Sygn. akt VIA Ca 14/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ

Sygn. akt VIA Ca 14/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 6 lipca 2011 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący – Sędzia SA – Teresa Mróz
Sędzia SA
– Marek Podogrodzki (spr.)
Sędzia SA
– Ewa Śniegocka
Protokolant: sekr. sąd. Agnieszka Janik
po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2011 r. w Warszawie
na rozprawie
sprawy z powództwa A. B.
przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu "(…)" w W.
o zapłatę
na skutek apelacji powoda
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 25 sierpnia 2010 r.
sygn. akt IV C 229/10
2
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w
Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.
Sygn. akt VI ACa 14/11
UZASADNIENIE
W pozwie z dnia 29 stycznia 2010 roku powód A. B. wniósł o
zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego
„(…)” w W. (dalej „pozwany”) kwoty 123.271,47 zł wraz z odsetkami oraz
kosztami postępowania.
W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w
całości i zasądzenie kosztów postępowania.
Wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2010 roku, sygn. akt IV C 229/10
Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo oraz rozstrzygnął o
kosztach postępowania.
Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach
faktycznych.
A. B. jest właścicielem nieruchomości zabudowanej budynkiem
mieszkalnym, położonym w W. przy ul. (…). Nieruchomość ta objęta była
obszarem ograniczonego użytkowania, o którym mowa w Rozporządzeniu nr
(…) Wojewody (…) z dnia 7 sierpnia 2007 roku w sprawie utworzenia
obszaru ograniczonego użytkowania (…) w W. (Dziennik Urzędowy
Województwa (…) z 2007 roku Nr (…) poz. (…) ze zm.) (dalej
„Rozporządzenie”). Powód domagał się pokrycia kosztów rewitalizacji
akustycznej budynku.
3
Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji doszedł do
przekonania, iż powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności Sąd I instancji wskazał, że zawezwanie do
próby ugodowej z dnia 19 sierpnia 2009 roku w sprawie o sygn. akt II Co
1322/09
stanowi
spełnienie
wymogu
terminowości
wystąpienia
z
roszczeniami wynikającymi z Rozporządzenia.
Zdaniem jednak Sądu Okręgowego z dniem 15 listopada 2008 roku w
związku z wówczas dokonaną nowelizacją art. 135 ust. 2 ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 roku Nr 25
poz. 150 ze zm.) (dalej „Ustawa”), która nie zawierała przepisów
przejściowych, które wskazywałyby na utrzymanie w mocy Rozporządzenia,
Rozporządzenie stało się nieaktualne bowiem utraciło moc prawną.
Wobec utraty mocy prawnej przez Rozporządzenie, w ocenie Sądu I
instancji brak jest podstawy prawnej do uwzględnienia żądania powoda.
Wraz z nieobowiązującym już Rozporządzeniem przestały bowiem
obowiązywać wszelkie ograniczenia w nim ustanowione, a tym samym
odpadła podstawa roszczenia z art. 129 ust. 2 Ustawy, zaś oparcie tego
roszczenia na art. 435 k.c. jest nietrafne.
W ocenie Sądu Okręgowego prowadzenie legalnej działalności (…)
nie stanowi deliktu cywilnego, mimo że oddziałuje negatywnie na położone
w
pobliżu
nieruchomości.
Choć
położone
w
sąsiedztwie
lotnisk
nieruchomości mogą z tego powodu tracić niektóre cechy, decydujące o ich
przeznaczeniu, a więc w konkretnych sytuacjach powodować obniżenie
wartości nieruchomości w stosunku do stanu, jaki by ją kształtował, gdyby
sąsiedztwo takie nie istniało, to jednakże obniżenie potencjalnej wartości
nieruchomości, nie mieści się w granicach szkody.
4
Z tych przyczyn zdaniem Sądu I instancji nie jest możliwe
dochodzenie na zasadach ogólnych roszczeń z tytułu obniżenia wartości
nieruchomości, wobec przedsiębiorstwa prowadzącego lotnisko ani na
zasadzie winy (art. 415 k.c.), ani ryzyka (art. 435 § 1 k.c.), tym bardziej, że
port lotniczy nie może być uznany za zakład wprawiany w ruch za pomocą
sił przyrody, co w konsekwencji prowadzi do przyjęcia, że nie znajdzie
zastosowania art. 435 k.c. Dopiero w sytuacji, gdy działalność prowadzącego
port lotniczy wykraczałaby poza granice legalności, a nadto byłaby
zawiniona – szkody z tego tytułu wynikłe, mogłyby stanowić przesłanki
dochodzenia roszczeń odszkodowawczych na podstawie art. 415 k.c.
Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy przyjął, iż powództwo nie
jest uzasadnione.
Apelację
od
powyższego
wyroku
wniósł
powód
zapadłemu
rozstrzygnięciu zarzucił:
1. naruszenie prawa materialnego:
a. Rozporządzenia poprzez uznanie, że powyższe rozporządzenie nie
istnieje i uznanie, że w związku z tym powód nie ma podstaw
prawnych do zgłaszanego roszczenia;
b. art. 435 k.c. poprzez uznanie, że pozwany nie może ponosić
odpowiedzialności odszkodowawczej (nawet na zasadzie ryzyka),
skoro legalnie prowadzi swoje przedsiębiorstwo, nawet jeśli
wyrządza ono szkodę a także poprzez przyjęcie, że pozwany nie
jest zakładem wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody;
2. naruszenie prawa procesowego poprzez niewyjaśnienie istotnych
okoliczności,
które
stanowiłyby
podstawę
wydania
nieprzeprowadzenie dowodów zgłoszonych w sprawie.
wyroku
i
5
Podnosząc powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego
wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 123.271,47 zł
wraz z odsetkami i kosztami procesu ewentualnie uchylenie wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.
Pozwany w odpowiedzi na apelacje wnosił o jej oddalenie i zasądzenie
kosztów postępowania.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.
Apelacja powoda zasługuje na uwzględnienie, o ile prowadzi do
uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu
do ponownego rozpoznania.
W przedmiotowej sprawie powód dochodzi zasądzenia na swoją rzecz
kwoty 123.271,47 złotych od pozwanego wskazując, iż w związku z
ustanowieniem
w
drodze
Rozporządzenia
obszaru
ograniczonego
użytkowania niezbędne jest przeprowadzenie w budynku należącym do
powoda prac budowalnych celem rewitalizacji akustycznej, zgodnie z
zaleceniami wynikającymi z § 5 Rozporządzenia. Powód w uzasadnieniu
wskazywał, że przeprowadzenie przedmiotowych prac jest niezbędne, aby
ograniczyć negatywne skutki jakie wywołują samoloty (w szczególności
hałas). Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia powód wskazał na
art. 129 Ustawy w związku z art. 136 ust. 3 Ustawy.
W pierwszej kolejności należy rozważyć, czy powód zachował
roszczenie o którym mowa w art. 129 Ustawy, co wiąże się z oceną
zachowania terminu z art. 129 ust. 4 Ustawy. Pozwany już bowiem w
odpowiedzi na pozew wskazywał, iż powództwo w przedmiotowej sprawie
zostało wniesione po upływie dwuletniego terminu przewidzianego ustawą a
więc już tylko z tej przyczyny winno podlegać oddaleniu. Sąd Okręgowy
6
uznał, iż zawezwanie pozwanego do próby ugodowej stanowiło spełnienie
terminowości wystąpienia z roszczeniem. Z powyższym stanowiskiem
należy się zgodzić.
W myśl art. 129 ust. 4 Ustawy z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1 – 3
tegoż przepisu, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie
rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie
sposobu korzystania z nieruchomości. Niewątpliwie przedmiotowy termin
należy uznać za termin zawity w którym strona winna wystąpić z
roszczeniem. Jednakże wbrew stanowisku pozwanego do zachowania prawa
dochodzenia roszczeń przed sądem wystarczające jest zgłoszenie przez
poszkodowanego żądania obowiązanemu do naprawienia szkody. W
przedmiotowym przepisie jest bowiem mowa o wystąpieniu z roszczeniem
nie zaś o dochodzeniu roszczenia przed sądem (zob. wyrok SN z dnia 10
października 2008 roku, sygn. akt II CSK 216/08, LexPolonica nr 2396916).
Prawo do dochodzenia roszczenia przed sądem zostaje więc zachowane
także wówczas, gdy poszkodowany w okresie biegu dwuletniego terminu z
art. 129 ust. 4 Ustawy złoży wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. Z
taką też sytuacją mieliśmy do czynienia w przedmiotowej sprawie
Rozporządzenie weszło w życie w dniu 25 sierpnia 2007 roku a powód
wniosek o zawezwanie do próby ugodowej złożył w dniu
19 sierpnia 2008 roku a więc przed upływem dwuletniego terminu. Nie
zachodziły więc podstawy do oddalenia powództwa a limine z powołaniem
się na upływ terminu do wystąpienia z roszczeniem.
Sąd Okręgowy oddalając roszczenie powoda wskazał jednakże, iż
powodowi nie przysługuje roszczenie z Ustawy, albowiem w związku z
utratą
mocy
wprowadzone.
przez
Rozporządzenie
nie
istnieją
ograniczenia
nim
7
Z powyższym stanowiskiem Sądu I instancji nie można się zgodzić,
stanowisko Sądu meriti odnośnie faktu nieobowiązywania Rozporządzenia
jest nieprawidłowe.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że obszar ograniczonego
użytkowania dla (…) w W. został utworzony w drodze rozporządzenia z
dnia 7 sierpnia 2007 roku wydanego przez Wojewodę (…). Podstawa
prawną do wydania rzeczonego aktu stanowił art. 135 ust. 2 Ustawy w
wówczas
obowiązujący
brzmieniu.
W oparciu o powyższy przepis kompetencja do utworzenia obszaru
ograniczonego użytkowania została powierzona wojewodzie.
Na skutek nowelizacji dokonanej na podstawie art. 19 pkt 5 ustawy z
dnia 29 lipca 2005 roku o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami
w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. z 2005 roku
Nr 175 poz. 1462 ze zm.), kompetencja do utworzenia obszar ograniczonego
użytkowania została powierzona sejmikowi województwa, który taki obszar
tworzy w drodze uchwały. Powyższa nowelizacja w myśl art. 48 pkt 2 ww.
ustawy weszła w życie z dniem 1 stycznia 2008 roku. Ustawa z dnia 29 lipca
2005 roku zawierała także przepisy przejściowe w myśl których akty prawa
miejscowego wydane na podstawie przepisów zmienianych niniejszą ustawą
z zakresu zadań i kompetencji podlegających przekazaniu niniejszą ustawą
zachowują moc do czasu wydania nowych aktów prawa miejscowego przez
organy przejmujące zadania i kompetencje (art. 47 ust. 2 ww. ustawy).
Wskazana regulacja w dalszym ciągu obowiązuje, a tym samym także
akty prawa miejscowego wydane na podstawie przepisów nowelizowanych
zachowały swoją moc. Brak jest bowiem aktu prawnego, który by go uchylił
lub zmienił. W tym za taki akt nie może być uznana ustawa z dnia
3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
8
oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 roku Nr 199 poz. 1227 ze zm.),
która to dokonała ponownej nowelizacji art. 135 ust. 1 i 2 Ustawy. W tym
też zakresie Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie podziela pogląd
wyrażony przez inne składy tutejszego Sądu (por. wyrok SA w Warszawie z
dnia 30 listopada 2010 roku, sygn. akt VI ACa 1156/10, LEX nr 682525 oraz
wyrok SA w Warszawie z dnia 1 kwietnia 2011 roku, sygn. akt VI ACa
194/11, niepublikowane). Także fakt wyrażenia w tym zakresie odmiennego
poglądu przez Naczelny Sąd Administracyjny nie mógł podważyć
zasadności wniesionego środka odwoławczego, do kompetencji sądownictwa
administracyjnego nie należy bowiem przesądzanie faktu obowiązywania lub
nie aktu prawnego. W myśl art. 184 Konstytucji RP w związku z art. 1
ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych
(Dz. U. z 2002 roku Nr 153 poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne
sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji
publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość
między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi
kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji
rządowej. Przedmiotem kontroli sądu administracyjnego jest zatem kontrola
władczych
działań
organów
państwa
oraz
organów
wspólnot
samorządowych. Nie można więc w związku z powyższym zasadne
podnosić, że sąd powszechny w oparciu o art. 170 ustawy z dnia 30 sierpnia
2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z
2002 roku Nr 153 poz. 1270 ze zm.) jest związany podglądem wyrażonym
przez sąd administracyjny. Ponadto inne sądy, są związane wyłącznie treścią
rozstrzygnięcia zawartego w sentencji orzeczenia sądu administracyjnego nie
zaś jego motywami.
Podsumowując należy wskazać, iż w chwili wydawania przez
Sąd II instancji wyroku Rozporządzenie obowiązywało a tym samym błędne
9
uznanie przez Sąd I instancji braku jego obowiązywania doprowadziło do
nie rozpoznania przez Sąd Okręgowy żądania powoda związanego z
wprowadzeniem na terenie, na którym znajduje się jego nieruchomość
obszaru ograniczonego użytkowania, co skutkowało koniecznością uchylenia
wyroku Sądu I instancji i przekazani sprawy temu sądowi celem ponownego
rozpoznania.
Należy jednakże wskazać, iż w dniu 20 czerwca 2011 roku Sejmik
Województwa (…) podjął uchwałę nr (…) w sprawie utworzenia obszaru
ograniczonego użytkowania dla (…) w W., przedmiotowa uchwała w myśl §
13 wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku
Urzędowy Województwa (…). Sąd I instancji przy ponownym orzekaniu
powyższy stan rzeczy w myśl art. 316 § 1 k.p.c. winien wziąć więc pod
uwagę.
Z tych też względów z uwagi na to, iż Sąd I instancji zaniechał
zbadania żądania należało na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. wyrok Sądu I
instancji uchylić i przekazać sprawę temu sądowi do ponownego
rozpoznania.
Na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. rozstrzygnięcie o kosztach instancji
odwoławczej pozostawiono sądowi pierwszej instancji do rozpoznania.