Planowanie przestrzenne w kontekście wymagań Dyrektywy

Transkrypt

SEMINARIUM NA TEMAT WYNIKÓW WDRAŻANIA
RS/PL/SEM.3/R.1
PROJEKTU UE RIVER SHIELD W POLSCE
(Gorzów Wielkopolski, 23 kwietnia 2008 r.)
Planowanie przestrzenne
w kontekście wymagań Dyrektywy SEVESO II
dr Mieczysław Borysiewicz
Instytut Ochrony Środowiska
Przepisy art. 12 Dyrektywy Rady nr 96/82/WE z dnia
09.12.1996 r. w sprawie kontroli niebezpieczeństwa poważnych
awarii związanych z substancjami niebezpiecznymi (Dyrektywy
Seveso II) zobowiązują państwa członkowskie UE do
zapewnienia, aby cele związane z zapobieganiem poważnym
awariom i z ograniczaniem ich skutków zostały uwzględnione w
ich polityce w sferze planowania przestrzennego.
Niestety
przepisy
dyrektywy
nie
zawierają
żadnych
szczegółowych zaleceń odnośnie jak to należy przeprowadzić.
W celu odpowiedniego ukierunkowania prac w tym zakresie
została ustanowiona w 1996 r. Techniczna Grupa Robocza, w
skład której weszli przedstawiciele państw członkowskich,
nominowanych przez ich kompetentne władze, przemysłu i
władz lokalnych.
Seminarium RIVER SHIELD (Gorzów Wielkopolski, 23 kwietnia 2008 r.)
Awarie w Toulouse (Francji) i w Enschede (Holandii) w wykazały
znaczenie planowania zagospodarowania przestrzennego w
łagodzeniu skutków poważnych awarii. Parlament Europejski w
swojej rezolucji z dnia 3 października 2001 r. w sprawie awarii w
Toulouse, „wezwał państwa członkowskie do rozpoczęcia
dogłębnego przeglądu polityki w sprawie regionalnego i
lokalnego
planowania
w
sąsiedztwie
obiektów
niebezpiecznych….w celu zapobieżenia powtórnemu wystąpieniu
podobnych katastrof”.
Konferencja na temat poważnych zagrożeń przemysłowych w
planowaniu przestrzennym”, (Lille, 12-14 luty 2002 r.) zwróciła
uwagę na potrzebę lepszej zbieżność szczególnie w obszarze
oceny ryzyka. W zaleceniach z konferencji podkreślono, że
istniejące rozbieżności są bardzo znacząc i często bardzo
złożone.
W 2006 r. opublikowano nowe wytyczne opracowane przez
Michalisa Christou (przewodniczącego grupy), Michaela Struckl
(holenderskiego eksperta) i Tobiasa Biermann (DG ENV) w
bliskiej współpracy z członkami TWG 5, ustanowionej przez CCA.
Nowe wytyczne w zakresie planowania przestrzennego (LandUse Planning - LUP), w kontekście art. 12 Dyrektywy Seveso
II, zmienionej Dyrektywą 105/2003/WE, składają się z trzech
części, tj.:
(a) z wytycznych określających zasady wynikające z
wymagań art. 12;
(b) z „mapy drogowej”, która dostarcza dodatkowych
materiałów informacyjnych szczegółowo opisujących „dobrą
praktykę w planowaniu przestrzennym”;
(c) z bazy danych na temat wspólnych scenariuszy, częstości
zdarzeń i danych stosowanych na potrzeby ocen ryzyka i
zagrożenia, wspierających decyzje w sferze planowania.
Opracowane wytyczne odnoszą się do wszystkich przypadków
objętych postanowieniami art.12, tj.:
Ø
lokalizacji nowych zakładów,
Ø
modyfikacji istniejących zakładów,
Ø
nowych inwestycji w sąsiedztwie istniejących zakładów.
Szczególny nacisk położno na rozwój bazy danych w zakresie
wspólnie uzgodnionych danych merytorycznych, tj. scenariuszy
awaryjnych, częstości zdarzeń i parametrów wejściowych do
modelu, które mogą zostać wykorzystane w wykonywanych
ocenach ryzyka/zagrożeń w celu wyznaczenia odpowiednich
odległości/stref.
Celem art. 12 (w powiązaniu z art. 11 i innymi postanowieniami
Dyrektywy Seveso II) jest niezwiększanie poziomu ryzyka, na
jaki narażona jest ludność mieszkająca w sąsiedztwie zakładów
typu Seveso oraz złagodzenie skutków poważnych awarii.
Wytyczne wprowadzają „dobrą” praktyką, obejmującą ogólne
zasady
i
cechy
charakteryzujące
„dobrą”
metodologią
planowania przestrzennego (np. przejrzystość, zgodność,
solidność, celowość działań, zaangażowanie społeczne itd.), a
zapewnieniem wysokiej jakości w procedurach oceny ryzyka.
Ponadto zagadnieniami, będącymi przedmiotem wytycznych, są
dodatkowe środki techniczne, które należy wdrożyć w celu
niezwiększania ryzyka zgodnie z wymaganiami art. 12. Środki te
obejmują zastosowanie skutecznych środków z zakresu
„wyposażenia” (urządzenia zapobiegające i łagodzące) i
„oprogramowania”, ukierunkowane na udoskonalenie rozwiązań
organizacyjnych i czynnika ludzkiego, np. system zarządzania
bezpieczeństwem i planowanie na wypadek awarii.
Art. 13(2) dyrektywy wymaga, aby sąsiadującym państwom
członkowskim, zagrożonym potencjalnymi transgranicznymi
skutkami awarii, które mogą wystąpić w zakładzie objętym
przepisami art. 9, przekazywać niezbędne informacje, które
mogłyby zostać uwzględnione w ich planach zagospodarowania
przestrzennego i stosownej polityce. Art. 13(5) dyrektywy
zobowiązują
do
zapewnienia
społeczeństwu
możliwości
wyrażenia opinii we wskazanym zakresie.
Postanowienia
Konwencji
EKG
ONZ
w
sprawie
transgranicznych
skutków
awarii
przemysłowych
ustanawiają zakres kontroli z użyciem narzędzi planistycznych w
podobny sposób jak Dyrektywa Seveso II.
Zobowiązują one do dokładnego zbadania:
Ø
Ø
Ø
lokalizacji nowego i znacznej modyfikacji istniejących
niebezpiecznych działalności w bezpiecznej odległości od
istniejących obszarów zamieszkałych,
strefy bezpieczeństwa wokół niebezpiecznych działalności,
inwestycji, mogących zwiększać poziom ryzyka ludności lub
wagę ryzyka.
Raport WP 4.3
„Środki zapobiegawcze i ograniczające
w planowaniu przestrzennym”
Część I.
"Wytyczne w zakresie planowania przestrzennego w
kontekście postanowień Dyrektywy Seveso II".
Część II. "Propozycje modyfikacji istniejących planów
zagospodarowania przestrzennego w regionach
włączonych w projekt RIVER SHIELD" zawiera
"Propozycję modyfikacji wybranej dokumentacji
planistycznej w województwie lubuskim".
"Wytyczne w zakresie planowania przestrzennego
w kontekście postanowień Dyrektywy Seveso II"
Załącznik A: Podstawowe etapy w procesie ilościowej oceny
ryzyka poważnej awarii
Załącznik B: Zaawansowane podejście do zarządzania
ryzykiem zaadaptowane przez HSE
Załącznik C: Ocena ryzyka środowiskowego
Załącznik D: Planowanie przestrzenne w gospodarce wodnej
Załącznik E: Przykłady podejść stosowanych w różnych krajach
w odniesieniu do planowania przestrzennego
Wytyczne opracowano na podstawie m.in.:
•
•
•
Land-Use Planning Guidelines in the Context of Article 12
of the Seveso II Directive 96/82/EC, as Amended by
Directive 105/2003/EC, European Commission Joint
Research Centre, Institute for the Protection and Security of
the Citizen Hazard Assessment Unit, M. D. Christou, M.
Struckl and T. Biermann (ed.), 2006;
MANHAZ Monograph: “Management of Health and
Environmental Hazards”, M. Borysiewicz, et al., Vol. 1-6,
Edit. Institute of Atomic Energy (2006),
Spatial planning, water and the Water Framework
Directive: insights from theory and practice. CARTER J.G.
The Geographical Journal, Vol. 173 No. 4
Cele planowania przestrzennego:
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
ochrona ludzi i środowiska przed szkodami generowanymi
przez nadzwyczajne zdarzenia pochodzenia naturalnego lub
antropogenicznego,
ochrona surowców naturalnych, ekosystemów (roślinnych,
zwierzęcych i krajobrazowych), gleb, wód i klimatu,
dostarczanie społeczeństwu
społeczno-edukacyjnej wraz
odpoczynku,
infrastruktury mieszkaniowej,
z możliwościami rekreacji i
zabezpieczenie
zasobów
rolniczych
w
celu
zapewnia
zaopatrzenia w żywność pochodzenia roślinnego i zwierzęcego,
rozwój
zagospodarowania
terenu
w
równowadze
możliwościami ekologicznymi i ekonomicznymi.
z
Zdrowie ludzi.
Podstawowym celem Dyrektywy Seveso II jest ochrona ludzi na
obszarach potencjalnie zagrożonych w wyniku poważnej awarii.
W odniesieniu do danej instalacji można stosować podejście
„bazujące na wielkości skutków”, wskazujące w wyniku oceny
scenariuszy obszar ze skutkami śmiertelnymi i poważnymi
ofiarami lub podejście „bazujące na wielkości ryzyka”
wskazujące
obszar,
dla
którego
podane
jest
prawdopodobieństwo określonego poziomu szkody w wyniku
dużej liczby możliwych scenariuszy awarii.
Wrażliwe receptory środowiskowe.
Podejścia w odniesieniu do zagadnień ochrony środowiska jest
zazwyczaj o wiele trudniejsze.
Ochrona przyrody. Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO)
zostały określone w dyrektywie siedliskowej1 (92/43/EWG). W
ocenie, uwzględniającej wymagania tej dyrektywy, należy
poświadczyć, że plan nie oddziaływuje niekorzystnie na
integralność takich obszarów. Kompetentne organy krajowe nie
powinny przyjmować planu, który oddziaływuje niekorzystnie na
SOO, chyba że zostaną spełnione warunki i kryteria, zawarte w
art. 6(4) dyrektywy siedliskowej. Inna istotna dyrektywa to tzw.
dyrektywa ptasia2 (79/409/EWG).
1
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk
naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. dyrektywa siedliskowa (Council Directive
92/43/EEC of 21 May 1992 on the conservation of natural habitats and of wild fauna
and flora; OJ L 206 22/7/1992)
2
Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 w sprawie ochrony dzikich
ptaków, tzw. dyrektywa ptasia (Council Directive 79/409/EEC of 2 April 1979 on the
conservation of wild birds; OJ L 103 25/04/1979)
Ochrona wód. Przepisy Ramowej Dyrektywy Wodnej3 (RDW)
wprowadziły
koncepcję
ekologicznej
ochrony
wód
powierzchniowych i gruntowych na potrzeby osiągnięcia jej celu
strategicznego, tj. dobrego stanu ekologicznego wód w wyniku
realizacji programów działań ujętych w planach gospodarowania
wodami na obszarach dorzeczy, ukierunkowanych m.in. na
zapobieganie zrzutom zanieczyszczeń i kontrolę zanieczyszczeń
u źródła, w tym również awaryjnych zrzutów substancji
niebezpiecznych.
3
Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23
października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w
dziedzinie polityki wodnej, RDW (Directive 2000/60/EC of the European
Parliament and of the Council of 23 October 2000 establishing a framework
for Community action in the field of water policy; OJ L327 22.12.2000)
Planowanie przestrzenne w kontekście zarządzania ryzykiem jest
na odpowiednim poziomie, jeżeli spełnia następujące założenia:
Ø
Ø
Ø
zgodność: oznacza, że decyzje planistyczne podejmowane w
odniesieniu do generalnie podobnych sytuacji powinny być
zasadniczo porównywalne w podobnych warunkach;
proporcjonalność:
oznacza
zapewnienie
proporcjonalnej do poziomu ryzyka;
kontroli
przejrzystość: oznacza możliwość łatwego zrozumienie procesu
podejmowania decyzji.
Ogólne zasady wspomagające wymagania art. 12.
Zgodność
Zasady
Wyjaśnienia
Rezultaty i uwagi
Powinny istnieć
Metody mogą bazować na
metody oceny
zagrożeniu i/lub ryzyku;
ryzyka i zagrożenia. mogą być stosowane ogólne
przyjęte metody.
Można wykorzystać
planowe/systematyczne
podejście do udzielania
zaleceń w zakresie LUP.
Dane wejściowe
powinny
obejmować
reprezentatywny
zbiór głównych
scenariuszy awarii.
Wyznaczone są
odpowiednie odległości lub
strefy, wewnątrz których
muszą być wdrażane
środki kontroli w sferze
LUP.
Decyzje
planistyczne
powinny być
zasadniczo
podobne.
Wiarygodny i/lub
oszacowany zakres
scenariuszy powinien zostać
zdefiniowany w celu
dostarczenia informację o
potencjalnym obszarze
skutków.
W podobnych sytuacjach w
odniesieniu do podobnego
zagrożenia lub ryzyka
warunki określone w decyzji
powinny być zasadniczo
podobne.
Unikanie niepożądanych
inwestycji i promowanie
działalności, które
spełniają wymagania
społeczno-gospodarcze.
Proporcjonalność (również: zasadność)
Zasady wspomagające
Wyjaśnienia
Istnieją kryteria w
odniesieniu do
pożądanych ograniczeń
lub granic poziomu
szkody i wymagań
odnośnie kontroli
ryzyka.
Charakterystyka
rodzajów inwestycji.
Podstawa
uzasadnienia.
Rezultaty i uwagi
Wsparcie przy
podejmowaniu decyzji LUP
w wyniku dostarczenia
porównywalnych miar,
dokonania ich analizy i
oceny.
Rola czynnika
subiektywnego w
procesie podejmowania
decyzji jest
ograniczona.
Rodzaj zagospodarowania
terenu w sąsiedztwie
zakładów o dużym ryzyku i
oszacowanie liczby osób
mogących przebywać na
danym
terenie.
Należy dostarczyć
decydentom zbiór testów, z
których mogą swobodnie
korzystać przy
podejmowaniu decyzji.
Optymizacja
zagospodarowania
terenu.
LUP- determinowane
przez warunki
bezpieczeństwa
publicznego i społeczno
-gospodarcze.
Przejrzystość
Zasady
Wyjaśnienia
Rezultaty i uwagi
Istnieje
klarowny i
dobrze opisany
system.
Należy zapewnić wszystkim
zainteresowanym osobom
spójne wyjaśnienie systemu
LUP.
System LUP jest możliwy
do wprowadzenia we
państwach członkowskich.
Odpowiedzialności każdego
wiodącego
uczestnika.
Istnieją
mechanizmy dla
niezależnej
kontroli.
Decyzje powinny
być zrozumiane
obecnie i
przyszłości.
Wszyscy zainteresowani powinni
znać swoją rolę i granice, w
ramach których działają zgodnie
ze swoimi kompetencjami.
Decyzje w sferze planowania
muszą być zgodne z krajową i
regionalną polityką.
Każdy w systemie musi
znać zakres swoich
kompetencji i ograniczeń.
Potencjalne niepożądane
decyzje LUP są
podmiotem przeglądu i
mogą być wstrzymane.
Należy dokumentować czynniki Etapy podejmowania
wpływające na podjęcie decyzji, decyzji są przejrzyste i
które muszą być rejestrowane. mogą zostać odtworzone.
Szczegółowe zasady wspomagające wymagania art. 12
Zasady
Kompromis
między prowadzącym zakład o dużym ryzyku a
społecznością
Złagodzenie oddziaływania można
osiągnąć przez LUP
w połączeniu z
planowaniem
awaryjnym.
Wyjaśnienia
Rezultaty i uwagi
Operatorzy i społeczność lokalna Możliwa potrzeba dalszych
powinni dzielić ograniczenia,
proporcjonalnych środków w
korzyści, możliwości itd.
zakładzie i poza nim
(rozwiązania projektowe i
rozmieszczenia inwestycji)
LUP łącznie z planami
1)Konieczna współpraca w
operacyjno-ratowniczymi
ramach LUP i planowania
powinno mocno wpływać na
awaryjnego, 2) Istnieje
łagodzenie skutków
możliwe przyjęcia innych
oddziaływania w pobliżu zakładu scenariuszy na potrzeby LUP
i planowania awaryjnego.
Zasady
Bezpieczeństwo
publiczne i uwarunkowania społecznogospodarcze to
znaczące czynniki.
Równowaga między
nimi się zmienić
wraz z odległością.
Wyjaśnienia
- Ryzyku nie przypisuje się
wartości zerowej, lecz wartość
malejącą w funkcji odległości.
- W sąsiedztwie zakładów o
dużym ryzyku należy jedynie
zezwalać na inwestycje, które
spowodują, że ryzyko będzie
poniżej poziomu pożądanego.
Rezultaty i uwagi
- Musi zostać osiągnięta
właściwa proporcjonalność.
- Różnorodne opcje
zagospodarowania
przestrzennego są możliwe.
Zasady
Wyjaśnienia
Uwarunkowaniom
z zakresu LUP,
które zapobiegają
lub łagodzą skutki
poważnych awarii
należy
przypisywać
większą rangę
przy wyborze
lokalizacji nowego
zakładu o dużym
ryzyku.
„Nowy” oznacza „teren
niezagospodarowany” lub
nowy4 z powodu zmiany
rodzaju działalności
podlegającej wymogom
Dyrektywy Seveso II.
Nowe instalacje o dużym
ryzyku powinny zostać
uznane za niepożądane tam,
gdzie już istnieją inwestycje,
które mógłby być uznane
jako niespójne, gdyby zakład
dużego ryzyka został
uruchomiony.
Rezultaty i uwagi
Władze państw
członkowskich powinny
usiłować zapewnić
odpowiednie odległości od
obszarów wskazanych w
art. 12 (= poszukiwanie a
nie zastępowanie je
dodatkowymi środkami
technicznymi).
4 Istniejące inwestycje to również zakłady, które wykorzystują substancje
niebezpieczne, objęte później wymaganiami dyrektywy w wyniku zarówno
zmiany klasyfikacji stosowanej substancji, jak i nowelizacji samej dyrektywy.
Istniejące inwestycje pozostają istniejącymi w następstwie zmiany nazwy lub
właściciela.
Istniejące zakłady
Podejście odnoszące się głównie do nowych, planowanych
instalacji można zmodyfikować na potrzeby istniejących zakładów,
w których wykorzystywane są substancje niebezpieczne. Termin
„istniejące” w kontekście Dyrektywy Seveso II oznacza:
•
•
5
zakłady, które funkcjonowały na podstawie prawnej przed
dniem 3 lutego 1999 r. (tj. w dniu wejścia w życie przepisów
Dyrektywy Seveso II5),
zakłady, które w wyżej wspomnianym terminie nie
przekraczały wartości progowych dla substancji objętych
Dyrektywą Seveso II, ale zostały objęte jej wymaganiami w
terminie późniejszym
Sytuacja prawna prowadzącego zakład w świetle przepisów Dyrektywy Seveso I nie ma żadnego odniesienia w tym temacie, ponieważ dyrektywa ta nie regulowała żadnych kwestii związanych z planowaniem przestrzennym.
Metody „bazujące na wielkości skutków”
Podejście „bazujące na wielkości skutków” oparte jest na ocenie
skutków wiarygodnych (lub wyobrażalnych) awarii, bez
dokładnego ilościowo określania prawdopodobieństwa takich
awarii.
Podstawą koncepcji jest istnienie jednego lub więcej
„najgorszych, wiarygodnych scenariuszy”, które są określane z
wykorzystaniem oceny eksperta, danych historycznych i
informacji jakościowej uzyskanej z identyfikacji zagrożenia.
Argumentem wspierającym jest idea, że jeżeli aktualne środki
zabezpieczające ludność przed skutkami najgorszej awarii są
wystarczające, to będą również stanowić wystarczającą ochronę
w przypadku mniej poważnego zdarzenia.
Metody „bazujące na wielkości skutków
Skuteczność środków (lub barier), jak również wywnioskowanie
o
charakterze
przedstawienia
„niezależnej
warstwy
zabezpieczeń” jest szacowane jakościowo. Zakwalifikowanie tych
środków jako zgodnych z „poziomem wiedzy i rozwiązaniami
technologicznymi”, określonymi przez normy, standardy,
przepisy krajowe, testowanie itd. jest uznawane zwykle jako
wystarczający dowód w tym względzie.
Skutki awarii są najczęściej uwzględniane przy wyznaczaniu
odległości, dla który odpowiednie wielkość opisują występujące
efekty fizyczne i/lub zdrowotne (np. stężenie toksyczne) w
danym okresie narażenia, wartość progowa odpowiada
początkowi niepożądanego efektu (np. nieodwracalnemu
efektowi zdrowotnemu, nieodwracalnej szkodzie lub wypadkowi
śmiertelnemu).
Metody „bazujące na wielkości skutków
Warunki pogodowe na potrzeby modelowania skutków mogą
charakteryzować „najgorszy wyobrażalny przypadek” lub
„średni”. Tak są wyznaczane strefy, w obszarze których
wprowadza się ograniczenia w planowaniu przestrzennym.
Metody „bazujące na wielkości ryzyka”
Drugą, główną kategorią podejść stosowanych w planowaniu
przestrzennym jest podejście „bazujące na wielkości ryzyka”
(znane również jako podejście „probabilistyczne”). Jego celem
jest ocena wagi potencjalnych awarii i oszacowanie
prawdopodobieństwa ich wytępienia. W celu oszacowania
prawdopodobieństwa scenariuszy korzysta się z różnych metod,
od prostego wyboru scenariuszy i częstości z odpowiednich baz
danych do stosowania wyszukanych narzędzi.
Zazwyczaj w podejściu bazującym na wielkości ryzyka wydziela
się pięć etapów:
•
•
•
•
•
identyfikacja zagrożeń (zwykle deterministyczny
obejmujący wybór realistycznych scenariuszy);
krok
oszacowanie prawdopodobieństwa wystąpienia potencjalnych
awarii;
oszacowanie
obszaru
prawdopodobieństwa;
skutków
awarii
i
ich
integracja w ogólne wskaźniki ryzyka, które mogą obejmować
zarówno ryzyko indywidualne, jak i społeczne;
porównanie obliczonego ryzyka z kryteriami akceptowalności.
W zasadzie dwie miary ryzyka mogą być wyliczone:
Ø
Ø
ryzyko indywidualne, określane jako prawdopodobieństwo
poniesienia określonej szkody (np. ofiary śmiertelnej lub
„otrzymanie dawki niebezpiecznej lub gorszej”) w wyniku
wystąpienia awarii instalacji przez osobę zlokalizowaną w
określonym punkcie blisko instalacji,
ryzyko społeczne, określane w odniesieniu do różnych grup
ludzi,
jako
prawdopodobieństwo
wystąpienia
pewnej
pojedynczej awarii, powodującej określoną szkodę (np. ofiarę
śmiertelną) większe lub równe określonej liczbie.
Indywidualne ryzyko jest zazwyczaj przedstawiane przez izolinie
ryzyka, podczas gdy krzywe F-N stanowią wizualizację
społecznego ryzyka.
Metody pół-ilościowe
Metody pół-ilościowe mogą zostać uznane jako specyficzna
podkategoria metod bazujących na wielkości ryzyka lub na
wielkości skutków. Elementowi ilościowemu (np. analiza
prawdopodobieństwa) jawnie towarzyszy element jakościowy
(np. ocena skutków).
Poziom ryzyka generowanego przez zakład typu Seveso zależy
od:
Ø odpowiednich scenariuszy i ich częstości,
Ø kinetyki każdego scenariusza (jak szybko następuje rozwój
niebezpiecznego zjawiska i jak łatwo zespołowi reagującemu
jest zainterweniować),
Ø intensywności niebezpiecznych zjawisk,
Ø podatności obszaru,
Ø narażonej populacji.
Tabele ogólnych odległości bezpiecznych
Tabele z ogólnymi odległościami mogą być bardzo przydatne w
odniesieniu do standardowych instalacji i są wykorzystywane do
celów skriningowych/przesiewowych. Jakkolwiek zawsze należy
pamiętać o ich konserwatywnej naturze i tam, gdzie jest to
wykonalne należy preferować szczegółową analizę.
Zalecane w Finlandii bezpieczne odległości
na pierwszym etapie oceny na przykładzie LPG6
Odległość oddzielająca [m] od
Sub- Zawartość
stancja zbiornika
dróg
terenów mieszkalnych,
[Mg]
publicznych i
budynków użyteczności
granicy
publicznej, obszarów
wrażliwych przyrodniczo
LPG
< 5 Mg
5
15-25
5-50 Mg
10
35-50
50-200
25
50-100
Mg
>200 Mg na podstawie
na podstawie analizy
analizy
bezpieczeństwa
bezpieczeństwa
6
Safety-related Decrees and Standards by the Finnish Authorities:
- for LPG: “LPG Decree 711/1993”
- for Ammonium nitrate: Ministry of Trade and Industry, “Decision on ammonium nitrate 172/1984”
- for Flammable gases and liquids (process unit): “Standard SFS 3353: Works for manufacturing and technical use of flammable liquid”
- for Flammable liquids: “Standard SFS 3350: Bulk plant for storage of flammable and combustible liquids”
Substancja Zawartość
terenów mieszkalnych, budynków
zbiornika
dróg
[Mg]
publicznych użyteczności publicznej, obszarów
i granicy
Azotan
l-5 Mg
2/3
100
amonu
5-10 Mg odległości z
150
10-15 Mg następnej
200
kolumny
15-30 Mg
250
30-50 Mg
300
Amoniak *
Wodór *
50-100
Mg Mg
> 100
350
400
> 10 Mg
> 120 kg
400-600
150
* propozycja
Substancja
Niestałe
gazy lub
łatwopalne
płyny
Inne
łatwopalne
gazy lub
płyny
Łatwopalne
płyny
(zbiorniki)
Zawartość
zbiornika
dróg
terenów mieszkalnych,
[Mg]
publicznych budynków użyteczności
i granicy
publicznej, obszarów
5000 m3
350
5000 m3
130
200 m3
55
80
Elementy
najlepszej
praktyki
wykonywanych na potrzeby LUP:
•
•
w
ocenach
ryzyka
scenariusze: są one wykorzystywane zarówno bezpośrednio
w różnych kombinacjach i przy wstępnym wyborze
(„scenariuszy referencyjnych”) lub występują niejawnie, np.
przy sporządzaniu tabel z ogólnymi odległościami (wybór
scenariusza);
częstości zdarzeń: to parametry potrzebne do stosowania
zarówno bezpośrednio w metodach oceny lub występujące
niejawnie w innej formie, np. jako warunek ograniczający
wyznaczenie scenariusza (dane prawdopodobieństwa);
Elementy
najlepszej
praktyki
wykonywanych na potrzeby LUP
•
•
w
ocenach
ryzyka
wielkości parametrów docelowych
środki techniczne: wpływają one na rozpatrywaną częstość
zdarzenia lub są proponowane jako „dodatkowe środki” w
celu
zmniejszenia
prawdopodobieństwa
niepożądanego
zdarzenia lub ograniczenia w różny sposób ich skutków
(oddziaływanie środków/barier na prawdopodobieństwo
scenariusza).
Ogólne
scenariusze
Substancja
Dane D/P
Ocena
ilościowa/
jakościowa
Instalacja
Jeżeli brak zgodności
Przyczyny
Warunki
Częstości
Jeżeli zgodność, to O.K.
Środki techniczne
(skuteczność?)
Rys. 2.
Zweryfikowany
wykaz
scenariuszy
Schematyczna prezentacja struktury bazy danych
dotyczącej wyboru scenariuszy na potrzeby planowania
przestrzennego.
Zasady wyboru scenariuszy
1. Zasada wyboru: scenariusze referencyjne do wykorzystania w
ocenie
ryzyka
sporządzanej
na
potrzeby
planowania
przestrzennego mogą zostać wybrane w wyniku częstość ich
występowania i wagi ich skutków .
2. Zasada wyboru: scenariusze dotyczące
„najgorszego
przypadku” nie są niezbędną podstawą w planowaniu
przestrzennym, są raczej rozważane w kontekście planowania
awaryjnego, wymagań odnośnie wdrażania najlepszej praktyki
lub standardów w celu ograniczenia zdarzeń typu najgorszy
przypadek bez względu na ich częstość.
Zasady wyboru scenariuszy
3. Zasada wyboru: skala czasowa skutków określonego
scenariusza
wpływająca
na
wystąpienie
efektu
będzie
uwzględniana przy dokonywaniu wyboru.
4. Zasada wyboru: przy dokonywaniu
wyboru może być
uwzględniana skuteczność barier zgodnie z wybranym poziomem
prawdopodobieństwa wystąpienia scenariusza referencyjnego.
5. Zasada wyboru: planowanie przestrzenne jest
środkiem
zarówno zapobiegawczym, jak i łagodzącym poza zakładem,
który wymaga jako minimum, aby stosowna dobra praktyka
dostępna w standardach była wdrażana na miejscu.
Dodatkowe środki techniczne
W kontekście art. 12 Dyrektywy Seveso II:
„Dodatkowe środki techniczne (Additional Technical Measures ATM) to środki, które zmniejszają prawdopodobieństwo i/lub
łagodzą
skutki
poważnych
awarii tak
efektywnie
jak
ustanowienie odległości do odpowiedniego, podatnego odbiorcy.
Obejmuje to rozważanie, czy są środki wewnątrz lub na zewnątrz
zakładu oprócz tych już wdrożonych ”.
Środowiskowa ocena ryzyka
Ø
Ø
Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie w sprawie oceny wpływu
niektórych planów i programów na środowisko (tzw. dyrektywa
w sprawie ocen strategicznych; Directive on Strategic
Environmental Assessment – SEA);
Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w
sprawie oceny skutków niektórych prywatnych i publicznych
przedsięwzięć dla środowiska zmieniona przez Dyrektywę
Rady 97/11/WE z dnia 3 marca 1997 r. oraz przez dyrektywę
Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja
2003r. (tzw. dyrektywa w sprawie ocen oddziaływania na
środowisko; Directive on Environmental Impact Assessment –
EIA).
W procedurze oceny ryzyka na potrzeby LUP, odnosi się do
wymagań art. 12 Dyrektywy Seveso II. W tym kontekście,
zawsze będzie wyzwanie do rozróżnienia:
•
•
czy
możliwe
oddziaływanie
na
cele/odbiorców
środowiskowych
należy
ograniczyć
do
skutków
spowodowanych przez niebezpieczne substancje wskazane
w załączniku do dyrektywy Seveso II,
czy rozpatrzyć także inne oddziaływania, które nie są
objęte powyższym zakresem?
W wielu krajach stosowane są modele, które mogą przewidywać
rozmiar
zanieczyszczonego
obszaru
(np.
w
wodach
powierzchniowych itd.) w wyniku oddziaływania konkretnego
źródła. Są one stosowane w celu oceny jednego szczególnego
scenariusza i zwykle władze analizują, jakie środki istnieją, aby
zapobiec jego wystąpieniu. Uproszczony indeks zagrożenia,
opracowany przez szwedzki FOI7, jest także wykorzystywany
przez SPIRS (System wyszukiwania informacji o zakładach
Seveso - Seveso Plants Information Retrieval System).
7
FOI - Swedish Defence Research Institute
Próba ilościowego ujęcia wszystkich skutków dla środowiska8,
tzn. dla wód powierzchniowych/podziemnych, gleby, flory i fauny
(np. jak wiele ofiar może wystąpić wśród pogłowia itd.) i
określenie kryteriów akceptowalności pokazuje, że taki proces
jest bardzo trudny do wdrożenia, w szczególności ze względu na
brak danych. Podobną metodą jest indeks H&V, który bazuje na
równoległej ocenie niebezpieczeństw związanych z uwolnieniem
określonej ilości analizowanej substancji i wrażliwość receptorów
środowiskowych.
8
Bundesamt fur Umwelt, Wald und Landschaft, „Beurteilungskriterien zur
Storfallverordnung StFV”, Entwurf vom Juni 1995, Switzerland, 1995
Ostatnio opracowane na potrzeby oceny ryzyka środowiskowego
wytyczne9 oparte są także na indeksach. Jest indeks odnoszący
się do:
Ø ilości i własności substancji (bazujący na indeksie
szwedzkim),
Ø dróg przemieszczania (jak łatwo osiągnąć wrażliwe
receptory?),
Ø prawdopodobieństwa scenariusza (jak łatwo scenariusz
może się urzeczywistnić?)
Ø istniejących punktów wrażliwych (ekosystemy, obszary
wrażliwe o dużych walorach środowiskowych).
Wszystkie indeksy są łączone w
ryzyko środowiskowe.
9
ogólny indeks, który wyraża
Spanish Civil Protection DG (Ministry of the Interior), Spain, 2004
Inne wytyczne10 poświęcone ryzyku środowiskowemu oparte są
na zagrożeniach odnoszonych się do trzech komponentów:
źródło, droga i receptor. Wytyczne
zawierają opis technik
identyfikacji zagrożeń, częstości i oceny skutków, jak również
zarządzania ryzykiem. Do niektórych zagadnień opracowano
listy kontrolne stosowane w raportach o bezpieczeństwie
sporządzanych dla zakładów typu Seveso.
10
UK Department of Environment, Transport and the Regions, 1999

Planowanie przestrzenne w kontekście wymagań Dyrektywy

Transkrypt

Podobne dokumenty

"Superhobby" Sp. z oo Market Budowlany, Gorzow

"Screen" SC, Gorzow Wielkopolski, Sikorskiego 8 -9

sprawozdanie - Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut

2016 Lista Nagrodzonych Złotym Medalem MTP

Trzeci Wielkopolski Konkurs

ISO 14001, EMAS III - Główny Instytut Górnictwa

„Ochrona środowiska w przedsiębiorstwie na przykładzie Linde Gaz

Sprawozdanie - Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut

druk wymiany/zwrotu towaru