streszczenie

BILANS WODNY U STARSZYCH SPORTOWCÓW
Zbigniew Szyguła
Zakład Medycyny Sportowej i Żywienia Człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie
Starzenie się społeczeństw jest niezaprzeczalnym faktem. Przewiduje się, że odsetek ludzi
powyżej 60 roku życia zwiększy się do 22% w 2050 r. Równolegle z tą tendencją zwiększa się także
udział starszych ludzi w różnych formach aktywności sportowej - od czysto rekreacyjnej, do udziału w
zawodach sportowych (mastersi), takich jak biegi maratońskie, pływanie, kolarstwo, wioślarstwo i inne.
Za mastersów (master athletes) uważa się sportowców, którzy kontynuują treningi powyżej 35 r.ż. i
nastawieni są na rywalizację sportową do późnego wieku. Starsi sportowcy stanowią idealny model tzw.
successful aging i przykład, że aktywność fizyczna przez całe życie jest jednym ze skuteczniejszych
środków przeciw starzeniu. Są także doskonałym przykładem, jak można utrzymać wysoką wydolność
fizyczną i funkcje fizjologiczne pomimo upływu lat.
Starzenie jest naturalnym procesem, który w negatywny sposób oddziałuje na różne aspekty
życia. Nawet przy tzw. „zdrowym starzeniu”, z wiekiem następują w organizmie zmiany, które mają
charakter obligatoryjny powodując zmniejszenie rezerw fizjologicznych w układzie krążenia,
oddechowym, hormonalnym, narządach ruchu i innych, a w konsekwencji zmniejszenie możliwości
adaptacyjnych organizmu do rozmaitych obciążeń (biologicznych, fizycznych, psychosocjalnych).
Zmniejszają się zdolności regulacyjne organizmu, pogarsza się sprawność mechanizmów homeostazy,
w tym także zdolność do sprawnej regulacji gospodarki wodnej i elektrolitowej, co predysponować może
z jednej strony do odwodnienia i gorszej tolerancji wysiłku w gorącym otoczeniu, a z drugiej do
przewodnienia organizmu z jego groźnymi następstwami. Rekomendacje różnych towarzystw
naukowych, w tym American College of Sports Medicine czy National Athletic Trainers’ Association
dotyczące nawadniania podczas wysiłków fizycznych skierowane są do młodych sportowców, starsi zaś
traktowani są zupełnie marginalnie.
Celem wykładu jest przedstawienie wpływu starzenia organizmu na bilans wodny i
termoregulację oraz zaproponowanie zaleceń dotyczących ochrony przed zaburzeniami równowagi
wodno-elektrolitowej i termoregulacji u starszych sportowców.