E-learning - Aleksandra Bujacz

E-LEARNING – NOWE WYZWANIA ROZWOJOWE I EDUKACYJNE?
prof. dr hab. Anna I. Brzezińska, dr Katarzyna Kaliszewska-Czeremska,
Kaliszewska
dr Joanna Matejczuk, mgr Aleksandra Bujacz, mgr Ludmiła Rycielska
Uniwersytet Im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Instytut Psychologii
Szanse i zagrożenia dla rozwoju nauczycieli
i uczniów w czasach transformacji
Zagrożenia
dla rozwoju
zagubienie w świecie
wartości
zagubienie w nadmiarze
ofert
rozproszenie aktywności
nadmierna koncentracja
na „korzystaniu z okazji”
wiedza chaotyczna
nieustrukturowane
umiejętności
ryzyko usztywnienia
jako forma obrony przed
nadmiarem
E-LEARNING
E-learning
≠
E-teaching
E-learning
to proces
zorientowany na
osobę uczącą się,
a nie na program
czy nauczyciela.
bogactwo ofert
zróżnicowanie ofert
mobilność
dostępność
wielokulturowość
Szanse
dla rozwoju
•
•
•
•
duża dynamika zmian
•
nieprzewidywalność
•
konfliktogenność
wieloznaczność
•
duże pole eksploracji
możliwość
eksperymentowania
wiele okazji do
zdobywania wiedzy
uczenie się
dokonywania wyborów
nabywanie elastycz –
ności w działaniu
uczenie się rozwiązywania konfliktów
nabycie umiejętności
życia w kontekście
wieloznacznym
Nie jest równoważna wobec tradycyjnych, sprawdzonych form
edukacji:
E-learning
to wspomagany
najnowszymi
technologiami
proces uczenia
się.
organizacja społecznego i
informacyjnego środowiska
uczenia się
wzmacnianie wewnętrznej
motywacji do uczenia się
rozbudzanie potrzeby i
kształtowanie gotowości do
korzystania z technologii
informacyjnych (IT) w procesie
własnego uczenia się
kształtowanie umiejętności
posługiwania się różnymi IT
Instytut Psychologii UAM
Poster [email protected]
& Printing by Genigraphics® - 800.790.4001
Zasoby indywidualne
Zasoby społeczne
Zasoby indywidualne
Zasoby społeczne
koledzy
koledzy
Przedszkole / Szkoła
i ich kultura organizacyjna
Społeczność lokalna
dostępność i forma materiałów:
materiały dydaktyczne dostępne każdemu uczestnikowi przez cały
czas trwania kursu
zróżnicowanie oferty (formy i treści materiałów dydaktycznych
uczeń swobodny i zindywidualizowany dobór formy i treści
materiałów dydaktycznych (możliwość wyboru); możliwość
uczestniczenia w tworzeniu materiałów dydaktycznych (wzrost
zaangażowania i motywacji).
3.
1.
uczenie się OD rówieśników
(gdy są bardziej kompetentni)
uczenie się Z POMOCĄ
nauczyciela (pomaga,
gdy uczeń natrafia na
przeszkody)
2.
uczenie się Z POMOCĄ rówieśników
(korzystanie z ich pomocy, gdy
samemu nie daje się rady)
3.
uczenie się RAZEM
z nauczycielem (wspólne
poszukiwanie rozwiązania)
uczenie się RAZEM
z rówieśnikami
(wspólne rozwiązywanie problemów
i wspólne radzenie sobie
z przeszkodami)
N
Kontakty
indywidualne
typu
instruowania
i / iub
pomagania
nauczyciel jako AUTORYTET NAUKOWY (ekspert) i / lub MORALNY
Brak bezpośredniego kontaktu z nauczycielem oraz z innymi
uczniami (brak interakcji), w przypadku dzieci – brak kontaktu
z opiekunami
Brak możliwości wymiany poglądów i dyskusji
Brak zasad moralnych, modelowania zachowań pożądanych
społecznie Internet nie dba o proces wychowania
Brak zasad grupowych brak procesu grupowego
JAK MYŚLIMY?
ŚLIMY?
Przekonania na temat e-learningu
e
Uczenie podające (nawiązanie do behawioralnego modelu
nauczania)
JAK JEST?
CECHY I ZALETY DOBRZE PRZYGOTOWANEGO KURSU
E-LEARNINGOWEGO:
NAJCZĘŚCIEJ
ĘŚCIEJ SPOTYKANE KATEGORIE KURSÓW
E-LEARNINGOWYCH:
1) Kursy bazujące
ą na materiałach udostępnianych
ępnianych uczniom przez
nauczycieli:
a. kursy wspierane Internetem (ang. web-supported
supported) – wspieranie
zajęć
ęć tradycyjnych materiałami dydaktycznymi w formie
elektronicznej (np. przykłady, prezentacje, filmy), treść zajęć
ęć
tradycyjnych = treść
ść materiałów elektronicznych
b. kursy wzbogacane internetowo (ang. web-enhanced)
web
–
poszerzanie zajęć
ęć tradycyjnych o nowe treści
treś dydaktyczne
(np. rozwiązywanie
ą
dodatkowych zadań,
ń, dyskusja wokół zagadnień
omawianych na zajęciach,
ęciach, na forum dyskusyjnym)
2) Kursy komplementarne i w pełni e-learningowe
learningowe:
a. kursy mieszane (komplementarne, ang. blended)
blended - elementy
e-learningowe stanowiąą integralnąą i nieodłączną
nieodłą ą część
ęść całego
procesu nauczania
kursy pracy własnej („samouczek”) – umożliwiają
umoż
ą uczniom
samodzielne sprawdzenie zdobytej wiedzy i umiejętności
umieję ś (testy,
zadania otwarte); obejmująą fora dyskusyjne służące
służą do kontaktu
z nauczycielem oraz pozostałymi uczniami
kursy komplementarne moderowane – łączy
łą ofertę „samouczka”
z możliwością
ż ś ą realizowania wirtualnych projektów
b. kursy w pełni e-learningowe (ang. fully online)
online – cały proces
edukacji odbywa sięę w Internecie; ograniczony kontakt bezpoś
bezpośredni
z nauczycielem.
technologia jest transparentna wobec przedmiotu nauczania narzędzie do realizacji
celów edukacyjnych i programu nauczania
stosowany model edukacji jest „zakorzeniony” w modelach tradycyjnych dostosowanie formy i treści do specyfiki środowiska edukacji – ewolucja a nie rewolucja
Środowisko dostosowanie się do potrzeb i możliwości uczestników
interakcji edukacyjnej
• elastyczność środowiska edukacyjnego i możliwość stworzenia komfortowych
warunków pracy dla ucznia i nauczyciela = możliwość dostosowania środowiska pracy
do zmieniających się potrzeb uczestników zajęć i charakteru kursu
• edukacja w „naturalnym” środowisku ucznia
• proces uczenia się obejmujący uczniów i nauczycieli uruchomienie licznych i
różnorodnych interakcji
• możliwość wyboru i dostosowania formy przekazu
do indywidualnych stylów uczenia się uczestników zróżnicowana i atrakcyjna forma
przekazu odpowiadająca na potrzeby ucznia i nauczyciela
• możliwość wyboru i dostosowania treści przekazu
do indywidualnych potrzeb rozwojowych i poziomu zaawansowania „technologicznego”
uczniów
• zindywidualizowane tempo i rytm (dynamika) uczenia się i nauczania
• automonitoring i monitoring procesu edukacji śledzenie postępów przez nauczycieli
oraz uczniów
Środowisko spotkanie uczących się osób
• zwiększenie autonomii i systematyczności w procesie uczenia się i zdobywania wiedzy
oraz umiejętności zmiana w myśleniu o procesie uczenia – od „bycia nauczanym”
do – „uczenia się”
•
•
•
•
U
U
U
nauka planowania własnej pracy i realizacji założonych celów (bliskich i dalekich)
dbałość o relacje w grupie i żywy, dynamiczny proces grupowy
interakcyjność w procesie uczenia się i nauczania orientacja na współpracę
rola nauczyciela: aktywizacja, motywowanie i strukturyzowanie środowiska uczenia się
Środowisko możliwości techniczne
UCZEŃ (dziecko, nastolatek, dorosły) = osoba UCZĄCA SIĘ:
modyfikacja i uelastycznienie sposobu myślenia o procesie
edukacji zmiana stereotypów, przyzwyczajeń
przejście od uczenia kogoś do organizowania środowiska
osoby uczącej się
umiejętność dzielenia się odpowiedzialnością za proces
edukacji z uczniem
wypracowanie nowego sposobu planowania i realizacji
zadań (długoterminowe planowanie całego cyklu system jest
elastyczny i samouczący)
opanowanie nowych narzędzi / nowych technologii
świadomość nowych możliwości i ograniczeń.
przekraczanie granicy pokoleniowej i włączanie się nauczyciela
w "świat cywilizacyjny" ucznia
wypracowanie nowych narzędzi, strategii i materiałów
edukacyjnych
• modyfikacja i uelastycznienie sposobu myślenia o procesie
(własnej) edukacji
• zmiana stereotypów, przyzwyczajeń, przejście
od „JA nauczany” do „JA uczący się”
• większa odpowiedzialność za proces edukacji oraz za efekty
własnej edukacji
• włączenie edukacji w proces osobistego rozwoju
i kształtowania ścieżki swego życia, także ścieżki kariery
zawodowej
• wypracowanie nowego sposobu planowania i realizowania zadań
w procesie uczenia się zwiększony nakład pracy własnej,
większa samodyscyplina, pilnowanie terminów, wytrwałość
i pomysłowość w sytuacjach trudnych
• opanowanie nowych narzędzi i nowych technologii
• świadomość nowych możliwości i ograniczeń
1.
Rozwijanie kompetencji związanych z uczestniczeniem w kulturze wirtualnej, która staje się jednym z naturalnych środowisk w ramach
edukacji, pracy i rozrywki.
2. Rozszerzenie świadomości dotyczącej konieczności rozwijania kultury, wypracowania zasad społecznych i moralnych obowiązujących
użytkowników Internetu.
3. Zasady i normy językowe obowiązujące w sieci
• Sposoby efektywnego przekazywania i odczytywania treści i intencji za pomocą Internetu (np. precyzyjne wypowiadanie się na piśmie)
• Umiejętność prowadzenia dyskusji i wymiany poglądów w rzeczywistości wirtualnej
• Odpowiedzialność za słowo, mimo pozornej anonimowości
4. Zasady i normy społeczne („netykieta”) obowiązujące w sieci (ja a inni użytkownicy w Internecie)
5. Budowanie relacji opartej na wzajemnym szacunku
6. Poszanowanie granic, poglądów i sposobu myślenia innych użytkowników Internetu
7. Umiejętność organizowania grupy (role grupowe, wrażliwość na proces grupowy, podział zadań) za pomocą dostępnych narzędzi
realnych i wirtualnych
8. Umiejętność współpracy oraz grupowego rozwiązywania problemów za pomocą nowych mediów
9. Umiejętność obrony przed osobami łamiącymi zasady w Internecie
10. Uczenie się udzielania i przyjmowania wsparcia i pomocy za pomocą Internetu
11. Odpowiedzialność i świadome poruszanie się na kontinuum: anonimowość a ujawnianie siebie (radzenie sobie z anonimowością
własną i innych użytkowników, świadomość różnorodności konsekwencji kreowania i ujawniania własnej tożsamości)
12. Poszanowanie wirtualnej własności (prawa autorskie, pokusa plagiatów)
ZMIANY W OBSZARZE POZNAWCZYM
•
•
•
• łatwość i szybkość w aktualizowaniu materiałów dydaktycznych
• bogata oferta różnorodnych narzędzi edukacji
• oszczędność czasu i kosztów
NAUCZYCIEL = osoba wspomagająca proces uczenia się:
ZMIANY W OBSZARZE SPOŁECZNYM:
• brak barier czasoprzestrzennych całodobowa dostępność, brak barier geograficznych
• łatwiejszy dostęp do materiałów dydaktycznych
• wysoka jakość materiałów dydaktycznych
KLASA
Sprzyjanie adaptacji do nowej rzeczywistości w czasach transformacji wykorzystanie szans rozwoju i niwelowanie zagrożeń
Stwarzanie możliwości transferu wiedzy, kompetencji i umiejętności funkcjonowanie w szerszej rzeczywistości wirtualnej
oraz realnej
Rozwijanie wrażliwości i refleksyjności mądre wykorzystanie i poruszanie się w rzeczywistości wirtualnej, łączenie rzeczywistości
realnej i wirtualnej
Podstawa zmiany społecznej (zmiana sposobu myślenia i działania) wypracowanie zasad i kultury korzystania z rzeczywistości
wirtualnej (sprzyjanie, a nie blokowanie wielostronnego rozwoju osoby i grupy)
Przygotowanie do pracy w dynamicznie zmieniającym się środowisku zdobywanie wiedzy i kompetencji niezbędnych
na współczesnym rynku pracy
Promowanie idei związanej z ideą LLL czyli Long Life Learning
Promowanie idei łączenia klasycznych i nowoczesnych form uczenia się nowa jakość korzystająca z tradycyjnego
doświadczenia, mądrze otwarta na nowoczesne rozwiązania
Promowanie idei przejścia od biernego uczenia (kogoś) do aktywnego UCZENIA SIĘ (e-larning ≠ e-teaching)); włączanie osoby
uczącej się (uczeń dziecko, uczeń dorosły, nauczyciel, rodzic) w proces edukacji – motywacja gotowość aktywność; zmiana
stereotypów i dynamiki relacji uczeń-nauczyciel oraz uczeń-uczeń (od, z pomocą, razem z nauczycielem oraz od, z pomocą, razem
z kolegą)
Anonimowość, ukrycie własnej tożsamości
E-edukacja (ang. e-learning)) to otwarta i elastyczna
forma edukacji realizowana w Internecie
na tzw. platformach, oparta o filozofię i logikęę sieci.
U
„WARTOŚĆ DODANA” DO E-LEARNINGU
Oderwanie od kontaktu z drugim człowiekiem - dehumanizacja,
praca z „bezduszną maszyną” prowadzi do izolacji społecznej,
nie rozwija kompetencji społecznych
Chaotyczne środowisko pracy - chaos informacyjny
Kontakty z
grupą
U
nauczyciel jako OSOBA ZNACZĄCA
(2) Organizacja SPOŁECZNEGO środowiska uczenia się :
Jednolita forma edukacji, uboga w narzędzia
U
(1) Modelowanie stosunku do uczenia się
Kontekst kulturowy i społeczny
Droga (kosztowna) – poza zasięgiem
ę
dostępu
ępu szkoły, ucznia i nauczyciela
forma i sposób kontaktu między uczestnikami procesu
dydaktycznego:
dominująca forma komunikacji oparta o język pisany (tekst) wysokie wymagania w zakresie poziomu opanowania mowy pisanej
i kompetencji komunikacyjnych (precyzja w formułowaniu wypowiedzi,
dbałość o formę i treść przekazu, netykieta)
komunikacja „rozciągnięta” w czasie
zindywidualizowany charakter komunikacji w relacji nauczyciel –
uczeń
proces „uczenia się” skupiony wokół indywidualnego
i samodzielnego „uczenia się” uczestnika zajęć, dostosowany
do jego potrzeb i możliwości rozwojowych, z uwzględnieniem interakcji
społecznych zachodzących między uczestnikami zajęć
b. organizacja i czas nauki:
uczenie się w zindywidualizowanym rytmie, dostosowanym
do preferencji uczestników (dowolny czas i miejsce pracy), na
przestrzeni całego semestru; uczeń odpowiedzialny za projektowanie
i realizację własnego procesu uczenia się
rytm pracy wyznaczany terminami wykonania zadań wyznaczanych
przez nauczyciela; nauczyciel organizator środowiska uczenia się
2.
uczenie się OD nauczyciela
(pokazuje rozwiązanie)
Kontakty
indywidualne typu
współdziałania
JAKIE SĄ PODSTAWOWE ZADANIA NAUCZYCIELA?
bardziej wymagająca wobec nauczyciela opanowanie
nowych umiejętności (nowa metodyka nauczania, przygotowanie
materiałów), „złodziej czasu”, brak kontroli nad procesem
edukacji i procesem grupowym
RÓŻNICE MIĘDZY ZAJĘCIAMI TRADYCYJNYMI
A E-LEARNINGOWYMI:
1.
Uczeń
Problem - plagiatów, odtwórczej wiedzy i ograniczania twórczego
(dywergencyjnego) rozwiązywania problemów
c.
KONTAKT:
Nauczyciel
mniej wymagająca wobec ucznia nie wymaga samodzielnej
i systematycznej pracy, a także zaangażowania
ma ograniczone zastosowanie dla wybranych obszarów
edukacji
rodzina
interakcja
Wykluczenie informacyjne - bezkrytyczne przyjmowanie wiadomości
wiadomoś
z Internetu, bezrefleksyjne korzystanie z gotowych informacji
a.
Zadania nauczyciela:
rodzina
mniej wartościowa i efektywna (raczej efektowna, a nie
efektywna) nieskuteczna i odtwórcza, fikcja edukacyjna
nie dla wszystkich to oferta wyłącznie dla młodych osób,
sprawnych w korzystaniu z nowych mediów
E-learning
koncentruje
się na uczącej się
osobie:
potrzebach
edukacyjnych,
gotowości do uczenia
się, motywacji,
posiadanych zasobach,
aspiracjach.
E-learning
wymaga
współpracy
uczącej się
osoby
z nauczycielem
Cechy czasów
transformacji
6 rodzajów uczenia się w klasie / szkole:
3 (od, z pomocą, razem) x 2 (N, U)
•
•
rozwijanie kompetencji związanych z możliwością korzystania z wielu różnych źródeł informacji, wiedza o możliwych źródłach
informacji oraz o możliwościach i sposobach korzystania z istniejących ofert bazy danych, wirtualne biblioteki, katalogi
rozwijanie umiejętności selekcji informacji swobodne, bezpieczne i efektywne poruszanie się w chaosie informacyjnym
opanowanie narzędzi (komputer, programy) oraz rozwijanie kompetencji związanych z posługiwaniem się nowoczesnymi
technologiami
opanowanie nowych sposobów poszerzania wiedzy nowa wiedza o własnym sposobie uczenia się - obszar metapoznawczy
poszerzanie wiedzy dotyczącej organizacji, specyfiki i kultury „świata wirtualnego