Osteoporoza

Osteoporoza
Osteoporoza to choroba polegająca na osłabieniu układu kostnego człowieka. Wbrew
powszechnym przekonaniom, choroba ta nie dotyczy tylko i wyłącznie kobiet w
okresie przekwitania, ale takŜe męŜczyzn, a nawet młodych ludzi. Według jednej z
definicji, schorzenie to charakteryzuje się niską masą kostną, upośledzoną
architekturą kości, a to z kolei prowadzi do ich osłabienia i większej podatności na
złamania.
W Polsce chorobą tą zagroŜonych jest prawdopodobnie aŜ 9 milionów osób, które najczęściej
dowiadują się o chorobie dopiero gdy dojdzie do złamania.
Przyczyny
Osteoporoza ma zazwyczaj róŜne przyczyny w zaleŜności od konkretnego przypadku. Jednak
schorzenie to zawsze polega na zachwianiu równowagi pomiędzy budowaniem nowej tkanki
kostnej a obumieraniem starej. WyróŜniamy dwa rodzaje tej choroby, a mianowicie osteoporozę
miejscową i uogólnioną. Osteoporoza uogólniona moŜe przyjąć charakter pierwotny
(odpowiedzialny za 80 proc. wszystkich przypadków zachorowań) lub wtórny (stanowiący 20 proc.
przypadków zachorowań). Istnieje kilka rodzajów osteoporozy pierwotnej: osteoporoza
inwolucyjna (najczęściej występująca) i idiomatyczna. Jeśli chodzi o typ inwolucyjny to moŜemy
tutaj wskazać dwa rodzaje schorzenia, a konkretnie osteoporozę pomenopauzalną i osteoporozę w
wieku podeszłym. Główną przyczyną występowania tej pierwszej jest niedoczynność jajników,
która nasila się po 50 roku Ŝycia, co w efekcie prowadzi do zwiększonej resorpcji kości i
nadmiernej utraty wapnia. Drugi typ, czyli osteoporoza w wieku podeszłym dotyczy przede
wszystkim osób znacznie starszych w wieku powyŜej 70 roku Ŝycia. Rozwój choroby powodowany
jest tutaj przez niedobory wapnia, co ma związek z gorszym wchłanianiem z jelit.
Osteoporoza wtórna moŜe mieć wiele przyczyn wśród których wyróŜnić naleŜy przede wszystkim:
zaburzenia hormonalne, przewlekłe choroby układu pokarmowego, choroby narządu ruchu,
choroby nerek i wątroby oraz szereg chorób wrodzonych mogących prowadzić do osteoporozy.
Czynniki ryzyka
Wiek – im człowiek jest starszy tym ryzyko wystąpienia choroby jest większe. Najbardziej
naraŜoną grupą wiekową bez w względu na płeć są osoby powyŜej 65 roku Ŝycia.
Płeć – osteoporoza jest znacznie bardziej powszechnym schorzeniem u kobiet, niŜ u męŜczyzn, co
ma związek z wcześniejszym występowaniem menopauzy, niŜ andropauzy u męŜczyzn.
Rasa – znacznie częściej chorują osoby białe i Ŝółte, niŜ przedstawiciele rasy czarnej.
Budowa ciała ma równieŜ istotny wpływ na rozwój choroby. Osoby wątłe o drobnych kościach są
znacznie bardziej naraŜone na osteoporozę, niŜ te o masywnej budowie ciała.
Czynnik ryzyka zachorowania na owe schorzenie moŜemy takŜe odziedziczyć. Skłonność do
zachorowania dziedziczymy po matce, więc jeśli nasza matka lub babcia chorowały na tę chorobę,
ryzyko wystąpienia jej u nas jest znacznie większe niŜ u innych osób.
Jednym z waŜniejszych czynników chorobotwórczych jest menopauza u kobiet. Zwiększenie ryzyka
zachorowania powodowane jest niedoborem takich hormonów jak estradiol i progesteron. W
okresie menopauzy kobieta moŜe tracić nawet do 7 proc. masy kostnej rocznie.
Inne czynniki to zaburzenia miesiączkowania lub pierwotny albo wtórny jej brak, przedwczesne
wygaśnięcie aktywności jajników, szereg czynników związanych z dietą i otoczeniem, do których
naleŜą przede wszystkim niedobór wapnia i witaminy D, nadmiar sodu, siedzący tryb Ŝycia oraz
róŜnego rodzaju uŜywki.
Symptomy
Osteoporoza w większości przypadków przebiega bezobjawowo, przynajmniej we wczesnych
fazach rozwoju choroby. Jest to schorzenie rozwijające się powoli w ciągu wielu lat. Często
pierwszym, widocznym objawem osteoporozy są złamania, wówczas choroba jest juŜ w
zaawansowanym stadium. Do najczęstszych objawów moŜna zaliczyć bóle kręgosłupa, które
niestety rzadko są uznawane za objaw samej osteoporozy, częściej zaś za zmiany zwyrodnieniowe
kręgosłupa. Nierzadko występują równieŜ bóle na odcinku piersiowym, a takŜe bóle krzyŜa i
między łopatkami. Jak juŜ wcześniej zostało wspomniane, złamania to kolejna faza rozwoju
choroby i świadczy niestety o jej zaawansowanym stadium. Przyczyną tego rodzaju urazów jest
daleko posunięte odwapnienie kości. Do najbardziej powszechnych złamań moŜna zaliczyć:
złamania nadgarstka, kości udowej, kręgów kręgosłupa i znacznie rzadziej występujące złamania
Ŝeber. Warto podkreślić, Ŝe do złamań osteoporotycznych dochodzi bez wyraźnych, znaczących
przyczyn, wystarczy niewielki upadek, nawet z wysokości własnego ciała.
Diagnoza
Najczęściej stosowanymi metodami pomocnymi w diagnozowaniu osteoporozy są róŜnego rodzaju
testy biochemiczne i badania obrazowe (prześwietlenia). Testy biochemiczne dotyczą głównie
badań moczu i krwi, a dokładniej zawartości konkretnych pierwiastków. Wykonując badania tego
typu naleŜy pamiętać, Ŝe przy osteoporozie niepowikłanej wyniki testów będą się mieściły w
granicach normy.
Podczas testów biochemicznych sprawdza się:
- Poziom wapnia we krwi – niski jego poziom moŜe dowodzić zaawansowanej osteoporozie lub teŜ
duŜych niedoborów pokarmowych. Optymalne zakresy normy wapnia to od 2.0 do 2.5 mmol/litr
lub 8.0 do 10.0 mg/100ml lub teŜ 4.0 do 5.0 mEq/litr.
- Poziom fosforu we krwi – podczas osteoporozy, która przebiega typowo, nie obserwuje się
znaczących wahań poziomu tego pierwiastka.
- Poziom wapnia w moczu – jako cenny dla organizmu pierwiastek, wapń wchłonięty przez
organizm zostaje niemal w całości zatrzymany w ustroju. Normalnie ilość wapnia wydalanego z
moczem nie powinna przekraczać 2.5 do 6.2 mmol/dobę.
Istnieje takŜe szereg innych badań biochemicznych wykonywanych w celach uzupełniających lub
odpowiednio do konkretnych przypadków.
Oprócz biochemicznych, istotnym elementem są takŜe badania obrazowe. NaleŜą do nich zdjęcia
przeglądowe kości (prześwietlenia, rentgen). Jest to najpopularniejsza i najtańsza metoda
umoŜliwiająca diagnozę. Niestety jej podstawową wadą jest fakt, Ŝe znaczące ubytki wywołane
chorobą widać dopiero, gdy przekroczą 30 proc. masy kostnej. Ograniczona efektywność metody
jest powodowana takŜe współistnieniem innych zmian zwyrodnieniowych kości, co ma często
miejsce u osób w podeszłym wieku.
Densytometria jest obecnie podstawowym badaniem umoŜliwiającym rozpoznanie osteoporozy.
Metoda ta umoŜliwia niezwykle dokładne i precyzyjne zmierzenie masy kostnej (z dokładnością do
1 proc.). W efekcie, dzięki densytometrii moŜliwe jest stworzenie komputerowego obrazu
struktury kości.
Biopsja tkanki kostnej polega na pobraniu materiału kostnego i zbadaniu go pod mikroskopem.
Zazwyczaj w celu pobrania materiału do badania nakłuwa się kość biodrową. Metoda ta nie naleŜy
do rutynowych i jest wykonywana tylko w określonych przypadkach.
Leczenie
Podstawowym celem leczenia jest zapobieganie złamaniom i podobnym urazom. Istotną rzeczą
jest fakt, iŜ leczenie aby odniosło skutek musi być prowadzone konsekwentnie i długotrwale, do
końca Ŝycia pacjenta. W leczeniu osteoporozy stosuje się kombinację dwóch rodzajów leków,
które dzięki swojemu odmiennemu działaniu doskonale się uzupełniają. Pierwszy z nich ma za
zadanie hamowanie komórek odpowiedzialnych za niszczenie kości i w tej grupie środków
moŜemy wyróŜnić: estrogeny, kalcytonine, raloksifen i bifosofniany. Drugi lek ma na celu
pobudzanie odbudowy kości. W tej grupie wyróŜniamy róŜnego rodzaju preparaty wapnia i
witaminy D, fluorki i parahormon (PTH).
Obecnie najpowszechniej stosowane są leki powodujące ograniczenie ubytku masy kostnej. Leki
odbudowujące są rzadziej stosowane, a ich skuteczność dość wątpliwa.
Profilaktyka
Działania profilaktyczne mogą okazać się niezwykle skuteczne i naleŜy je rozwaŜyć szczególnie u
osób, które przekroczyły 60 rok Ŝycia, mają jeden lub więcej czynników ryzyka, cierpią na choroby
układu krąŜenia lub narządu ruchu, w wywiadzie rodzinnym mają choroby zaburzające
gospodarkę wapniowo-fosforanową itp.
Istnieje wiele środków, których ograniczenie moŜe zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby. Do
najbardziej istotnych naleŜą:
- uŜywki – szczególnie istotne jest zaprzestanie palenia tytoniu i ograniczenie spoŜycia alkoholu,
- aktywność fizyczna – zwiększenie naszej aktywności poprzez wykonywanie ćwiczeń fizycznych
lub nawet codzienny zwykły spacer mogą znacznie obniŜyć ryzyko wystąpienia choroby. Wskazane
są takŜe ćwiczenia specjalistyczne wykonywane przez 20 minut dziennie, jazda na rowerze lub
pływanie.
- eliminowanie upadków – jest to kolejny istotny element jednak znacznie trudniejszy do
zrealizowania. WiąŜe się on z warunkami technicznymi otoczenia oraz co równie istotne leczeniem
zaburzeń krąŜenia i równowagi.
- dostarczanie naleŜytej ilości wapnia – naleŜy dostarczać codzienną, odpowiednią dawkę wapnia
w postaci naturalnej lub jako preparaty. Dzienne zapotrzebowanie na wapń w okresie menopauzy
i u osób starszych wynosi około 1500mg. Jeśli nasza dieta nie dostarcza nam odpowiedniej ilości
tego składnika, naleŜy posiłkować się dodatkowo odpowiednimi preparatami.
Źródło: http://www.choroby.senior.pl/158,0,Osteoporoza,1082.html