Opracowanie warsztatów gr 5

Instytut Psychologii
Konferencja pt.: AKCJA: Uczniowie u progu dorosłości
Opóźnione czy odroczone wkraczanie w dorosłość?
Od 1919 r.
psychologia
na UAM
Warsztaty pt.:
Oferta szkoły
a kształtowanie się tożsamości
Grupa nr 5
Prowadzący:
Mgr Monika Małys i Katarzyna Wanio
1
Oferty edukacyjne czyli
„walka z wiatrakami”
 Rozwój tożsamości to proces przebiegający przez 5 etapów:
(1) działania poszukiwawcze
(2) pogłębianie własnych poszukiwań
(3) radzenie sobie z wątpliwościami
(4) podejmowanie decyzji i zobowiązań
(5) branie odpowiedzialności za własne decyzje
i identyfikacja z zobowiązaniami
 Uczestnicy warsztatów zostali poproszeni o zaproponowanie
konkretnych działań, które mogą wspierać młodzież
znajdującym się na kolejnych etapach procesu formowania się
tożsamości
2
5 obszarów formowania się
tożsamości
1
4
3
2
5
3
Działania poszukiwawcze
Życie klasowe
Życie szkolne
 Wybranie przedstawicieli samorządu klasowego (kształtowanie
odpowiedzialności, inicjatywa)
 Wybór lidera klasowego, osoby przewodniczącej w klasie,
znalezienie swojego miejsca w klasie, wzajemne poznanie się
 Przeprowadzanie warsztatów zapoznawczych dla klasy,
integracja
 Wycieczki, imprezy klasowe
 Role w klasie pełnione (nadawane przez grupę, samodzielnie
wyznaczone)
 Wybranie przedstawicieli samorządu szkolnego
 Zajęcia pozalekcyjne niezwiązane z lekcjami
przedmiotowymi, m.in. koła zainteresowań i wolontariat
 Zaangażowanie w organizowanie apeli i uroczystości
 Przyzwolenie na prowadzenie sklepiku szkolnego, stoisk
tematycznych
 Doradztwo zawodowe
 Możliwość decydowania o kołach zainteresowań
 Akcje np. „Dzień przedsiębiorczości”
Lekcje przedmiotowe
Życie lokalne
 Sprawdzanie się w przedmiotach zawodowych oraz konkursy
wiedzy
 Przeprowadzanie warsztatów tematycznych (tożsamość,
poczucie własnej wartości, komunikacja, autoprezentacja)
 Udział w życiu lokalnym poprzez zaangażowanie w
działalność organizacji i grup lokalnych, np. orkiestry
dęte, chóry
 Realizacja programu profilaktyki / wychowawczego
 Stworzenie katalogu ofert pracy, poznanie lokalnego
rynku pracy, współdziałanie z instytucjami, np. PUP
 Przedmiot(y) ulubione - organizowanie lekcji przez uczniów
 Wolontariat
 Elementy doradztwa zawodowego
 Konkursy na poziomie lokalnym
Wspieranie działań poszukiwawczych to przede wszystkim tworzenie szerokiej gamy ofert
edukacyjnych, proponowanie, zachęcanie do eksplorowania, tworzenie katalogu szans i ofert.
4
Pogłębianie własnych poszukiwań
Życie szkolne
Życie klasowe






Pogadanki, dyskusje
Tematyka godzin wychowawczych i spotkań z doradcą
zawodowym np. na temat rynku pracy (również przygotowane
przez uczniów, zgodnie z potrzebami)
Wprowadzenie systemu samooceny zachowania
Debaty na godzinie wychowawczej
Metoda myślących kapeluszy na godzinach wychowawczych
Nieformalne spotkania uczniów i wychowawców, np.
wycieczki, wyjścia
Lekcje przedmiotowe
 Przedmiotowe blogi, facebook
 Ocenianie kształtujące
 Praca metodą projektów
 Wprowadzenie na zajęciach zawodowych SWOT
 Debaty na przedmiotach humanistycznych (np. przy okazji
omawiania lektur refleksje nad doświadczeniami bohaterów
literackich)






Rozmowy z doradcą zawodowym w szkole
Koła zainteresowań
Szkolne wybory samorządu
Debaty szkolne
Prowadzenie szkolnej strony facebook
Działalność samorządu aktywizująca całą społeczność
uczniowską (gazetki, strona internetowa, sklepik,
festyny)
Życie lokalne
 Kontakty z uczelniami wyższymi
 Współpraca z Centrum Doradztwa Zawodowego dla
Młodzieży
 Kontakty (wycieczki zawodowe) z zakładami pracy
 Spotkania, kontakty (imprezy lokalne), organizowanie
spotkań z osobami aktywnymi
 Realizowanie projektów dla uczniów z wyższych
poziomów edukacyjnych
 Debaty o problemach społecznych
Działania mające na celu pogłębianie własnych poszukiwań mogą być oparte na różnego rodzaju
zadaniach problemowych i dyskusjach - podejmowanych na wielu stopniach ogólności 5
i związanych z różnorodnymi tematami.
Radzenie sobie z wątpliwościami
Życie klasowe








Motywowanie do ujawniania wątpliwości
Atmosferę szacunku dla każdego rozwiązania
Zajęcia integracyjne
Zachęcanie do różnego rodzaju aktywności
Pomoc w adaptacji (rozmowy, udział w zajęciach
integracyjnych)
Zespołowe rozwiązywanie problemów
Organizowanie wycieczek klasowych
Rozmawianie ze swoimi kolegami i nauczycielami- wymiana
poglądów
Życie szkolne

Kontakt ze szkołą/ pedagogiem/ psychologiem/
wychowawcą

Praca w samorządzie uczniowskim

Zachęcanie do aktywnego uczestnictwa w imprezach
szkolnych

Kontakt z wychowawcą, pedagogiem, psychologiem
Lekcje przedmiotowe
 Zajęcia wyrównawcze
 Stawianie pytań otwartych (analiza decyzji, wyborów,
konsekwencji)
 Zadania problemowe, argumentowanie
 Organizowanie pomocy koleżeńskiej, tworzenie odpowiednich
warunków do nauki
 Zachęcanie do zadawania pytań dotyczących wykonywanych
poleceń
 Doradztwo, konsultacje (rozmowy, ukazanie różnych
możliwości, wyboru kierunku)
Życie lokalne
Spotkania z zawodem
Udział w projekcie edukacyjnym innowacji pedagogicznej
Wskazanie ośrodków- poradni psychologicznych, itp.
Spotkania z przedstawicielami uczelni wyższych
Kalendarz imprez
Prezentowanie swoich talentów (np. wystawy prac
fotograficznych, koncert, …)
 Wymiana zdań i poglądów w środowisku lokalnym






Działania dające możliwość sprawdzenia się w konkretnych rolach,
uwzględniające wsparcie osób dorosłych.
6
Podejmowanie decyzji i zobowiązań
Życie klasowe

Uczestnictwo w samorządzie klasowym

Spotkania z przedstawicielami różnych zawodów
(potencjalnymi pracodawcami)

Samodzielne podejmowanie decyzji dotyczącej wycieczek
klasowych, imprez, uroczystości klasowych
Życie szkolne

Działalność w samorządzie szkolnym
Współorganizowanie imprez szkolnych, uroczystości

Podejmowanie decyzji dotyczących szkoły, m.in.
organizowanie referendum

Warsztaty dotyczące orientacji na rynku pracy

Rozmowy, działania utwierdzające lub przekonywujące
do własnego wyboru
Życie lokalne
Lekcje przedmiotowe
 Pomoc w współprowadzeniu przedmiotów, m.in. prowadzenie
zajęć, przygotowywanie materiałów dydaktycznych i pomocy
naukowych
 Zaangażowanie w koła zainteresowań Udział w konkursach i
olimpiadach przedmiotowych
 Działania np. w wolontariacie, harcerstwie, klubie
sportowym
 Współpraca z innymi placówkami oświatowymi- np.
przedszkola
 Wolontariat (szkolne kluby wolontariatu). Podawanie
źródeł informacji o rynku pracy Pomoc w orientacji na
rynku pracy
 Omawianie wspólne dalszych planów
Działania mające na celu wspieranie zaangażowania młodych ludzi w różnego rodzaju aktywność,
przy jednoczesnym udzielaniu wsparcia i przyzwoleniu na zmianę podjętych decyzji. 7
Branie odpowiedzialności za własne decyzje
i identyfikacja ze zobowiązaniami
Życie klasowe
Życie szkolne

Rozmowy dotyczące przyszłości, podejmowanych
zobowiązań i przyszłych planów



Angażowanie uczniów w pracę na rzecz klasy –
organizowanie uroczystości, imprez, spotkań towarzyskich i
wycieczek


Angażowanie uczniów w działalność samorządu klasowego
Lekcje przedmiotowe
 Działania usamodzielniające proces edukacji (angażowanie
uczniów w przygotowanie lekcji, pomocy dydaktycznych)
 Wspieranie w wyborze przedmiotów maturalnych
 Przyzwolenie na zmianę formy nauczania, wyboru tematów czy
środków dydaktycznych

Zaangażowanie w samorząd szkolny
Wspieranie różnorodnych kół zainteresowań (nie tylko
dt. lekcji przedmiotowych)
Rozwijanie doradztwa zawodowego poprzez
kilkudniowe staże/praktyki w różnych zakładach pracy
Zaangażowanie w radiowęzeł, gazetkę szkolną
Życie lokalne
 Wspieranie udziału uczniów w wolontariacie na rzecz
społeczeństwa lokalnego
 Zaangażowanie uczniów w działalność chórów,
zespołów, orkiestr, grup działających na terenie gminy i
powiatu
Działania wspierające młodych ludzi w podtrzymaniu podjętych już przez nich decyzji dotyczących
zaangażowania się w działalność mającą na celu rozwój osobisty.
8
Relacja nastolatek - dorosły

Młody człowiek zwiększając zakres swojej wiedzy
i umiejętności zyskuje coraz mocniejszą podstawę
do samodzielnej aktywności, dając tym samym
sygnał do ograniczenia pomocy udzielanej przez
dorosłych.

Coraz bardziej autonomiczny nastolatek buntuje się
wobec utrzymywanej przez dorosłych
dyrektywności, kontroli i nadmiernej opiekuńczości.
9
Najważniejsze…
 W trakcie prezentowania swoich plakatów cała grupa doszła do
wniosku, iż kształtowanie tożsamości jest ciągłym procesem, który
odbywa się w dużej mierze w przestrzeni szkolnej.
 Zauważono, iż rola nauczyciela jest na każdym etapie coraz
mniejsza:
 stwierdzono, iż w początkowych etapach potrzebne jest, by był
dyrektywny, wskazywał możliwości i przedstawiał wiele ofert
 natomiast z czasem powinien się coraz bardziej wycofywać i wspierać
inicjatywy uczniów.
 Ważna jest indywidualizacja czyli rozpoznanie, na jakim etapie
rozwoju tożsamości są uczniowie i czego potrzebują w związku
z tym.
10
cd.
 Działania oferowane przez nauczycieli mogą się różnić w zależności
od etapu, na jakim znajdują się uczniowie.
 Istotna jest diagnoza, ale także kompetencje i umiejętności uczniów, ale przede wszystkim nauczycieli. Ważne jest, by umieli oni
rozpoznać, na jakim etapie znajdują się uczniowie, co z tego wynika
dla podejmowanych przez nich działań, a także co mogą
zaproponować, by było to adekwatne do ich potrzeb i skuteczne.
 Niezbędne jest wsparcie instytucji dla działań podejmowanych przez
nauczycieli.
11
Literatura
 Bardziejewska, M. (2013). Okres dorastania. Jak rozpoznać potencjał nastolatków? W: A. I. Brzezińska
(red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa (s. 345-377). Gdańsk:
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
 Ziółkowska, B. (2013). Okres wczesnej dorosłości. Jak rozpoznać potencjał młodych dorosłych? W: A. I.
Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa (s. 423-468).
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
 Piotrowski, K., Wojciechowska, J., Ziółkowska, B. (2014). Rozwój nastolatka. Późna faza dorastania. W: A.
I. Brzezińska (red.), Niezbędnik Dobrego Nauczyciela. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
 Filipiak, E., Wiśniewska, M. (2014). Opieka i wychowanie. Późna faza dorastania. W: A. I. Brzezińska (red.),
Niezbędnik Dobrego Nauczyciela. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
 Filipiak, E., Siadak, G. (2014). Edukacja szkolna i pozaszkolna. Późna faza dorastania. W: A. I. Brzezińska
(red.), Niezbędnik Dobrego Nauczyciela. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
 Kram, A., Molińska, M. (2014). Rozpoznanie zasobów nastolatka i środowiska rozwoju. Późna faza
dorastania. W: A. I. Brzezińska (red.), Niezbędnik Dobrego Nauczyciela. Warszawa: Instytut Badań
Edukacyjnych.
 Brzezińska, A.I., Piotrowski, K. (2009). Diagnoza statusów tożsamości w okresie adolescencji,
wyłaniającej się dorosłości i wczesnej dorosłości za pomocą Skali Wymiarów Rozwoju Tożsamości
(DIDS). Studia Psychologiczne, 47 (3), 93-109.
12