Skandynawski skarb

KAMIEŃ NATURALNY
Skandynawski
skarb
N
a kamieniarskiej mapie świata, każdy z krajów kojarzony jest z określonymi kamieniami. Dla nas będzie to
granit strzegomski, dla Norwegii labradoryt, dla RPA Impala czy dla Szwecji Czarny
Szwed.
W Finlandii za kamień narodowy uznano- należący do grupy labradorów - spek-
powszechniony - zajmuje istotne miejsce.
Europejczycy po raz pierwszy zetknęli się
ze spektrolitem w 1770 roku w Kanadzie,
kiedy jeden z misjonarzy zauważył błyszczący amulet na szyi eskimoskiego wodza.
Od tamtego czasu labradoryty stały się popularne jako kamienie szlachetne. W 1781
roku spektolit w południowo wschodniej
Spektrolit z Finlandii
Spektrolit – głęboko szare lub czarne gruboziarniste gabro z charakterystycznymi błyszczącymi
kryształami w odcieniu granatu, zieleni, czerwieni
(w zależności od kąta padania światła), wielkości od
5 do 50 mm.
Właściwości fizyko - chemiczne:
Gęstość: 2780 kg/m3; Nasiąkliwość: 0,16 %;
Odporność na ściskanie: 215 MPa; Odporność na
złamanie: 12,8 MPa; Twardość: 6.0 Mohs;
Skład mineralny: Kwarc: 4%; Piroksen: 10%; Plagioklaz: 81%; Inne: 5%
Adres fińskiej firmy - właścicieli kamieniołomu:
Savon Kivi Oy
Tel: +358 40 740 3650
Fax: +358 17 364 1391
www.savonkivi.com
trolit. Mimo, że kraj ten znany jest z granitów
typu Baltic Green, Baltic Brown, Balmoral to
spektrolit – chociaż nie jest zbyt mocno roz-
42
Finlandii, okupowanej wówczas przez Rosję,
a stamtąd w czasie wojen napoleońskich
trafiły do jubilerów w Zachodniej Europie.
Spektrolit został odkryty w czasie drugiej
wojny światowej. W marcu 1940 roku młody
porucznik pracował przy przygotowywaniu
fińskiej linii obrony i pułapek dla radzieckich
czołgów nieopodal granicy fińsko - rosyjskiej. Wpadł na pomysł, aby przy pomocy
ładunków wybuchowych rozkruszyć skały i
stworzyć w ten sposób zapory dla czołgów.
W trakcie wysadzania zauważył drobne, kolorowe i mieniące się w świetle odłamki skał.
Jeden z nich przyniesiony przez żołnierza do
domu, do dziś zajmuje zaszczytne miejsce w
muzeum spekrolitu i kamieni szlachetnych
w miejscowości Ylämaa.
Profesor Aarne Laitakari, dyrektor ówczesnego Fińskiego Instytutu Geologii, odkryty przez młodego żołnierza minerał nazwał spektrolitem ze względu na wspaniałe
spektrum kolorystyczne i widmo jakie daje
w świetle. Ponadto ogłosił spektrolit narodowym kamieniem Finlandii, a nowa nazwa
została zaakceptowana przez europejskich
geologów.
Swój pomysł uzasadniał następującymi
słowami: ”Spekrolit pokazuje swym pięknem
kolorystycznym naturę Finlandii; kolor niebieski odzwierciedla piękno fińskich jezior,
zielony - barwę fińskich lasów, a czerwień,
żółć, pomarańcz - kolor fińskiej jesieni”.
nowy Kamieniarz
Listopad/Grudzień | NR 23 | 6/2006
www.nowykamieniarz.pl
KAMIEŃ NATURALNY
Po wojnie zaczęto wydobywać spektrolit w okolicach Ylämaa (południowo
- wschodnia część Finlandii, niedaleko granicy z Rosją) jedynie na potrzeby małych
firm jubilerskich. Wydobycie ograniczało się
poszukiwań odłamków skalnych wielkości
ludzkiej stopy. Dopiero w 1973 roku powstaje profesjonalny zakład jubilerski zajmujący
się cięciem i obróbką spektrolitu. Zaczęto
wtedy rozważać masowe wydobycie bloków. Niestety bloczność kamieniołomów
nie była zbyt duża. Wydobywane bloki były
niewielkie i słabej jakości. Zdecydowano o
zamknięciu kopalni.
Labradoryt na rynku kamieniarskim
cieszy się dużą popularnością i zainteresowaniem ze względu na rzadko spotykany
efekt kolorystyczny i grę barw. Na polskim
rynku znana jest ukraińska Wołga Blue czy
Irina Blue, jak również mniej popularny Kameleon, wydobywany na Madagaskarze.
Kamienie te znajdują zastosowanie w bu-
44
dowlance – niezwykle efektownie wyglądają blaty kuchenne czy elementy dekoracyjne
wykonane z labradorytów. W architekturze
nagrobkowej kamienie te są mniej stoso-
wane. Płyty często ulegają pęknięciom ze
względu na destrukcyjne oddziaływanie
zimy i zmiennych temperatur. Stąd też labradoryty są często żywicowane, co likwiduje
wewnętrzne naturalne mikropęknięcia, a
jednocześnie wzmacnia i podkreśla barwę
kamienia.
Fiński spektrolit w porównaniu z innymi
labradorytami jest bardziej odporny na zginanie i ściskanie, a także na czynniki atmosferyczne. W chwili obecnej w Finlandii działa jeden kamieniołom spektrolitu (od 1981
roku ), zajmuje obszar około 7 hektarów.
Jego wydobycie kształtuje się na poziomie
6700 m3 bloków rocznie z czego 10 proc. to
bloki pierwszego gatunku. Reszta traktowana jest jako bloki tonowe. Kierunek eksportu
spektrolitu to przede wszystkim Stany Zjednoczone, Japonia i Europa. Szczególnie popularny jest we Włoszech, gdzie trafia także
znaczna część eksportu ukraińskiej Wołgi
Blue..
Finowie szczególną czcią otaczają swój
narodowy kamień. W Ylämaa powstało muzeum kamieni szlachetnych. W jego sąsiedztwie rozlokowały się liczne zakłady i sklepy
jubilerskie, w których wytwarza się biżuterię
z użyciem spektrolitu. Organizowane są tam
również wystawy kamieni szlachetnych.
Najbliższa odbędzie się w dniach 29 czerwca do 1 lipca 2007 roku. Oprócz podziwiana
wyrobów jubilerskich, zwiedzający mogą
obejrzeć kamieniołom i wziąć na pamiątkę
kawałek spektrolitu.... 
Krzysztof Piotrowski
nowy Kamieniarz
Listopad/Grudzień | NR 23 | 6/2006
www.nowykamieniarz.pl