Pięć zasad protestantyzmu

-1-
Pięć zasad protestantyzmu
Pięć zasad protestantyzmu to pięć podstawowych zasad teologii protestanckiej,
wyrażonych w języku łacińskim jako:
Sola scriptura ("Tylko Pismo"),
Sola fide ("Tylko wiarą"),
Sola gratia ("Tylko łaska"),
Solus Christus ("Tylko Chrystus"),
Soli Deo gloria ("Tylko Bogu chwała").
Pojawiły się one w XVI wieku podczas reformacji luterańskiej i do dziś pozostają
podstawą teologiczną protestantyzmu. Podsumowują one zasadnicze różnice
teologiczne z katolicyzmem i wskazują na podstawowe zasady, jakie powinien
wyznawać chrześcijanin, aby osiągnąć zbawienie. Uznawanie powyższych zasad jest
podstawowym wyznacznikiem uznania danego wyznania chrześcijańskiego za
protestanckie. Pięć zasad protestantyzmu obowiązuje zarówno w Kościołach
ewangelickich, jak i ewangelicznych (w tym zielonoświątkowych).
Sola scriptura (Tylko Pismo)
Sola scriptura oznacza, że tylko Biblia jest jedynym źródłem doktryny chrześcijańskiej,
dostępnym dla wszystkich. Biblia jest bezpośrednim i jedynym przesłaniem Boga dla
ludzi i nie wymaga żadnych dodatkowych interpretacji i dodatków. Jest ona
instrumentem bezpośredniego kontaktu Boga z ludźmi. To stwierdzenie jest przeciwne
naukom prawosławia, anglikanizmu i katolicyzmu, które głoszą, że Biblia może być
autentycznie interpretowana tylko przez tradycję apostolską i sobory Kościoła.
Sola fide (Tylko wiara)
Sola fide jest podstawą teologii usprawiedliwienia przez wiarę i zasadą ustanowioną
bezpośrednio przez Boga. Tylko wiara, a nie dobre uczynki, są podstawą do
usprawiedliwienia człowieka przed Bogiem (chociaż w tradycyjnym protestantyzmie
wierze zawsze towarzyszą dobre uczynki jako jej skutek). Doktryna: "Wiara przynosi
usprawiedliwienie i dobre uczynki" jest przeciwna katolickiej doktrynie: "Wiara i dobre
uczynki przynoszą usprawiedliwienie". Usprawiedliwienie jest rozumiane jako
przekazanie zasług Chrystusa grzesznikom. Zasada "Sola fide" neguje wrodzoną
prawość człowieka, która bez wiary w Chrystusa i bez udziału jego prawości jest
bezskuteczna. Marcin Luter uznał tę zasadę za "podstawę istnienia Kościoła" (articulus
stantis et cadentis ecclesiae).
Sola gratia (Tylko łaska)
Sola gratia to zasada, że zbawienie przychodzi tylko z łaski Boga jako "niezasłużony
dar", a nie jako nagroda za jakiekolwiek zasługi grzesznika. Zbawienie jest więc
niezasłużonym darem Boga danym człowiekowi poprzez Jezusa Chrystusa. Chociaż
-2-
zasadniczo ta doktryna nie sprzeciwia się doktrynie katolickiej, to jednak zawiera istotne
różnice: Bóg jest jedynym źródłem łaski, a człowiek w żaden sposób nie może skłonić
Boga do dania mu tej łaski lub zwiększenia jej zakresu. Bóg działa sam dla zbawienia
człowieka. Podczas gdy arminianizm głosi, że ta zasada nie oznacza ograniczenia łaski
Boga, która przeznaczona jest dla wszystkich ludzi (gratia universalis), to tradycyjny
kalwinizm uznaje, że oznacza ona suwerenną decyzję Boga, komu przyznać łaskę,
konieczną do zbawienia, a komu jej odmówić (predestynacja).
Solus Christus (Tylko Chrystus)
Solus Christus oznacza, że tylko Jezus Chrystus jest pośrednikiem między Bogiem i
ludźmi. Zbawienie jest niemożliwe za innym pośrednictwem. Wyrażane jest to często
jako solo Christo (tylko przez Chrystusa). Tradycyjny luteranizm, odrzucając
pośredników między Bogiem a ludźmi, czci jednak pamięć o Marii i o wybitnych
świętych. Ta zasada odrzuca katolickie pojęcie kapłaństwa, jako sukcesji apostolskiej
pod przywództwem papieża. Luter głosił "powszechne kapłaństwo wszystkich
ochrzczonych", później zmodyfikowane jako "powszechne kapłaństwo wszystkich
wierzących". Luter przyznawał jednak kapłanom ograniczone uprawnienia, np. do
spowiedzi i odpuszczenia grzechów, jednak nie jako pośrednikom między wierzącymi i
Bogiem. Takie pojmowanie roli kapłana jest odrzucane przez większość pozostałych
wyznań protestanckich, nie istnieje tam ani spowiedź indywidualna, ani odpuszczanie
grzechów przez kapłana.
Soli Deo gloria (Tylko Bogu chwała)
Soli Deo gloria to zasada, że wszelka chwała należna jest jedynie Bogu, ponieważ
zbawienie dokonuje się tylko przez Boga, przez jego wolę i działanie. Nie jest to wynik
wyłącznie ofiary Jezusa na krzyżu, lecz także wynik wiary w tę ofiarę; wiara ta powstaje
z działania Ducha Świętego. Odrzucony został kult aniołów i świętych, a także relikwi
czy wizerunków. Niektóre wyznania protestanckie, np. kalwinizm, odrzucają samą
obecność rzeźb czy obrazów w miejscach kultu.
Wikipedia