Postulaty zebrane w Kaliszu można podsumować

REKOMENDACJE
dla władz Miasta Kalisza
dotyczące przejrzystości i dostępności informacji o budżecie miasta
oraz sposobów prezentacji danych budżetowych.
Niniejsze rekomendacje zostały przygotowane w ramach Liczy się miasto. Obywatelski Monitoring Budżetu. To projekt
społeczny realizowany w dwóch wielkopolskich miastach: Kaliszu i Koninie. Realizują go działacze ruchów miejskich
– stowarzyszenia Kaliska Inicjatywa Miejska, Akcja Konin, Jeden Świat wspólnie z przedstawicielami lokalnych
społeczności. Obywatelski monitoring budżetu to narzędzie partycypacji, służące mieszkańcom i samorządom. Celem
projektu jest zwiększenie wiedzy mieszkańców na temat budżetu, zwiększenie przejrzystości danych publicznych
i dostępu do informacji publicznej, wzmocnienie merytorycznego dialogu między samorządem a mieszkańcami oraz
rozwój ich kompetencji jako partnerów współdecydujących o swoim mieście.
Rekomendacje, powstałe po przeprowadzeniu pierwszego obywatelskiego monitoringu budżetu miasta Kalisza
stanowią podsumowanie projektu i streszczają najważniejsze wnioski płynące z pracy nad budżetem z perspektywy
mieszkańców. Rekomendacje adresowane są bezpośrednio do Prezydentów Miasta Kalisza oraz Radnych Miejskich,
którzy są władni dokonać rekomendowanych przez nas i mieszkańców zmian, dotyczących przejrzystości danych
budżetowych.
Poniżej przedstawione wnioski dotyczą transparentności i dostępności do informacji publicznej, jaką jest budżet
miejski. Rekomendacje składają się z dwóch elementów. Pierwszy z nich to opinie i wnioski zebrane podczas
przeprowadzonych badań ankietowych. Anonimowe ankiety wypełniane były internetowo, rozdawane były na
spotkaniach otwartych realizowanych w ramach projektu Liczy się miasto, podczas „Weekendu organizacji
pozarządowych” oraz na ulicy wśród przechodniów. Łącznie udział w badaniu wzięło 160 osób. Drugi element to
wnioski członków Kaliskiej Inicjatywy Miejskiej, które powstały w trakcie pracy nad analizą budżetu miejskiego oraz
przygotowywania infografik.
Rekomendacje opracowane przez:
stowarzyszenie Kaliska Inicjatywa Miejska, [email protected], [email protected].
Rekomendacje opracował zespół w składzie:
Kalina Michocka
Monika Frątczak
Marek Tworek
Mikołaj Pancewicz
1. PUBLIKOWANIE EDYTOWALNEJ
I JEDNOLITEJ WERSJI BUDŻETU (PO BIEŻĄCYCH ZMIANIACH)
W ciągu roku budżet podlega ciągłym zmianom. Niemal co miesiąc podejmowane są uchwały dostosowujące budżet
do bieżącej sytuacji. Uchwały są publikowane w mało czytelnej formie z minimalną ilością informacji. Śledzenie tych
zmian w budżecie wymaga dużego nakładu pracy, którego można łatwo uniknąć publikując wersję jednolitą budżetu,
po bieżących zmianach raz w miesiącu. Obecnie budżet jest publikowany wyłącznie w formie dokumentów
w formacie PDF, które są łatwe do odczytania, ale trudne do edytowania. „Wyciągnięcie” danych z budżetu wymaga
żmudnego konwertowania lub przepisywania. Publikowanie w formatach edytowalnych usprawni proces analizy
budżetu i ułatwi korzystanie z zawartych w nim informacji.
W związku z tym warto zastanowić się nad budżetem publikowanym w wersji edytowalnej lub również w plikach
arkuszy kalkulacyjnych (np. XML) oraz nad publikacją wersji jednolitej budżetu, po bieżących zmianach raz
w miesiącu.
2. PUBLIKOWANIE BUDŻETU NA STRONIE URZĘDU MIASTA
Wielu badanych w odpowiedzi na pytanie: czy zaglądała Pani/zaglądał Pan do budżetu miejskiego, stwierdzało, że nie
wiedziało gdzie go szukać lub, że nie miało do niego dostępu. Natomiast aż 97% osób zgadza się ze stwierdzeniem, że
graficzne przedstawienie danych powinno znaleźć się na stronie Urzędu Miasta. W odpowiedzi na pytanie o to jakie
części budżetu powinny być tam zamieszczane 33% wskazuje inwestycje, 30% kulturę, a 26% pomoc społeczną. 11%
badanych chciałoby, aby na stronie www.kalisz.pl zostały zamieszczone wszystkie działy (osobno wymieniano m.in.
sport, promocję miasta czy edukację). Mieszkańcy zastanawiali się również w ankiecie nad sposobem ułatwienia
dostępu do dokumentu osobom nie korzystającym z internetu. Za przykład podano Ostrów Wielkopolski w którym
organizowany jest każdego roku “objazd miejskich inwestycji” dla Ostrowian.
W związku z tym uważamy, że warto zastanowić się nad publikowaniem budżetu na stronie miasta, a nie tylko w BIP
oraz nad innymi sposobami ułatwiającymi mieszkańcom dotarcie i zapoznanie się z dokumentem.
3. PUBLIKOWANIE ANALIZ BUDŻETU
96% badanych osób stwierdziło, że infografiki udostępnione przez Kaliską Inicjatywę Miejską w ramach projektu Liczy
się miasto są pomocne w zrozumieniu budżetu miasta. Tyle samo procent uważa, że taka forma prezentowania
budżetu miejskiego bardzo im się podoba, a zamieszczone na infografikach dane są dla nich ciekawe. 87% przyznaje,
że taka forma prezentowania budżetu zachęca do poznawania go. Inne sposoby przedstawiania analiz dokumentu jakie
proponują mieszkańcy to m.in. filmy, prezentacje video, cennik miejski na przykładzie Gdańska
(www.gdansk.pl/cennik) czy “zwykłe” wykresy. Równie istotny jak forma wydaje się dla mieszkańców sposób
udostępniania analiz. Jako przykłady wymieniano: przejrzyste ulotki lub broszury, plakaty w strategicznych punktach
miasta, lub dostarczanie analiz każdemu mieszkańcowi w formie papierowej drogą pocztową.
W związku z tym rekomendujemy publikowanie analiz budżetu w formie cennika miejskiego, infografik i porównań na
stronie Urzędu Miasta oraz zastanowienie się nad innymi sposobami przedstawiania i udostępniania tych analiz.
Infografiki ilustrujące wybrane wydatki budżetu miasta Kalisza w latach 2013 i 2014, znajdą Państwo w załączeniu do
niniejszych rekomendacji.
4. PUBLIKOWANIE MAPY WSZYSTKICH WYDATKÓW MIASTA
I MAPY INWESTYCJI MIEJSKICH
Zdaniem mieszkańców publikowanie mapy inwestycji miejskich na każdy rok na stronie Urzędu Miasta (plan
i wykonanie) jest bardzo potrzebne. Po pierwsze, obrazuje kompleksowe działania inwestycyjne , po drugie, pozwala
porównać plany i wykonanie, po trzecie umożliwia ocenić zamysły inwestycyjne kompleksowo. Zarówno mapa inwestycji
jak i mapa wszystkich wydatków miasta jest zdaniem badanych przejrzystą i przystępną formą przedstawiania danych.
Każdy może w prosty i szybki sposób zapoznać się z poszczególnymi wydatkami bez specjalistycznej wiedzy. Dzięki
nim mieszkańcy mogą mieć w przyszłości możliwość kompleksowej oceny kilkuletnich działań inwestycyjnych na
terenie miasta oraz kierunków jego rozwoju.
5. SZCZEGÓLOWE OPISY POSZCZEGÓLNYCH POZYCJI W BUDŻECIE
W trakcie analizowania budżetów zauważyliśmy, że uzasadnienia do budżetu na rok 2013 znacznie różniły się od
uzasadnień na rok 2014. Opisy poszczególnych pozycji w roku 2013 były bardziej szczegółowe dzięki czemu podczas
analizy budżetu łatwiej było nam znaleźć interesujące nas pozycje. W związku z tym rekomendujemy szczegółowy
opis poszczególnych pozycji w budżecie w kolejnych latach.
6. BUDŻET ZADANIOWY JAKO HORYZONT DO REALIZACJI
W PRZECIĄGU KILKU LAT
Oprócz klasyfikacji budżetu według działów i rozdziałów oraz przeznaczenia stosowana jest również klasyfikacja
zadaniowa. Budżet opracowany w ten sposób jest czytelniejszy. Cechą tej klasyfikacji jest większa przejrzystość
wydatkowania środków publicznych. Wszystkie wydatki są sklasyfikowane według zadań, tj. celów jakie mają
osiągnąć. Ułatwia to monitorowanie efektywności wydatków oraz ich planowanie. Opracowanie budżetu zadaniowego
to dodatkowa praca dla administracji, dlatego proponujemy kilkuletni horyzont przystosowania budżetu miasta do tych
wymagań.
PODSUMOWANIE
Dziękujemy, że zechcieli Państwo zapoznać się z naszymi rekomendacjami. Niektóre z proponowanych działań mogą
być trudne do zrealizowania. Fakt, że się pojawiły, świadczy o zaangażowaniu kaliszan w temat projektu oraz zespołu
Liczy się miasto w analizę budżetu. Z kolei inne, opisane powyżej, są bardzo proste i mogą być zrealizowane niemal
w każdej chwili. Żywimy nadzieję, że chociaż część z nich uda się wprowadzić w życie w niedalekiej przyszłości.