Koncepcja funkcjonowania i rozwoju Zespołu Szkół w Dąbrowie

Dąbrowa, 2012-04-02
Koncepcja
funkcjonowania i rozwoju
Zespołu Szkół w Dąbrowie
Jeśli planujemy na rok, to trzeba siać ryż.
Jeśli planujemy na 10 lat, to trzeba sadzić drzewa.
Jeśli planujemy na 100 lat, to trzeba kształcić ludzi.
/arabskie/
1
I.
Wstęp.
Każde zdarzenie w przyrodzie i każde przedsięwzięcie w życiu
społecznym ma swój przebieg, cykl życia. Rozmowa telefoniczna trwa kilka
minut, kadencja dyrektora szkoły trwa 5 lat, wychowanie człowieka trwa 15
i więcej lat, natomiast wykształcenie człowieka trwa całe życie. To między
innymi cykl życia przedsięwzięcia wyznacza minimalną perspektywę potrzebną
do zrozumienia zjawiska, zarządzania nim i planowania jego przebiegu. Jeśli
chcesz planować na rok – siej ryż. Jeśli na 100 lat – kształć ludzi.
W odniesieniu do niektórych przedsięwzięć zarządzanie krótkoterminowe,
operacyjne jest wystarczające i właściwe. Są jednak takie wyzwania, w które
jest wpisana konieczność przyjęcia szerszej perspektywy, perspektywy
strategicznej. W perspektywie strategicznej priorytet jest kładziony na
wyznaczenie kierunku rozwoju lub zmian, natomiast w zarządzaniu
operacyjnym akcent jest położony na rozwiązywanie bieżących problemów.
I tak jak z zarządzaniem operacyjnym spotykamy się niemal we wszystkich
przejawach aktywności społecznej i gospodarczej – bez bieżącego
rozwiązywania problemów nie da się funkcjonować, gdyż organizacja „zatnie
się” i zatrzyma. Bez zarządzania strategicznego natomiast – może się ona
poruszać, ale często nie wiadomo, w którą stronę i w jakim celu. Codzienne
zadania są realizowane, bieżące problemy rozwiązywane, decyzje
podejmowane, jednak nie może zabraknąć refleksji nad długofalową koncepcją
funkcjonowania i rozwoju organizacji.
Koncepcja funkcjonowania i rozwoju Zespołu Szkół w Dąbrowie wymaga
zatem zarządzania strategicznego. Zarządzanie tą placówką będzie:
1. systemowe:
− dotyczyć będzie wielu aspektów działania i wpływać będzie na
placówkę jako całość,
− oddziaływać będzie na wszystkie grupy interesu,
− będzie powiązane i silnie zależne od innych instytucji,
a także otoczenia,
2. kompleksowe:
− wpływać będzie na nią wiele różnych aspektów, działań oraz
zespołów,
3. mieć fundamentalne znaczenie:
− będzie kluczowe, istotne dla rozwoju i przetrwania placówki,
− dotyczyć będzie spraw i wartości o podstawowym znaczeniu,
− wynikać z niego będzie wyjątkowa odpowiedzialność za innych,
4. dalekosiężne skutki:
− wprowadzone zmiany będą znamienne w Zespole Szkół
w Dąbrowie i w jego otoczeniu.
2
II.
Specyfika funkcjonowania i rozwoju oświaty.
Kontekst zarządzania oświatą jest specyficzny z kilku powodów. Po pierwsze,
wyjątkowe są oczekiwania, które stawiane są przed oświatą. Od oświaty
oczekuje się wysokiej jakości, stabilności i ciągłości, ale także dostosowania do
postępujących zmian cywilizacyjnych i społecznych oraz dopasowania do
zmieniających się potrzeb rynku pracy.
Drugą cechą, która wpływa na sposób zarządzania oświatą jest wyjątkowa
odpowiedzialność. Dyrektor placówki oświatowej ponosi odpowiedzialność
wobec szerokiego grona interesariuszy, których dotyczy proces edukacyjny
sprawowany przez ich instytucję.
Zarządzanie oświatą nie jest proste. Istnieje kilka szczególnych wyzwań,
z którymi musi się zmierzyć dyrektor placówki oświatowej.
Wśród nich warto wymienić:
Z góry określone ramy działania.
Szkolnictwo nie działa na wolnym rynku, na którym panuje pełna dowolność
zmiany kierunku działań na skutek zmian w otoczeniu. Trudno sobie wyobrazić,
że szkoły pewnego dnia zostaną zamknięte przez swoich dyrektorów po to, aby
mogli oni przemyśleć czym teraz będą się zajmować. Cele istnienia instytucji
oświatowych zostały jasno określone w dokumentach rządowych, w tym także
w Strategii rozwoju Edukacji na lata 2007-2013 i tworzenie szkolnej strategii
oświatowej musi się odbywać w jasno określonych ramach wyznaczonych przez
dokumenty nadrzędne. Należy więc stwierdzić, że zakres wyborów
strategicznych stojących przed dyrektorem szkoły jest mocno ograniczony. Jest
on bowiem zobowiązany realizować cele, które stawia przed nim Ministerstwo
Edukacji Narodowej, Kuratorium Oświaty i Urząd Gminy w Świlczy.
Ograniczone środki.
Fakt, że oświata nieustannie zmaga się z niedofinansowaniem generuje
wyzwania do zarządzania strategicznego. Po pierwsze istnieje pokusa, żeby przy
ograniczonych środkach finansowych podejmować decyzje wynikające
z posiadanych celowych zasobów, a nie wynikające z refleksji strategicznej,
obranych priorytetów i sytuacji w otoczeniu. Choć jest to zrozumiałe, nie służy
ono strategicznemu zarządzaniu, gdyż każe wybierać te działania, na które jest
akurat finansowanie, a nie te, które zostały uznane jako priorytetowe.
Po drugie efekty dobrych koncepcji oświatowych rzadko dają się przeliczyć na
korzyści finansowe dla tych, którzy je urzeczywistnili. Pozostaje satysfakcja
i poczucie dobrze spełnionego obowiązku.
3
Konkurencja.
Niż demograficzny, technologizacja i informatyzacja procesu nauczania oraz
większa mobilność ludzi sprawiają, że oświata również podlega mechanizmom
konkurowania. Jeżeli jest się porównywalnym, trzeba zabiegać o klienta,
o środki, walczyć o przetrwanie, nierzadko kosztem innych.
Kadencyjność.
Jednym z ważnych wyzwań dla realizacji koncepcji funkcjonowania i rozwoju
szkoły jest kadencyjność władz mających wpływ na politykę oświatową.
Przyjmowanie perspektywy wieloletniej może się wydawać sprzeczne
z interesem tego, kto miałby zmiany wprowadzać. Racjonalnym z punktu
widzenia dyrektora wydaje się myślenie w perspektywie kadencji, a nie dłużej,
i to z uwzględnieniem przewidywanych starań o reelekcję. Może to skutkować
tendencją do podejmowania działań mało ryzykownych, niekontrowersyjnych,
unikania wyraźnych wyborów i próbą zadowolenia jak największej liczby
potencjalnych wyborców. Kadencyjność nierzadko oznacza, że przy zmianie
władzy istnieje pokusa odcinania się od działań poprzedników bardziej dla
zasady niż merytorycznego uzasadnienia.
Powyższe wyzwania z jednej strony utrudniają, ale z drugiej mobilizują
dyrektora do podejmowania i wdrażania elementów zarządzania strategicznego
Zespołem Szkół w Dąbrowie.
III.
Charakterystyka Zespołu Szkół w Dąbrowie.
W skład Zespołu Szkół w Dąbrowie wchodzi Publiczne Przedszkole
i Publiczna Szkoła Podstawowa im. Konstytucji 3 Maja. Placówka jest
prowadzona przez Gminę Świlcza, natomiast nadzór pedagogiczny nad nią
sprawuje Podkarpacki Kurator Oświaty.
Do przedszkola, które jest placówką dwuoddziałową uczęszcza 45 dzieci
w wieku od 3 do 6 lat. 3- i 4-latki tworzą grupę młodszą, która liczy 25 dzieci,
zaś do grupy starszej uczęszczają dzieci 5- i 6-letnie. Czas pracy przedszkola
jest dostosowywany do potrzeb rodziców i ustaleń organu prowadzącego. Przez
wiele lat przedszkole było czynne od 730 do 1530 . W obecnym roku szkolnym
czas pracy przedszkola został wydłużony o 1,5 godziny tak, że przedszkole
funkcjonowało w godzinach od 630 do 1600 . Było to korzystne i zasadne
rozwiązanie. Przedszkole dysponuje bardzo dobrą bazą materialna, na którą
składają się dwie sale zajęć, sala komputerowa z dostępem do Internetu, sala
zabaw, plac zabaw, kuchnia i stołówka oraz pokój do indywidualnej pracy
z dziećmi. Powyższe pomieszczenia są dobrze i bardzo dobrze wyposażone.
Wszystkie dzieci są objęte dożywianiem. Dziennie otrzymują 3 posiłki. Część
z nich ma dofinansowanie dożywiania przez Gminny Ośrodek Pomocy
4
Społecznej w Świlczy. Nauczyciele zatrudnieni mają pełne kwalifikacje
pedagogiczne do pracy z dziećmi. Systematycznie zdobywają oni kolejne
stopnie awansu zawodowego. W przedszkolu oprócz realizacji, w godzinach od
800 do 1300, obowiązkowej podstawy programowej, prowadzone są zajęcia
z języka angielskiego, rytmiki oraz religii. Zajęcia z języka angielskiego
i rytmiki są zajęciami płatnymi przez rodziców zgodnie z ustawą o systemie
oświaty i uchwałą rady gminy. Przedszkole włącza się również w organizację
wszystkich uroczystości szkolnych i środowiskowych. Rodzice dzieci
przedszkolnych biorą aktywny udział w przygotowanie w/w uroczystości, jak
również współorganizują wyjazdy dzieci do teatru, na wycieczki i in.
Do sześcioklasowej Szkoły Podstawowej im. Konstytucji 3 Maja
w Dąbrowie uczęszcza 65 uczniów. Liczba uczniów w klasach waha się od 6
w klasie IV do 15 w klasie III, zatem średnia w klasie wynosi 11 uczniów.
Szkoła dysponuje bardzo dobrą bazą materialną. Duże, przestronne, dobrze
wyposażone sale zajęć, sala gimnastyczna, boisko sportowe, sala komputerowa
z dostępem do szybkiego Internetu, biblioteka, garderoba, stołówka, plac zabaw,
sklepik uczniowski, stołówka zapewniają każdemu uczniowi optymalny rozwój.
Wszyscy uczniowie otrzymują gorącą herbatę za symboliczną złotówkę
miesięcznie. 30% uczniów je obiady, 1/3 z nich ma dofinansowanie przez GOPS
w Świlczy. W szkole podstawowej zatrudnionych jest 10 nauczycieli, z czego
3 na część etatu. Wszyscy nauczyciele mają wykształcenie wyższe
z przygotowaniem pedagogicznym. Większość z nich ma kwalifikacje do
nauczania dwóch i więcej przedmiotów. Szkoła oprócz obowiązkowych zajęć
edukacyjnych organizuje wiele zajęć pozalekcyjnych zgodnie z potrzebami
uczniów, rodziców i szkoły. Są to zajęcia organizowane w ramach godzin do
dyspozycji dyrektora szkoły wynikających ze szkolnego planu nauczania,
godzin z Karty Nauczyciela, godzin jednostki samorządu terytorialnego oraz
godzin z projektów unijnych. Szkoła bierze udział we wszystkich konkursach
organizowanych przez szkoły naszej gminy, z których jeden Konkurs BRD,
organizuje. Bierzemy udział w konkursach powiatowych, wojewódzkich
i ogólnopolskich. Miernikiem sukcesów tych konkursów są nagrody, dyplomy
oraz puchary, który przywożą nasi uczniowie. Szkoła nasza osiąga bardzo
wysokie wyniki na sprawdzianie w klasie VI. Na podstawie danych jst
z ostatnich 10 lat Szkoła Podstawowa w Dąbrowie ma najwyższy wynik
w Gminie Świlcza. Jest to bardzo duże zobowiązanie. Od 2008r. dzień 3 maja
każdego roku jest świętem szkoły. 3 maja 2008r., w uroczystość 100-lecia
istnienia Szkoły Podstawowej w Dąbrowie, Rada Rodziców ufundowała tablicę
pamiątkową i sztandar szkoły, którego mottem jest Bądź umiłowanej Ojczyzny
podporą. To hasło jest drogowskazem, który przekazali nam rodzice, a myśmy
go przyjęli jako misję naszej szkoły.
Niestety, ze względu na małą liczbę uczniów w naszej szkole, część zajęć
jest prowadzonych jako lekcje łączone. I tak w klasie I i II jest 8, a w klasach IV
5
i V aż 10 lekcji łączonych. Jest to bardzo niekorzystne zjawisko zarówno dla
uczniów, rodziców i szkoły.
Teren wokół Zespołu Szkół w Dąbrowie jest urządzony bezpiecznie,
funkcjonalnie i estetycznie.
IV.
Koncepcja funkcjonowania
w Dąbrowie.
i
rozwoju
Zespołu
Szkół
Naczelnym zadaniem Zespołu Szkół w Dąbrowie będzie wspieranie
rodziny w procesie wychowania i nauczania, stwarzając uczniom optymalne
warunki do prawidłowego i wszechstronnego rozwoju duchowego
i intelektualnego.
W placówce dążyć będziemy do wychowania ucznia mającego
świadomość, że jest członkiem społeczności ludzkiej, ucząc go kochać,
szanować i żyć kulturą i tradycją narodu polskiego i naszej małej ojczyzny, tj.
Dąbrowy i Gminy Świlcza. Jednocześnie wychowywać będziemy każdego
ucznia do szacunku, współpracy i otwartości wobec innych narodów ucząc go
tradycji i kultury. Wychowywać będziemy ucznia świadomego
i odpowiedzialnego, posiadającego wiedzę i umiejętności konieczne do
przyszłego funkcjonowania we współczesnym świecie, troszczącego się o swoje
środowisko przyrodnicze, w którym żyje opierając się na uniwersalnych
wartościach chrześcijańskich.
Szkoła i przedszkole stwarzać będzie uczniom bezpieczne i optymalne
warunki do rozwoju postaw ważnych dla obywateli Polski i Europy.
Zespół postrzegany będzie w środowisku jako placówka oferująca usługi
edukacyjne na wysokim poziomie jakości kształcenia.
Kadrę zespołu tworzyć będą nauczyciele nastawieni innowacyjnie, którzy
będą dokształcać i doskonalić zgodnie z potrzebami placówki.
Szkoła i przedszkole otwarte będą na środowisko i współpracę ze
strukturami samorządowymi i innymi organizacjami działającymi na rzecz
edukacji i pomocy społecznej.
Praca przedszkola i szkoły podstawowej będzie skuteczna wtedy, gdy
określone powyżej cele zostaną osiągnięte. Stanie się to wtedy, gdy absolwent
Szkoły Podstawowej w Dąbrowie będzie:
− aktywny: - posiadał zainteresowania i rozwijał je na miarę swoich
możliwości,
- miał swoje upodobania jako twórca i odbiorca sztuki,
- wykazywał się samodzielnością,
− ciekawy świata: - starał się poszerzać swoje wiadomości korzystając
z różnych źródeł,
- chciał się uczyć,
- wrażliwy na piękno przyrody,
6
− odpowiedzialny: - umiał podejmować działania i przewidywać ich
konsekwencje,
- umiał rozwiązywać problemy,
- cieszył się z sukcesów i potrafił akceptować porażki,
- znał swoje słabe strony i potrafił nad nimi pracować,
- umiał dokonać samooceny,
− otwarty: - łatwo nawiązywać kontakty z rówieśnikami,
- umiał współdziałać w grupie,
- prezentować swój punkt widzenia i szanować poglądy
innych,
- dobrym organizatorem,
− prawy: - umiał odróżniać dobro od zła,
- cechować go uczciwość i prawdomówność,
- znał normy dobrego zachowania się i według nich
postępował,
- znał symbole narodowe, regionalne i wiedział jak się wobec
nich zachować,
− tolerancyjny: - rozumiał, że różnice między ludźmi są czymś naturalnym,
- wrażliwy na potrzeby innych,
− świadomy - znał i respektował swoje prawa i obowiązki oraz szanował
prawa innych ludzi.
Zarządzanie i organizacja.
1. Przedszkole i Szkoła Podstawowa w Dąbrowie pozostaną placówkami,
dla których organem prowadzącym będzie Gmina Świlcza.
2. Dwuoddziałowe przedszkole będzie pracować w godzinach od 630 do 1600.
3. W sześcioklasowej szkole podstawowej nie będzie lekcji łączonych.
4. Zagospodarowanie nowo oddanego placu przy szkole na kompleks
rekreacyjno-sportowy. W tym celu należy:
− urządzić boiska do piłki nożnej, siatkowej i koszykówki oraz
bieżnię,
− boisko do piłki siatkowej pokryć bezpieczną, sztuczną
nawierzchnią,
− ogrodzić kompleks sportowy.
5. Przeprowadzenie remontu sali gimnastycznej: malowanie parkietu,
wymiana oświetlenia oraz zmiana instalacji c.o.
6. Dokończenie modernizacji oświetlenia budynku szkoły.
7. Wykonanie nowego ogrodzenia od frontu szkoły.
8. Zakupienie nowych komputerów do pracowni komputerowej tak, aby
stwierdzenie „laptop dla każdego ucznia i każdego nauczyciela” nie było
tylko hasłem.
7
9. Aktualizowanie licencjonowanych programów komputerowych zarówno
do celów dydaktycznych, jak również administracyjno-kadrowych.
10. Systematyczne doposażenie przedszkola i szkoły w pomoce dydaktyczne.
11. Urządzenie mini toru saneczkowego i narciarskiego wraz wyciągiem.
12. Wdrażanie projektów unijnych w celu wprowadzenia dodatkowych
zajęć edukacyjno-wychowawczych oraz pozyskania atrakcyjnych
pomocy dydaktycznych.
13. Kontynuacja realizacji programów rządowych typu Szklanka mleka czy
Owoce w szkole.
14. Wprowadzenie programów Szkoła promująca zdrowie oraz Szkoła bez
przemocy.
15. Współpracowanie ze wszystkimi organizacjami społecznymi
działającymi na terenie Dąbrowy oraz niektórymi z terenu gminy.
16. Utrzymanie optymalnej liczby etatów nauczycielskich i pracowników
niepedagogicznych.
17. Nagradzanie i ocenianie pracowników zgodnie z obowiązującymi
przepisami.
Wychowanie i opieka.
1. Zorganizowanie świetlicy szkolnej.
2. Organizowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom.
3. Systematyczne obchodzenie uroczystości szkolnych, a szczególnie święta
szkoły połączonego z gminnymi obchodami Święta 3 Maja.
4. Ścisła współpraca z rodzicami.
5. Współpracowanie z organizacjami i instytucjami mającymi wpływ na
wychowanie dzieci.
6. Propagowanie zdrowego stylu życia poprzez działania sportowe oraz
realizację programów promujących zdrowie.
7. Organizowanie wyjazdów do kina, teatru, muzeum oraz wycieczek
turystyczno-krajoznawczych tak, aby każde dziecko wzięło w nich udział.
8. Zmobilizowanie chłopców do udziału w szkolnym zespole tańca
współczesnego.
9. Ponowienie próby utworzenia sekcji sportowych wykorzystując
doświadczenie rodziców.
10.Zorganizowanie dożywiania w placówce tak, aby żadne dziecko nie było
nigdy głodne.
Kształcenie.
1. Zapewnienie wszechstronnego rozwoju poprzez dobór programów,
podręczników, pomocy dydaktycznych, metod nauczania oraz
8
2.
3.
4.
5.
różnorodnych zajęć pozalekcyjnych stosownie do możliwości i potrzeb
każdego ucznia.
Zwiększenie szans edukacyjnych uczniów poprzez indywidualizację
procesu nauczania.
Badanie osiągnięć edukacyjnych uczniów i podejmowanie działań
przyczyniających się do ich poprawy.
Utrzymanie wysokich wyników na sprawdzianie OBUT oraz w klasie VI.
Sprawowanie nadzoru pedagogicznego zgodnie z obowiązującymi
przepisami.
V.
Podsumowanie.
Realizacja zadań oświatowych przez Zespół Szkół w Dąbrowie nie
odbywa się w społecznej próżni. Przeciwnie, działania dyrektora były i będą
bacznie obserwowane przez wielu niezależnych interesariuszy, z których każdy
ma swoje oczekiwania. Oczekiwania wobec dąbrowskiej placówki oświatowej
formułowane są przez uczniów, rodziców, nauczycieli, organ prowadzący,
nadzorujący, związki zawodowe oraz media. Oświata zajmuje dominujące
miejsce w budżecie jst, zarówno po stronie dochodów, jak i wydatków, więc
z natury rzeczy koncentruje uwagę radnych oraz podatników. Większość
rodziców posyła dzieci do szkoły, więc jest szczególnie zainteresowana
poziomem nauki i bezpieczeństwa na jej terenie. Każdy z zainteresowanych
uczęszczał kiedyś do szkoły, dlatego ma prawo czuć się ekspertem w tej
dziedzinie. Oczywiście zainteresowanie funkcjonowaniem ZS w Dąbrowie nie
zawsze ma charakter życzliwej troski. Łatwiej dowiedzieć się o porażkach niż
sukcesach. Zabiegani rodzice chętniej angażują się w obronę interesów swoich
dzieci, niż w konstruktywną współpracę ze szkołą. Nauczyciele oczekują
stabilnej i dobrze opłacanej pracy. Radni szukają oszczędności budżetowych. To
wskazuje, że dyskusja o stanie dąbrowskiej oświaty nie jest łatwa.
Popatrzmy na ocenę naszej placówki z różnych punktów widzenia.
Z punktu widzenia rady gminy najważniejszym problemem jest sposób
wykorzystania środków budżetowych przeznaczonych na oświatę. Nasza szkoła,
mająca mało uczniów, jest kosztowna z punktu widzenia wydatków
w przeliczeniu na jednego ucznia oraz na jeden oddział.
Bardzo ważnym obszarem z punktu widzenia rady gminy są wyniki osiągane
przez uczniów. Wyniki egzaminów zewnętrznych mamy bardzo wysokie. Są
obiektywnym, chociaż dosyć wybiórczym miernikiem umiejętności uczniów.
Z punktu widzenia szkoły jedną z najważniejszych jej funkcji jest
wspieranie rozwoju uczniów. Tutaj niezależne testy odgrywają bardzo ważną
funkcję, pozwalając na monitorowanie postępu uczniów, ale najważniejsza jest
ocena pracy nauczycieli. Ich zaangażowanie i postawa wobec każdego dziecka
9
mają decydujący wpływ na wyniki pracy dydaktyczno-wychowawczej
i opiekuńczej przedszkola i szkoły. Praca nauczycieli musi być bardzo dobra.
Jeżeli nauczyciel nie będzie tak pracował, to będzie musiał odejść z naszej
placówki. Bardzo podobnie należy podejść do oceny pracy każdego pracownika
administracyjno-obsługowego.
Z licznych badań naukowych, w tym opartych na międzynarodowych
badaniach PISA, wynika, że najlepsze szkoły to placówki z silnym dyrektorem,
posiadające autonomię i umiejące ją w sposób twórczy wykorzystać. Nie może
to być autonomia związanych rąk.
Oczekiwania rodziców są częściowo zbieżne z oczekiwaniami rady,
zwłaszcza w zakresie wyników nauczania. Rodzice oczekują, aby szkoła była
bezpieczna pod każdy względem. Atmosfera w szkole jest bardzo silnie
związana z poczuciem bezpieczeństwa, ale obejmuje także stosunek nauczycieli
i pracowników obsługi do każdego dziecka. Dobra atmosfera w niej panująca
pozwala uznać, że placówka nasza będzie nadal atrakcyjną szkołą. Dodatkowe
zajęcia, ich dostępność, charakter i sposób prowadzenia będzie ważnym
czynnikiem oceny pracy szkoły przez rodziców.
Działalność oświatowa Zespołu Szkół w Dąbrowie będzie skuteczna
i efektywna. Skuteczna dlatego, że przyjęte zadania zostaną zrealizowane.
Natomiast efektywna, ponieważ zadania będą realizowane przy optymalnych
nakładach, także finansowych.
Zespół Szkół w Dąbrowie będzie placówką prowadzoną przez Gminę
Świlcza.
10