroturystyce o 20%
Zapewniono wzrost o 30%
16.
1.13.2
Zrównoważony rozwój terenów atrakcyjnych turystycznie – do 60% ośrodków z pełną infrastrukturą wodnokanalizacyjną
Zapewniono dla ponad 60%
17.
1.14.
Wyprowadzenie ruchu tranzytowego miast poprzez budowę obwodnic, m.in. Kraśnik, Nałęczów, Lubartów,
Piaski
Wybudowano obwodnice w Lubartowie,
Piaskach, ustalono trasy obwodnic dla
Kraśnika,Nałęczowa
18.
1.16.2.
Zrekultywowanie 20-30% terenów zdegradowanych przez przemysł wydobywczy
19.
1.16.3.
Zwiększenie obszarów leśnych do poziomu 25% powierzchni województwa
20.
1.16.4.
Zrekultywowanie pozaklasowych wód powierzchniowych 10-15%
21.
1.16.5.
Zwiększenie powierzchni obszarów chronionych o 5%
192
Ograniczenie ilości odpadów wytwarzanych i składowanych o 5% w relacji do 1999r.
Realizacja – stan
31.12.2003r.
Ograniczono o 34%
Objęto systemem 92,67%
Zwiększono dla 70% oczyszczalni
Ograniczono o 22,4%
Ograniczono o 22,4%
Zrekultywowano teren o ponad 30%
Powiększono do 24,04%
Zredukowano o 23,16%
Zwiększono o 1,5%