Polityka miejska w Europie

Polityka miejska w Europie
Paweł Swianiewicz,
Zakład Rozwoju i Polityki Lokalnej,
Uniwersytet Warszawski
Tradycyjny obraz samorządu w
krajach europejskich
• Zhierarchizowane, zbiurokratyzowane
instytucje władzy publicznej działające w
granicach przyznanych im kompetencji
• Dostarczające usługi mieszkańcom
Biurokracja nie odpowiadająca
potrzebom społecznym –
mieszkańcy traktowani jak petenci
1970
Rozszerzenie
mechanizmów
rynkowych
1980
1990
Zastosowana
strategia
„wyjście”
Ludzie
traktowani jak: konsumenci
„New Public Doskonalenie
Management” demokracji
„samonaprawa”
klienci
„głos”
obywatele
Realne zmiany w funkcjonowaniu
samorządów
• Zakwestionowanie tradycyjnego modelu
państwa dobrobytu (welfare state)
• Liczne reformy
– Zmiany polityczne (systemy wyborcze, wybory
burmistrzów)
– Zmiany terytorialne
– Zmiany funkcjonalne
– Zmiany w sposobach zarządzania
Nowe trendy w funkcjonowaniu
samorządów
• Wymiar gospodarczy
– Zwiększenie zainteresowania samorządów
lokalnym rozwojem ekonomicznym
– Globalizacja - miasta, regiony stają się graczami
na rynkach globalnych
– Nowe czynniki lokalizacji
– Nowe instrumenty polityki gospodarczej (od
bezpośrednich, kosztowych do pośrednich
opartych na partnerstwie, od dóbr prywatnych
jak ulgi podatkowe do dóbr publicznych jak
czyste powietrze)
– zmierzch „miasta jako maszyny wzrostu)
Wymiar polityczny
– Pragmatyzm w miejsce ideologizacji, coraz
bardziej wątpliwa wartość klasowej
interpretacji polityki miejskiej
– Personalizacja zarządzania – bezpośrednie
wybory liderów lokalnych, „silni liderzy”
– Odchodzenie od rozumienia władzy jako
hierarchii („power over”) do rozumienia jako
zdolności wspólnego osiągania celów („power
to”)
• Wymiar zarządzania - NPM
– Urynkowienie, sektor prywatny punktem odniesienia
– Przejmowanie metod charakterystycznych dla sektora
prywatnego: miasto jako firma, planowanie strategiczne,
techniki planowania finansowego, management by
objectives
– Ścisłe oddzielenie odpowiedzialności za usługi od ich
bezpośredniego wykonywania
– Contracting-out
– Zwiększenia możliwości wyboru przez konsumenta –
np. bony (vouchery), możliwości zmiany (wyboru)
operatora
– Zmiana kultury organizacyjnej zmierzająca w kierunku
traktowania mieszkańców w sposób analogiczny do
traktowania klienta przez firmę prywatną
– Ubieganie się o formalne certyfikaty jakości w
zarządzaniu
– Zmiana organizacji: spłaszczanie struktur
hierarchicznych, przystosowanie do działania w
sieciach
– Poszukiwanie wskaźników efektywności w usługach
publicznych (np. Raporty Audit Commission)
– Współpraca z organizacjami pozarządowymi w
wykonywaniu wielu zadań (np. pomoc społeczna,
edukacja)
– PPP
– Decentralizacja wewnątrz j.s.t. (delegowanie zadań do
jednostek pomocniczych tak w miastach jak i na
terenach wiejskich) (np. Anglia, Skandynawia)
– Coraz szersza współpraca międzynarodowa, a
zwłaszcza zainteresowanie integracją europejską
Naważniejsze wyróżniki nowego
podejścia do polityki miejskiej
• Partnerstwo
– Wiąże się ze zmianą rozumienia władzy
(power to – power over)
– Stymulowane także przez UE
• Udział w sieciach międzynarodowych
• Spersonalizowane przywództwo
• Inne podejście do zagadnień lokalnego
rozwoju gospodarczego
Zagrożenia zarządzanie
sieciowego (poprzez partnerstwo)
• Brak demokratycznej legitymizacji
partnerów biorących udział w
podejmowaniu decyzji
• Niebezpieczeństwo zwiększenia
nierówności w dostępie do decyzji
Czy pojawia się też w Polsce?
• Czy chciałbyś studiować w mieście, które pozwoli Ci
rozwinąć skrzydła?
Czy chciałbyś mieszkać w mieście o łagodnym klimacie,
takim jak w Szampanii lub Nadrenii?
Czy chciałbyś mieszkać w dużym mieście o wysokiej
jakości życia i nie odczuwać dolegliwości typowych dla
wielkich metropolii?
Czy chciałbyś mieszkać bliżej Alp i Morza
Śródziemnego?
Czy chciałbyś mieszkać w mieście pełnym parków, boisk
i ścieżek rowerowych?
•
Jeżeli tak,
PRZYJEDŹ DO WROCŁAWIA!
• Wrocław to prężny ośrodek akademicki: 134 tysiące studentów na 23 wyższych uczelniach. Uniwersytet
Wrocławski, jako jedna z trzech polskich uczelni, znalazł się w gronie 500 najlepszych uczelni świata.
Politechnika Wrocławska kształci najwięcej w Polsce informatyków i elektroników.
• · Wrocław jest najcieplejszym miastem w Polsce. Wiosna zaczyna się o 3 tygodnie wcześniej, a lato
kończy się 3 tygodnie później niż w północno-wschodniej Polsce. Okres wegetacyjny roślin jest aż o 40
dni dłuższy. Dolny Śląsk jest obszarem gdzie jeszcze 100 lat temu rozciągały się rozległe winnice. W tym
roku, po kilkudziesięciu latach nieobecności, powraca na rynek wyśmienite wino wytwarzane pod
Wrocławiem w największej w Polsce winnicy w Miękini.
• Wrocław to polska stolica młodej kultury z największym festiwalem sztuki WROCŁAW NONSTOP. To
również stolica rozrywki z licznymi klubami, pubami, dyskotekami i unikalnym klimatem. Atrakcją samą w
sobie jest najpiękniejszy w Polsce rynek tętniący życiem cała dobę. We Wrocławiu odbywa się największy
w Polsce festiwal muzyki klasycznej „Wratislawia Cantans”. Miasto jest gospodarzem prestiżowego
festiwalu filmowego „Era Nowe Horyzonty”. Liczne parki, tereny zielone, rzeki i obiekty sportowe z
stwarzają wyjątkowe dla tak dużego miasta możliwości rekreacji. W 2006 roku otwarty zostanie
największy w Europie aquapark.
• Wroclaw to przyjazna, otwarta i młoda społeczność. Wielokulturowa tradycja miasta sprzyja odważnym i
nowatorskim inicjatywom. Wrocław był oficjalnym kandydatem do organizacji Światowej Wystawy EXPO
2010 ostatecznie przyznanej Szanghajowi.
• Bliskość granicy powoduje , że z Wrocławia 1 godzinę jedziemy w Sudety, 8 godzin jedziemy w Alpy, 11
godzin do Chorwacji, a 2,5 godziny do Berlina.
• Wrocław jest miastem o najwyższym w Polsce wzroście PKB i najlepszym klimacie biznesowym. W
ostatnich latach przeżywa boom inwestycyjny (LG PHILIPS, VOLVO, TOYOTA, SIEMENS, HP, 3M,
Whirlpool i wiele innych) W ciągu najbliższych 5 lat przewiduje się stworzenie 100 tys. nowych miejsc
pracy głównie w branżach opartych na wiedzy.
Przejście od „local government” do
„local governance”
• Hambleton: przejście od perspektywy, w której samorząd
jest postrzegany jako narzędzie wytwarzania i
dostarczania wielu usług publicznych do perspektywy, w
której najważniejsze jest przywództwo potrzebne dla
rozwoju społeczności lokalnej
• John: zarządzanie lokalne (local governance) to
elastyczny model podejmowania decyzji oparty o luźne
powiązania poziome pomiędzy różnymi aktorami
• Stoker (1996) – system zarządzania, w którym granice
między organizacjami, publicznym i prywatnym sektorem
zacierają się… istotą są interaktywne relacje między
instytucjami rządowymi i pozarządowymi (w tym
prywatnymi)
Wspólne cechy różnych ujęć „governance”
• Pluralizm w procesie rządzenia (brak
jednego dominującego ośrodka)
• Działanie poprzez sieci
• Instytucje rządowe (samorządowe) mogą
być ale nie muszą być elementem tych sieci
• W opisie koncentracja na procesie
rządzenia, a nie na formalnych strukturach
• Relacje pomiędzy aktorami zawierają
element niepewności i ryzyka
Samorząd
(local
government)
Liczba
instytucji mało
zaangażowanych
w
proces rządzenia
Struktura administracji
Hierarchiczna,
skonsolidowana
funkcjonalnie
(wiele
decyzji skupionych w
rękach jednej instytucji)
Poziome
sieci Nieliczne, zamknięte
współpracy
Międzynarodowe
Minimalne
kontakty
Legitymacja
Wybory
(demokracja
demokratyczna
przedstawicielska)
Realizowane polityki
rutynowe
Rola rządu centralnego
Przywództwo
(leadership)
Źródło: John 2001, s. 17.
Zarządzanie
lokalne
(local governance)
Dużo
Brak
hierarchii,
fragmentacja
Rozbudowane
Rozbudowane
Wybory
+
nowe
eksperymenty
Innowacyjne,
proces
uczenia
Kontrola
nad Większa decentralizacja,
samorządami
mniej
bezpośrednich
interwencji
Kolektywne/ Klientelizm Silna rola burmistrza/
charyzmatyczne
Przykłady „local governance”
bez „local government”
• Frankfurt – finansowanie opery przez
przedsiębiorstwa prywatne
• Warszawa – kampania Warsaw
Destination Alliance