Pobierz dokument (PDF 250 kB)

SEMINARIUM
AKTUALNE ZAGADNIENIA DOTYCZĄCE
PROBLEMATYKI JAKOŚCI W PRZEMYŚLE
CUKROWNICZYM
Zakopane 29-30 sierpnia 2005 r.
Temat wystąpienia:
Dobrowolne standardy handlowe IFS (International
Food Standard) oraz BRC (Standard Techniczny
British Retail Consortium) a system HACCP
Wykładowcy:
Dorota Tomala
Bożenna Pałacha
CENTRUM HACCP
DORADZTWO I SZKOLENIA
ul. Z. Pawlaczyka 10, 02-790 Warszawa
tel/fax: (022) 648 09 16, fax: 648 09 20
tel. kom. 696 452 003, 005
e-mail: [email protected], www.palacha.pl
NIP: 951-103-34-42
REGON: 015064043
BANK PKO BP S.A.
ul. Puławska 15, 02-515 Warszawa
Nr konta: 71 1020 1068 0000 1902 0002 6872
W ostatnim czasie przedsiębiorstwa sektora rolno-spożywczego, w tym również cukrownie
stają wciąż przed nowymi wyzwaniami; pojawiają się kolejne wymagania prawne związane z
bezpieczeństwem żywności, a ponadto odbiorcom często już nie wystarcza działanie tylko w
oparciu o przepisy prawa, a więc wdrożenie systemu HACCP ale żądają certyfikatów
poświadczających wdrożenie dobrowolnych norm handlowych. W referacie przedstawiono
nowe wymagania prawa żywnościowego oraz wybrane szczegółowe wymagania standardu
IFS, wśród których wyróżniono kursywą te nie objęte prawem ani systemem HACCP.
Powinno to pomóc ustalić jakie nakłady czasowe i finansowe należy zaplanować w procesie
przygotowania cukrowni do certyfikacji IFS lub BRC.
Nowelizacja przepisów europejskiego i polskiego prawa żywnościowego
Wśród wielu nowych przepisów z pewnością na uwagę zasługują 2 rozporządzenia
europejskie, tj.
o Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178/2002 ustanawiające ogólne
zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds.
bezpieczeństwa żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa
żywności
o Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 852/2004 w sprawie higieny
środków spożywczych.
Postanowienia obu tych aktów prawnych dotyczą przemysłu cukrowniczego.
W Rozporządzeniu 178/2002 promuje się politykę „od pola do stołu”, a więc celem
nadrzędnym jest zapewnienie bezpieczeństwa w całym łańcuchu żywnościowym, począwszy
od produkcji pierwotnej, do której należy zaliczyć producentów buraków cukrowych, poprzez
przetwórstwo (cukrownie), transport, dystrybucję aż do sprzedaży detalicznej końcowemu
konsumentowi. Postanowienia tego dokumentu będą stopniowo wchodziły w życie,
począwszy od stycznia 2005 r.
Obowiązujące od tego roku przepisy dotyczą przede wszystkim odpowiedzialności
przedsiębiorcy za produkt na każdym etapie jego produkcji, przetwarzania, transportu i
dystrybucji oraz konieczności opracowania i wdrożenia systemu identyfikowalności w
każdym gospodarstwie / przedsiębiorstwie stanowiącym kolejne ogniwa łańcucha
żywnościowego.
Art. 17 ww. rozporządzenia nakłada na przedsiębiorców obowiązek aktywnego
uczestniczenia we wdrażaniu wymagań prawa żywnościowego poprzez weryfikację
potwierdzającą, że wymagania są spełnione. To ogólne wymaganie jest ściśle związane z
innymi obowiązkowymi wymaganiami określonymi w specyficznych przepisach prawnych
(np. dotyczących wdrażania HACCP czy dobrych praktyk higienicznych). Art. 17 należy
rozumieć jako odpowiedzialność przedsiębiorców za wszystkie działania będące pod ich
kontrolą, zgodnie z klasycznymi zasadami odpowiedzialności.
Art. 18 tego rozporządzenia mówi o obowiązku wprowadzenia systemu identyfikowalności.
Należy pamiętać, że identyfikowalność sama w sobie nie czyni żywności bezpieczną. Jest
natomiast narzędziem zarządzania ryzykiem, które może być pomocne w rozwiązywaniu
problemów dotyczących bezpieczeństwa żywności. Wszyscy przedsiębiorcy zaangażowani
w produkcję, przetwarzanie, transport czy dystrybucję żywności i paszy muszą opracować
własny system identyfikowalności, działający na zasadzie „krok do tyłu i krok do przodu”.
Jego podstawowym celem jest możliwość wskazania wszystkich podmiotów, które
dostarczyły surowce (np. buraki cukrowe) i inne substancje dodawane do żywności (np.
substancje chemiczne) czy opakowania, jak również wszystkich podmiotów (klientów), do
których produkty dostarczono. Tak rozumiana identyfikowalność jest konieczna do
uruchomienia procedury wycofania z rynku żywności nie spełniającej wymagań odnośnie jej
bezpieczeństwa oraz przekazania konsumentom uczciwej informacji o podejrzanych
produktach żywnościowych (Art. 19 ww. rozporządzenia).
Rozróżnia się 2 rodzaje wycofania produktu – withdrawal (odwołanie) mające miejsce w
przypadku, gdy żywność nie spełniająca wymagań prawa żywnościowego nie została
sprzedana ostatecznemu konsumentowi, a także – recall (wycofanie) mające miejsce w
przypadku, gdy żywność taka jest już w posiadaniu konsumenta.
2
W pierwszym przypadku konieczność powiadomienia dotyczy osób odpowiedzialnych w
zakładzie, łańcucha dystrybucyjnego, urzędu ds. bezpieczeństwa (Inspekcja Sanitarna),w
drugim przypadku należy również powiadomić konsumentów poprzez media.
Ww. rozporządzenie formułuje tylko wymagania odnoszące się do odpowiedzialności za
produkt, identyfikowalności czy procedury wycofania produktu z rynku. Aby pomóc
zrozumieć przedsiębiorcom te zasady i ułatwić ich interpretację opracowano Przewodnik do
wdrażania artykułów 11, 12, 16, 17, 18, 19 i 20 Rozporządzenia 178/2002 (wersja angielska
„Guidance on the implementation of articules 11, 12, 16, 17, 18, 19 and 20 of Regulation
(EC) No 178/2002 on general ford law” dostępna na stronie www.europa.eu.int)
Szczegółowe wymagania higieniczne, które muszą być spełnione przez producentów,
przetwórców, dystrybutorów, sprzedawców żywności można znaleźć w Rozporządzeniu
852/2004, które ma zastąpić Dyrektywę Rady Wspólnot Europejskich 93/43/EEC.
Rozporządzenie to będzie obowiązywało od 1 stycznia 2006 r.
Celem nowych zasad higieny jest zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa
żywności oraz ochrona konsumentów. W nowych przepisach uwzględnia się konieczność
zintegrowanego podejścia do bezpieczeństwa żywności. Podkreśla się odpowiedzialność
producenta żywności za jej bezpieczeństwo, z producentami pierwotnymi włącznie,
konieczność wdrożenia systemu HACCP we wszystkich ogniwach łańcucha żywnościowego
oprócz produkcji pierwotnej, ustanowienie kryteriów mikrobiologicznych i wymogów kontroli
temperatury opartych na ocenie ryzyka oraz zapewnienie, że żywność przywożona podlega
przynajmniej takim samym normom higienicznym jak żywność produkowana we Wspólnocie.
W wymienionym rozporządzeniu podano wyjątki, dla których nie stosuje się zasad
wspólnotowych (produkcja, przetwarzanie i przechowywanie żywności na domowy użytek
oraz dostawy małych ilości produktów do lokalnego odbiorcy sprzedającego je bezpośrednio
końcowemu konsumentowi). W Załączniku I do tego dokumentu znajdziemy wymagania
higieniczne dla produkcji pierwotnej i powiązanych z nią działań (np. transport, składowanie i
wstępne przetwarzanie surowców w miejscu produkcji, transport surowców z miejsca
produkcji do zakładu). Wytyczne zawarte w tym rozporządzeniu powinny zostać
uwzględnione przez inspektorów przy opracowywaniu wymagań dla dostawców buraków
cukrowych oraz w programach szkoleń. Załącznik II zawiera szczegółowe wymagania dla
pomieszczeń, w których się przygotowuje, poddaje obróbce lub przetwarza środki
spożywcze; transportu żywności; urządzeń kontaktujących się z żywnością; postępowania z
odpadami; zaopatrzenia w wodę; higieny osobistej; opakowań jednostkowych i zbiorczych’ a
także określa potrzeby szkoleniowe pracowników.
Należy podkreślić, że oba omówione Rozporządzenia obowiązują wszystkie kraje
członkowskie wprost, bez potrzeby transformacji do ustawodawstwa krajowego.
W Polsce nadal obowiązuje nowelizowana już 3-krotnie ustawa o warunkach zdrowotnych
żywności i żywienia z 11 maja 2001. Pod koniec 2004 r. przygotowano jej 4 nowelizację ale z
uwagi na szeroki zakres zmian jakie muszą być wprowadzone uznano, że należy opracować
nową ustawę i tak powstał projekt ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Projekt
ten uwzględnia wymagania wielu rozporządzeń Parlamentu Europejskiego, w tym również
tych wyżej wymienionych. Nowa ustawa będzie określać wymagania dotyczące
przestrzegania zasad higieny w produkcji i obrocie żywnością jak również materiałami i
wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością. Mówiąc o tym projekcie warto
wspomnieć o 2 istotnych zmianach w stosunku do dotychczasowej ustawy o warunkach
zdrowotnych żywności i żywienia. Po pierwsze uporządkowano kwestię zasad systemu
HACCP – w dotychczasowych przepisach wymieniano 5 zasad systemu (bez weryfikacji i
dokumentacji), natomiast w nowych mówi się o 7 zasadach (zgodnie z Codex Alimentarius i
aktami prawnymi obowiązującymi w całym świecie). Ponadto w dotychczasowych przepisach
nie przewidywano sankcji karnych dla przedsiębiorców, którzy nie wdrożyli zasad GHP, GMP
oraz HACCP, natomiast projekt nowej ustawy, zgodnie z wytycznymi dokumentów
europejskich, przewiduje w takim przypadku karę grzywny, ograniczenia wolności lub
pozbawienia wolności do lat 2.
3
Wdrożony i udokumentowany system HACCP jako dobra podstawa certyfikacji
IFS (International Ford Standard) oraz BRC (British Retail Consortium)
Jak wynika z wyżej omówionych przepisów handel detaliczny jest włączony do łańcucha
żywnościowego i obowiązuje go spełnienie takich samych wymagań jak producentów
żywności. Handel detaliczny wprawdzie nie wytwarza żywności, ale wszystkie problemy
jakościowe trafiają właśnie do sklepów, będących ostatnim ogniwem w łańcuchu dostaw i to
na detaliście spoczywa obowiązek rozwiązania tych problemów. W związku z tym
organizacje handlowe działające na rzecz bezpieczeństwa żywności opracowują własne
zestawy wymagań dla zakładów produkujących żywność. Są to standardy handlowe, które
uwzględniają przepisy prawa żywnościowego ale stawiają również szereg dodatkowych
wymagań, których spełnienie lokuje przedsiębiorstwo na wyższym poziomie i stanowi szansę
na otwarcie światowych rynków zbytu. Najbardziej popularne standardy handlowe to
EUREPGAP – wymagania dla producentów rolnych, IFS oraz BRC – wymagania dla
zakładów spożywczych.
Przedsiębiorstwa, które wdrożyły system HACCP zgodnie z wymaganiami normy
holenderskiej czy duńskiej mają już krótką drogę do certyfikacji IFS lub BRC.
Co to jest BRC i IFS
BRC – Brytyjskie Konsorcjum Detalistów to organizacja, która w 1998 roku opracowała
ogólny standard dla żywności (BRC – Global Standard Food), w którym zawarła wymagania
jakie muszą spełnić przedsiębiorstwa dostarczające żywność pod marką własną do
brytyjskich sieci handlowych.
IFS – International Food Standard został opracowany w 2000 r. przez organizację niemiecką
– Zrzeszenie Federalnych związków Handlowych i francuską – Federację Stowarzyszeń
Handlu i Dystrybucji.
Standardy IFS i BRC łączą w sobie wymagania GHP, GMP, systemu HACCP oraz norm z
serii ISO 9000.
Oba standardy doczekały się już 4 wydania, kolejne wersje uwzględniały pojawiające się
nowe przepisy prawa żywnościowego. W obu standardach znajdziemy identyczne
wymagania, wspólny jest również cel – zapewnienie bezpieczeństwa i jakości żywności.
Różnią się one sposobem ujęcia wymogów oraz sposobem oceny przedsiębiorcy.
Szczegółowe wymagania zostaną omówione na podstawie standardu IFS
Wymagania IFS
266 wymagań pogrupowano w 5 rozdziałach, dzieląc je na 3 poziomy – poziom bazowy
(minimalne wymagania dla międzynarodowego przemysłu spożywczego - 153), poziom
wyższy (wysoki standard w przemyśle spożywczym - 66) oraz zalecenia dobrych praktyk (dla
zakładów, które chcą reprezentować „najlepsze praktyki” w sektorze- 47). Aby uzyskać
certyfikat IFS przedsiębiorstwo musi spełnić ponad 75% wymagań na poziomie bazowym.
Poniżej omówiono wybrane wymagania poziomu bazowego, kursywą oznaczono te, które
muszą być dodatkowo wdrożone oprócz systemu HACCP i obowiązujących przepisów
prawnych.
Rozdział I - System Zarządzania Jakością - obejmuje przede wszystkim etapy wdrażania
systemu HACCP:
o plan HACCP oparty na zasadach zawartych w Codex Alimentarius
o Zespół HACCP – usankcjonowany przez kierownictwo, wybór koordynatora, członkowie
przeszkoleni
o Analiza HACCP – zakres, opis produktu, zakładane przeznaczenie, schemat procesu,
identyfikacja zagrożeń, ocena ryzyka, środki kontroli, wyznaczenie CCP, monitorowanie
CCP, działania korygujące, weryfikacja systemu, dokumentacja
o Księga jakości
o Procedury – pisemne dokumenty określające procesy krytyczne dla bezpieczeństwa
żywności, szczegółowe, dostępne
o Dokumentacja – dostępna, kontrolowana, ważna (aktualna wersja)
o Zapisy – czytelne, autentyczne (podpisane), przechowywane, sprawdzane
4
Na mocy obowiązującego prawa ww. wymagania powinny być wdrożone w każdym
przedsiębiorstwie produkującym żywność. Rozdział ten przewiduje również wdrożenie
elementów normy ISO 9001 tj. identyfikacja procedur potrzebnych w systemie zarządzania
jakością, zapewnienie skuteczności ich działania i kontroli, monitorowanie i aktualizacja
procedur.
Rozdział II – Odpowiedzialność Kierownictwa
o Zaangażowanie najwyższego Kierownictwa we wdrażanie systemu jakości oraz zakres
polityki jakości
o Przegląd wykonywany przez Kierownictwo – w regularnych odstępach czasu,
udokumentowany
o Potrzeby i wymagania klienta – są częścią polityki jakości
Rozdział III – Zarządzanie zasobami
o Administracja zasobami (pracownicy, infrastruktura)
o Zasoby ludzkie – wymagania higieniczne dla pracowników zgodnie z GHP
Rozdział IV – Proces produkcji
o Przegląd umów - analiza wymagań klienta
o Specyfikacje produktów, surowców, dodatków, opakowań
o Zakupy – rejestr dostawców
o Opakowanie – zgodne ze specyfikacją
o System zatwierdzania i monitoringu firm podległych i dostawców
o Wymagania dla zakładu – wymagania te zgodne są z zasadami GMP i GHP i dotyczą
terenu wokół zakładu, lokalizacji, ścian, sufitów, podłóg, okien (w bezpośrednim
sąsiedztwie produkcji i pakowania zabezpieczone folią przed stłuczeniem), drzwi,
oświetlenia, wentylacji, zaopatrzenia w wodę
o Utrzymywanie porządku i higieny – instrukcje, plany
o Odpady, Ochrona przed szkodnikami, Rotacja zapasów, Transport
o Konserwacja – harmonogram, rejestracja, Wyposażenie, Kalibracja urządzeń
o Identyfikowalność – wdrożenie systemu identyfikowalności
o Identyfikowalność w odniesieniu do organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO)
o Identyfikowalność w odniesieniu do alergenów
Rozdział V – Pomiary, analiza, doskonalenie
o Audyty wewnętrzne
o Kontrola temperatury / czasu, Kontrola ilości – wagi legalizowane
o Ryzyko zanieczyszczenia fizycznego i chemicznego, Wykrywanie metalu (detektor)
o Badanie wyrobu gotowego
o Postępowanie z reklamacjami, Wycofanie produktu
o Kontrola produktów niezgodnych, Działania korygujące
Korzyści z wdrożenia standardów handlowych
o
o
o
o
o
o
Poprawa i gwarancja jakości i bezpieczeństwa produktów żywnościowych
Wzrost zaufania klientów
Uniknięcie wielokrotnych auditów i kontroli ze strony sieci handlowych i innych odbiorców
Redukcja kosztów związanych z prowadzeniem różnorodnych auditów zarówno przez
osoby reprezentujące sieci handlowe jak również dostawców
Certyfikat IFS jest obecnie uznawany przez największych dystrybutorów europejskich
m.in. Metro AG, Aldi, Lidl, Spar, Auchan, Carrefour, Groupe Casino, Monoprix i wielu
innych
Zapewnienie ciągłej poprawy firmy np. poprzez obserwację słabych punktów (obszarów)
w działalności przedsiębiorstwa oraz wdrażanie działań korygujących w przypadku
wystąpienia niezgodności
5
SZANOWNI PAŃSTWO
Wychodząc naprzeciw ofercie skierowanej przez Polską Agencję Rozwoju
Przedsiębiorczości do instytucji zajmujących się szkoleniami, Centrum HACCP Doradztwo i
Szkolenia (Projektodawca) zamierza wziąć udział w konkursie na przygotowanie projektu
szkoleniowego z EFS (Europejskiego Funduszu Społecznego).
Zgodnie z rozporządzeniem 1159/2000/WE zadania Europejskiego Funduszu
Społecznego dotyczą „udzielania wsparcia na rzecz rozwoju sfery zatrudnienia poprzez
promowanie zachowań przyczyniających się do zwiększenia szans zatrudnienia
(employability), warunków dla przedsiębiorczości, wyrównywania szans oraz inwestowania w
zasoby ludzkie”.
Planowany przez Centrum HACCP projekt obejmować ma m.in. szkolenia ogólne z zakresu:
wdrażania systemów zarządzania jakością i bezpieczeństwem żywności oraz auditowania;
zarządzania i rozwoju organizacji.
Jednym z warunków przystąpienia do konkursu jest udowodnienie, że zakładana liczba
ostatecznych beneficjentów, którzy otrzymają wsparcie jest realna do osiągnięcia.
Centrum HACCP Doradztwo i Szkolenia informuje, że z EFS, w ramach Sektorowego
Programu Operacyjnego „Rozwój Zasobów Ludzkich” (SPO RZL), Działanie 2.3 „Rozwój
kadr nowoczesnej gospodarki” istnieje potencjalna możliwość przeszkolenia własnych
pracowników, gdyż program w założeniu dotyczy doskonalenia kadr przedsiębiorstw,
inwestowania w wiedzę i umiejętności pracowników i menadżerów.
Cel ogólny Działania 2.3 - promocja konkurencyjności polskich przedsiębiorstw i polskiej
gospodarki poprzez wsparcie zasobów ludzkich.
Główny cel programu - „budowa otwartego, opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez
zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia, szkolenia i
pracy”.
Cel szczegółowy - rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i
przedsiębiorczości.
Z programu tym razem mogą skorzystać wszyscy tj. pracownicy oraz kadra zarządzająca
małych, średnich i dużych firm. Nasz program dotyczy szkoleń ogólnych. Dofinansowanie
wynosi 80% dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz 60% dla przedsiębiorstw dużych.
Dofinansowanie przyznawane jest Projektodawcy (jednostce szkolącej), tak że
przedsiębiorca ponosi tylko, odpowiednio 20 lub 40% kosztów szkolenia.
Poniżej przedstawiamy zestaw proponowanych szkoleń. Przedsiębiorstwa zainteresowane
uczestnictwem w szkoleniach proszone są o kontakt z Centrum HACCP w terminie do 18
września br.
Szczegółowe informacje o Sektorowym Programie Operacyjnym dostępne są na stronach
www.parp.gov.pl; www.efs.gov.pl; www.funduszestrukturalne.gov.pl, www.mgpips.gov.pl
Z poważaniem
Bożenna Pałacha
Dyrektor Centrum HACCP
6
ZESTAWIENIE PROPONOWANYCH SZKOLEŃ
Nazwa/ rodzaj/ forma szkolenia
Realizatorzy
EPekspert Czas
polski
trwania
EU-ekspert
(ilość
holenderski
dni)
SZKOLENIA OGÓLNE Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ I BEZPIECZEŃSTWEM
ŻYWNOŚCI
Warsztaty HACCP – poziom podstawowy
1. PLANOWANIE I WDRAŻANIE SYSTEMU HACCP DO PRAKTYKI
PRODUKCYJNEJ
2 EP
3 /2
2 EP
2
3. ZARZĄDZANIE DOKUMENTACJĄ HACCP
2 EP
2
Kurs
1 EU
1 EP
3
2 EP
0.5
2 EP
0,5
Warsztaty doskonalące
2. HACCP ANALIZA RYZYKA I DOKUMENTOWANIE SYSTEMU
Warsztaty doskonalące
4. AUDYTOR WEWNĘTRZNY SYSTEMU HACCP
Szkolenie załogi
5. ZASADY GHP, GMP ORAZ PODSTAWY SYSTEMU HACCP
Szkolenie pracowników działów surowcowych
6. GHP, GMP W PRODUKCJI PIERWOTNEJ A WYMAGANIA NORMY EUREPGAP
WARSZTATY Z CYKLU ZARZĄDZANIE I ROZWÓJ ORGANIZACJI
7. ZARZĄDZANIE ZMIANAMI A WDRAŻANIE SYSTEMÓW JAKOŚCI
1 EU
2
8. KULTURA ORGANIZACJI
1 EU
2
9. ZARZĄDZANIE KONFLIKTAMI
1 EU
2
10. ZADANIA ZESPOŁU
1 EU
2
11. UMIEJĘTNOŚCI KIEROWANIA, STYLE PRZEWODNICTWA
1 EU
2
12. POZNAWANIE ORGANIZACJI
1 EU
2
13. PLANOWANIE UCZESTNICTWA
1 EU
2
14. STRATEGIA UCZESTNICTWA UDZIAŁOWCÓW
1 EU
2
7
ANKIETA
WERYFIKACJA POTRZEB DO WSPÓŁPRACY W RAMACH ( SOP RZL)
Rozwój zasobów ludzkich
Nazwa
zakładu:…………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………
Adres:………………………………………………………………………………………………………………
Nr kierunkowy: ………. tel.:…………….fax:……………e-mail:....................................strona www:.......
Imię i nazwisko osoby wyznaczonej do kontaktu z Centrum HACCP:……………………………………
Funkcja w zakładzie:………………………..tel. kontaktowy:…………………………e-mail:………………
Kategorie przedsiębiorstw:
) Ilość zatrudni.
) Obroty
) Bilans roczny
małe do 50
średnie do 250
duże powyżej 250
do 10 mln EUR
do 50 mln EUR
do 10 mlnEUR
do 43 mln EUR
Deklaracja potrzeb udziału w szkoleniach, realizowanych w II, III i IV kwartale 2006 r.
Forma szkolenia
Nazwa/rodzaj szkolenia
Liczba osób
otwarte
UWAGI
zamknięte
Warsztaty HACCP
1. Planowanie i wdrażanie systemu HACCP do
praktyki produkcyjnej
Warsztaty doskonalące
2. HACCP Analiza ryzyka i dokumentowanie
systemu
Warsztaty doskonalące
3. Zarządzanie dokumentacją HACCP
Kurs
4. Audytor wewnętrzny systemu HACCP
Szkolenie załogi
5. Zasady GHP, GMP oraz podstawy systemu
HACCP”
Szkolenie działu surowcowego
6. GHP, GMP w produkcji pierwotnej a
wymagania normy EUREPGAP
7. Zarządzanie zmianami a wdrażanie
systemów jakości
8. Kultura organizacji
9.Zarządzanie konfliktami
10.Zadania Zespołu
11.Umiejętności kierowania, style
przewodnictwa
12. Poznawanie organizacji
13. Planowanie uczestnictwa
14.Strategia uczestnictwa
udziałowców
Dział kadr/ kierownik Zespołu HACCP
Prezes /Dyrektor
( pieczątka i podpis)
( pieczątka i podpis
8