Taktyka zatrzymywania niebezp. osob w pom. CzII

SZKOŁA POLICJI W KATOWICACH
Taktyka zatrzymywania niebezpiecznych
osób w pomieszczeniach –
planowanie zatrzymania
Część II
Opracowanie:
podinsp. Bartosz Głowacki
podinsp. Mariusz Skucha
mł. asp. Mirosław Forfecki
ZAKŁAD WYSZKOLENIA SPECJALNEGO
Wydawnictwo
Szkoły Policji w Katowicach
2011
 Wszelkie prawa zastrzeżone – Szkoła Policji w Katowicach 2011
Książki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezależnie od zastosowanej techniki (druk,
fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy.
Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach
Wszystkie zdjęcia zamieszczone w publikacji są własnością Szkoły Policji w Katowicach.
Spis treści
Wstęp ............................................................................................................................ 5
PLANOWANIE ZATRZYMANIA ............................................................................. 6
I.
ROZPOZNANIE ............................................................................................... 8
II. UZYSKANIE PRZEWAGI ............................................................................. 14
III. ZDOLNOŚĆ DO ATAKU .............................................................................. 16
IV. IDENTYFIKACJA CELU ............................................................................... 19
V. ZABEZPIECZENIE DROGI WYCOFANIA ................................................... 20
VI. WSPÓŁDZIAŁANIE Z INNYMI SŁUŻBAMI .............................................. 21
BIBLIOGRAFIA ........................................................................................................ 22
Wstęp
Zatrzymanie
osoby
jest
jedną
z
częstszych
czynności
wykonywanych
przez policjantów. Zatrzymania dokonują policjanci praktycznie wszystkich pionów.
Zdarza się nawet, że będący na urlopie lub w czasie wolnym policjant, widząc sytuacje
łamania prawa – reaguje, a w wyniku jego interwencji dochodzi do zatrzymania
sprawcy przestępstwa. W ostatnim okresie zdarzyło się kilka tego typu przypadków,
a w przypadku jednego z nich interweniujący policjant poniósł śmierć w wyniku ran
odniesionych po pchnięciu nożem (Warszawa, luty 2010 r.). Z tego i wielu innych
powodów zachodzi konieczność starannego i rzetelnego przygotowania się
do zatrzymania osoby, i to nie tylko tej szczególnie niebezpiecznej.
Oczywiście każdy zdaje sobie sprawę, że nie zawsze istnieje możliwość
dokładnego przygotowania się do zatrzymania. Chodzi tu oczywiście o czas.
Wielokrotnie zdarza się, że po otrzymaniu informacji dotyczącej miejsca przebywania
osoby poszukiwanej policjanci mają tylko kilka minut na przygotowanie się,
zorganizowanie, przybycie na miejsce i zatrzymanie osoby. W takich sytuacjach
kluczowym jest poziom wyszkolenia indywidualnego każdego policjanta biorącego
udział w działaniach. Często o powodzeniu tych interwencji decydują elementy
wcześniejszych ćwiczeń i wiedzy, którą nabył każdy z nich w czasie szkoleń
oraz doskonalenia zawodowego. Niemniej jednak, niezależnie od okoliczności, każdą
interwencję należy zaplanować i zabezpieczyć w możliwie najbardziej profesjonalny
sposób, nie zapominając o żadnym z elementów.
W publikacji tej pragniemy przybliżyć elementy,
planując
zatrzymanie
i
które
mogą
zadecydować
które należy uwzględnić
o
jego
powodzeniu
oraz bezpieczeństwie uczestniczących w nim policjantów i innych osób.
Autorzy
5
PLANOWANIE ZATRZYMANIA
Policjanci przystępując do zatrzymania osoby, w szczególności osoby niebezpiecznej,
która może posiadać i posługiwać się niebezpiecznym narzędziem, w tym bronią,
powinni tego typu działania starannie zaplanować i odpowiednio się do nich
przygotować. Przygotowanie to powinno przebiegać wieloetapowo oraz powinno
pozwolić na stworzenie planu, który zapewni maksimum bezpieczeństwa policjantom,
osobom postronnym i zatrzymywanym. W sytuacjach nagłych, gdzie zatrzymania
dokonuje patrol, np. dwuosobowy, czas na zaplanowanie działań często skraca się do
minimum, lecz element ten jest wręcz niezbędny dla bezpiecznego wykonania tej
czynności.
Najczęściej zatrzymania niebezpiecznych przestępców realizowane są w formie
operacji policyjnych. Dowodząc tego typu operacją należy:
• ocenić zagrożenie, ustalić jego rodzaj i przewidywany rozwój;
• określić i zebrać siły oraz środki niezbędne do usunięcia zagrożenia;
• określić zadania i zorganizować sztab dowódcy operacji;
• wyznaczyć i określić zadania dowódców podoperacji;
• nadzorować i koordynować przebieg operacji zgodnie z planem działania
dowódcy;
• koordynować przygotowanie zaplecza logistycznego, medycznego
i technicznego;
• zorganizować systemy łączności i obiegu informacji;
• wyznaczyć policjanta uprawnionego do kontaktów ze środkami
masowego przekazu w zakresie przebiegu operacji;
• współdziałać ze służbami specjalistycznymi i instytucjami właściwymi
dla
rodzaju
zdarzenia
oraz
właściwymi
terytorialnie
organami
administracji państwowej;
• przygotować i przekazywać właściwemu przełożonemu meldunki
i relacje z realizowanych działań.
6
Kierowanie przygotowaniami do działań zleca się dowodzącemu operacją. Każde
działania policyjne ukierunkowane na organizację działań przy udziale grupy
policjantów powinny być kierowane i organizowane przez dowódcę, który na każdym
etapie jakichkolwiek działań sprawuje bezpośredni nadzór i kontrolę nad całością
operacji. To dowódca na podstawie swojej wiedzy, doświadczenia i zebranych
informacji dotyczących konkretnych działań podejmuje kluczowe dla powodzenia
operacji decyzje. Aby móc jak najdokładniej zaplanować działania takie jak
np. zatrzymanie niebezpiecznej osoby w pomieszczeniu, dowódca do stworzenia planu
operacji potrzebuje szeregu informacji dotyczących zatrzymywanego i miejsca
zatrzymania. Część tych informacji może, a nawet w niektórych przypadkach
powinien, uzyskać osobiście, ale większość może zlecić do zdobycia policjantom
biorącym udział w operacji. Sam dowódca powinien większość czynności jedynie
koordynować, a tylko w kluczowych sprawach angażować się osobiście w działania
i ich realizację.
***
Planowanie zatrzymania składa się z kilku etapów opisanych szczegółowo
w kolejnych rozdziałach. Czas ich trwania i zakres podjętych czynności jest bardzo
różny i uzależniony od wagi sprawy. Niemniej jednak nigdy nie należy lekceważyć
tzw. prostych interwencji i do każdych działań związanych z zatrzymywaniem osób
podchodzić w sposób rzetelny i z maksymalną koncentracją, wykorzystując przy tym
wszelkie dostępne środki bezpieczeństwa.
7
I. ROZPOZNANIE
Jednym z pierwszych działań podejmowanych przy planowaniu zatrzymania jest
rozpoznanie. Rozpoznanie jest bardzo szerokim pojęciem i obejmuje wiele sfer, może
być ponadto prowadzone wielopłaszczyznowo. Zakrojone na dużą skalę pozwala
nie tylko na rozpoznanie terenu, samego budynku, ale też rozkładu dnia,
przyzwyczajeń i nawyków zatrzymywanego. Jeśli na rozpoznanie mamy mniej czasu,
należy wówczas skupić się na pozyskaniu najbardziej istotnych informacji,
nie zapominając przede wszystkim o bezpieczeństwie.
Do głównych zadań rozpoznania należy określenie:
− drogi dojazdu do posesji (główne i zapasowe) – musi zostać ustalona i określona
dodatkowa droga umożliwiająca np. dotarcie na miejsce drugiego zespołu
wsparcia lub na wypadek podejrzenia o podłożeniu na drodze głównej ładunków
wybuchowych;
− miejsca oczekiwania grupy szturmowej – grupa szturmowa musi być
skoncentrowana w miejscu niewidocznym dla innych osób, aby miała czas
na przygotowanie się do ewentualnego szturmu;
− rodzaju
budynku
–
należy
dokładne
określić
strukturę
obiektu,
np.: budynek wolnostojący, zabudowa szeregowa, budynek wielorodzinny
(blok mieszkalny) itp.;
− ilości kondygnacji w budynku i usytuowania lokalu (mieszkania), w którym
będzie realizowane zatrzymanie – niezbędne jest określenie sposobu
przemieszczania się pododdziału pomiędzy kondygnacjami, jak również
określenie
różnych
możliwości
wejścia
do
konkretnych
pomieszczeń,
np. za pomocą wydłużonej drabiny, wysięgnika lub poprzez balkony;
− możliwości wejścia i wyjścia z budynku – należy zebrać niezbędne informacje
dotyczące zabezpieczenia otworów wejściowych i wyjściowych (tj. rodzaju
zamontowanych drzwi i okien, zastosowanych zabezpieczeń, obicia blachą, ilości
8
i rodzaju zamków, domofonów), kierunku ich otwierania, umieszczenia zawiasów
oraz klamek itp.;
− wyjścia ewakuacyjnego – niezbędne jest przygotowanie planu na wypadek
szybkiej ewakuacji grupy, osób trzecich lub zakładników, a także w sytuacji
użycia grupy pozoracji w celu odwrócenia uwagi;
− rozmieszczenia pomieszczeń – konieczne jest dobranie odpowiedniej taktyki
działania wewnątrz obiektu oraz ilości szturmujących policjantów, a także
ustalenie ewentualnych miejsc, w których może się ukryć osoba zatrzymywana,
jak również zabudowań pomieszczeń. Istotnym elementem jest uzyskanie
informacji
w
zakresie
rozmieszczenia
pomieszczeń
newralgicznych
(rozdzielni prądu, gazu itp.);
− ewentualnego miejsca przebywania przestępcy – jeśli dowódca operacji posiada
możliwość stałej obserwacji budynku powinien z niej niewątpliwie skorzystać,
zebrane w ten sposób informacje mogą okazać się kluczowe w bezpiecznej
realizacji zatrzymania osoby. Tego typu obserwacja nie musi być prowadzona
jedynie przez obserwatora, można to zadanie powierzyć również snajperowi.
Obserwacje możemy prowadzić z ukrycia, np. z budynku mieszczącego się
w bezpośrednim
sąsiedztwie
obserwowanej
posesji,
samochodu,
lokali
gastronomicznych lub bezpośrednio z ulicy, pamiętając jednak, żeby zachowanie
obserwatora nie wzbudziło podejrzeń. Zebrane w ten sposób informacje ułatwią
grupie szturmowej szybkie wejście do budynku i natychmiastowe zatrzymanie
celu we wskazanym przez obserwatora miejscu;
− planu w
razie wystąpienia szturmu
natychmiastowego – niezbędne
w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia lub sytuacji zakładniczej, kiedy to
następuje atak natychmiastowy;
− możliwości ukrycia się i wykorzystania przez policjantów zasłon naturalnych
znajdujących się wokół obiektu – w celu zapewnienia bezpieczeństwa własnego
policjantów, jak również uzyskania elementu zaskoczenia oraz przewagi, grupa
szturmowa musi przemieścić się pod obiekt niezauważona, wykorzystując do tego
elementy naturalne takie jak drzewa, krzaki, słupy energetyczne, zaparkowane
pojazdy itp. Jeżeli skryte podejście nie jest możliwe, grupa powinna być
9
ubezpieczana przez snajpera lub przez cały biorący udział w działaniach zespół.
W razie przemieszczania się po terenie otwartym należy stosować taktykę
polegającą na szybkim przemieszczaniu się od osłony do osłony.
Rozpoznanie można przeprowadzić za pomocą:
 utrwalenia za pomocą
kamery w trakcie
prowadzenia obserwacji.
Metoda ta pozwala
na dokładne odtworzenie
wyglądu osoby,
jak również zarysów
szturmowanego obiektu;
przy filmowaniu należy
wykorzystać wszelkiego
rodzaju naturalne elementy
otoczenia np. ławki,
zaparkowane i poruszające
się pojazdy
― kamera
10
 obserwacja z lokalu
 obserwacja z ukrycia
 utrwalenie za pomocą
aparatu fotograficznego
11
 utrwalenie za pomocą
szkicu
 utrwalenie za pomocą
zdjęć lotniczych
 analiza dokumentacji
budowlanej obiektu
12
 rozpoznanie może być
również prowadzone przez
patrol Policji bezpośrednio
przed podjęciem
interwencji
13
II. UZYSKANIE PRZEWAGI
Kolejnym
z
elementów
planowania
działań
związanych
z
zatrzymaniem
niebezpiecznych osób jest uzyskanie przewagi przez grupę zatrzymującą. Do tego
etapu możemy zaliczyć takie składowe jak: wykorzystanie elementu zaskoczenia,
wybór czasu ataku czy miejsca, od którego atak się rozpocznie.
Element zaskoczenia przy planowaniu zatrzymania powinien być w zasadzie
wpisany na stałe w całość założeń. To właśnie zaskoczenie pozwala nam na szybkie
i sprawne zatrzymanie osoby, częstokrotnie bez potrzeby użycia środków przymusu
bezpośredniego, za wyjątkiem oczywiście siły fizycznej i kajdanek.
Bezpośrednio z zaskoczeniem powiązane są czas i miejsce ataku. Atak
powinien rozpocząć się w momencie i z kierunku, którego zatrzymywany najmniej się
spodziewa. Zaskoczeni szybkością następujących po sobie wydarzeń, zatrzymywani
często nie podejmują nawet próby ucieczki, nie mówiąc już o stawianiu
jakiegokolwiek oporu czy walki. Aby dopełnić elementu zaskoczenia istotnym jest,
by w działaniach została przewidziana odpowiednia liczba policjantów, wyposażona
ponadto w taki sprzęt, który pozwoli na natychmiastowe wejście do pomieszczenia,
pokonanie przeszkód, które mogą pojawić się na drodze grupy szturmowej
i zabezpieczenie pod każdym względem szturmowanego terenu. Ponadto zdarza się
często, że grupy szturmowe bezpośrednio przed szturmem wprowadzają element
odwrócenia uwagi − może to być wybuch granatu huk-błysk lub zaplanowana
wcześniej akcja sabotażowa.
Zawsze przy planowaniu należy wziąć pod uwagę ewentualną potrzebę
powtórnego
lub
kolejnego
ataku.
Często
rozpoznanie
nie
jest
w
stanie
ze stuprocentową pewnością stwierdzić, czy np. drzwi mają dodatkowe wzmocnienia
od środka. Jeśli zdarzy się taka sytuacja, to zastosowanie elementu zaskoczenia staje
się niemożliwe, trzeba więc w takiej chwili mieć zaplanowany drugi wariant ataku
przy użyciu cięższego i mocniejszego sprzętu lub z innego miejsca.
14
 grupa szturmowa
przygotowana do ataku
w wyznaczonym
miejscu oczekiwania
 wykorzystanie
sprzętu
specjalistycznego
(drabina)
do wejścia na wyższą
kondygnację
 użycie tarana
do wyważenia drzwi
15
III. ZDOLNOŚĆ DO ATAKU
Kolejnym z etapów planowania działań jest punkt, który określono jako zdolność do
ataku. Można go również rozumieć jako zdolność do całościowego wykonania zadania
lub zadań postawionych poszczególnym policjantom biorącym bezpośredni lub
pośredni udział w akcji.
Niebagatelną sprawą w tym kontekście staje się wyszkolenie indywidualne
policjantów biorących udział w działaniach, jak również ich umiejętności
współdziałania ze sobą, dowódcą i wszystkimi, którzy biorą udział w akcji. Wszelkie
sprawy związane z koordynacją dobrze jest szczegółowo ustalić na tyle wcześnie,
by można było je sprawdzić i przećwiczyć, a także zweryfikować poprawność
działania. Często jednak z powodu braku czasu, zadania te wykonuje się bezpośrednio
przed atakiem, co sprawia, że aby uniknąć błędów konieczna jest maksymalna
koncentracja wszystkich zainteresowanych.
Na tym etapie działań należy również pomyśleć o zabezpieczeniu logistycznym
planowanych działań. Dowódca operacji powinien w sposób przemyślany dokonać
analizy
i
wyboru
wszelkiego
rodzaju
narzędzi
i
środków
potrzebnych
do przeprowadzenia bezpiecznego zatrzymania.
16
Analiza ta i wybór powinien być rozszerzony również o sprzęt innych
współdziałających służb, np. straży czy pogotowia. Etap ten powinien być
sfinalizowany przybyciem grup realizujących operację na miejsce działań do czasu
ogłoszenia gotowości.
W celu odizolowania rejonu działania oraz po to, by pozostał on bezpieczny
dla osób postronnych stosowane są tzw. pierścienie. Pierścienie zapewniają wszystkim
biorącym udział w działaniach komfort pewności, że nikt niepowołany nagle
nie zakłóci przebiegu działań.
Pierścień zewnętrzny ma zadanie odizolować rejon działań tak, aby podczas
prowadzenia operacji nie ucierpiała żadna z osób postronnych. Tworzą go siły
policyjne lub współdziałające w operacji inne służby mundurowe.
Pierścień wewnętrzny tworzą przede wszystkim policjanci, którzy nie biorą
bezpośredniego udziału w działaniach. Mogą oni jednak stanowić bezpośredni odwód,
a jeśli będzie tak stanowił plan działań, mogą również wykonywać zadania
17
sił wsparcia. Zadaniem tego pierścienia jest nie dopuścić do ucieczki zatrzymywanego
ze szturmowanego obiektu oraz nie dopuścić do wejścia na teren obiektu osób
postronnych. Ponadto policjanci pierścienia wewnętrznego mają za zadanie reagować
na sytuacje nagłe, prowadzić stałą obserwację obiektu i znajdujących się w nim osób
oraz przekazywać wszelkie informacje i spostrzeżenia do stanowiska dowodzenia.
Zabezpieczenie snajperskie może spełniać wiele zadań, w tym: prowadzić
obserwację obiektu, w którym zaplanowano zatrzymanie, identyfikować osobę
lub osoby zatrzymywane czy też ubezpieczać grupę szturmową.
18
IV. IDENTYFIKACJA CELU
Bezpośrednio przed rozpoczęciem działań należy uzyskać potwierdzenie obecności
zatrzymywanego
w
miejscu
planowanego
zatrzymania.
Często
w
wyniku
wcześniejszych obserwacji, analiz i ustaleń, dowodzący akcją znajduje się
w posiadaniu wielu informacji dotyczących rozkładu dnia zatrzymywanego,
w związku z czym, z dużym prawdopodobieństwem jest w stanie stwierdzić,
czy w czasie
znajdował
się
szturmu
w
będzie
miejscu,
on
które
przewidziano na zatrzymanie. Jednak
z uwagi na częsty brak pewności
co do tych informacji, dla potwierdzenia
obecności zatrzymanego stosuje się wiele
sposobów
potwierdzenia
tego
faktu.
Mówimy tu właśnie o identyfikacji celu. Z uwagi na fakt, że często tego typu działań
nie da się
powtórzyć,
dowodzący
powinien
mieć
stuprocentową
pewność
lub przynajmniej powinien kierować się wysokim prawdopodobieństwem informacji
o miejscu i czasie pobytu zatrzymywanego. Pewność taką można uzyskać wieloma
sposobami, że wymienimy tylko podsłuchy, bezpośrednią obserwację czy kamery.
Jednak w niektórych sytuacjach wiele
technik może okazać się niemożliwych
lub bardzo trudnych do zastosowania.
Wówczas działania rozpoczyna się po
sygnale informatora, którym może być
np. osoba przebywająca w bezpośrednim
towarzystwie zatrzymywanego.
19
V. ZABEZPIECZENIE DROGI WYCOFANIA
Planując jakiekolwiek działania policji, dowodzący powinien oprócz wcześniej
wymienionych elementów wziąć również pod uwagę zabezpieczenie dróg ewakuacji
(odwrotu). Ponadto powinien przewidzieć konieczność wprowadzenia w życie planu
zapasowego lub ratunkowego, w przypadku gdy zatrzymujący policjanci wpadną
w pułapkę lub którykolwiek z nich odniesie obrażenia. Niebagatelne znaczenie
w takiej sytuacji będzie miał fakt udzielenia wsparcia przez grupę zapasową
i służby pomocnicze.
20
VI. WSPÓŁDZIAŁANIE Z INNYMI SŁUŻBAMI
W sytuacjach gdy policjanci dokonują planowanego zatrzymania, w celu nadania mu
płynności i zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim jego uczestnikom, może zaistnieć
potrzeba nawiązania współpracy, a nawet udzielenia pomocy z ramienia innych służb,
nie tylko mundurowych.
Współpraca ta odbywa się każdego dnia z wieloma
podmiotami. Wspomnieć należy choćby: pogotowie, straż pożarną, straż miejską,
pogotowie gazowe czy energetyczne. Służby te nie biorą często bezpośredniego
udziału w działaniach związanych z zatrzymaniem, ale stanowią ważne wsparcie
i zabezpieczenie logistyczne. Obecność tych służb niejednokrotnie pozwoliła
na skrócenie czasu rozpoczęcia działań, wpłynęła na ich bezpieczeństwo czy też
skróciła czas działań ratowniczych.
W przypadku działań prowadzonych przez patrol osobą, która odpowiedzialna
jest za powiadamianie i kierowanie na miejsce zdarzenia służb, jest dyżurny jednostki.
21
BIBLIOGRAFIA
1.
„Komandos. Militarny Magazyn Specjalny”, red.: A. Wojtas, PHU "GLADIUS",
nr 9 (140): 2004.
2.
„Komandos. Militarny Magazyn Specjalny”, red.: A. Wojtas, PHU "GLADIUS",
nr 11 (142): 2004.
3.
„Komandos. Militarny Magazyn Specjalny”, red.: A. Wojtas, PHU "GLADIUS",
nr 2 (156): 2006.
4.
„«Terroryzm»
Zagrożenia,
prewencja,
przeciwdziałanie”,
red.: K. Liedel,
Euro-media Sp. z o.o., nr 3: 2008.
5.
Jałoszyński Kuba: Aktywność Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP
na forum stowarzyszenia europejskich policyjnych jednostek kontrterrorystycznych
— ATLAS, „Policja – Kwartalnik Kadry Kierowniczej Policji” 2010, nr 1.
6.
Jałoszyński
Kuba:
Współczesny
wymiar
antyterroryzmu,
Warszawa:
Wydawnictwo TRIO: Collegium Civitas, 2008.
7.
Jałoszyński Kuba: Wybrane elementy taktyki antyterrorystycznej. Technika
wejścia do pomieszczeń, Legionowo: Centrum Szkolenia Policji, 1994.
8.
Jałoszyński Kuba: Wybrane elementy taktyki antyterrorystycznej. Użytkowe
techniki wysokościowe, Legionowo: Centrum Szkolenia Policji, 1995.
9.
Zagadnienia
fizycznej
walki
z
zagrożeniami
terrorystycznymi.
Aspekty
organizacyjne i prawne, red.: K. Jałoszyński, Warszawa: Wydawnictwo TRIO,
2010.
10. Szafrański Jerzy: Współdziałanie jednostek obrony terytorialnej i Policji w walce
z terroryzmem, Szczytno: WSPol Szczytno, 2004.
11. Szafrański Jerzy, Szafrańska Elżbieta: Organizacyjne i prawne aspekty działań
antyterrorystycznych, red.: G. Kędzierska, Szczytno: WSPol Szczytno, 2002.
22