Prawo rzymskie

Prawo rzymskie - ćwiczenia
Prawo rzymskie - ćwiczenia
mgr Grzegorz Blicharz - I semestr
Prawo rzymskie - ćwiczenia
mgr Grzegorz Blicharz - I semestr
mgr Kamil Stolarski - II semestr
Prawo rzymskie - ćwiczenia
mgr Grzegorz Blicharz - I semestr
mgr Kamil Stolarski - II semestr
Kraków, 7 października 2013 r.
Materiały na zajęcia
Materiały na zajęcia
Materiały na zajęcia
Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier,
Kraków 2013
Materiały na zajęcia
Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier,
Kraków 2013
Materiały na zajęcia
Prawo rzymskie. U podstaw prawa
Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, prywatnego,
W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de
Kraków 2013
Berier, Warszawa 2009
Zasady zaliczenia
Zasady zaliczenia
Ścieżka wspólna:
Zasady zaliczenia
Ścieżka wspólna:
kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r.
Zasady zaliczenia
Ścieżka wspólna:
kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r.
58 paremii, do pobrania z www.law.uj.edu.pl/users/kprz/docs/
paremie.pdf
Zasady zaliczenia
Ścieżka wspólna:
kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r.
58 paremii, do pobrania z www.law.uj.edu.pl/users/kprz/docs/
paremie.pdf
kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r.
Zasady zaliczenia
Ścieżka wspólna:
kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r.
58 paremii, do pobrania z www.law.uj.edu.pl/users/kprz/docs/
paremie.pdf
kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r.
H. Kupiszewski, Prawo rzymskie a współczesność, wyd. 2, Kraków
2013
Zasady zaliczenia
Ścieżka wspólna:
kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r.
58 paremii, do pobrania z www.law.uj.edu.pl/users/kprz/docs/
paremie.pdf
kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r.
H. Kupiszewski, Prawo rzymskie a współczesność, wyd. 2, Kraków
2013
P. Święcicka, Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego, wyd. 2,
Warszawa 2012
Zasady zaliczenia
Ścieżka wspólna:
kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r.
58 paremii, do pobrania z www.law.uj.edu.pl/users/kprz/docs/
paremie.pdf
kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r.
H. Kupiszewski, Prawo rzymskie a współczesność, wyd. 2, Kraków
2013
P. Święcicka, Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego, wyd. 2,
Warszawa 2012
kwietniowe kolokwium końcowe - fakultatywne
Ścieżka ćwiczeniowa:
Ścieżka ćwiczeniowa:
obecność na zajęciach
Ścieżka ćwiczeniowa:
obecność na zajęciach
(0,5 oceny wyżej za komplet; 2 nieobecności
nieusprawiedliwione w semestrze)
Ścieżka ćwiczeniowa:
obecność na zajęciach
(0,5 oceny wyżej za komplet; 2 nieobecności
nieusprawiedliwione w semestrze)
aktywność na zajęciach (odnotowywana plusami)
Ścieżka ćwiczeniowa:
obecność na zajęciach
(0,5 oceny wyżej za komplet; 2 nieobecności
nieusprawiedliwione w semestrze)
aktywność na zajęciach (odnotowywana plusami)
kolokwia, 2 w semestrze: I - prawo osobowe i
rodzinne (początek grudnia), prawo spadkowe (koniec
stycznia), II - prawo rzeczowe (kwiecień), prawo
zobowiązań (czerwiec)
Dodatkowe punkty:
Dodatkowe punkty:
testy i zaliczenia samosprawdzające (historia źródeł,
formuły procesowe, pisanie testamentu)
Dodatkowe punkty:
testy i zaliczenia samosprawdzające (historia źródeł,
formuły procesowe, pisanie testamentu)
lektorat z łaciny dla prawników - Jagiellońskie
Centrum Językowe, 60 godz., 2 semestry
Dodatkowe punkty:
testy i zaliczenia samosprawdzające (historia źródeł,
formuły procesowe, pisanie testamentu)
lektorat z łaciny dla prawników - Jagiellońskie
Centrum Językowe, 60 godz., 2 semestry
dr Krzysztof Pawłowski, poniedziałek 15.00-16.30;
16.45-18.15, Gołębia 9, sala 2
db
77-84 + 10 pkt do egzaminu
db
77-84 + 10 pkt do egzaminu
db +
85-92 + 12 pkt do egzaminu
db
77-84 + 10 pkt do egzaminu
db +
85-92 + 12 pkt do egzaminu
bdb
93-100 + 15 pkt do egzaminu
db
77-84 + 10 pkt do egzaminu
db +
85-92 + 12 pkt do egzaminu
bdb
93-100 + 15 pkt do egzaminu
Punktacja, w zależności od wyników grupy
i poziomu trudności kolokwiów może ulec
zmianie na korzyść studentów.
db
77-84 + 10 pkt do egzaminu
db +
85-92 + 12 pkt do egzaminu
bdb
93-100 + 15 pkt do egzaminu
Punktacja, w zależności od wyników grupy
i poziomu trudności kolokwiów może ulec
zmianie na korzyść studentów.
Ocena dobra/bardzo dobra - umożliwia
podejście do egzaminu ustnego na
początku maja 2014 r.
Dyżury i kontakt
•
mgr Grzegorz Blicharz: środa, godz. 15:30 - 16:30, pok. 9, ul. Gołębia 9
e-mail: [email protected]
•
mgr Kamil Stolarski: poniedziałek, godz. 17:30-18:30, pok. 9, ul.
Gołębia 9
e-mail UJ: [email protected]; email prywatny w sytuacjach
szczególnych: [email protected]
DYŻURY SŁUŻĄ RÓWNIEŻ DO INDYWIDUALNEGO WYJAŚNIENIA
KWESTII NIEJASNYCH, DLATEGO SZCZEGÓLNIE NA NIE
ZAPRASZAMY JUŻ OD POCZĄTKU ROKU AKADEMICKIEGO!
Konkursy prawa rzymskiego
Konkursy prawa rzymskiego
• Konkurs Wydziałowy – możliwość zaliczenia egzaminu
przez laureatów i wyróżnionych już na początku
kwietnia 2014 r.
Konkursy prawa rzymskiego
• Konkurs Wydziałowy – możliwość zaliczenia egzaminu
przez laureatów i wyróżnionych już na początku
kwietnia 2014 r.
•
Ogólnopolski konkurs „Prawo rzymskie a świat
współczesny” dla laureatów konkursów wydziałowych
- w tym roku w Krakowie, czerwiec 2014 r.
Konkursy prawa rzymskiego
• Konkurs Wydziałowy – możliwość zaliczenia egzaminu
przez laureatów i wyróżnionych już na początku
kwietnia 2014 r.
•
Ogólnopolski konkurs „Prawo rzymskie a świat
współczesny” dla laureatów konkursów wydziałowych
- w tym roku w Krakowie, czerwiec 2014 r.
szczegóły: www.konkursprawarzymskiego.pl
Digesta justyniańskie
D. 1,1,1,1 Ulpian w księdze pierwszej Instytucji
!
Cuius merito quis nos sacerdotes appellet: iustitiam namque
colimus et boni et aequi notitiam profitemur, aequum ab iniquo
separantes, licitum ab illicito discernentes, bonos non solum metu
poenarum, verum etiam praemiorum quoque exhortatione efficere
cupientes, veram nisi fallor philosophiam, non simulatam
affectantes.
!
Z tego to powodu ktoś mógłby nazwać nas kapłanami.
Strzeżemy bowiem sprawiedliwości i głosimy wiedzę na
temat tego, co dobre i słuszne, odróżniając sprawiedliwe
od niesprawiedliwego, dozwolone od niedozwolonego,
pragnąc uczynić ludzi dobrymi, nie tylko strachem przed
karami, lecz pokazując im także możliwość osiągnięcia
korzyści, dążąc przy tym, jak mniemam, do prawdziwej, nie
pozornej filozofii.
D. 1,1,1,2
D. 1,1,1,2
Huius studii duae sunt positiones, publicum et privatum.
publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat,
privatum quod ad singulorum utilitatem: sunt enim quaedam
publice utilia, quaedam privatim. publicum ius in sacris, in
sacerdotibus, in magistratibus constitit. privatum ius
tripertitum est: collectum etenim est ex naturalibus praeceptis
aut gentium aut civilibus.
!
Dwa są obszary studium prawa: publiczny i prywatny.
Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa
rzymskiego, prywatne zaś korzyści jednostek. Są bowiem
rzeczy przynoszące tak korzyść państwu, jak i
jednostkom. Prawo publiczne dotyczy obrzędów,
kapłanów oraz magistratur. Prawo prywatne dzieli się na
trzy części, składa się bowiem z norm wywodzących się
albo z prawa naturalnego (ius naturale), albo z prawa
narodów (ius gentium), albo z prawa cywilnego (ius civile).
D. 1,1,1,3
Ius naturale est, quod natura omnia animalia docuit: nam ius istud
non humani generis proprium, sed omnium animalium, quae in terra,
quae in mari nascuntur, avium quoque commune est. Hinc
descendit maris atque feminae coniunctio, quam nos matrimonium
appellamus, hinc liberorum procreatio, hinc educatio: videmus
etenim cetera quoque animalia, feras etiam istius iuris peritia
censeri.
!
Prawem naturalnym jest to prawo, którego natura nauczyła
wszystkie stworzenia, ponieważ nie jest ono właściwe tylko
rodzajowi ludzkiemu, lecz wspólne wszystkim
stworzeniom, jakie rodzą się na ziemi, w morzu, a także
ptakom. Stąd wywodzi się także związek mężczyzny i
kobiety, który my nazywamy małżeństwem; stąd też
poczynanie i wychowywanie dzieci. Widzimy więc też, że
wszystkie inne zwierzęta, także dzikie bestie, uważa się za
znające to prawo.
D. 1,1,1,4
D. 1,1,1,4
Ius gentium est, quo gentes humanae utuntur.
Quod a naturali recedere facile intellegere licet,
quia illud omnibus animalibus, hoc solis hominibus
inter se commune sit.
!
Prawo narodów jest właściwe rodzajowi
ludzkiemu. Łatwo zrozumieć, w jaki sposób
różni się ono od naturalnego, ponieważ jedno
wspólne jest wszystkim stworzeniom, drugie
samym tylko ludziom.
D. 1,1,2 Pomponiusz w swoim Podręczniku
Veluti erga deum religio: ut
parentibus et patriae pareamus:
!
Na przykład powinności
religijne wobec boga i
uległość wobec rodziców czy
ojczyzny.
D. 1,1,3 Florentinus w księdze pierwszej Instytucji
D. 1,1,3 Florentinus w księdze pierwszej Instytucji
Ut vim atque iniuriam propulsemus: nam iure hoc
evenit, ut quod quisque ob tutelam corporis sui
fecerit, iure fecisse existimetur, et cum inter nos
cognationem quandam natura constituit, consequens
est hominem homini insidiari nefas esse.
!
I możliwość odparcia bezprawnej siły, bowiem z
tego prawa wywodzi się zasada, że cokolwiek
ktoś uczynił dla ochrony swego ciała, uważa się
za uczynione zgodnie z prawem i odkąd według
praw natury należymy do rodzaju ludzkiego,
godzenie w drugiego człowieka jest zawsze
czynem naruszającym prawa boskie.
D. 1,1,4 Ulpian w księdze pierwszej Instytucji
Manumissiones quoque iuris gentium sunt. est autem manumissio de manu
missio, id est datio libertatis: nam quamdiu quis in servitute est, manui et
potestati suppositus est, manumissus liberatur potestate. quae res a iure
gentium originem sumpsit, utpote cum iure naturali omnes liberi
nascerentur nec esset nota manumissio, cum servitus esset incognita: sed
posteaquam iure gentium servitus invasit, secutum est beneficium
manumissionis. et cum uno naturali nomine homines appellaremur, iure
gentium tria genera esse coeperunt: liberi et his contrarium servi et tertium
genus liberti, id est hi qui desierant esse servi.
!
Wyzwolenia są także instytucją prawa narodów. Wyzwolenie jest
bowiem wypuszczeniem z ręki to jest nadaniem wolności, bowiem
dopóki ktoś jest w niewoli, podporządkowany jest władztwu,
wyzwolony zaś zostaje spod niego uwolniony. Wywodzi się to z prawa
narodów, jako że według prawa naturalnego wszystkie dzieci rodziły
się wolne i nie znano wyzwolenia, gdyż nie znana była niewola; lecz od
czasu, gdy prawem narodów została wprowadzona niewola, przyjęte
zostało dobrodziejstwo wyzwolenia. Jako że w naturze zostaliśmy
nazwani jednym wspólnym mianem – ludzie, prawem narodów został
wprowadzony podział na trzy rodzaje: na wolnych, ich przeciwieństwo
– niewolników oraz na wyzwoleńców. Ten trzeci rodzaj stanowią ci,
którzy przestali być niewolnikami.
D. 1,1,5 Hermogenianus w księdze pierwszej
Streszczeń
D. 1,1,5 Hermogenianus w księdze pierwszej
Streszczeń
Ex hoc iure gentium introducta bella, discretae
gentes, regna condita, dominia distincta, agris
termini positi, aedificia collocata, commercium,
emptiones venditiones, locationes conductiones,
obligationes institutae: exceptis quibusdam quae
iure civili introductae sunt.
!
Z prawa narodów pochodzą wojny, podział na
narody, suwerenność państw, formy władztwa,
zakreślanie granic gruntom, sytuowanie
budynków, handel, kupno-sprzedaż, najem,
poszczególne zobowiązania, z wyjątkiem tych,
które są wprowadzone prawem cywilnym.
D. 1,1,6 pr Ulpian w księdze pierwszej Instytucji
Ius civile est, quod neque in totum a naturali
vel gentium recedit nec per omnia ei servit:
itaque cum aliquid addimus vel detrahimus iuri
communi, ius proprium, id est civile efficimus.
!
Prawem cywilnym jest to prawo, które ani w
całości nie ustępuje prawu naturalnemu i
prawu narodów, ani też im we wszystkim
nie służy. Ponieważ, gdy cokolwiek
dodajemy albo odejmujemy prawu
wspólnemu, tworzymy prawo własne, czyli
cywilne.
D. 1,1,6,1
D. 1,1,6,1
Hoc igitur ius nostrum constat aut ex scripto
aut sine scripto, ut apud Graecos: ton
nomon hoti men eggrafoi, hoti de agrafoi.
!
To więc prawo nasze składa się albo z
prawa pisanego, albo z prawa
niepisanego, jak u Greków: jedne prawa
są pisane (έγγραφοι), inne niepisane
(άγραφοι).
D. 1,1,7 pr. Papinian w księdze drugiej Definicji
Ius autem civile est, quod ex legibus,
plebis scitis, senatus consultis, decretis
principum, auctoritate prudentium venit.
!
Toteż prawo cywilne pochodzi z ustaw,
postanowień zgromadzeń plebejskich,
uchwał senatu, konstytucji cesarskich,
opinii biegłych prawników.
D. 1,1,7,1
D. 1,1,7,1
Ius praetorium est, quod praetores
introduxerunt adiuvandi vel supplendi vel
corrigendi iuris civilis gratia propter utilitatem
publicam. quod et honorarium dicitur ad
honorem praetorum sic nominatum.
!
Prawem pretorskim jest to, które z uwagi na
pożytek publiczny wprowadzili pretorzy dla
wspomagania, uzupełniania lub poprawiania
prawa cywilnego. Nazywa się je także
urzędniczym (ius honorarium), z uwagi na
urząd (honos) pretora.
D. 1,1,8 Marcjan w księdze pierwszej Instytucji
Nam et ipsum ius honorarium
viva vox est iuris civilis.
!
Albowiem i samo prawo
urzędnicze jest żywym
głosem prawa cywilnego.
D. 1,1,9 Gaius w księdze pierwszej Instytucji
D. 1,1,9 Gaius w księdze pierwszej Instytucji
Omnes populi, qui legibus et moribus reguntur, partim suo
proprio, partim communi omnium hominum iure utuntur. Nam
quod quisque populus ipse sibi ius constituit, id ipsius
proprium civitatis est vocaturque ius civile, quasi ius proprium
ipsius civitatis: quod vero naturalis ratio inter omnes homines
constituit, id apud omnes peraeque custoditur vocaturque ius
gentium, quasi quo iure omnes gentes utuntur.
!
Wszystkie ludy, które rządzone są ustawami i
zwyczajami, posługują się częściowo swoim własnym
prawem, częściowo prawem wspólnym wszystkim
ludziom. Albowiem to, co naród sam dla siebie
ustanawia, jest właściwe jego państwu i nazywa się
prawem cywilnym, jako prawo właściwe tylko dla jego
państwa. To zaś prawo, które porządek naturalny
ustanowił między ludźmi, u wszystkich na równi jest
przestrzegane i nazywa się prawem narodów, jako to
prawo, którym posługują się wszystkie narody.
D. 1,1,10 pr. Ulpian w księdze pierwszej Instytucji
Iustitia est constans et perpetua
voluntas ius suum cuique tribuendi.
!
Sprawiedliwość jest stałą i
niezmienną wolą przyznawania
tego, co się komu należy.
D. 1,1,10,1
D. 1,1,10,1
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere,
alterum non laedere, suum cuique
tribuere.
D. 1,1,10,1
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere,
alterum non laedere, suum cuique
tribuere.
Zalecenia prawa są następujące: żyć
uczciwie, nikomu nie szkodzić,
każdemu przyznawać to, co należne.
D. 1,1,10,2
Iuris prudentia est divinarum atque
humanarum rerum notitia, iusti atque
iniusti scientia.
!
Biegłość w prawie to znajomość rzeczy
boskich i ludzkich, wiedza o tym co
słuszne i niesłuszne.
Na kolejne zajęcia - 14 października 2013 r.
Historia źródeł prawa:
• tabelki chronologiczne z początku Warsztatów prawniczych; • podstawowe informacje z pierwszego rozdziału Prawo rzymskie. U podstaw
prawa prywatnego;
• postaci jurystów; podziały na prawo przedklasyczne, klasyczne, poklasyczne;
rodzaje źródeł prawa; rodzaje porządków prawnych;