Piotr Czyrski Ocena związku stabilności postawy ciała z wybranymi

Zakład Anatomii Stomatologicznej
Katedra i Zakład Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji
Piotr Czyrski
Ocena związku stabilności postawy ciała z wybranymi
parametrami układu „szyjno-czaszkowego”
Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Promotor
dr hab. Wiesław Kurlej
Promotor pomocniczy
dr n. med. Liwia Minch
Wrocław 2015
IX. STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Istnieją liczne opracowania badające związek postawy ciała (i jej
stabilności) z układem „szyjno-czaszkowym” i parafunkcjami. W niektórych opracowaniach
autorzy zaprzeczają tym asocjacjom, w innych natomiast dostrzegają wpływ wadliwej
postawy ciała na zaburzenia tego układu („wstępujący”) lub odwrotnie - stwierdzano wpływ
zaburzeń układu „szyjno-czaszkowego” na wady postawy ciała („zstępujący”). Daje się
jednak zauważyć problem doboru właściwych metod i narzędzi celem badania tego zjawiska.
Wykorzystywany dotychczas do oceny stabilności postawy ciała stabilograf - zazwyczaj
jednopłytowy COP (Center of Pressure), zastąpiony został stabilografem dwupłytowym.
Dodatkowe wykorzystanie analizera w płaszczyźnie HIP - Hamular Notch Incisive Plane
powoduje, że badania w zakresie postawy ciała umożliwiają dynamiczną ocenę zjawiska w
zakresie jej stabilności i są nadal aktualne.
Cel pracy. Celem pracy jest ocena parametrów łuku zębowego szczęki względem
płaszczyzny
HIP;
ocena
parafunkcji;
ocena
statokinezjogramów,
parametrów
kefalometrycznych, pozycji położenia głowy i ciała oraz poszukiwanie związków między
tymi cechami.
Zasadniczym celem pracy jest ocena związku stabilności postawy ciała z układem „szyjnoczaszkowym” poprzez ocenę: 1. Stabilograficzną postawy ciała pacjentów w odniesieniu do
wybranych cech układu stomatognatycznego. 2. Korelacji pomiarów stabilometrycznych z
innymi pomiarami - kefalometrycznymi i somatometrycznymi. 3. Użyteczności stabilografu
do badania postawy ciała w aspekcie stomatologicznym - co wynika z aktualnego
piśmiennictwa o związku wad postawy ciała i zgryzu oraz korelacji parafunkcji z tymi
wadami. 4. Współzależności postawy ciała z wybranymi cechami stabilograficznymi i
kefalometrycznymi. 5. Współzależności postawy ciała z wybranymi zaburzeniami układu
stomatognatycznego.
6.
Istotności
statystycznej
związków
między
analizowanymi
parametrami u badanych osób. 7. Powiązań między objawami parafunkcji a postawą ciała i
płaszczyzną okluzji. 8. Hipotezy o wpływie wady postawy na odczyt stabilograficzny.
Materiał i metody. Zbadano losową grupę 78 pacjentów dorosłych (51 kobiet, 27
mężczyzn),
która
dysponowała
zdjęciami
kefalometrycznymi.
Oceniono
pomiary
kefalometryczne, łuk zębowy szczęki względem płaszczyzny HIP, położenie głowy
fotogrametrycznie od przodu, i statokinezjogram. Użyto stabilografu dwupłytowego co
umożliwia rejestrację składowych COP na COPLL - lewej kończyny dolnej i COP RL prawej
kończyny dolnej. Wygenerowano, jednorodną grupę dorosłych, która liczyła 42 osoby (22
kobiety i 20 mężczyzn) ze względu na występujące zaburzenia układu stomatognatyucznego.
Zbadano występowanie parafunkcji - bruksizmu wg oceny punktowej, postawę ciała wg
przyjętej skali punktowej, wybrane parametry tj.: położenie głowy - przechył głowy
względem pasa barkowego, parametr stabilometryczny SPz/SAz i współczynnik Romberga
RSPA.
Wyniki. Obecność parafunkcji wiąże się ze zwiększonym napięciem mięśniowym ciała i
zmniejszeniem
pola
powierzchni
statokinezjogramu.
Stwierdzono
związek
między
odległością kefalometrycznych punktów podstawno-czaszkowych B i Te (B-Te) o sile
przeciętnej (r=0,492) względem bocznych długości łuku zębowego szczęki mierzonych od
1+1 do 6+6 oraz o sile mocnej (r=0,5305) względem parametru Romberga SP/SAo/SP/SAz.
Stwierdzono brak znaczącego związku między objawami parafunkcji, położeniem głowy i
stabilometrią. Badanie wykazały przeciętną (r=-0,364; p=0,018) ujemną korelację między
wartością oceny postawy („metodą punktową”) a współczynnikiem stabilometrycznym
SPz/SAz. Wynik ten oznacza, że w miarę pogarszania się postawy ciała maleje współczynnik
SPz/SAz. Wskazywałoby to na pogorszenie proprioreceptywnej kontroli postawy ciała. Na
uwagę zasługuje związek (przy p=0,101) między oceną postawy ciała a parametrem |90o P01| czyli przechyleniem głowy oraz (przy p=0,102) związek bruksizmu a oceną postawy
ciała. Aczkolwiek wartości te nie osiągnęły progu istotności p=0,05, to są do niego zbliżone.
Wnioski. 1. Użycie stabilografu dwupłytowego umożliwia ocenę zależności pomiędzy
układem szyjno-czaszkowym a stabilnością postawą ciała. Może to mieć znaczenie przy
terapii postawy ciała i zaburzeń równowagi ciała oraz mięśniobóli; w ułatwieniu pracy
ortopedom
i
fizjoterapeutom
przynosząc
lepsze
efekty
w
zakresie
ich
działań
terapeutycznych. 2. Parafunkcja zwarciowa może być fizjologiczną odpowiedzią układu
stomatognatycznego na istniejące zaburzenia układu szyjno-czaszkowego. Może to oznaczać
trwałą adaptację do parafunkcji zwarciowej w postaci deformacji posturalnej. 3. Rezultat
badania daje podstawę do monitorowania terapii płaszczyzny okluzyjnej w aspekcie
posturalnym przy pomocy stabilografu w przypadkach zaburzeń posturalnych i zmysłu
równowagi. 4. Występowanie zaburzenia czynnościowego, jakim jest parafunkcja - nawet
przy założeniu jej roli fizjologicznej jako czynności naprawczej - prowadzi do zaburzeń
czynnościowych uwidaczniających się w postawie ciała w wieku dorosłym. 5. Istnieje
związek między stanem zgryzu jako stanu wynikającego ze zniekształcenia czaszkowego, co
przekłada się na relację czaszkowo-szyjną, czyli postawę ciała. Zniekształcenia czaszkowe
mają odwzorowanie w części podstawno-czaszkowej. Użycie stabilometrii pozwala na
kontrolę terapii układu stomatognatycznego w aspekcie stabilności postawy ciała. Istotne
znaczenie
może
mieć
ukierunkowanie
leczenia
ortodontycznego
z
jednoczesnym
korygowaniem postawy ciała oraz jej stabilności a także profilaktyką w tym zakresie.
Wymaga to jednak opracowania odpowiednich procedur, których brak do tej pory i pracy
zespołowej, z włączeniem lekarza ortopedy oraz fizjoterapeuty.