Małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce

Efektywność kolei dużych prędkości
prof. UTH, dr hab. Tadeusz Dyr,
Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu,
Wydział Nauk Ekonomicznych i Prawnych
Kierownik Katedry Ekonomii
Istota efektywności inwestycji
Efektywność odzwierciedla korzyści z działalności inwestycyjnej
osiągane przez podmioty gospodarcze (efektywność finansowa)
bądź społeczeństwo (efektywność ekonomiczna).
W przypadku inwestycji w rozwój kolei dużych prędkości ocena
efektywności może być przeprowadzana:
 z punktu widzenia zarządcy infrastruktury,
 z punktu widzenia operatora kolejowego,
 z punktu widzenia całej gospodarki.
2
Efektywność ekonomiczna wybranych projektów rozwoju KDP
Odcinek
ERR [%]
B/C
ENPV
[mld zł]
6,3
1,2
4,6
Y: Poznań – Berlin
4,6 – 11,8
bd.
1,1 – 4,4
Y: Wrocław – Praga
5,4 – 9,7
bd.
2,3 – 5,4
CMK: Grodzisk - Zawiercie
6,7 – 14,5
2,3 – 4,6
2,7 – 13,7
CMK: Knapówka – Katowice
9,9 – 21,0
1,9 – 5,1
5,2 – 9,4
CMK: Knapówka – Kraków
9,1 – 12,0
1,7 – 2,5
2,7 – 6,3
do 11,8
0,7 – 3,5
-2,0 – 7,4
Y: Warszawa – Poznań/Wrocław
CMK: Katowice – granica państwa
Przedstawione wyniki oceny efektywności ekonomicznej
wskazują, że niemal wszystkie (oprócz poz. 7) zidentyfikowane
warianty generują korzyści adekwatne do zainwestowanego
kapitału.
3
Schemat oceny
ekonomicznej
inwestycji
4
Schemat oceny
finansowej inwestycji
Wszystkie zidentyfikowane
warianty charakteryzują się
nieefektywnością finansową z
punktu widzenia zarządcy
infrastruktury. Potrzebują
więc wsparcia z funduszy
publicznych.
5
Struktura bezpośrednich kosztów jednostkowych operatora
4,0
Koszty jednostkowe [eurocent/miejscokm]
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
75
100
125
150
175
Prędkość handlowa [km/h]
200
Opłaty za dostęp do infrastruktury
Koszty pracy
Koszty zużycia energii
Koszty utrzymania taboru
225
250
Koszty kapitału
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Garcia A., Relationship between rail service operating direct costs and
speed. Fundación Ferrocarriles Españoles, UIC, 2010.
6
Wartość bieżąca netto kosztów bezpośrednich realizacji
przewozów przez operatora
Przykład: hipotetyczna linia kolejowa o długości 350 km, podaż 820 mln
miejscokm, długość składu 200 m, liczba miejsc siedzących 328.
7
Wpływ ceny i czasu na popyt na rynku przewozów pasażerskich
8
Jednostkowe przychody operatorów z przewozów pasażerskich
 11 eurocentów/1 paskm dla prędkości do ok. 200–220 km/h;
 12,1 eurocentów/1 paskm dla prędkości 250–280 km/h;
 13,2 eurocentów/1 paskm dla prędkości 300–350 km/h
Źródło: Zschoche F., Bente H., Schilling M., Wittmeier K., The Relevance of
High Speed Rail. System Economic Evaluation of Development Options. civity
Management Consultants. Presented at „The Relevance of High Speed Rail”
Lunch Debate, Brussels 2014.
9
Przychody operatora z przewozów na przykładowej linii
kolejowej w funkcji prędkości pociągów (dla hipotetycznej linii)
Prędkość
maksymalna
[km/h]
Popyt
[mln paskm/rok]
160
328,0
200–220
426,4
250–280
470,1
300–350
492,0
Przychody
jednostkowe
[eurocent/paskm]
11,0
11,0
12,1
13,2
Przychody
[tys. euro/rok]
36 080
46 904
56 882
64 944
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Zschoche F., Bente H., Schilling M.,
Wittmeier K., The Relevance of High Speed Rail. System Economic Evaluation
of Development Options. civity Management Consultants. Presented at „The
Relevance of High Speed Rail” Lunch Debate, Brussels 2014.
10
Przychody i koszty bezpośrednie operatora w funkcji prędkości
(dla hipotetycznej linii)
140
Strumienie pieniężne [mln euro/rok]
Nadwyżka finansowa
Koszty bezpośrednie
120
Przychody
100
80
60
40
20
0
160
200-220
250-280
Prędkość maksymalna [km/h]
300-350
11
Przyrost wartości bieżącej netto w funkcji prędkości pociągów
(dla hipotetycznej linii)
70 000
NPV [tys. euro]
60 000
50 000
40 000
30 000
20 000
10 000
0
160
200-220
250-280
300-350
Prędkość maksymalna [km/h]
12
Wnioski
 Koleje dużych prędkości są istotnym czynnikiem poprawy
konkurencyjności kolei na rynku transportowym;
 Koleje dużych prędkości gwarantują korzyści nie tylko dla
podróżnych, ale także dla państw i regionów, które obsługują.
Efektywny system transportowy jest bowiem istotnym
czynnikiem rozwoju regionów. Brak sprawnego transportu
prowadzi do ich marginalizacji i trwałego wyłączenia regionu z
procesów rozwojowych;
 Bezpośrednie korzyści z funkcjonowania kolei dużych
prędkości są także wynikiem ich wysokiego poziomu
bezpieczeństwa i relatywnie niskiego poziomu negatywnego
oddziaływania na środowisko naturalne. Są zatem ważnym
czynnikiem zrównoważonego rozwoju.
13
Wnioski cd.
 Wysoka efektywności ekonomiczna budowy systemu kolei
dużych prędkości potwierdzają celowość realizacji inwestycji
zmierzających do stworzenia w Polsce systemu kolei dużych
prędkości
 Budowa systemu kolei dużych prędkości powinna być ważnym
elementem inwestycji strategicznych dla Europy, będących
aktualnym priorytetem Komisji Europejskiej, jako ważny
instrument kreowania konkurencyjności Unii Europejskiej;
 Polski nie stać na odkładanie decyzji o budowie systemu kolei
dużych prędkości.
14
15