andrzejki-wrozby-przyslowia-w-krajach

Andrzejkowe inspiracje
do wykorzystania podczas spotkań z uczniami
Cel spotkania:
Dawno temu w przedostatni dzień listopada imienin Andrzeja wszystkie panny i kawalerowie
poprzez wróżby próbowali się dowiedzieć o swoim losie. Kiedy odbędzie się ich ślub? Jak ma na imię
przyszły mąż czy żona?
Dzisiaj andrzejkowych wróżb nie traktujemy tak poważnie jak dawniej. Obecnie to dobra
zabawa i właśnie do takiej zabawy Was zapraszamy.
Dziś na moje rozkazanie
miły nastrój niech się stanie.
Uśmiech dzisiaj niech zagości
w oczach, sercach naszych gości.
Hasło spotkania andrzejkowego:
Zanim zacznie się zabawa nie wodzirej opowiada…
Efekty udziału ucznia w spotkaniu:
Poznanie zwyczajów i tradycji związanych z andrzejkami
Nabywanie umiejętności wyrażania uczuć
Nazywanie zwyczajów i obrzędów andrzejkowych, oraz wróżb i przepowiedni
Umiejętna praca w grupach oraz samodzielne zdobywanie wiedzy
Informacja:
Andrzejki – wieczór wróżb odprawianych w nocy z 29 na 30 listopada, w wigilię św. Andrzeja, patrona
Szkocji, Grecji i Rosji. Pierwsza polska wzmianka pojawiła się w 1557 r. Andrzejki są okazją do
zorganizowania ostatnich hucznych zabaw przed rozpoczynającym się adwentem.
Kiedyś wróżby miały charakter matrymonialny i przeznaczone były dla niezamężnych dziewcząt.
Początkowo wróżby odprawiano tylko indywidualnie, w odosobnieniu w czasach późniejszych
przybrały formę zbiorową, organizowaną w grupach rówieśniczych panien na wydaniu. Obecnie jest
to zabawa gromadząca młodzież obojga płci.
Bibliografia:
Czesław Witkowski: Doroczne polskie obrzędy i zwyczaje. Wyd. Muzeum Etnograficzne w Krakowie
Chwalba A. (red.) 2005 Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych. W-wa PWN
Wiersze andrzejkowe
W dniu Św. Andrzeja,
Sprawdź jaka w miłości nadzieja…
Czy ten, o którym marzysz skrycie,
To ten jedyny na całe życie?
W listopadową, ciemną noc,
swój los wywróżę sobie.
A św. Andrzeja poproszę o moc,
by powiedział mi o Tobie.
Na A jest imion wiele w świecie.
Lecz dla mnie Andrzej urok ma.
Pomóżcie wróżby, wy możecie.
Niechże Andrzeja los mi da.
Andrzeju, Andrzeju
Prosimy dziś Ciebie,
Pozwól nam zobaczyć
Co pisane nam w niebie.
Andrzejki w Europie
Niemcy – obchodzone w tym samym czasie co w Polsce. Panuje tam przekonanie, że samotne
kobiety, które chcą wyjść za mąż powinny poprosić o pomoc św. Andrzeja.
Młode kobiety powinny uważać na to gdzie i skąd tej nocy szczekają na nie psy, bo to z tego kierunku
przybędzie do nich ich przyszły mąż.
Rumunia – Andrzejki to czas, kiedy magiczne rytuały pomagają pozbyć się złych duchów i oczyścić z
nich ziemię oraz ludzi. Bronią był czosnek, który należy zjeść w noc poprzedzającą dzień św. Andrzeja.
Czosnek także układa się przed drzwiami, w oknach i kominach, aby bronił przed duchami.
Bułgaria – Znane tu są pod nazwą Dzień Niedźwiedzia. Historia mówi, że św. Andrzej narzekał do
Boga, że nie wyznaczył żadnego dnia, w którym ludzie mogliby go wspominać i czcić. Dlatego też Bóg
powiedział mu, iż każdy kto nie będzie świętował dnia św. Andrzeja będzie musiał nosić niedźwiedzia.
A związane to było z pewną legendą, według której zła macocha została ukarana przez tajemniczego
starego człowieka z siwą brodą - za złe traktowanie pasierbicy. Ów człowiek zamienił jej córkę w
niedźwiedzia. Gospodynie wrzucają do ognia ugotowane kolby kukurydzy, aby odgonić od ich córek
złe moce.
Ukraina – Dzień św. Andrzeja przypada na 13 grudnia, bo przygotowania do świąt zaczynają dwa
tygodnie później niż u nas. Na zabawach Andrzejkowych królują wróżby oraz naleśniki i cukierki
wykorzystywane do gier, które mają pomóc dziewczętom w znalezieniu męża. Jest to też czas na figle
i psoty, takie jak ściąganie sąsiadom bram, czy umieszczenie pługu na dachu. Jeżeli dom, w którym
mieszka pana został wyróżniony danym figlem, oznacza to powodzenie panny i szybkie zamążpójście.
Andrzejkowe przysłowia
Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży.
Śnieg na Andrzeja dla zboża zła nadzieja.
Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.
Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.
Gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota.
Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście.
Na noc św. Andrzeja dziewkom z wróżb nadzieja.
Noc Andrzeja świętego przyniesie nam narzeczonego.
Dziś cień wosku ci ukaże, co ci życie niesie w darze.
Na świętego Andrzeja błyska pannom nadzieja.
W wigiliją Jędrzeja świętego – ujrzy oblubieńca swego.
Święty Jędrzej adwent przytwierdzi.
Której but na progu stanie - pierwsza panna na wydanie.
Na święty Jędrzej szukają baby przędzy.
Gdy Andrzej się zjawi, to i zimę postawi.
Miękko na Andrzeja, to niedobra nadzieja.
Gdy Andrzej zwiąże ziemię łyczkiem, to Katarzyna rzemyczkiem.
Kiedy na Andrzeja poleje, poprószy, cały rok nie w porę moczy, suszy.
Śnieg na Andrzeja, dla zboża zła nadzieja.
http://www.andrzejki.ezoteria.pl/Przyslowia.html
Wróżby z talerzami
• WRÓŻBA Z WYKORZYSTANIEM 3 TALERZY
Pod talerzami leżą: obrączka, listek, różaniec. Nauczyciel za każdym razem „tasuje” talerze.
Wylosowany symbol oznacza:
Obrączka- rychłe zamążpójście,
Listek- długotrwałe panieństwo,
Różaniec- pójście do klasztoru,
• II WRÓŻBA Z WYKORZYSTANIEM 3 TALERZY
Pod talerzami ukryte są słoneczka z wymalowanymi buziami. Wylosowany kartonik wróży,
jakich słoneczek(oznaczających wyniki edukacji) w tym roku szkolnym losujący będzie miał
najwięcej.
• WRÓŻBA Z WYKORZYSTANIEM 5 TALERZY
Pod talerzami znajdują się: cukierek, piórko, ziarenko pieprzu, muszelka, kamyk. Każdy z
rekwizytów ma swoje tajemnicze znaczenie:
Cukierek - życie słodkie i wesołe,
Piórko - życie lekkie i przyjemne,
Ziarenko pieprzu - życie pełne przygód,
Muszelka - życie na morzu lub w dalekim kraju,
Kamyk - życie pracowite i pożyteczne,
http://www.andrzejki.ezoteria.pl/Talerze.html
WRÓŻBA Z WYKORZYSTANIEM KOŚCI DO GRY
Na podłodze lub stole zakreślamy białą kredą krąg. Rzucamy trzema kośćmi do gry lewą ręką
na środku koła. Należy zachować przy tym milczenie. Sumujemy wyrzucone oczka, nie
biorąc pod uwagę tych kości, które wytoczyły się poza „zaczarowany” krąg.
Jeśli liczba wyrzuconych oczek wynosi:
2 Możesz liczyć na miłą niespodziankę. Może wygrasz na loterii?
3 Dzięki jakiemuś zbiegowi okoliczności spełni się któreś z twoich marzeń.
4 Poznasz nową koleżankę lub kolegę.
5 Osiągniesz dokładnie to, co planowałeś.
6 Już możesz się cieszyć. Szczęście jest tuż za progiem
7 Ktoś rozpowszechnia plotki na twój temat.
8 Niestety masz pecha, ale los się jeszcze odwróci.
9 Twój sukces będzie naprawdę wspaniały
10 Przez dłuższy czas czekają cię drobne kłopoty.
11 Czeka cię długa i ciekawa podróż.
12 Wkrótce poznasz kogoś, kogo polubisz.
13 Spotka cię coś przyjemnego.
14 Twoje życzenie ma niewielkie szanse na spełnienie.
15 Możesz liczyć na długotrwały uśmiech losu
16 Postępuj ostrożnie i rozważnie, a unikniesz kłopotów.
17 Uważaj, ktoś ci chce podstawić nogę.
18 Już wkrótce czeka cię wielkie szczęście i mnóstwo pieniędzy.
http://www.wrozbyandrzejkowe.cba.pl/index.php/kosci-do-gry
Szpilka prawdy
Potrzebne jest 7 lub 13 szpilek. Włóż je do kubka, potrząśnij i wysyp na stół przykryty
obrusem. Następnie odczytaj, jakie litery zostały utworzone przez rozsypane szpilki.
A. przed Tobą podróż lub przeprowadzka
E. pomyślność w miłości i w pracy, jeśli litera jest odwrócona – przejściowe kłopoty
H. szczęście w miłości, małżeństwo
K. sukces zawodowy
L. uważaj na złodziei, jeżeli litera jest odwrócona – ostrzega przed chorobą lub wypadkiem
M. wyjątkowo korzystna propozycja
N. okres dobrej passy
T. pomoc przyjaciół
W. uwaga na oszustów wokół siebie
V. ktoś będzie chciał cię wykorzystać
X. szczęście sprzyja ci we wszystkim
http://www.wrozbyandrzejkowe.cba.pl/index.php/szpilka-prawdy
LANIE WOSKU PRZEZ UCHO OD KLUCZA
Czary mary, wosku lanie, co ma stać się, niech się stanie!
Symboliczne znaczenie klucza- zamyka lub otwiera wszelkie sekrety i tajemnice.
Podejmowanie prób odkrycia, tego co nam niesie los, poprzez przyglądanie się cieniom
woskowych tworów.
Najbardziej rozpowszechnioną wróżbą jest nadal lanie wosku. Dawniej lano ołów
(szczególnie ceniony był ten ze starych okiennic kościelnych), ale wosk jest znacznie bardziej
wygodny w użyciu. Ołów symbolizował trwały związek, nierozerwalne połączenie. Wosk był
kiedyś bardziej cenny niż teraz. Pochodził przecież od pszczół, świętych
stworzeń, a świece lane z wosku uświetniały kościelne i rodzinne uroczystości.
Wróżby z wosku dotyczyły miłości i pomyślności w nadchodzącym roku.
Przelewanie wosku przez ucho od klucza utrudniało, ale i wzmacniało wróżebną
moc zabawy. Klucz jest w tej wróżbie symbolem tajemnicy, ale i płodności zamyka lub otwiera wszelkie sekrety i tajemnice. Wyniki poznawało się,
oglądając woskową płaskorzeźbę lub jej cień na ścianie. Można dopatrywać się
wyglądu przyszłego partnera, atrybutów jego zawodu lub kraju, z jakiego
pochodzi. Wystarczy uruchomić wyobraźnię, a cienie zaczną same mówić.
Z kształtu lanego wosku można również odczytać, jaki zawód jest nam przeznaczony.
Najbardziej znaną od wieków aż po dzień dzisiejszy andrzejkową wróżbą jest lanie wosku na
wodę. Przygotuj więc pewną ilość wosku lub świec, które należy stopić w garnku, miskę z
wodą i klucz, który otwiera i zamyka wszelkie tajemnice (najlepsze są stare klucze z dużym
uszkiem).W niektórych regionach Polski, obok wosku, lano też na wodę roztopiony ołów,
który ma przyciągać szczęście.
Postępujemy następująco: na wodę lejemy przez dziurkę od klucza roztopiony wosk lub ołów,
który po zastygnięciu tworzy najrozmaitsze formy. Po wyjęciu z wody taka formę należy
trzymać(pionowo) między zapaloną świecą a jasną ścianą i powstały na ścianie cień
odpowiednio zinterpretować. Można też zastosować inny sposób podświetlenia woskowej
formy, np. lampą naftową, żarówką, latarką. Przekonasz się, że zastygnięta bryła wosku daje
niekiedy bardzo osobliwy kształt cienia, którego interpretacja zależy od wyobraźni, skojarzeń
i poczucia humoru zebranych.
http://www.andrzejki.ezoteria.pl/Lanie_wosku.html
Na podstawie literatury opracowały i dokonały wyboru cytowanych wierszy, wróżb:
Wiesława Przyborska
nauczycielka Gimnazium nr 25, Bydgoszcz
Gabriela Kurek
nauczycielka Zespół Szkół nr 26, Bydgoszcz ,
MOEN doradca metodyczny