idnywidualne wywiady jakoœciowe [tryb zgodnoœci]

INDWIDUALNE WYWIADY POGŁĘBIONE (IDI)
Indywidualne wywiady swobodne/pogłębione (IDI – ang. In-Depth Interview)- technika
komunikacyjna, polegająca na indywidualnej rozmowie osoby badanej z prowadzącą badanie,
która ma załoŜoną strukturę i cel.
Wywiady pogłębione mają ustalony schemat wątków tematycznych poruszanych w trakcie
rozmowy, w celu uzyskania jak najwięcej szczegółowych informacji. Ze względu na to
przypomina rozmowę profesjonalną, choć jednocześnie oparty jest na rozmowie podobnej do tej
prowadzonych w Ŝyciu codziennym. Wywiad jakościowy prowadzony jest zgodnie ze
wskazówkami (zwanymi przewodnikami wywiadu), choć nie posiada struktury ściśle
uporządkowanej. Pytania nie są standaryzowane, mają charakter otwarty, a o ich kolejności i
sposobie formułowania decyduje osoba prowadząca wywiad. Często posiłkuje się ona takŜe tzw.
pytaniami pomocniczymi, naprowadzającymi lub rozszerzającymi omawiane kwestie, aby
uzyskać jak najbardziej wyczerpujące, precyzyjne i prawdziwe informacje.
Wywiad jakościowy ma w duŜej mierze charakter symetryczny, uczestnicy rozmowy uczestniczą
na podobnym poziomie władzy i mogą wzajemnie wymieniać własne punkty widzenia i
spostrzeŜenia
Wywiad ten odbywa się bez wpływu tzw. osób trzecich i w atmosferze zrozumienia i poufności,
dlatego moŜliwe jest podejmowanie w nim tematów kontrowersyjnych, osobistych i intymnych.
W trakcie wywiadu osoba badana ma moŜliwość pełnego wyraŜenia własnych przemyśleń,
odczuć, emocji, wyjaśnienia motywów postępowania czy zaprezentowania swych przeŜyć i
doświadczeń.
Celem indywidualnego wywiadu jakościowego jest dostrzeŜenie, zarejestrowanie i uzyskanie
interpretacji sensów opisu świata przeŜyć osoby udzielającej wywiadu.
IDI wymaga większej aktywności ze strony osoby prowadzącej
Przebieg indywidualnego wywiadu pogłębionego najczęściej jest rejestrowany na kasetach audio
lub video, następnie przepisywany (tzw. transkrypcja wywiadu) a na końcu poddawany
interpretacji. Podstawą interpretacji wyników staje się pogłębiona analiza informacji uzyskanych
w całej serii niezaleŜnych wywiadów
W wywiadzie swobodnym/pogłębionm przeprowadzający wywiad
ma swobodę w aranŜowaniu sekwencji pytań a takŜe w sposobie
formułowania pytań w zaleŜności od sytuacji wywiadu. Badacz
przygotowuje tutaj listę poszukiwanych informacji przed
przystąpieniem do wywiadu, poniewaŜ z jakichś powodów są one
dla niego waŜne ze względu na badany problem. Jednak w trakcie
wywiadu musi on być otwarty na nowe wyłaniające się okoliczności
a takŜe informacje. Przeprowadzający wywiad moŜe zmienić
kolejność pytań, a takŜe ich formę i treść dostosowując się do
respondenta. Język wywiadu swobodnego przypomina język
potoczny, nie jest on sformalizowany, czy teŜ ujednolicony dla
wszystkich respondentów (Konecki 2001).
Dla wielu badaczy wywiad swobodny/poglębiony ma charakter
rozpoznawczy. Pomaga w sprecyzowaniu problemu i
uporządkowaniu głównych wątków badania. Jest to swobodna
rozmowa respondenta z osobą prowadzącą wywiad na zadany
temat, przy czym rola osoby prowadzącej polega jedynie na
wtrącaniu od czasu do czasu pytania, prośby o bliŜsze
sprecyzowanie wywodu (Mayntz, Holm, Hubner, 1985: 132; patrz
równieŜ Herman, 1994: 99 - 100).
TYPOLOGIA INDYWIDUALNYCH WYWIADÓW JAKOŚCIOWYCH
(Lutyński, Konecki 2001)
wywiad swobodny mało ukierunkowany: prowadzący wywiad dysponuje tylko 'ogólnym planem
zagadnień' wokół których powinna skoncentrować się rozmowa z respondentem (Przybyłowska,
1978: 63 - 66); pytania mają charakter otwarty. Badacz dostosowuje się do respondenta w ten
sposób, Ŝe stara się uzyskać od niego informacje, na temat których najwięcej wie i które naleŜą
do obszaru jego wiedzy eksperckiej. Badacz stara się zadawać tutaj takie pytania, które skłonią
respondenta do wielowątkowych, dłuŜszych wypowiedzi. Są to zwykle pytania otwarte, Ŝądające
narracji. Zapis uzyskanych informacji jest rejestrujący dokładnie wypowiedzi .
wywiad swobodny ukierunkowany: badacz posiada tzw. dyspozycje do wywiadu, które są listą
jego potrzeb informacyjnych. Lista tych potrzeb jest określona ogólnie. Prowadzący wywiad ma
duŜą swobodę w formułowaniu pytań. Pytania badacza odnoszą się najczęściej do zagadnień
szczegółowych, ale mają charakter pytań otwartych. Czasami przygotowuje się wzory pytań, z
których prowadzący wywiad moŜe skorzystać lub nie, jeśli np. uzna, iŜ nie dają one
spodziewanych rezultatów. Prowadzący wywiad musi dostosowywać tutaj treść oraz język
poszczególnych pytań do moŜliwości respondenta. Zapis uzyskanych informacji jest rejestrujący
dokładnie wypowiedzi lub teŜ relacjonujący je.
wywiad swobodny ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji: badacz ma ustaloną z
góry listę (zestandaryzowaną) poszukiwanych informacji. Mógł ją sporządzić na podstawie
wcześniej przeprowadzonej obserwacji lub wywiadów swobodnych mało ukierunkowanych.
Pytania badacza mają tutaj formę zamkniętą i skończoną (zestandaryzowana lista poszukiwanych
informacji), natomiast same pytania do respondenta nie są tutaj w formie ściśle określone.
Respondentowi zadaje się pytania szczegółowe, otwarte lub zamknięte. Pytania są
zindywidualizowane ze względu na respondenta. Zapis wywiadu ma charakter rejestrujący lub
kategoryzujący.
ASPEKTY JAKOŚCIOWYCH WYWIADÓW
BADAWCZYCH (S. Kvale)
Świat przeŜywany
Sens głównych tematów świata przeŜywanego podmiotu
Jakościowy charakter uzyskiwanej wiedzy, wyraŜanej w
języku codziennym
Uzyskiwanie otwartych, zawierających róŜne odcienie opisy
aspektów Ŝycia badanych
Konkretność, choć teŜ niejasność, niespójność opisów
Rozmyślna naiwność
Koncentracja na temacie
Efekt wraŜliwości
Interakcja międzyosobowa
Pozytywne przeŜycia
Przemiana
EMOCJONALNA DYNAMIKA WYWIADU
BADAWCZEGO (S. Kvale)
Faza antypozywistycznego entuzjazmu
Faza cytowania wywiadu
Faza ciszy
Faza ciszy przepełnionej irytacją
Fazą wyczerpania
STADIA WYWIADU BADAWCZEGO
Ustalenie tematu
Projektowanie/planowanie wywiadu
Prowadzenie wywiadu
Transkrypcja
Analiza
Weryfikacja
Pisanie sprawozdania/raportu
RODZAJE PYTAŃ STOSOWANYCH W
WYWIADACH JAKOŚCIOWYCH
Pytania wprowadzające
Pytania rozwijające
Pytania sondujące
Pytania wyszczególniające
Pytania wprost
Pytania pośrednie
Pytania o strukturę
Pytania interpretujące
Milczenie