Pieniądz i jego rola w gospodarstwie domowym

Pieniądz
w gospodarstwie domowym
„Pieniądze ma się po to, aby ich
nie mieć”
Tadeusz Kotarbiński
Od wieków pieniądz w życiu każdego człowieka
spełnia rolę ekonomicznego środka wymiany.
Jego wykorzystanie pozwala na swobodne
wymianę towarów oraz usług.
Dzięki zasobom finansowym każda rodzina
może prawidłowo funkcjonować.
Od wielkości zasobów pieniężnych
gospodarstwa domowego oraz jego
potrzeb uzależniony jest poziom życia.
Funkcje pieniądza w gospodarstwie
domowym
• cyrkulacyjna (otrzymanie pieniądza za wykonaną
usługę lub pracę, który pozwala na zakup
potrzebnych w gospodarstwie domowym dóbr
i usług).
• obrachunkowa (pieniądz stanowi powszechnie
uznawany miernik wartości – ten sposób wyrażania
wartości traktowany jest jako siła nabywcza
pieniądza).
• płatnicza (wykorzystywany jest w transakcjach
kupna i sprzedaży oraz pokrywania wszelkich
zobowiązań finansowych takich jak opłaty, podatki,
wynagrodzenia pracownicze, spłaty kredytów, itp.).
• tezauryzacyjna (wolne zasoby nie są przeznaczane
na bieżące wydatki lecz oszczędzane).
• Ponad
połowa
badanych
gospodarstw domowych (ok. 56%)
ocenia swoją sytuację materialną
jako przeciętną.
• Prawie co czwarte gospodarstwo
postrzega ją jako dobrą i bardzo
dobrą.
• Co piąte jako raczej złą.
• 73% Polaków uważa, że ich
sytuacja w ciągu najbliższych
miesięcy nie zmieni się.
OBOP- 2010r.
Niespełna 25% badanych dokonuje
regularnego, comiesięcznego
planowania domowego budżetu.
OBOP- 2010r.
OBOP- 2010r.
Przeciętny miesięczny nominalny
dochód rozporządzalny na 1 osobę
w gospodarstwach domowych ogółem
w 2009 r.
wyniósł około 1114 zł.
W skali ogółu gospodarstw
domowych realny poziom dochodów
w 2009r. był nieco wyższy niż przed
rokiem, chociaż tempo wzrostu nie
było tak duże jak
w 2008 r. (3% wobec 8%).
W roku 2010 tempo wzrostu dochodów do
dyspozycji gospodarstw domowych
w stosunku do roku 2009 wyniosło 0,8%.
Prognoza tempa wzrostu na 2011 rok
wynosi 1,4%.
Najwyższy przeciętny miesięczny dochód
rozporządzalny na gospodarstwo domowe
w
2009r.
osiągnęły
gospodarstwa
pracujących na własny rachunek ok. 4718 zł.
W gospodarstwach:
rolników wyniósł on ok. 3809 zł,
pracowników — ok. 3775 zł,
emerytów — ok. 2239 zł.
Najniższym dochodem rozporządzalnym
dysponowały gospodarstwa rencistów — ok.
1604 zł.
Przeciętny poziom miesięcznych
nominalnych wydatków
w gospodarstwach domowych
na 1 osobę wyniósł około
957 złotych,
w tym na towary i usługi
konsumpcyjne - około 914 zł.
Koszty utrzymania mieszkania
pochłaniają w Polsce siódmą część
domowego budżetu, czyli nawet
cztery razy więcej niż
w bogatszych krajach Unii
Europejskiej.
Polacy przeznaczają na ten cel
podobne kwoty jak znacznie
bogatsi Anglicy czy Szwedzi.
(raport Home Broker)
Wartość oszczędności gospodarstw
domowych w trzecim kwartale
2010r. wzrosła do poziomu 880,2
mld zł, co kształtuje dynamikę na
poziomie +4,2%.
W ujęciu walutowym, na koniec
września 2010r. dysponowaliśmy
oszczędnościami
na
poziomie
221,8 mld EUR.
W oszczędnościach coraz większy
udział mają akcje, w które klienci
inwestują bezpośrednio na giełdzie,
bądź pośrednio poprzez fundusze
inwestycyjne, emerytalne, czy też
ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe.
W 2009 r. w pięciu województwach
gospodarstwa domowe dysponowały
dochodami wyższymi od przeciętnej krajowej.
Były to gospodarstwa z województw:
mazowieckiego, dolnośląskiego,
pomorskiego, łódzkiego
i zachodniopomorskiego.
W województwie śląskim dochód kształtował
się na poziomie średniej krajowej.
Przeciętna miesięczna wartość dochodu
rozporządzalnego na osobę była
najwyższa w woj. mazowieckim —
ok. 1439 zł,
zaś najniższa w woj. podkarpackim
i wynosiła ok. 835 zł na osobę
w gospodarstwie domowym tj. była
niższa o 25,1% od średniej krajowej
i o 42% od przeciętnego dochodu
w województwie mazowieckim.
W 2009 r. rozporządzalny dochód
przypadający na jedną osobę
w gospodarstwach domowych
zamieszkujących wieś był
o ok. 29% niższy od dochodu na
osobę w gospodarstwach
domowych mieszkających
w miastach.
Wydatki
W porównaniu do roku ubiegłego
obciążenie budżetów rodzinnych
podstawowymi wydatkami wzrosło.
Spowodowane było to przede wszystkim
wzrostem cen na użytkowanie
mieszkania i nośników energii.
Poziom wydatków (na osobę)
wyższy od przeciętnej krajowej
odnotowano w 6 województwach,
tj. mazowieckim, opolskim,
dolnośląskim, łódzkim, pomorskim
i śląskim.
Przeciętna miesięczna wartość
wydatków na osobę uzyskana
w woj. mazowieckim była wyższa
o 28,9% od średniej krajowej,
a w woj. podkarpackim niższa
o 18,1% od średniej krajowej
i o 26,4% od średnich wydatków
w woj. mazowieckim.
63% polskich gospodarstw domowych nie
posiada żadnych oszczędności. Prawie połowa
(46%) spłaca pożyczki i kredyty, 10% zalega
z opłatami.
Oszczędności częściej deklarują:
• mieszkańcy miast niż wsi;
• ludzie młodzi, do 35 roku życia (prawie połowa
z nich). Rzadziej - osoby starsze, mające 55 lat
i więcej.
Według CBOS, wynika to z faktu, że duża część
młodych ludzi jeszcze nie wydaje pieniędzy na
utrzymanie siebie i rodziny.
(Centrum Badania Opinii Społecznej – 2010r.)
Pieniądze udało się odłożyć tylko 37%
gospodarstw; najczęściej osobom
z wykształceniem wyższym (63%).
Oszczędnościami dysponuje niespełna połowa
(46%) rodzin z wykształceniem średnim.
Najmniej odkładają osoby z wykształceniem
zawodowym i podstawowym.
Który z wymienionych na liście sposobów
oszczędzania wydaje się najlepszy do
dodatkowego oszczędzania na
emeryturę?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Mieszkania, działki, grunty rolne – 18%
Lokata bankowa – 12%
Konto oszczędnościowe w banku – 11%
Konto osobiste – 8%
Fundusze Inwestycyjne – 4%
Indywidualne Konta Emerytalne – 4%
Polisa ubezpieczeniowa – 4%
Obligacje Skarbu Państwa – 3%
Rachunek w domu maklerskim, akcje – 2%
Skarpetka, szuflada – 2%
Większość badanych z gospodarstw
posiadających oszczędności (65 %)
deklaruje, że byliby w stanie się z nich
utrzymać dłużej niż dwa miesiące,
w tym prawie co piąty (19 %) dłużej niż
pół roku.
Pozostałe gospodarstwa mogłyby za
zgromadzone pieniądze przeżyć
najwyżej miesiąc.
Zdecydowana większość
respondentów - ponad 85% deklaruje, że nie zdarza im się
zalegać z płatnościami.
W pierwszej kolejności Polacy
regulują opłaty za wodę, prąd, gaz
oraz czynsz za mieszkanie.
Dane CBOS wskazują, że respondenci
coraz częściej żyją na kredyt.
Prawie połowa badanych (46 %)
deklaruje, że w ich gospodarstwach
domowych spłaca się różnego rodzaju
raty, pożyczki, długi czy kredyty.
7 % ma kłopoty ze spłacaniem długów.
Pożyczanie pieniędzy jest w Polsce dość
powszechne, kiedykolwiek zrobiło to
55% dorosłych Polaków.
Najczęściej pożyczamy z banku, ale co
trzecia pożyczka pochodzi od rodziny
lub znajomych.
17% rodzin przeznacza na spłatę stałych
zobowiązań ponad połowę swoich
dochodów.
OBOP – 2010r
Najczęściej pożyczają pieniądze osoby w wieku
40-49 lat, oraz 30-39. W tych grupach
wiekowych robi to odpowiednio 72% i 65%
ankietowanych. Pieniądze pożycza się
najczęściej z banku (79%), znacznie rzadziej
od rodziny (37%) bądź znajomych (32%).
Wśród osób zadłużonych przeważają
mężczyźni - stanowią 59 proc. ogółu
dłużników.
Jako najczęstszy powód zaciągania pożyczek
wymienia się ogólnie życie (36%). Oprócz
tego Polacy wspierają się zewnętrznymi
środkami pieniężnymi na sfinansowanie
zakupu bądź remontu domu lub
mieszkania (32%), zakup nowego sprzętu
RTV/AGD (29%) bądź samochodu
(17%). Mało kto natomiast decyduje się na
zaciągnięcie długu, aby opłacić wakacyjne
podróże – 3% respondentów.
Z badań przeprowadzonych w 200 gospodarstwach
domowych (gospodarstwa uczniów ZSE) wynika,
że:
• przeciętny dochód rozporządzalny w tej grupie był
niższy od średniego w województwie podkarpackim
(mniej niż 835zł)
• 17% badanych prowadzi działalność gospodarczą
• 16% badanych nie ma aktualnie stałej pracy
• 68% badanych nie posiada żadnych oszczędności
• spośród posiadających oszczędności: 27% - trzyma
pieniądze na rachunku oszczędnościoworozliczeniowym, 58% ma lokaty bankowe, pozostali
wskazali inne formy inwestowania.
Wyniki badań w ZSE w Rzeszowie
Konto w banku posiada 71%
Z usług bankowości internetowej korzysta 36%
Kredyt, pożyczkę powyżej 10 000zł spłaca 6%
Kredyt, pożyczkę od 1 000-10 000zł spłaca
23%
• Kredyt, pożyczkę PONIŻEJ 1 000zł spłaca 39%
•
•
•
•