EPOS O GILGAMESZU

MITY
SUMERYJ
SUMERYJSKIE
KRAINA DILMUN
Kraina Dilmun była rajską krainą, w której panowało szczęście i pełna harmonia
między stworzeniami . Nie było w niej śmierci i chorób, złości i bólu: "Lew nie
zabija, wilk nie porywa jagnięcia, ptak niebieski nie zna sideł, choroba oczu nie
mówi: jestem chorobą oczu, choroba głowy nie mówi: jestem chorobą głowy"
Kraj Dilmun był miejscem przebywania bogów (lecz nie ich stałą siedzibą),
do którego ludzie nie mieli wstępu. Bogowie przeżywali tam przygody miłosne,
szukali odpoczynku. W Dilmun wszystko samo się rodziło, kwitło, żyzne ziemie
same się nawadniały wodą z kanałów. Sumerowie kraj ten umiejscawiali gdzieś na
wschodzie. Niektóre mity wspominają, że Dilmun było pierwotnym miejscem
zamieszkania Sumerów, zanim przenieśli się nad Dolne Morze , czyli Zatokę
Perską .
STWORZENIE CZŁOWIEKA
Zanim pojawił się człowiek, bogowie sami próbowali zagospodarować ziemię, lecz
pracy mieli dużo, a jedzenia wciąż brakowało. Rozżaleni bogowie poprosili więc
boga Enki, żeby stworzył im pomocników. Enki stworzył obraz człowieka w swoim
umyśle, a następnie ukształtował go z gliny i wody, dając mu część swej mądrości.
Bogowie następnie przeznaczyli ludziom pracę, którą mieli wykonywać zamiast
bogów, na ich chwałę. Człowiek został więc stworzony do pracy, ma uprawiać
ziemię, wykonywać rzemiosła, a plony jego pracy są przeznaczone bogom.
Obowiązkiem ludzi jest pomnażanie dobrobytu na ziemi, kult i adoracja bogów,
oraz składanie im ofiar i darów.
Gdy bogowie byli już lekko pijani po uczcie wydanej z okazji stworzenia
człowieka, bogini Ninmah zabrała się do lepienia ludzi, lecz nie szło jej to dobrze.
Postacie te były kalekie, jednak Enki im również wyznaczył zadania, np.: "Skoro
Enki ujrzał człowieka bez męskiego i bez żeńskiego organu, wyznaczył mu los
kroczenia przed królem."
2
ZAKAZANE ROŚLINY
Bogini Ninhursag stworzyła osiem roślin, które uważała za swoją zastrzeżoną
własność. Jednak Enki, zaintrygowany nowymi roślinami, pragnął poznać ich
właściwości. Zjadł jedną po drugiej i w ten sposób odkrył ich przeznaczenie.
Poznanie tajemnicy tych roślin przez Enkiego wprawiło w furię boginię Ninhursag.
Rzuciła na Enki śmiertelną klątwę i zesłała nań liczne choroby. Przerażeni
możliwością śmierci Enkiego bogowie skłonili boginię do cofnięcia klątwy. Bogini
stworzyła więc specjalne bóstwa odpowiedzialne za uzdrowienie każdej z części
ciała Enkiego. Jednym z bóstw była Pani Żebra, zwana Nin-ti, co po sumeryjsku
może być również przetłumaczone jako Pani Dająca Życie, a więc po hebrajsku
Ewa.
DUMUZI I ENKIDU
Dumuzi był bogiem pasterzy, a Enkidu bogiem rolników. Zdarzyło się, że obaj
pretendowali do ręki Inany i musieli się wykazać, który jest bardziej przydatny.
Dumuzi wychwalał pasterskie produkty: mleko, wełnę, sery, mówił o swej ciężkiej
pracy przy bydle. Z kolei Enkimdu zachwalał produkty rolnicze: ziarna, warzywa,
kosze, wywyższał swoją pracę na polu. Inana od początku była przychylna
Enkimdu-rolnikowi i nic nie mogło zmienić jej poglądu, że rolnik jest lepszym
kandydatem na męża. Spór był gorący, jednak Enkimdu nie chciał się spierać
z Dumuzim i ustąpił mu pierwszeństwa za cenę zgody.
Obaj bogowie się pogodzili i zostali przyjaciółmi.
3
INANA W KUR
Pewnego razu zapragnęła dumna Inana udać się do Kur, świata podziemnego.
Chciała zademonstrować swą wielkość siostrze, bogini Ereszkigal, królowej świata
podziemnego, a być może nawet przejąć jej władzę. Obie siostry nie przepadały za
sobą, a ich niechęć sięgała dawnych wieków, kiedy Ereszkigal został porwana do
Kur, by już nigdy nie móc oglądać nieba. Tak więc Inana postanowiła wybrać się
w niebezpieczną podróż. Przystroiła się w najlepsze szaty i ozdoby, wzięła też swoje atrybuty władzy, m.in. koronę, pręt mierniczy i linię z lazurytu. Przed zejściem
do podziemi przykazała swej posłanniczce prosić bogów o pomoc, jeśli nie udałoby
jej się wydostać z krainy cieni. Opuściła więc Inana wszystkie swoje świątynie i zeszła do Kur. Dotarła do pałacu Ereszkigal, lecz zatrzymały ją zamknięte wrota.
Ereszkigal poznała jej prawdziwe zamiary, ale postanowiła wpuścić siostrę. Nakazała jednak strażnikom, by przy każdej bramie odbierali Inanie jej szaty i atrybuty..Gdy Inana dotarła przed tron Ereszkigal, była już odarta ze wszystkiego, również z godności i dumy. Bezbronna bogini została uśmiercona.
Tymczasem posłanka Inany udała się do bogów, by prosić o pomoc. Enlil i Nanna
odmówili, lecz Enki zlitował się nad panią niebios, zaniepokojony skutkami nieobecności bogini na ziemi:
“Gdy Inana zeszła do krainy, skąd nie ma powrotu,
na jałówkę nie skacze byk, osioł nie zapładnia oślicy,
nie zapładnia mężczyzna dziewczyny na ulicy,
leży mężczyzna w swoim pokoju, leży kobieta na swoim boku.”
Dał więc Enki posłance wodę życia, którą miała skropić ciało Inany. Ereszkigal
pozwoliła ożywić Inanę, jednak zgodnie z odwiecznym prawem Kur, nie mogła
opuścić świata podziemnego bez okupu. Inana musiała wskazać osobę, która miała
zamiast niej zostać w Kur. Gdy Inana wyszła na powierzchnię, na bogów padło
przerażenie. Bogini mijała kolejnych bogów, kiedy jej spojrzenie padło na pewnego
siebie Dumuziego, który wszak był jej mężem. Kapryśna bogini jednak to właśnie
jego wskazała podziemnym demonom jako okup za nią. W ten sposób skończyła się
przygoda Inany, jak również jej małżeństwo.
4