Przemówienie Kanclerz Republiki Federalnej Niemiec

Przemówienie Kanclerz Republiki Federalnej Niemiec Angeli Merkel na uroczystości z
okazji 25-lecia Mszy Pojednania
Data:
20 listopada 2014
w Krzyżowej
Szanowna Pani Premier, droga pani Ewo Kopacz,
Szanowny Panie Ministrze,
Drogi Panie Bartoszewski,
Wasza Ekscelencjo,
Szanowni Państwo,
W minionych tygodniach wspominaliśmy w Niemczech poruszające wydarzenia sprzed 25
lat. Sięgnęliśmy pamięcią do jesieni 1989 w byłej NRD, gdzie dążenia do wolności
przybierały na sile, w konsekwencji czego 9 listopada 1989 roku runął Mur Berliński. Było to
prawdziwe zwycięstwo człowieczeństwa. Zwycięstwo to było możliwe tylko dlatego, że
inni już wcześniej przygotowali pod nie grunt.
Z wielkim szacunkiem oraz prawdziwą szczerością spoglądamy na odwagę i dążenia do
wolności mieszkańców innych państw bloku wschodniego. Polacy byli pierwszymi, którzy
wymusili zmiany polityczne. Wielu Polaków zachowało w sercu słowa Jana Pawła II "nie
lękajcie się". Pokazali oni odwagę i tym samym dodali innym odwagi. W ten sposób
pomogli utorować drogę do wolnej i demokratycznej Europy.
Upadek muru berlińskiego symbolizuje koniec podziału Niemiec oraz Europy i jest
najszczęśliwszym momentem w historii najnowszej państwa niemieckiego. Oczywiście
rozumiem, że wiele naszych sąsiadów było sceptycznych, i pytało: „Czego można się
spodziewać po zjednoczonych Niemczech?”.
Szczególnie Polacy doznali niewyobrażalnych cierpień z rąk Niemców. Rozpoczęcie II
wojny światowej napaścią na Polskę 1 września 1939 roku dało początek
najciemniejszemu rozdziałowi naszej wspólnej historii. Z II wojną światową powiązana jest
też okrutna okupacja Polski oraz systematyczna zagłada życia żydowskiego w Europie.
Niemcy są świadomi tych okrucieństw i odpowiedzialności za nie.
W kontekście tych historycznych wydarzeń trzeba też rozpatrywać wypędzenie kilku
milionów Niemców z terenów dzisiejszej Polski. Wypędzenie jest bezprawiem, ale nie doszło
by do niego bez wcześniejszych zbrodni nazistowskich Niemiec. Wspominamy dziś tamte
wydarzenia, aby móc przebaczyć. Wyciągamy wnioski dla nas i dla przyszłych pokoleń.
Pamiętać i przebaczyć – to przesłanie, które wypłynęło z Krzyżowej 25 lat temu. Trzy dni po
upadku muru berlińskiego odbyła się tu msza święta, w której wspólnie uczestniczyli
kanclerz Helmut Kohl oraz premier Polski Tadeusz Mazowiecki. Msza Pojednania była
milowym krokiem na drodze, która była trudna i pełna wyzwań. Chcę w szczególności
przypomnieć słowa polskich i niemieckich Biskupów, którzy wskazali tę drogę, w czasach
kiedy słowo „odwilż” funkcjonowało już w politycznym dyskursie, ale na „pierestrojkę” i
„głasnost” trzeba było jeszcze poczekać. Dopiero wraz z końcem Zimnej Wojny oraz
upadkiem muru berlińskiego otworzyły się drzwi do prawdziwego pojednania.
Helmut Kohl i Tadeusz Mazowiecki spotkali się w Krzyżowej, w miejscu niemieckiego ruchu
oporu i wolnej myśli. W czasie II Wojny Światowej dyskutowano tu o powojennej wizji wolnej
Europy równouprawnionych państw. Krzyżowa – to miejsce jest symbolem porozumienia,
przebaczenia i partnerstwa. Msza Pojednania, która odbyła się trzy dni po upadku muru w
Berlinie, przyczyniła się do tego, że krzyżowski duch był odczuwalny w każdym
historycznym momencie.
Arcybiskup Alfons Nossol, który koncelebrował wówczas mszę świętą, odniósł się do tego
następująco: „Wcześniejsze życie obok siebie zamieniło się w życie ze sobą, a tragiczne
bycie przeciwko sobie w zbawienne bycie dla siebie”. Czasy, w których okrucieństwa
przeszłości owocowały podziałem i wrogością, bezpowrotnie minęły. 25 lat po Mszy
Pojednania udało nam się wiele osiągnąć, o czym Polacy i Niemcy mogli dawniej tylko
pomarzyć.
Niemcy są zjednoczone. Jesteśmy wolni i żyjemy w zgodzie z naszymi sąsiadami. Już za
kilka dni Donald Tusk przejmie stery Rady Europejskiej jako pierwszy polityk z krajów tak
zwanego byłego bloku wschodniego. Wymiana handlowa z Polską, która ma wartość 78
miliardów Euro, jest większa i bardziej różnorodna niż z jakimkolwiek innym krajem w
regionie. W Niemczech żyje ponad 600 tys. Polaków. Około 300 tys. osób należących do
mniejszości niemieckiej żyje w Polsce i uczestniczy w życiu politycznym i kulturalnym tego
kraju. Już od ponad 20 lat, Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży organizuje spotkania
młodzieży, w których każdego roku uczestniczy 100 tys. młodych ludzi z Polski i Niemiec.
Polacy w Niemczech i Niemcy w Polsce okazują się budowniczymi mostów pomiędzy
naszymi krajami. 10 lat po przystąpieniu Polski do UE nasza współpraca jest ściślejsza niż
kiedykolwiek, nasze rządy prowadzą regularnie dialog, mamy wspólne cele i interesy,
łączą nas te same wartości.
Na tej podstawie oba kraje przejmują odpowiedzialność w Europie i za Europę. Odnosi się
to do wielu dziedzin, m.in. współpracy z Francją w ramach Trójkąta Weimarskiego oraz
stosunków Unii Europejskiej i państw wschodnich. Polska i Niemcy opowiadają się za
wolnością i bezpieczeństwem. To jest ważne i widać to szczególnie teraz, wobec kryzysu
na Ukrainie, której integralność terytorialna została naruszona. Dla nas ważne jest
przestrzeganie prawa, a nie zastosowanie prawa silniejszego. Nasi sąsiedzi są naszymi
parterami, a nie krajami, które chcemy sobie podporządkować.
Pragnę podkreślić w tym miejscu, że my Niemcy w tym kontekście jesteśmy świadomi
szczególnych obaw Polaków, Polski na tle jej trudnej historii. I dlatego też w przeszłości już
bardzo wyraźnie powiedziałam i pragnę to tu podkreślić, że zasada solidarności NATO
odnosi się do wszystkich sojuszników i Niemcy dalej będą się przyczyniać do
zabezpieczenia partnerów. Jesteśmy przy tym również świadomi, że możemy tylko
wspólnie z Rosją długoterminowo zagwarantować bezpieczeństwo w Europie. Sankcje nie
są dla nas celem samym w sobie, nakładamy je gdy są one ostatecznością. Dlatego
opowiadamy się za prowadzeniem dialogu z Rosją.
Szanowni Państwo, przeszłość pokazuje nam, że nasza droga w Europie musi być drogą
partnerstwa oraz pokojowego wyrównania interesów. My Europejczycy, jesteśmy dziś
zjednoczeni - ku naszemu szczęściu, o czym wspomniałam również podczas obchodów
50-lecia podpisania Traktatów Rzymskich w 2007 roku. Musimy nieustannie bronić tego
szczęścia. Cieszę się, że robimy to wspólnie. Robimy to przede wszystkim dlatego, że przed
25 laty sami doświadczyliśmy, że zmiana na lepsze jest możliwa. To powinno nas
motywować do dalszej współpracy w przyszłości, dla dobra naszych narodów, dla dobra
Europy i jej mieszkańców.
Dziękuję.
Tłumaczenie: Fundacja "Krzyżowa" dla Porozumienia Europejskiego