Symbolika Lilijki Harcerskiej - Gaudium

LILIJKA
Lilijka od początków chrześcijaostwa symbolizuje czystośd i cnotę. Nosili ją na
swych szatach królowie, na sztandarach książęta, na herbach rycerze.
Harcerska lilijka podobno ma swym kształtem przypominad zakooczenie igły
magnetycznej kompasu. Tak jak igła wskazywała żeglarzom bezpieczną drogę do
domu, tak lilijka symbolizuje jedną z najważniejszych powinności harcerza: postępowanie zgodnie z
prawem harcerskim. Inni twierdzą, że tak jak kompas północ, tak lilijka ma harcerzom wskazywad
drogę do osiągania ideałów. Trzy literki ONC na ramionach lilijki są skrótem hasła filaretów:
"Ojczyzna, Nauka, Cnota". Na węźle widnieje skrót nazwy naszej organizacji ZHR. Trzy ramiona
symbolizują kolejno trzy piony: zuchowy, harcerski i wędrowniczy, zespolone są flagą polski.
Jesteśmy członkami wielkiej organizacji harcerskiej. Członkowie organizacji powinni się rozpoznawad
z daleka, chodby się nie znali osobiście. Nie zawsze harcerz nosi mundur, ale zawsze powinien nosid
oznakę organizacyjną. Jest taka oznaka noszona nie tylko przez harcerzy, ale przez wszystkich
skautów na świecie. Taką oznaką jest lilijka. Wszyscy członkowie ZHR mają prawo nosid lilijkę. W ten
sposób dają do zrozumienia że znajdują się w jednej, wielkiej rodzinie skautowej. Lilijkę nosi się na
czapce harcerskiej. Harcerki przypinają lilijkę do beretu. Instruktorzy noszą lilię na lewym rękawie
munduru. Natomiast kto jest bez munduru, nosi lilijkę na lewej piersi, a harcerze po Przyrzeczeniu
mogą nosid na cywilnym ubraniu zamiast lilijki - krzyż harcerski. Lilijkę może nosid każdy, kto należy
do ZHR, chodby nie miał prawa nosid krzyża, a więc mogą ją nosid zuchy i harcerze przed złożeniem
Przyrzeczenia. Lilijka jest oznaką organizacyjną, a krzyż harcerski, to coś znacznie ważniejszego. To
honorowy znak wyższego wtajemniczenia. Krzyż na piersi harcerza świadczy, że złożył on na całe życie
Przyrzeczenie Harcerskie, oznacza że przyrzekał "całym swoim życiem służyd Bogu i Polsce, nieśd
chętną pomoc bliźnim i byd posłusznym Prawu Harcerskiemu". Harcerz który złożył Przyrzeczenie i
nosi nad sercem krzyż harcerski ciągle się rozwija, dąży do ideałów harcerskich - zdobywa kolejne
stopnie. Stopnie instruktorskie oznacza się kolorowymi podkładkami pod krzyżem, a stopnie
harcerskie nabija się bezpośrednio na krzyżu. Krzyż harcerski wzorowany na krzyżu Viritutti Militarii i
krzyżu maltaoskim jest najważniejszą rzeczą dla danego harcerza tak jak dzieo jego otrzymania - dzieo
złożenia Przyrzeczenia Harcerskiego. Krzyż harcerski noszą tylko polscy harcerze, natomiast lilijka jest
znakiem ogólnoświatowym skautów. Lilijkę wybrał jako znak skautów sam założyciel skautingu Robert Baden-Powell.
Jest ona podobna do strzałki wskazującej kierunek do góry. Uważana była od dawna za znak północy.
Lilijkę umieszczano na dawnych mapach dla pokazania w której stronie jest północ. Jak wiadomo
słowo angielskie skaut znaczy po polsku wywiadowca. Skaut nie może błądzid, musi się dobrze
orientowad, musi wiedzied gdzie się znajduje północ i inne strony świata. Skaut sam nie błądzi i innym
drogę potrafi pokazad. Jednocześnie lilijka wskazuje kierunek do góry, kierunek dążenia do ideałów do gwiazd, do coraz wyższego stopnia doskonalenia swojej osobowości. Ponadto lilijka - igła
magnetyczna pokazuje harcerzom zawsze północ, którą jest dla nich niebo, ich Bóg - Ojciec. Dół lilijki
jest natomiast kotwicą. Symbolika kotwicy znajdującej się na lilijce ma również głęboko
chrześcijaoską wymowę tak jak i jej góra - strzałka magnetyczna. Kotwica mówi nam, iż harcerz
bardzo mocno trwa w wierze, w Bogu. Żadne wiry losów i wydarzeo nie zmienią jego postawy,
zawsze będzie zawsze wierny trzem ideałom: Bogu, Ojczyźnie, Bliźnim. Dlatego Baden - Powell wybrał
lilijkę na oznakę skautową. Jednak czym naprawdę jest symbol lilijki. Znak lilii ma swoją bardzo
ciekawą historię, sięgającą przeszło 1000 lat. Lilia była znakiem królewskim, ale tylko niektóre rody
królewskie mogły nosid w koronie lilię. Lilie można spotkad na sarkofagach, znajdują się one w
królewskich koronach. Można je również zobaczyd na Wawelu gdzie znajdują się za sprawą naszej
królowej - św. Jadwigi, która w swoim herbie rodowym miała lilię uważaną również za symbol
czystości. Lilię znamy więc nie od skautów, lecz od naszej świętej królowej, już przeszło 500 lat. Stąd
lilijka jest nam harcerzom bardziej bliska, niż innym skautom. Ponadto znak lilii, drogą przywilejów
królewskich znalazł się w herbach wielu rodów rycerskich Europy. W Polsce dobrze znanym herbem
szlacheckim był herb "Gozdawa" - biała lilia na czerwonym tle.
Lilijka harcerska jest już inna niż przed kilkunastu laty. Jest taka, jaką w Polsce ustalił ją na początku
Andrzej Małkowski. Może nie wiecie, ale kilkanaście lat temu zmuszano harcerzy aby nosili
karykaturę lilijki. Otóż wówczas znaleźli się we władzach będącego pod władzami partii
komunistycznej ZHP poprawiacze tradycji, którzy z zapałem usuwali cenne tradycje polskie i
narodowe i harcerstwa. Na pierwszym miejscu usunęli z tradycji, obrzędowości i symboliki harcerskiej
Boga. Następnie zmienili prawo, stopnie, sprawności, zniekształcili mundur instruktorski, usunęli
czapkę - rogatywkę, wykoślawili lilijkę. Nadali jej kanciasty kształt. Lilijki wyglądały wtedy jakby
wycięte z puszki po konserwach, nie miały liter ONC. Niewiadomo dlaczego te słowa: Ojczyzna, Nauka
i Cnota (ONC) tamtym panom się nie podobały, że je usunęli. Toteż odrodzone harcerstwo w 1980
roku w pierwszym rzędzie przywróciło tradycyjną lilijkę, nie czekając na nowe regulaminy.
Obecnie lilijka harcerska znów posiada owe litery. Znajdują się na górze, natomiast na dole widnieją
litery ZHR. To skrót oficjalnie nazwy naszego Związku - Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Te trzy
słowa u góry lilijki, tam, gdzie wskazuje ona kierunek, - kierunek dążeo harcerzy, mają starą historię i
głęboki sens. Otóż Adam Mickiewicz kiedy był jeszcze młodym, nieznanym studentem w Wilnie,
założył wraz z kolegami tajną organizację Filomatów /tzn. przyjaciół/. Były to lata 1817 - 1823.
Organizacja ta miała za cel samokształcenie, wspólne wypracowywanie dyscypliny moralnej,
szerzenie patriotyzmu, dyskutowanie własnej twórczości. Swoje dążenia i ideały zawarli krótko w
trzech słowach: Ojczyzna, Nauka, Cnota. Ojczyzna - aby z całych sił służyd ojczyźnie, która była wtedy
uciskana pod zaborami. Teraz mamy ojczyznę wolną, ale nadal trzeba dbad o jej rozwój, spokój,
gospodarnośd i siłę. Nauka - bo ojczyzna potrzebuje ludzi mądrych. Im kto więcej umie tym jest
obywatelem bardziej wartościowym i bardziej pożytecznym dla kraju. Cnota - bo służyd ojczyźnie
można najlepiej wtedy, gdy się jest człowiekiem godnym, silnym duchowo i moralnie, opanowanym,
pracowitym, uczciwym i sumiennym. Słowo cnota w języku staropolskim (u Mickiewicza) oznacza
zespół dobrych cech charakteru. Te trzy słowa naszego największego poety narodowego Adama
Mickiewicza - ojczyzna, nauka i były skrótem dążeo patriotycznych Polaków, przez ponad sto lat
wyrywania się z niewoli. W tych trzech słowach zamknięte były ideały i pragnienia najlepszych synów
naszej ojczyzny. Kiedy Polska po stu-letniej niewoli odzyskała niepodległośd, harcerze na swojej lilijce
umieścili skrót tych trzech słów - O N C, słów, które wyrażały takie same dążenia harcerzy, dążenia w
kierunku, który wskazuję lilijka - do szczytów, w górę, do ideału, do Boga. W 1989 r., już w ZHR
powstał jeszcze jeden wzór lilijki, lilijka z biało-czerwoną, falującą przewiązką - jako znak kręgu
instruktorskiego. Często instruktorzy i nie tylko oni, noszą tę lilijkę na ubraniu cywilnym; noszą ją z
dumą.