Andrzejki to wieczór wróżb odprawianych w nocy z 29 na 30

Andrzejki to wieczór wróżb odprawianych w nocy z 29 na 30 listopada, w wigilię świętego
Andrzeja, patrona Szkocji, Grecji i Rosji.
Pochodzenie wróżb andrzejkowych nie jest dokładnie wyjaśnione. W Europie na dobre
przyjęły się w XII wieku, a do Polski przywędrowały w XVI wieku.
Początkowo andrzejki traktowano bardzo poważnie, a wróżby odprawiano wyłącznie
pannom, każdej indywidualnie, w odosobnieniu. W czasach późniejszych przybrały formę zbiorową,
organizowaną w grupach rówieśniczych panien na wydaniu. Współcześnie zaś przekształciły się w
niezobowiązującą zabawę gromadzącą młodzież i dorosłych.
Wróżby andrzejkowe można było podzielić na
indywidualne lub zbiorowe. Jedna z
indywidualnych wróżb była taka, że jeśli ucięta przez pannę w dniu świętego Andrzeja gałązka wiśni
lub czereśni zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, wówczas dziewczyna mogła liczyć na rychłe
zamążpójście. Niektóre wróżby zbiorowe, które były popularne kiedyś, przetrwały do dnia
dzisiejszego. Pierwsza to, wylewanie wosku na zimną wodę (często przez ucho od klucza) i wróżenie z
kształtu zastygłej masy lub rzucanego przez nią cienia sylwetki przyszłego wielbiciela, ewentualnie
wykonywanego przez niego zawodu. Druga to, ustawianie od ściany do progu jeden za drugim butów
zgromadzonych osób, ta której but pierwszy dotarł do progu miała jako pierwsza wyjść za mąż. Jedną
z nowoczesnych wróżb jest pisanie przez uczestników zabawy imion na dwóch kartkach: imiona
dziewczyn na jednej, a chłopców na drugiej. Potem dziewczyna przekłuwa z czystej strony kartkę z
imionami chłopców tak, by ich nie widzieć. Dziewczyna ma potem wyjść za mąż za chłopca o imieniu,
które przekłuła. Chłopcy natomiast przekłuwają kartkę z imionami dziewczyn.
W kościele katolickim dzień św. Andrzeja zamyka rok kościelny, zaraz po nim następuje
adwent. Dlatego też andrzejki są specjalną okazją do zorganizowania przed tym rozpoczynającym się
okresem ostatnich hucznych zabaw.
.
Emilia Dzierzgowska