AFRYKA DZIKA....o twórczości małego dziecka

AFRYKA DZIKA....
o twórczości małego dziecka
Autor
EDYTA TOMASZEWSKA
nauczyciel w Publicznym Przedszkolu
w Goszczanowie
ul. Kaliska 5
98-215 Goszczanów
1
„Twórczość jest zagadką,
paradoksem, niektórzy mówią że
sekretem...”
M.A.Boden
Twórczość, kreatywność, otwartość czyni człowieka szczęśliwym. Przez
wielu bywa uważana za sztukę, przedsiębiorczość, przebojowość, muzykę,
malarstwo...wreszcie sukces. Ale czy tak naprawdę o to chodzi w całym tym
„magicznym” procesie?
Aktywność twórcza jest podstawowym atrybutem i fundamentem
ludzkiego istnienia. Jest zjawiskiem ogromnym, niosącym ze sobą treści
ciągle nowe, ciekawe, intrygujące zarówno pedagogów i psychologów.
Bez twórczego życia nie sposób doświadczać pełni radości życia,
zadziwienia, zaciekawienia, nie sposób oddać się refleksjom. Jak
odważnie twierdzą naukowcy „jest ona w mniejszym lub większym
stopniu dostępna każdemu człowiekowi jako istota człowieczeństwa”
Można być wszechstronnie uzdolnionym twórczo, ale można być także
uzdolnionym tylko w jednej, wąskiej dziedzinie. Działania zmierzające
do rozwijania zdolności twórczych stymulują działania nowatorskie i
niestereotypowe, co nie zawsze jest uwzględniane w procesie nauczania.
Nie ma prostych i gotowych recept na twórczość. Gdyby były –
twórczość nie byłaby tym, czym jest.
Twórczość dotyczy różnych dziedzin aktywności człowieka, tym samym
na jej temat krąży wiele stereotypów. Może być ona związana z nauką,
pracą a także zabawą. Osoby twórcze cechuje duża niezależność,
otwartość, wyrozumiałość. Nie dotyka ich boleśnie ciągła krytyka ze
stronny innych. Bynajmniej nie dlatego że są ignorantami, że nic ich nie
2
obchodzi, ale dlatego że są absolutnie świadomi swoich możliwości i
ograniczeń. Mają do siebie dystans, starannie weryfikują swoje działania
i nie boją się próbować tego, co nieznane.
Człowiek twórczy, pomysłowy, dociekliwy to kiedyś twórcze
dziecko, otwarty malec, który dostrzega swoje możliwości, sprawdza,
odkrywa, buduje.
Twórczość dziecka jako cecha jest silnie związana z ciekawością świata.
W wieku od 2 do 6 lat dzieci są z natury bardzo ciekawskie, dużo i
chętnie
manipulują,
sprawdzają
otoczenie,
toteż
z
ogromnym
przekonaniem stwierdzić należy że każde dziecko z natury jest twórcze.
Kiedy słyszy muzykę- tańczy, kiedy dostanie kredki- maluje, a kiedy
obserwuje rodziców –naśladuje ich i wciela się w ich role.
Dzieciom - małym twórcom obce są sprawy narodzin, śmierci miłości i
samotności, cierpienia, w swej twórczości nie kreują świata, nie szukają jak
artysta problemów a po prostu odbierają świat i próbują go pokazać.
Twórczością dziecka kieruje zatem intuicja oraz przypadek a nie konkretny
zamysł i przyjęty z góry konsekwentny plan działania.
Twórczość jako proces jest ekspresją, porozumieniem, formą panowania
nad materią, próbą stworzenia nowych rzeczy, która intensywnie wzbogaci i
rozwinie dziecko, będzie jego autokreacją, płaszczyzną porozumienia z
otaczającym je światem. Twórcze dziecko nie boi się zmian, można rzec że
wręcz je lubi. Mało prawdopodobne jest by usłyszeć od niego słowa: Niech
będzie tak jak jest...Po co robić coś nowego...Twórcze dziecko wręcz przeciwnie
jest otwarte, co ułatwia mu asymilowanie nowych doświadczeń. Nie udzieli
raczej
jednej,
słusznej
odpowiedzi,
będzie
raczej
poszukiwało,
eksperymentowało.
Mały człowiek, jakże twórczy w swej „małości” odczuwa ciągłą potrzebę
naprawiania i nowości, generowania rozwiązań problemu.
3
Praca z dzieckiem twórczym, kreatywnym jest bardzo istotna a
jednocześnie jest wielkim wyzwaniem. Bywa często tak, że twórczość dziecka
umiera.... Niszczy ją krytyka dorosłych, poczucie że popełnia się błąd, że jest się
gorszym, że stale trzeba dotrzymywać komuś kroku, zaspokajać oczekiwania
innych.
Gordon Mac Donald w swej niezwykle cennej książce "Najlepsze miejsce
pod słońcem" napisał: „Wiele dzieci w dzisiejszych czasach słyszy ciągle
sygnały zajętości. Niekiedy są traktowane tak, jakby włączyła się
automatyczna sekretarka... Typowy sygnał "zajęte" może być słyszany w
każdym domu. Czasami zaczyna się od słów: "Nie teraz, później", albo:
"Zaczekaj, aż twój tatuś skończy... (coś tam)" albo: "Jestem teraz taki
zmordowany".
Jak zatem pracować
ciekawość
świata.
z twórczym dzieckiem?...- wykorzystać jego
Dzięki
takiemu
twórczemu,
nieskępowanemu
podejściu, dziecko łatwo może chłonąć wiedzę, rozwijać się harmonijnie.
Tą otwartość umysłu warto zachować jak najdłużej, bo później trzeba
będzie się jej uczyć od nowa.
Kochać i wspierać, to jest zadanie. Mądra i bezwarunkowa miłość
rodziców zastąpi najlepszy trening kreatywności. Mały twórca, który jest
akceptowany, nie obawia się nowych wyzwań, popełniania błędów.
Pełne pasji- eksperymentuje.
Świat odbierany przez zmysły w sposób bezpośredni –słuchanie,
patrzenie, dotykanie wpływa na rozwój wyobraźni. Do tego niezbędna
swoboda w działaniu, odpowiednia proporcja ruchu, możliwość
skupienia się.
Pytania, które nie mają końca –często męczące a tak ważne. Kiedy
dziecko zacznie płynnie porozumiewać się z otoczeniem, po jakże
4
ogromnej radości z pierwszych wypowiedzianych słów, zaczynamy
słuchać dziecko jednym uchem lub wcale. Tymczasem powinno słuchać
się z zaciekawieniem. Nieustanne pytania są dowodem rodzącej się w
dziecku twórczości. I należałoby się zastanowić, czy niezwykłe pytania
dziecka i zaskakujące odpowiedzi, tak naprawdę nie wzbudzają w głębi
duszy naszego szacunku?
Od sześciu lat pracuje w przedszkolu jako wychowawca grupy
najmłodszej.
Potocznie
przez
wszystkich
nazywani
jesteśmy
„maluchami”. Ja również identyfikuje się z tą nazwą, i nie wyobrażam
sobie by ktoś nazwał mnie „starszakiem”. Moje maluchy, są przykładem
najpiękniejszej twórczości. W trakcie zajęć muzycznych nie potrafimy
usiedzieć na miejscu, kiedy zabrzmi muzyka, wstajemy i inscenizujemu
„tak po swojemu” tekst piosenki. Do malowania farbami nie są nam
potrzebne pędzelki, nawet te piękne i kolorowe. Najlepiej maluje się
palcami, lub dłonią umoczoną w farbie. A wakacje i ferie chcemy
spędzać w nietypowych miejscach. Na jednym z zajęć na moje pytanie
skierowane
do
dzieci
:”Jak
spędzamy
ferie?”,
któreś
dziecko
odpowiedziało „...na Księżycu, a czemu nie”
Pracując z dziećmi dajemy im całkowitą akceptację tego jakimi ludźmi
są. Pozwalamy im aby samodzielnie wyciągali wnioski, próbowali tego
co ciekawe, nawet jeśli oznacza to ubrudzenie ręki farbą czy wyprawę na
Księżyc. To wszystko po to aby dziecko mogło odkryć, co jest dla niego
najlepsze. Wtedy z całą pewnością będzie szcześliwe, wtedy przekona
się że wolno poszukiwać mu swojej drogi, tworzyć, badać, kochać
otwarcie, kreatywnie.
5
Reasumując moje rozważania na temat twórczości małego dziecka i tego
czym ona jest, przytoczę tytuł mojego eseju. Twórczość dziecka....Afryka
dzika...
6
Bibliografia
1. Jankowiak- Siuda K., Komorowska M. (2010), Ciekawość świata. O
pamięci i twórczości małego dziecka, Gdańska, Harmonia
2. Gordon Mac Donald,(1994) Najlepsze miejsce pod słońcem,
Vocatio
3. Góralski, A. (1995). Reguły treningu twórczości. Warszawa:
Scholar.
4. Glotton, R., Cero, C (1985). Twórcza aktywność dziecka.
Warszawa: WSiP.
5. Lewis, D. (1998).Jak wychować zdolne dziecko. Warszawa:
Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
6. Palka S. (1988). Aktywność twórcza dzieci i młodzieży.
7. Partyka, M. (2000). Zdolni, utalentowani, twórczy. Warszawa:
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej
MEN.
7
Wyrażam zgodę
na opublikowanie tekstu eseju na stronach www.
Edyta Tomaszewska
8