Andrzej Głowacki Komisja Europejska Komisja Europejska składa
Transkrypt
Andrzej Głowacki Komisja Europejska Komisja Europejska składa
Andrzej Głowacki Komisja Europejska Komisja Europejska składa się z 25 członków /komisarzy/, po jednym, z każdego państwa, którzy łącznie tworzą jej kolegium. Kadencja jej wynosi 5 lat i może być odnawialna. Procedura jej powołania rozpoczyna się po wyborach do Parlamentu, które do tej pory odbywały się w czerwcu. Najpierw wyznacza się kandydata na stanowisko Przewodniczącego Komisji Europejskiej. Zgodnie z traktatem Nicejskim wyznacza go Rada Unii Europejskiej na szczeblu szefów państw lub/i rządów kwalifikowaną większością głosów* . Kandydat ten winien uzyskać wotum zaufania Parlamentu Europejskiego, które winna udzielić większość jego członków. Projekt konstytucji Unii Europejskiej określa, że kandydat na Przewodniczącego Komisji Europejskiej będzie wyznaczony przez Radę Europejską, kwalifikowaną większością głosów. Powołany w ten sposób Przewodniczący rozpoczyna konsultacje z rządami państw członkowskich celem ustalenia kandydatów na stanowiska komisarzy. Nie można wysuwać kandydata, który nie ma zgody państwa członkowskiego, którego jest obywatelem. Ustalony w ten sposób skład Komisji Europejskiej przedstawiony zostaje Parlamentowi Europejskiemu. Kandydaci na komisarzy poddawani są przesłuchiwaniu we właściwych komitetach Parlamentu Europejskiego, po czym cały proponowany skład Komisji Europejskiej winien uzyskać większością składu Parlamentu Europejskiego wotum zaufania. Nominacje dla tak powołanego składu Komisji Europejskiej dokonuje Rada Unii Europejskiej. Aktualny skład kolegium komisarzy wygląda następująco: • Przewodniczącym Komisji Europejskiej jest Jose Durao Barroso /z Portugalii/; • Wiceprzewodniczącą i komisarzem ds. stosunków z instytucjami i komunikacji jest Margott Wall-Stroem /ze Szwecji/; • Wiceprzewodniczącym i komisarzem ds. przedsiębiorstw i przemysłu jest Günter Verheugen /z Niemiec/; • Wiceprzewodniczącym i komisarzem ds. transportu jest Jacques Barrot /z Francji/; • Wiceprzewodniczącym i komisarzem ds. administracji, przeciwdziałania korupcji jest Slim Kallas /z Estonii/; * O kwalifikowanej większości głosów zob. w rozdziale poświęconym Radzie Unii Europejskiej. audytu i • Komisarzem ds. rolnictwa rozwoju obszarów wiejskich jest Marian Fisher Boel /z Danii/; • Wiceprzewodniczącym i komisarzem ds. sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa jest Franco Frattini /z Włoch/; • Komisarzem ds. gospodarczych i monetarnych Joaquin Almunia /Hiszpania/; • Komisarzem ds. programowania finansowego i budżetu jest Dalia Grybauskaite /z Litwy/; • Komisarzem ds. polityki regionalnej jest Danuta Hübner /z Polski/; • Komisarzem ds. podatków i unii celnej jest Laszlo Kavacs /z Węgier/; • Komisarzem ds. konkurencji jest Neelie Kroes-Smit /z Holandii/; • Komisarzem ds. rybołówstwa i polityki morskiej jest Joe Borg /z Malty/; • Komisarzem ds. zdrowia i ochrony konsumentów jest Markos Kyprianu /z Cypru/; • Komisarzem ds. handlu jest Peter Mandelson /z Wielkiej Brytanii/; • Komisarzem da rynku wewnętrznego i usług jest Charlie McCreevy /z Irlandii/; • Komisarzem ds. rozwoju i pomocy humanitarnej jest Louis Michel /z Belgii/; • Komisarzem ds. środowiska jest Stavros Dimas /z Grecji/; • Komisarzem ds. energii jest Andris Piebalgs /z Łotwy/; • Komisarzem ds. nauki i badań jest Janez Potocznik /ze Słowenii/; • Komisarzem ds. rozszerzenia Unii Europejskiej jest Olli Rehn /z Finlandii/; • Komisarzem ds. edukacji, szkoleń, kultury i języków Unii Europejskiej jest Jan Figel /ze Słowacji/; • Komisarzem ds. zatrudnienia, spraw socjalnych i wyrównywania szans jest Vladimir Szpidla /z Czech/; • Komisarzem ds. stosunków zewnętrznych Unii Europejskiej i europejskiej polityki sąsiedztwa jest Benita Ferrero-Waldner /z Austrii/. Projekt konstytucji Unii Europejskiej przewiduje, że w skład kolegium komisarzy będzie wchodzić tylko 15 członków: Przewodniczący, minister Spraw Zagranicznych Unii Europejskiej, będący zarazem wiceprzewodniczącym Komisji i 13 komisarzy europejskich wybranych na zasadzie równej rotacji pomiędzy państwami członkowskimi. Kandydaci na stanowiska komisarzy europejskich wyznaczani będą w ten sposób, że uprawnione państwo /jego rząd/ przedstawia listę 3 kandydatów płci obojga. Przewodniczący – elekt wyznacza 13 2 kandydatów na komisarzy europejskich wg tych list. On też mianuje kandydatów na komisarzy bez prawa głosowania spośród pozostałych państw członkowskich. Rada Europejska w porozumieniu z przewodniczącym elektem wyznacza kandydata na Ministra Spraw Zagranicznych Unii Europejskiej. Cały ten proponowany skład Komisji Europejskiej przedstawiony zostaje Parlamentowi Europejskiemu, celem uzyskania votum zaufania Parlamentu Europejskiego, po czym powołana Komisja Europejska przystępuje do wykonywania swych obowiązków. Parlament Europejski ma prawo uchwalenia votum nieufności Komisji Europejskiej 2/3 głosami większości swego składu, co utrzymuje nadal w mocy konstytucja europejska. Komisarze mogą być odwołani przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości na wniosek zwykłej większości Rady Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej, jeśli naruszają swoje zobowiązania związane ze stanowiskiem. Projekt konstytucji dodaje, że komisarz europejski lub komisarz winien złożyć rezygnację na żądanie Przewodniczącego Komisji Europejskiej. Kolegium komisarzy podlega aparat urzędniczy Komisji Europejskiej, liczący ok. 22 tys. funkcjonariuszy opłacanych z budżetu Unii Europejskiej, co stanowi ok. 2/3 całego personelu Unii Europejskiej. Wg badań faktycznie liczy on ok. 33 tys. osób, gdyż ok. 11 tys. opłacanych jest np. ze środków na wydatki administracyjne poszczególnych programów Unii Europejskiej lub przez państwa członkowskie. Przewodniczący Komisji Europejskiej kieruje pracami Komisji, decyduje o wewnętrznej jej organizacji. Projekt konstytucji powierza mu mianowanie wiceprzewodniczących Komisji /poza Ministrem Spraw Zagranicznych Unii, który jest wiceprzewodniczącym ex officio/. Kolegium komisarzy podejmuje decyzje trojako: a) przez upoważnienie poszczególnego komisarza do jej podjęcia w jego imieniu; b) obiegiem – przez pisemną zgodę na określony projekt większości składu kolegium; c) na posiedzeniu kolegium. Sprawy trafiające na posiedzenie kolegium winny być uprzednio przygotowane, głównie przez aparat urzędniczy. Formalnie decyzje zapadają większością głosów, lecz kolegium preferuje dotychczas podejmowanie ich w drodze consensusu. Każdy z komisarzy ma określony zakres merytorycznej odpowiedzialności, co polega na podleganiu mu określonych jednostek administracyjnych Komisji Europejskiej /Dyrektoriatów Generalnych lub ich części oraz służb/, za co ponoszą oni odpowiedzialność przed Parlamentem 3 Europejskim i Radą Unii Europejskiej. Przewidziani konstytucją komisarze mają być przydzieleni do pomocy komisarzom europejskim jako ich zastępcy w powierzonych im zadaniach resortowych. Każdy komisarz ma swój gabinet osobisty. Jego pracownicy zatrudnieni są na okres pracy danego komisarza i po jego odejściu tracą swoje stanowiska. Obecnie gabinet osobisty Przewodniczącego liczy 24 osób, a komisarzy – po 16. Szefowie gabinetu pod przewodnictwem Sekretarza Generalnego Komisji Europejskiej przygotowują porządek obrad każdorazowego posiedzenia kolegium komisarzy. Aktualnie Komisja Europejska posiada 23 Dyrektoriaty Generalne. Liczą one od 80 do ponad 2000 urzędników i pracowników. Dzielą się na dyrektoriaty, na czele z dyrektorem i wydziały kierowane przez naczelników /heads/. Ważną rolę odgrywa Sekretariat Generalny. Sekretarzowi Generalnemu podlegają służbowo wszyscy urzędnicy Komisji Europejskiej. Sekretariat Generalny podlega mu bezpośrednio. Poniżej przedstawia się jednostki organizacyjne Komisji Europejskiej: Dyrektoriaty Generalne: • ds. Rolnictwa; • ds. Budżetu; • ds. Konkurencji; • ds. Rozwoju; • ds. Gospodarki i Finansów; • ds. Edukacji i Kultury; • ds. Zatrudnienia i Spraw Socjalnych; • ds. Energii i Transportu; • ds. Rozszerzenia Unii Europejskiej; • ds. Przedsiębiorstw; • ds. Środowiska; • ds. Stosunków Zewnętrznych; • ds. Kontroli Finansowej; • ds. Rybołówstwa; • ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów; • ds. Społeczeństwa Informacyjnego; • ds. Rynku Wewnętrznego; • ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych; • ds. Personelu i Administracji; 4 • ds. Polityki Regionalnej; • ds. Badań; • ds. Podatków i Unii Celnej; • ds. Handlu Nadto w strukturze Komisji są służby specjalne: • Wspólna Służba dla Stosunków Zewnętrznych; • Europejskie Biuro Antykorupcyjne; • Biuro dla Pomocy Humanitarnej; • Wspólna Służba Obsługi Tłumaczeń i Konferencji; • Służba Prawna; • Służba Prasowa i Informacyjna; • Urząd Publikacji; • Sekretariat Generalny; • Urząd Statystyczny /Eurostat/; • Służba Tłumaczeń. W ramach Sekretariatu Generalnego wstępują następujące dyrektoriaty: A. Kancelaria; B. Spawy horyzontalne, aspekty instytucjonalne; prawo Wspólnotowe, informacja; C. Koordynacja; D. Stosunki z Radą Unii Europejskiej; E. Stosunki z Parlamentem Europejskim, Europejskim Ombudsmanem; Komitetem Społeczno-Gospodarczym i Komitetem ds. Regionów; F. Jednostka Studiów Prognostycznych. Personel Komisji Europejskiej, podobnie jak personel Unii Europejskiej dzieli się na cztery kategorie: A, B, C i D. W obrębie każdej kategorii wyróżnia się grupy oznaczone cyframi arabskimi: Kategoria A – obejmuje stanowiska kierownicze, B – ich pomocników, C – personel sekretarsko-biurowy i D - personel administracyjno-techniczny. Na stanowiska A, B i częściowo C ogłaszane są konkursy dla obywateli Unii Europejskiej. Dąży się, aby na stanowiskach A i B zachowana była proporcja pracowników z każdego państwa w stosunku do jego ludności w Unii Europejskiej. Językami roboczymi w Komisjach są francuski i angielski; faktycznie niemiecki uzyskał też taki status. Natomiast językami urzędowymi są narodowe języki oficjalne państw członkowskich 5 Komisja Europejska spełnia w strukturze organów Unii Europejskiej następujące funkcje. 1. Wstępuje z inicjatywą prawodawczą i określa nowe lub zmiany istniejących polityk sektorowych. Projekt nowego aktu prawnego lub nowej /ewentualnie zmiany istniejącej/polityki sektorowej opracowuje się w strukturach odpowiedniego Dyrektoriatu Generalnego. Projekt taki bywa konsultowany z innymi właściwymi Dyrektoriatami Generalnymi. Najczęściej opracowany przez urzędników Komisji projekt bywa konsultowany z właściwymi komitetami doradczymi. Szacuje się, że wokół Komisji skupionych jest ok. 500 różnego rodzaju komitetów doradczych. Można je podzielić na dwa rodzaje: komitety ekspertów i komitety doradcze. Komitety ekspertów składają się z przedstawicieli mianowanych przez rządy państw członkowskich, lecz nie są uważani za ich formalnych przedstawicieli. Niektóre z nich istnieją od dawna i spotykają się regularnie w dość stałym gronie, inne zaś powoływane są od nowa i spotykają się tylko jednokrotnie. Najbardziej znaczące, to Komitet Doradczy ds. Praktyk Restrykcyjnych i Pozycji Dominujących, Komitet Doradczy ds. Mediów. Są też komitety o wąskiej specjalizacji, jak Komitet Doradczy ds. Nieuczciwych Praktyk Cenowych w Transporcie Morskim lub Komitet ds. Eksportu Dóbr Kultury. Komitety Konsultacyjne złożone są z przedstawicieli resortowych grup interesów. Powołuje je Komisja Europejska nie zasięgając opinii rządów państw członkowskich. Polecają ich organizacje reprezentatywne działające na szczeblu europejskim, jak np. Unia Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców w Europie, Europejska Konfederacja Związków Zawodowych, Komitet Organizacji Rolniczych w Unii Europejskiej, Europejskie Stowarzyszenie Wytwórców Konsumenckiej Elektroniki, Komitet Unii Transportu we Wspólnocie. Często komitety konsultacyjne składają się z etatowych pracowników różnych stowarzyszeń czy organizacji. Komitetom doradczym przewodniczą funkcjonariusze Komisji Europejskiej. Obsługiwane są one też przez personel Komisji. Wpływ komitetów doradczych bywa różny. Na ogół komitety złożone z ekspertów państw członkowskich mają większe znaczenie aniżeli inne. Często to wynika z obowiązujących reguł, gdyż Komisja Europejska ma obowiązek konsultowania z tego rodzaju komitetami projektów legislacyjnych, natomiast poddanie opiniowaniu ze strony innego rodzaju komitetów ma charakter fakultatywny. Nadto częstokroć komitety ekspertów złożone są z osób, które uczestniczą w grupach roboczych Rady Unii Europejskiej, rozważających projekty Komisji przesłane Radzie. 6 Komisja Europejska zasięga też opinii co do swych projektów w jednostkach zewnętrznych, np. w instytutach naukowo-badawczych. Komisja Europejska przygotowując projekt rozważa podstawy prawne i jego koszty finansowe. Projekt bywa rozpatrywany w aspekcie obowiązujących w Unii Europejskiej zasad: subsydiarności i proporcjonalności, jego wpływu na gospodarkę, środowisko naturalne itp. Procedura podjęcia decyzji w Komisji Europejskiej bywa z reguły następująca: • Wstępnie projekt opracowuje we właściwym Dyrektoriacie Generalnym odpowiedzialny urzędnik /rapporteur/. Na tym etapie przeprowadza się różne wewnętrzne i zewnętrzne konsultacje projektu; • Naczelnik właściwego wydziału informuje dyrektorów o pracach nad projektem, którzy mogą wnieść doń zmiany; • Zaawansowany projekt przedstawia się dyrektorowi generalnemu lub jego zastępcy, którzy zajmują się na ogół nim wtedy, gdy wynikną kontrowersje; • W Dyrektoriacie Generalnym tworzy się zespół kierowniczy, który ma czuwać nad przebiegiem projektu. Niekiedy składa się z dyrektora generalnego i dyrektorów. Zespół ten zajmuje się m.in. różnymi uwagami co do projektu lub projektami jego zmian; • W przypadku różnicy zdań między dyrektoriatami generalnymi, zainteresowani dyrektorzy generalni lub ich zastępcy dyskutują sporny projekt, bądź w trybie spotkania dwustronnego, bądź na zebraniu dyrektorów generalnych zwoływanych zazwyczaj raz na tydzień; • Wszystkie projekty muszą być zaopiniowane przez Służbę Prawną Komisji; • Przed skierowaniem projektu na posiedzenie kolegium komisarzy, projekt musi zostać zatwierdzony przez właściwego komisarza; • Po tej aprobacie projekt trafia do kancelarii Sekretariatu Generalnego, który sprawdza go pod względem formalnym i merytorycznym przed przedłożeniem go do decyzji kolegium komisarzy. 2. Organ wykonawczy i administracyjny Unii Europejskiej W ramach tej funkcji Komisja Europejska jest uprawniona do wydawania przepisów prawnych. W ostatnich latach szacowano, że przeciętnie co roku w Unii Europejskiej stanowiono ok. 1500-2000 aktów prawnych, z czego 1000-1500 były aktami stanowionymi przez Komisję Europejską. Akty stanowione przez Komisję 7 Europejską noszą specyficzny i techniczny charakter, z reguły nie zawierają żadnych kwestii natury zasadniczej czy też politycznej. Najwięcej przepisów Komisji tyczy Wspólnej Polityki Rolnej /ceny artykułów rolnych i ochrona rynku żywnościowego Unii/.Pozostałe stanowią przepisy natury administracyjnej lub wydane w wykonaniu przepisów prawa stanowionego przez Radę Unii Europejskiej czy też wspólnie Rady i Parlamentu Europejskiego. Stanowienie aktów prawa przez Komisję Europejską w większości podlega kontroli, choćby w formie przyzwolenia, ze strony Rady Unii Europejskiej. Polega to na tzw. komitologii. Komisja musi współdziałać i z ok. 500 komitetami złożonych z przedstawicieli rządów państw członkowskich przedkładając im swoje propozycje co do stanowienia przez nią aktów prawnych. Komitologia polega na 4 mechanizmach w zależności od aktu prawnego i wymaganej dlań procedury stanowienia. a) Komitety doradcze. Opiniują one propozycje aktów Komisji. Ich opinie winny być „brane pod uwagę w stopniu najwyższym”, lecz nie są dla Komisji wiążące. Opnie swoje wydają w oparciu o zwykłą większość głosów. Przykładowo działają: Komitet Doradczy ds. Aparatów Medycznych, Komitet Doradczy ds. Swobodnego Przepływu Pracowników itp. b) Komitety Zarządzające /Management Committees/. Komitety te mogą działając kwalifikowaną większością głosów odrzucić propozycje Komisji Europejskiej. Komisja zobowiązana jest wtedy wstrzymać nadanie mocy obowiązującej swojego aktu prawnego na okres do 3 miesięcy. W tym czasie Rada Unii Europejskiej może kwalifikowaną większością głosów podjąć inną decyzję wobec propozycji Komisji. Jeśli tego nie uczyni w zakreślonym terminie Komisja ma prawo wydać akt prawny z mocą obowiązującą. Inne akty Komisji niekwestionowane przez komitety wchodzą natomiast w życie. Komitety Zarządzające działają głównie w dziedzinie Wspólnej Polityki Rolnej. c) Komitety Regulacyjne /Regulatory Committees/. Propozycje aktów Komisji wymagają zatwierdzenia kwalifikowanej większości danego komitetu. Jeśli poparcia takiej większości brak, sprawa przechodzi do Rady Unii Europejskiej, która w terminie do 3 miesięcy podejmuje decyzję kwalifikowaną większością głosów. Jeśli w tym terminie Rada nie zajęła stanowiska, Komisja może danej propozycji nadać moc obowiązującego prawa. 8 d) Środki zabezpieczające /Safeguard – measures/. Nie ma tu żadnych komitetów, lecz Komisja Europejska winna przedłożyć swoje propozycje aktów prawnych rządom państw członkowskich. Każde z rządów może zażądać przekazania sprawy do Rady Unii Europejskiej, która działając w oparciu o kwalifikowaną większość głosów może zatwierdzić, zmienić lub anulować propozycję Komisji. Jeśli Rada nie podejmie decyzji w określonym czasie, to decyzja Komisji zostaje uchylona. Środki zabezpieczające tyczą głównie materii związanych z polityką handlową. Komisja jest też bezpośrednim wykonawcą działań implementujących w ważnych dziedzinach polityki Unii. Np. do niej należy wyrażanie zgody na fuzje dużych przedsiębiorstw w Unii Europejskiej. Głównym natomiast wykonawcą polityk i przedsięwzięć Unii Europejskiej są różne agencje w państwach członkowskich. 3. Strażnik prawa Unii Europejskiej Każde państwo stanowiące przepisy prawne implementujące dyrektywy Unii Europejskiej winno powiadomić o nich Komisję Europejską, która bada, czy nie są one sprzeczne z prawem Unii Europejskiej. Komisja ma także prawo badać, czy państwa członkowskie przestrzegają prawo Unii. Komisja Europejska wszczyna postępowanie o naruszenie prawa unijnego przeciwko państwu za niepowiadamianie Komisji o przepisach podjętych dla włączenia dyrektyw do prawa krajowego, za niestosowanie lub nieprawidłowe stosowanie prawa unijnego, najczęściej w związku z Jednolitym Rynkiem Europejskim i sprawami przemysłu, pośrednimi podatkami, rolnictwem, handlem oraz ochroną konsumentów i środowiska naturalnego. Zanim jednak podejmie jakiekolwiek działania, Komisja winna pisemnie uprzedzić dane państwo, że narusza prawo unijne. Jeśli dane państwo nie zareaguje /tzn. nie wyjaśni przekonywująco o braku takiego naruszenia lub nie podejmie działań na rzecz zaprzestania takiego stanu/, to Komisja wszczyna postępowanie formalne. Jeśli w tym postępowaniu potwierdzi się naruszenie prawa unijnego, Komisja przesyła swoją umotywowaną opinię danemu państwu /czyli jego rządowi/. Jeśli dane państwo nie zastosuje się do stanowiska Komisji w określonym przez nią terminie /zazwyczaj do 2 miesięcy/, to Komisja może skierować sprawę do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przeciętnie rocznie Komisja wysyła ok. 1000 listów uprzedzających, ok. 300 umotywowanych opinii i 50-100 wniosków do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Po wyroku Trybunału 9 stwierdzającego naruszenie prawa Unii przez dane państwo, Komisja Europejska wyznacza temu państwu termin, w jakim winno ono zastosować się do wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Jeśli państwo tego nie uczyni, Komisja Europejska ma prawo wnioskować do tegoż Trybunału o ukaranie danego państwa karą pieniężną. Komisja ma prawo kontrolować naruszanie prawa europejskiego także przez osoby fizyczne i prawne /najczęściej działające w sektorze publicznym i prywatnym firmy i korporacje biznesowe/. Tyczy to w szczególności nadużywania dominującej pozycji na rynku, przyjmowanie bezprawnej lub nieformalnej pomocy państwowej, a także praktyk ograniczających dostęp na rynek. Komisja ma prawo nakładania na takie firmy kar pieniężnych. Od decyzji Komisji przysługuje odwołanie do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Odwołania rzadko prowadzą do uchylenia kary nałożonej przez Komisję, niekiedy tylko powodują zmniejszenie jej wysokości. Największą karę pieniężną Komisja nałożyła w 1994 r. na firmy należące do Europejskiego Stowarzyszenia Cementu 240 mln. ECU, a największą na jedną firmę w wysokości 102 mln. ECU w 1998 na firmę „Volkswagen”. W przypadku nieformalnej lub nielegalnej pomocy państwa dla przedsiębiorstw Komisja nakazuje zazwyczaj jej zaprzestanie lub zmianę, a firmie otrzymującej taką pomoc poleca zwrócić część lub całość kwoty pomocy. 4. Zarządzanie finansami Unii Europejskiej Uprawnienia Komisji Europejskiej obejmują tak przychody jak zwłaszcza wydatki z budżetu Unii Europejskiej. Przychodami do budżetu Unii są: składki państw członkowskich /uzależnione od Produktu Krajowego Brutto/, udział w VAT pochodzący z poszczególnych państw członkowskich oraz cła i podatki pobierane z racji handlu z państwami nieczłonkowskimi. W sprawie dochodów budżetowych Komisja ma następujące obowiązki: • Określa, jakie agencje krajowe mają uprawnienia zbierania funduszy dla Unii Europejskiej; • Monitoruje działalność tych agencji /są to zazwyczaj urzędy celne, akcyzowe czy podatkowe/; • Objaśnia tym agencjom obowiązujące zasady prawa; 10 • W oparciu o Produkt Krajowy Brutto szacuje składki państw członkowskich. Co do wydatków obowiązki Komisji są następujące: • Autoryzacja: ustala zasady procedur ubiegania się o fundusze i podejmuje decyzje co do poszczególnych programów i projektów; • Przeznaczanie i zarządzanie: sprawuje operacyjne zarządzanie programami; • Audyt: polega głównie na kontroli wydatków, czy są wydawane na ustalone cele, co pokrywa się z: - Badaniem i oceną: bada na ile zostały osiągnięte zamierzone wyniki i w jakim stopniu. Główne wydatki z budżetowych środków Unii europejskiej dokonują upoważnione władze państw członkowskich /pod kontrolą Komisji Europejskiej/, natomiast w bezpośrednim zarządzaniu Komisji pozostaje część wydatków /głównie na cele zewnętrznych programów pomocy i na operacyjne cele badawcze/. Kierowane są one przede wszystkim przez jej różne biura pomocy technicznej, jak np. Wspólny Ośrodek Badawczy /Joint Research Centre/. 6. Reprezentowanie Unii Europejskiej na zewnątrz Komisja Europejska reprezentuje Unię Europejską na zewnątrz. W tym zakresie jej zadania są następujące: • Jest głównym, a najczęściej jedynym negocjatorem z ramienia Unii Europejskiej podczas dwu- lub wielostronnych rokowań z państwami trzecimi w ramach Wspólnej Polityki Handlowej; • Jest głównym negocjatorem z ramienia Unii Europejskiej podczas negocjacji nad szeroko rozumianymi porozumieniami czy umowami o współpracy i wejściu w skład organizacji /niezwiązanymi z handlem/ prowadzonymi z państwami trzecimi; • Działa i negocjuje niekiedy sama, a niekiedy wespół z Prezydencją Rady lub/i przedstawicielami państw członkowskich z państwami trzecimi w sprawach różnych polityk wewnętrznych Unii Europejskiej /jak np. ochrona środowiska, transport i energia/, które mają zewnętrzny wymiar lub charakter; • Odgrywa ważną rolę w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Wg konstytucji jej wiceprzewodniczący ma zostać Ministrem Spraw Zagranicznych Unii Europejskiej. Obecnie rola Komisji polega na wysuwaniu propozycji i koordynowaniu celów i zadań; 11 • Doradza Radzie Unii Europejskiej w negocjacjach o przystąpieniu do Unii oraz negocjuje warunki przystąpienia do Unii dla nowych państw członkowskich; • Podejmuje szereg zadań w ramach polityki Unii Europejskiej wobec krajów rozwijających się; • Jest głównym koordynatorem pomocy humanitarnej i w nagłych wypadkach udzielanej przez Unię Europejską; • Bierze udział w pracach międzynarodowych organizacji /jak np. ONZ i jej agendach specjalistycznych, Rady Europy, OECD/; • Posiada ponad 130 biur w państwach trzecich i utrzymuje ścisłe związki z ponad 160 misjami dyplomatycznymi państw trzecich przy Unii Europejskiej. Te biura mają charakter misji dyplomatycznych Unii Europejskiej. 6. Komisja Europejska jako mediator i pośrednik Rola ta Komisji wynika stąd, że: a) Komisja uważana jest za uczciwego pośrednika w kontaktach z innymi podmiotami, zwłaszcza gdy formułuje propozycje czy sugestie, by przezwyciężyć trudności i rozwiązać jakiś problem; b) Komisja najczęściej posiada najlepsze umiejętności co do znajomości i wiedzy o działaniach optymalnych dla Unii Europejskiej. W wypadku zastrzeżeń podnoszonych przez jakieś państwa członkowskie zazwyczaj Komisja potrafi najtrafniej wskazać na jakąś rekompensatę za uczynione przez to państwo ustępstwa. Rolę tę Komisja wykonuje względem organów Unii Europejskiej, zwłaszcza Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej oraz państwami członkowskimi lub też w przypadku kontrowersji, jeśli powstaną między organami Unii a jej państwami członkowskimi. 7. Komisja jako siła napędowa Unii Europejskiej Aby jakaś inicjatywa na rzecz Unii Europejskiej zaowocowała przyjęciem do działania i realizacji, Komisja szuka poparcia i mobilizuje zwolenników koncepcji zawartej w inicjatywie. Polega to na tym, że komisarze i ich przedstawiciele spotykają się z delegatami, środowiskami opiniotwórczymi oraz przywódcami najważniejszych grup interesów; komisarze i wysocy urzędnicy Komisji udzielają poparcia dla różnych działań zainteresowanych grup w państwach 12 członkowskich, wyjaśniają zalety i korzyści wypływające z danej inicjatywy na różnych forach. Komisja nadto wydaje różne dokumenty objaśniające jej projekty. W sprawach III filaru, czyli Współpracy w dziedzinie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Komisja Europejska uzyskała ostatnio uprawnienia inicjowania projektów aktów tam podejmowanych na równi z państwami członkowskimi. Wybrana literatura • M.Cini: The European Commmisssion – Leadership, organisation and culture in the EU administration. Manchester /Manchester University Press/ 1997. • G.Edwards, D.Spencer: The European Commission. London /Cartermill/ 1997. • Krystyna Michałowska-Gorywoda: Podejmowanie decyzji w Unii Eurpejskiej.Warszawa /Wydawnictwo Naukowe “SCHOLAR”/ 2002, s. 128-188. • Neil Nugent: The Government and Politics of the European Union. Houndmills – New York /Palgrave/ 2003, s. 101-142. • Réforme de la Commission. Livre Blanc. Bruxelles, 5 avril 2000 • E.C. Page: Political Authority and Bureaucratic Power, A. Comperative Analysis. Brighton /Harvester Wheatsheaf/ 1992. • Anne, Handley Stevens: Brussels Bureaucrats? The Administration of the European Union. Houndmills – New York /Palgrave/ 2001. • Antoni Marszałek /red./: Unia Europejska. Warszawa /PWE/2004, s. 103-104. • Janusz Ruszkowski: /red./ Unia Europejska. T.II: Instytucje i organy. Szczecin /Ośrodek Integracji Europejskiej w Szczecinie/ 2000, s.45-62. • Traktat z Nicei. Bielsko-Biała /Studio STO/ 2001. • Projekt traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy. Luksemburg /Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich/ 2003. 13