1 „Oto wielka Tajemnica Wiary”

1
„Oto wielka Tajemnica Wiary”
Rekolekcje eucharystyczne we Wspólnocie DROGA
Lectio Divina
Cz. 1: J 6,1-15
Cudowne nakarmienie wielkiej rzeszy ludzi (9-14 stycznia 2013)
1. PRZYGOTOWANIE DO LEKTURY I MODLITWY
Proś Pana, aby dał ci Ducha Świętego, aby prowadził cię w tej lekturze. Proś o światło zrozumienia
słowa. Proś o uczciwość, abyś nie uciekał przed głosem Pana, abyś przyjął to, co On ci mówi. Proś,
aby to słowo stworzyło w tobie nowe życie.
2. LEKTURA TEKSTU
6,1 Potem Jezus udał się na drugi brzeg Jeziora Galilejskiego, czyli Tyberiadzkiego. 2 Szedł za Nim wielki tłum, bo oglądano znaki, jakie czynił dla tych, którzy chorowali. 3 Jezus wszedł na wzgórze i usiadł tam ze swoimi uczniami. 4 A zbliżało się
święto żydowskie, Pascha. 5 Kiedy więc Jezus podniósł oczy i ujrzał, że liczne tłumy
schodzą się do Niego, rzekł do Filipa: Gdzie kupimy chleba, aby oni się najedli? 6 A
mówił to, wystawiając go na próbę. Wiedział bowiem, co ma czynić. 7 Odpowiedział
Mu Filip: Za dwieście denarów nie wystarczy chleba, aby każdy z nich mógł choć trochę otrzymać. 8 Jeden z Jego uczniów, Andrzej, brat Szymona Piotra, rzekł do Niego:
9 Jest tu jeden chłopiec, który ma pięć chlebów jęczmiennych i dwie ryby, lecz cóż to
jest dla tak wielu? 10 Jezus <zaś> rzekł: Każcie ludziom usiąść. A w miejscu tym było
wiele trawy. Usiedli więc mężczyźni, a liczba ich dochodziła do pięciu tysięcy. 11 Jezus więc wziął chleby i odmówiwszy dziękczynienie, rozdał siedzącym; podobnie uczynił i z rybami, rozdając tyle, ile kto chciał. 12 A gdy się nasycili, rzekł do uczniów:
Zbierzcie pozostałe ułomki, aby nic nie zginęło. 13 Zebrali więc i ułomkami z pięciu
chlebów jęczmiennych, pozostałymi po spożywających, napełnili dwanaście koszów.
14 A kiedy ludzie spostrzegli, jaki znak uczynił Jezus, mówili: Ten prawdziwie jest
prorokiem, który ma przyjść na świat. 15 Gdy więc Jezus poznał, że mieli przyjść i porwać Go, aby Go obwołać królem, sam usunął się znów na górę.
Przeczytaj tekst wielokrotnie zatrzymując się na tych miejscach, które przyciągają twoją uwagę, których nie rozumiesz lub które poruszają twoje serce. Pan mówi poprzez poruszenia serca oraz skierowanie twojej uwagi i ciekawości ku tym fragmentom, przez które chce dziś do Ciebie przemówić.
Przez kolejne dni studiuj i medytuj kolejne wersety z danej perykopy wyjętej z J 6. Niżej, w materiałach
przeznaczonych na każdy dzień, część studyjną i medytacyjną wyróżniono dwoma rodzajami czcionki.
3. STUDIUM SŁOWA BOŻEGO I MEDYTACJE NA KAŻDY DZIEŃ
9 stycznia 2013
1. Gdzie ma miejsce to wydarzenie? Na drugim brzegu Jeziora Galilejskiego, czyli Tyberiadzkiego. Zauważ, że akcja poprzedniego wydarzenia ma miejsce w Jerozolimie. J 6,1
2
sprawia wrażenie, jakby Jezus przed rozmnożeniem chleba był nad jeziorem. Św. Jan nie
troszczy się zbytnio o geograficzną i chronologiczną kolejność opisywanych wydarzeń. Jego
plan jest teologiczny, stawia nas wobec kolejnych znaków, których dokonuje Jezus, aby
wzbudzić w nas wiarę w Jezusa.
W ustaleniu miejsca rozmnożenia chleba może pomóc tekst pozostałych ewangelii. Przestudiuj pod tym kątem następujące teksty: Mt 13,54-14,36; Mk 6; Łk 9, a następnie skonfrontuj
je z mapą. Czy da się jednoznacznie ustalić miejsce rozmnożenia chleba?
2. Za Jezusem idzie wielki tłum – ludzie
są przyciągnięci przez znaki. Przestudiuj
teksty: J 2,11.18-19.23; 3,2; 4,48.54;
6,14.26n. 30; 7,31; 9,16; 11,47; 12,18.37;
20,30-31 i zastanów się jaką funkcję miały pełnić „znaki” dokonywane przez Jezusa. Czy ludzie dobrze je odczytali? Czy
wobec wszystkich spełniły swoją funkcję?
Porównaj w. J 6,2 z ww. J 6,66-69. Co się stało z tym wielkim tłumem, który Jezus nasycił
chlebem?
Czy Jesus mnie pociąga? Dlaczego idę za Nim? Z którymi odbiorcami znaków Jezusa mogę się
utożsamić? Czy mam jakieś korzyści z tego, że idę za Jezusem? Jak reaguję, gdy spotyka mnie
trud i cierpienie z powodu kroczenia za Jezusem (przynależności do wspólnoty, grupy formacyjnej, chodzenia na Eucharystię, wyrażania własnych poglądów)? Jednym z kryteriów pozwalających rozpoznać nasze prawdziwe motywacje jest trud i wyrzeczenie związane z kroczeniem za Jezusem. Jak jest w twoim przypadku? Ile razy już się zniechęcałeś/aś i porzucałeś/aś dzieła podejmowane ze względu na Niego? Co chciałbyś/chciałabyś powiedzieć Jezusowi na ten temat?
Na czym opieram swoją wiarę w Jezusa? Na tradycji? Własnym doświadczeniu? Czy mogę
wskazać w swoim życiu na „znaki” i wydarzenia, które doprowadziły mnie do wiary lub ją
umocniły?
Jakie znaczenie dla twojego życia wiary ma „znak” i cud Eucharystii? Czego znakiem jest dla
Ciebie?
10 stycznia 2013
3. Jezus wszedł na wzgórze i usiadł tam ze swoimi uczniami. Przeczytaj następujące teksty: Iz
2,2-3; 25,6 – czy widzisz związek między tymi tekstami a J 6,1-15?
4. Pascha. Święto Paschy obchodzono na pamiątkę wyjścia z Egiptu, które było symbolem
wyzwolenia ze wszelkich form zniewolenia (zob. Wj 11-13). Pascha była połączona ze świętem Przaśników, podczas którego spożywano niekwaszony chleb na pamiątkę karmienia Izraelitów manną podczas wędrówki przez pustynię. Pascha była świętem pielgrzymkowym, w
czasie którego Izraelici przychodzili świętować w Jerozolimie. Wydarzenie rozmnożenia
chleba może mieć miejsce w grupie pielgrzymów zmierzających na Paschę.
3
Przeczytaj teksty: Wj 16; Ne 9,15. Czy widzisz związek tych tekstów z J 6 (zob. J 6, 31-33)?
5a. Spojrzenie Jezusa. Jezus spogląda na tłumy. Ewangelie wielokrotnie mówią o spojrzeniu
Jezusa na człowieka. Przeczytaj podane niżej teksty i spróbuj rozważyć jakie jest to spojrzenie.
Teksty do studium: Mt 9,36; 14,9; 19,26; Mk 6,34.41; 10,21.23.27; Łk 5,27; 6,20; 19,5;
20,17; 22,61; J 1,38; 11,41; 17,1.
Gdzie Jezus spogląda? W jaki sposób to czyni? Co Jezus dostrzega w ludziach, gdy podnosi
swe oczy? Co ty mógłbyś/mogłabyś zobaczyć w Jego oczach? Czy nie uciekam sprzed Jego
oblicza? Czego możesz się nauczyć medytując nad Jezusowym spojrzeniem? Z jakim spojrzeniem Jezusa mamy do czynienia w J 6,5?
Poświęć kilka chwil na trwanie przed Jezusem, który na ciebie spogląda (możesz pomóc sobie
tekstami: Ps 25,15; 34,16; 1 P 3,12). Próbuj w ciągu najbliższych dni w różnych momentach
dnia przypominać sobie, że Bóg na ciebie patrzy. Czy to coś zmieni w twoim życiu?
11 stycznia 2013
5b-7. Próba dla Filipa. Jezus zadaje pytanie Filipowi wystawiając go na próbę? Na czym ta
próba polegała?
Osoba Apostoła Filipa kilka razy pojawia się w Ewangelii wg św. Jana. Przestudiuj wybrane
teksty i zastanów się, jaką rolę pełni w nich Filip.
Teksty do studium: J 1,43-48; 12,20-22; 14,7-11
Skąd pochodził Filip (J 1,44 – por. studium z 9 stycznia)? Czy da się pokazać drogę wiary
Filipa? Kim był dla niego Jezus (J 1,45)? Czym się interesował? Jaką funkcję pełni w Ewangelii wg św. Jana (J 1,46; 12,21; 14,8 – zwróć uwagę na motyw widzenia)? Jakie znaczenie na
drodze wiary Filipa miało rozmnożenie chleba nad Jeziorem Galilejskim?
Próba Filipa polega na tym, że Jezus chce sprawdzić, co tak naprawdę Filip o Nim już wie i
za kogo Go uważa (por. J 14,10). Widział już wiele znaków Jezusa. Czy one wzbudziły w
nim wiarę? Czy Filip zdał ten egzamin? Czego się nauczył z tego wydarzenia?
Wydaje się, że w tej scenie mamy do czynienia z charakterystyczną dla Ewangelii wg św.
Jana dwuznacznością: z jednej strony Jezus zauważa potrzebę nakarmiania tłumów, a z drugiej daje do zrozumienia, że za pieniądze nie da się kupić tego chleba, którym On dysponuje,
a którego potrzebuje lud. Filip odbiera to pytanie na płaszczyźnie materialnej. Mierzy dar
życia mądrością ludzką, ilością pokarmu wyprodukowanego przez człowieka, a Jezus jako
wcielona Mądrość Boża, kieruje uwagę na dar samego Boga. Przeczytaj teksty: Iz 55,1-3; J
6,27; 6,68 – zapowiedź karmienia ludu przez Boga chlebem, którego nie kupuje się za pieniądze to zapowiedź czasów mesjańskich, która wypełnia się w Jezusie.
200 denarów to wynagrodzenie robotnika za 8 miesięcy jego pracy. Dało się za to kupić chleba dla jednorazowego nakarmienia kilkuset osób. Liczba ludzi do nakarmienia była o wiele
większa (zob. J 6,10). W ten sposób zostaje podkreślona wielkość cudu Jezusa (zob. również
J 6, 8-9).
Droga wiary Filipa przywołuje raz jeszcze pytanie: kim jest dla mnie Jezus?
4
Czy potrafię myśleć i pragnąć tak jak Jezus? Proś Pana o tę łaskę, abyś patrzył na życie i świat
tak jak On.
Jakie znaczenie w twoim życiu mają sprawy materialne i duchowe? Czy panuje równowaga
między twoimi pragnieniami i obawami w sprawach materii i ducha?
Czy w swojej drodze wiary jesteś podobny/na do Filipa, który był zainteresowany oglądaniem
Boga? Czy masz w sobie pragnienie oglądania Boga? Czy wierzysz w to, że można zobaczyć
Boga na obliczu Jezusa? W jaki sposób można to uczynić? Jakie znaczenie w tym widzeniu
Boga odgrywa Eucharystia? Czy w niej można w jakikolwiek sposób zobaczyć (doświadczyć)
oblicze Ojca? Czy masz za sobą takie doświadczenie? Pomóż sobie tekstami: 2 Kor 3,18; 4,36; Mt 5,8.
Jakie oblicze Jezusa zobaczył Filip w wydarzeniach opisanych w J 6,1-15?
Czy kiedykolwiek byłem Filipem dla innych? Czy przyprowadziłem kogoś do Jezusa? Czy pośredniczyłem w jakikolwiek sposób między człowiekiem a Jezusem (np. przez modlitwę wstawienniczą, głoszenie Słowa?, świadectwo)?
Zastanów się czego ty oczekujesz od Jezusa?
12 stycznia 2013
8-9. Andrzej. Interwencja Andrzeja wydaje się być doskonalsza od Filipowej. Uwaga Andrzeja o chlebach jęczmiennych może stanowić aluzję do cudu nakarmienia przez proroka Elizeusza sporej rzeszy ludzi skromną ilością chleba (przeczytaj: 2 Krl 4,42-44). W tej perspektywie rola Filipa przypomina rolę Maryji w Kanie Galilejskiej. Filip widząc tłumy i niewielką
ilość pokarmu odwołuje się do prorockiej mocy czynienia cudów, którą posiadał Jezus (por.
Pwt 18,15 i J 6,14). Z drugiej jednak strony jest tu jakaś nuta powątpiewania: w historii Elizeusza 100 ludzi zostało nasyconych przy pomocy 20 chlebów jęczmiennych i zboża w worku.
Tutaj sytuacja jest o wiele poważniejsza: 5 chlebów i dwie ryby dla 5 tys. mężczyzn (nie licząc kobiet i dzieci).
Wzmianka o bliskim święcie Paschy (w. 4 – tłumem mogli być pielgrzymi zmierzający na
Paschę do Jerozolimy) i o chlebach jęczmiennych (w. 9 i 13) sugeruje, obrząd ofiary pierwocin dokonywanego przy pomocy świeżo zżętego jęczmienia, z którego mąkę ofiarowano wraz
z barankiem 15 lub 16 dnia miesiąca Nisan w świątyni jerozolimskiej, a więc podczas połączonych świąt Paschy i Przaśników. Jęczmień był podstawą wyżywienia ubogiego ludu w
Palestynie. Może tu mieć miejsce pewna teologiczna prowokacja: ma tu miejsce konsekracja i
ofiarowanie pierwocin, ale nie odbywa się ona w świątyni jerozolimskiej, ale Galilei uważanej za krainę pogan. Prawdziwą świątynią jest tu sam Jezus i to w Nim dokonuje się prawdziwy kult Boga polegający na ofiarowaniu tych, którzy nawracają się do Boga poprzez przyjęcie z wiarą Jezusa.
Warto przestudiować teksty: J 4,35-38 – aluzja do bliskiego żniwa; J 2,13-22 – Jezus jest
prawdziwą świątynią; J 4,19-24 – prawdziwy kult Boga.
Spróbuj na podstawie tego studium (niełatwego ze względu na złożoność symboli i odniesień)
odpowiedzieć na pytanie: jak powinien wyglądać prawdziwy kult Boga?
5
Dla ułatwienia można zasugerować pewne elementy: miejsce kultu to osoba Jezusa (a nie
świątynia, która w 70 r. n.e. zostanie zniszczona); natura kultu – jest to kult duchowy polegający na konsekrowaniu i ofiarowaniu się człowieka; znakiem zewnętrznym tego kultu jest
spożywanie rozdawanego przez Jezusa chleba. Co przypomina ci taki kult?
Warto zwrócić tu jeszcze uwagę na interpretację znaku pięciu chlebów i dwóch ryb. Św. Tomasz z Akwinu uważał, że chodzi tu o Słowo Boże. Biblia żydowska składa się bowiem z
trzech części: 1) Pięcioksięgu Mojżesza – podstawa życia religijnego Izraela – jak jęczmień,
podstawowy pokarm pobożnego Żyda; 2) Proroków; 3) Psalmy oznaczające zbiór ksiąg poetyckich i mądrościowych zwany Pismami (por. Łk 24,27.44). Pięć jęczmiennych chlebów to
Pięcioksiąg (do którego Jezus jeszcze się odwoła mówiąc o mannie – zob. Wj 16 i J 6,31);
dwie ryby (występujące tu słowo „ryba” można tłumaczyć też jako posiłek) to Psalmy (Pisma) i Prorocy.
Zauważmy, że dar chleba nierozerwalnie łączy się tu z darem słowa – podobnie jak w Eucharystii, gdzie przy pomocy słowa Jezus konsekruje chleb, który staje się Jego ciałem (jego osobą).
Do refleksji i przemodlenia.
Czym jest dla ciebie Eucharystia? Czy jest to kult w Duchu i prawdzie, w którym spożywając
Ciało Pańskie i pijąc Jego Krew, wraz z Jezusem ofiarowujesz siebie Bogu? Czy masz w sobie
pragnienie ofiarowania się Bogu? Czy jesteś w stanie ofiarować Bogu, to co w twoim życiu
najlepsze (pierwociny)? Proś Boga o łaskę takiego właśnie przeżywania Mszy św. Spróbuj
przeżywać ją od dziś w taki właśnie sposób. Uczy nas tego sam Jezus, który siebie ofiaruje
Ojcu.
Jak traktuję słowo Boże słyszane podczas Eucharystii? Czy jest ono dla mnie słowem proroka,
który naucza z Bożą mocą? Czy słucham je z uwagą? A może lekceważę je? Czy mam świadomość, że to Bóg do mnie mówi?
13 stycznia 2013
10-13. Jezus karmi tłumy.
Uczta na galilejskim wzgórzu nad jeziorem jest ucztą mesjańską (por. Iz 25,6-8) i obrazem
życia Kościoła. Jezus jest inicjatorem i organizatorem uczty, tylko On sam rozdaje chleb i
ryby. Uczniowie są tylko pośrednikami organizującymi tłumy, osobami karmionymi – ludzie
– w ten sposób, z inicjatywy Jezusa, powstaje zorganizowana wspólnota. W Iz 25 tym, który
przygotowuje uczę jest Bóg (por. Ps 23,5 – motyw zielonych pastwisk – por. wzmianka o
trawie w J 6,10) – w J 6 funkcję tę pełni Jezus pokazując w ten sposób swoje Bóstwo. Działa
On w jedności z Ojcem, do którego zanosi modlitwę dziękczynną.
Użyte tu jest słowo eucharistéō, co wywołuje trafne skojarzenia z Eucharystią (por. Mt 15,36;
26,27; Mk 8,6; 14,23; Łk 17,6; 18,11; 22,17.19; J 6,23; 11,41 – słowo to pojawia się w Ewangeliach 11 razy, w tym tylko 3 razy nie odnosi się do Eucharystii i rozmnożenia chleba). Nakazując posadzić tłumy Jezus posługuje się słowem anapíptō, które podobnie jak eucharistéō
w Ewangeliach w większości miejsc odnosi się do sceny rozmnożenia chleba i Ostatniej Wieczerzy (Mt 15,35; Mk 6,40; 8,6; Łk 11,37; 14,10; 17,7; 22,14; J 13,12.25; 21,20). Podobnie
jest ze słowami „wziął”, „rozdał, dał”. Warto spojrzeć również do Łk 17,7 – Jezus okazuje się
6
tu, jako ten, który służy Kościołowi podczas Eucharystii (por. Łk 22,27). Odniesienia do Eucharystii są tu więc bardzo wyraźne. Stąd uważa się to wydarzenie za zapowiedź Eucharystii,
rodzaj katechezy wyjaśniającej czym jest Eucharystia. Oczywiście nie mamy tu jeszcze do
czynienia z Eucharystią (zob. różnice między J 6,1-15 a opisami ustanowienia; np. rodzaj
pokarmu: chleb i ryby – chleb i wino).
W J 6 znajduje się wiele odniesień do motywu wyjścia z Egiptu i wędrówki przez pustynię
(Pascha, manna, Mojżesz – zob. ww. 4. 31-32. 48-50). Wzmianka o liczeniu tylko mężczyzn
przypomina tradycję liczenia ludzi stosowaną podczas wyjścia z Egiptu (Lb 1,3-5). Tłum
karmiony przez Jezusa jest więc nowym Izraelem wyzwolonym przez Pana nie z niewoli
Egiptu, ale z niewoli grzechu. Aluzją do wydarzeń wyjścia jest również wzmianka o zbieraniu
ułomków. Podczas pobytu na pustyni Izraelitom nie wolno było przechowywać manny, z wyjątkiem dnia szabatu (Wj 16,4-5.15-21). Chleb, którym Jezus karmi tłumy ma inny charakter.
Jest go więcej niż potrzeba, tak że w każdej chwili będzie można po niego sięgnąć. Dar Jezusa jest więc trwały. Z jednej strony ma on charakter niebieski (cud rozmnożenia), a z drugiej
ziemski. Jak widzieliśmy wyżej dar chleba i ryb można interpretować jako symbol słowa Bożego oraz zapowiedź Eucharystii – stąd wniosek, że te dary Boga o charakterze Boskoludzkim są w obfitości i stale dostępne dla wierzących.
Czym jest dla ciebie wspólnota wiary, w której żyjesz (Wspólnota, parafia, ruch, inne grupy
formacyjne)? Czy masz świadomość, że na jej czele stoi Jezus? Jaką rolę ty pełnisz we wspólnocie? Czy jesteś tym, który pomaga Jezusowi, czy też tym, który siedzi w tłumie, jest obsługiwany i je? W oczach Boga wielki jest ten, kto służy (por. Mk 9,35; Łk 17,7; 22,27).
Jaką rolę w twoim życiu odbywa dziękczynienie? Za co chciałbyś/chciałabyś podziękować
Bogu? Czy potrafisz przeżywać Eucharystię jako dziękczynienie? Czy dziękowałeś/aś kiedykolwiek Bogu za dar Eucharystii? Poświęć kilka chwil na modlitwę dziękczynienia.
Dar Bożego słowa oraz ciała i krwi Pańskiej są na co dzień dostępne w obfitości dla każdego
wierzącego? Czy czerpiesz z tego daru każdego dnia? Proś Boga o łaskę pragnienia Bożych
darów i dzielenia się nimi z innymi.
14 stycznia 2013
14-15. Tłum odczytuje prorockie aluzje czynu Jezusa (zob. wyżej – w. 9). Słowa „który miał
przyjść na świat” to odwołanie do Pwt 18,15.18, gdzie znajduje się zapowiedź pojawienia się
proroka podobnego do Mojżesza. Podobieństwo rozmnożenia chleba do cudu manny przywołuje skojarzenia Jezusa z Mojżeszem, największym z proroków (Pwt 34,10-12). W czasach
Jezusa Żydzi oczekiwali nadejścia tego proroka (por. Ml 3,23-24; J 1,21.25; 7,40-44), ale
przypisywali mu również funkcję polityczną. Uważali, że jak Mojżesz wyzwolił Hebrajczyków z niewoli egipskiej, tak nowy prorok wyzwoli naród wybrany z niewoli rzymskiej.
W tłumie widoczne jest niezdecydowanie tłumów, które nie potrafią jednoznacznie określić
tożsamości Jezusa (podobnie jak w J 7,40-44). Pojawiają się tacy, którzy chcą przypisać Mu
wprost funkcję polityczną i obwołać Go królem. Jezus zdaje sobie jednak sprawę, że intencje
te nie odpowiadają koncepcji królestwa Bożego. Nie jest On zainteresowany władzą polityczną, Jego królestwo nie jest z tego świata (zob. J 18,33-40). Nie pragnie również zdobycia poklasku i popularności na podstawie cudownych czynów, gdyż nie taką miały pełnić funkcję
(por. Łk 4,9-12). Ponadto entuzjazm pojawiający się wśród tłumów mógł przyciągnąć uwagę
Rzymian i zniweczyć Jezusowe plany (por. J 11,47-48).
7
Wejście na górę, zapewne w celu modlitwy (por. Mt 14,23), to nie tylko akt odseparowania
się od realizacji przyziemnych aspiracji ludzi, ale również przygotowanie do kolejnej sceny.
Jezus oddziela się także od Apostołów, aby dołączyć do nich krocząc po jeziorze i w ten sposób ukazać swoją rzeczywistą władzę i tożsamość, która mają uczniom pomóc w przyjęciu
Jego trudnej nauki o chlebie życia.
Działanie Jezusa zawsze było zgodne z Bożym planem. Bóg ma plan dla życia każdego z nas i
Boże działanie w naszym życiu wpisuje się w ten plan. Jak ty widzisz rolę Jezusa w twoim życiu? Jakie masz wobec Niego oczekiwania? Zastanawiasz się nad tym, czy wpisują się one w
Boży plan dla twojego życia? A może twoja relacja z Jezusem jest próbą „wykorzystania” Jego
mocy i wiedzy niezgodnie z Bożym planem?
Co dla ciebie oznacza królowanie Boga? Czy Jezus króluje w twoim życiu?
Również w naszym życiu Jezus może się odsunąć na przysłowiową górę? Pouczony/pouczona
słowami Ewangelii odpowiedz sobie na pytanie: w jakich sytuacjach to się może dziać? Może
właśnie w tym miejscu leży przyczyna braku doświadczenia działania Boga w życiu? Może
przyczyną tą jest brak zainteresowania poszukiwania woli Bożej, przy równoczesnym skupianiu się na własnych aspiracjach, planach, oczekiwaniach?