PROJEKT EDUKACYJNY W SZKOLE PODSTAWOWEJ

PROJEKT EDUKACYJNY
W SZKOLE
PODSTAWOWEJ
Opracowała Agata Reszewicz
Projekt edukacyjny jest jedną
z aktywizujących metod kształcenia
lub – szerzej – strategią dydaktyczną.
www.ceo.org.pl/
lepsze wyniki w nauce
(m.in. dzięki dyskusji nad
poznawanymi informacjami)
poprawa umiejętności uczenia się
(zadawania pytań, dyskutowania,
planowania, itp.)
poprawa umiejętności
interpersolnalnych (m.in. trening
negocjacji, bycia liderem, autorefleksji,
itp.)
poprawa interakcji między uczniami
(m.in. trening komunikacji, aktywnego
słuchania)
zwiększona motywacja do pracy
(skutek bardziej interaktywnych zajęć)
poprawa koncentracji uczniów na
zadaniu (gdy wspólnie dążą do celu).
Praca zespołowa
(co-operative learning)
polega na interakcji
uczniów wspólnie
uczących się i
współpracujących
Argumenty za…
Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów OECD PISA.
Wyniki badania 2006 w Polsce. PISA, MEN, 2006
polscy uczniowie osiągnęli dobre wyniki w:
• zakresie umiejętności wyjaśniania zjawisk przyrodniczych w
sposób naukowy
• rozpoznawaniu zagadnień naukowych oraz interpretowaniu
i wykorzystywaniu wyników i dowodów naukowych
stanowiących element rozumowania naukowego, wyniki
niższe od przeciętnych krajów OECD
• przyczyna - sposób nauczania poprzez przekazywanie dużej
ilości wiedzy teoretycznej, nacisk na wiadomości szczegółowe
kosztem zrozumienia ich w szerszym kontekście.
• wniosek - nacisk na wiadomości szczegółowe kosztem
zrozumienia ich w szerszym kontekście, wyuczenie odpowiedzi
powoduje, że wiadomości szybko ulegają zapomnieniu i nie
zostają wykorzystane podczas ćwiczeń praktycznych
Pierwsze zadanie szkoły
polega na zaprawianiu
dzieci do wspólnego
działania i wzajemnej
pomocy w życiu, na
zaszczepianiu im poczucia
wzajemnej zależności i na
dopomaganiu im
praktycznie do stwarzania
warunków dla
wprowadzania w czyn tego
nastawienia.
Historia
• Nowy wymiar pojęciu projekt nadała filozofia
i pedagogika J. Deweya, który zgłosił postulat przebudowy
szkoły na zasadzie „metody projektów”.
• John Dewey - przedstawiciel nurtu progresywizmu - uważał,
że wdrażanie metody projektu do praktyki szkolnej powinno
przede wszystkim wspierać rozwój dziecka.
• Dla Deweya ważna była koncepcja uczenia się przez
rozwiązywanie problemów.
• Niezwykle ważne jest stwierdzenie Deweya , iż kluczem do
prawdziwej nauki jest ukierunkowana aktywność
w grupie społecznej.
Projekt to system pedagogiczny oparty
o „filozofię samodzielnego uczenia się”.
Mamy do czynienia z projektem, gdy współistnieją następujące
cechy postępowania metodycznego:
• nabywanie wiadomości następuje głównie drogą rozumowania,
dzięki wysiłkowi myślowemu ucznia, a nie poprzez
pamięciowe przyswajanie,
• celem podstawowym podejmowanych działań jest zmiana
postawy, a nie gromadzenie wiedzy,
• zagadnienia problematyczne związane są z otaczającą
rzeczywistością, są naturalne nie sztuczne,
• wprowadzenie zasad teoretycznych występuje w miarę, jak jest
to potrzebne do rozwiązywania postawionych problemów.
J. Dewey: Szkoła a społeczeństwo.
Szkoła tradycyjna:
• Podział treści nauczania na
przedmioty
• Przekaz wiedzy przez nauczyciela
• Uczniowie są na ogół pasywni
• Uczniowie nie decydują o doborze
treści nauczania
• Dominuje uczenie się pamięciowe
• Uczniów mają zachęcać do nauki
motywy zewnętrzne, głównie stopnie
• Częsta kontrola wyników nauczania
• Szkoła jest jedynym terenem uczenia
się; tylko prace domowe
wykonywane są poza nią
• Słaby nacisk na samorzutną
twórczość uczniów
Szkoła progresywistyczna
• Podział treści nauczania na
interdyscyplinarne bloki
• Samodzielne zdobywanie wiedzy przez
uczniów; nauczyciel odgrywa przeważnie
rolę obserwatora pracy dzieci i młodzieży
• Uczniowie są aktywni
• Uczniowie mają pewien wpływ na dobór
treści nauczania
• Dominuje uczenie się oparte na
rozwiązywaniu problemów
• Uczniów mają pobudzać do nauki motywy
wewnętrzne, w tym potrzeby
i zainteresowania poznawcze
• Niezbyt częsta kontrola wyników
nauczania, nacisk na samokontrolę
• Szkoła jest głównym, ale nie jedynym
miejscem uczenia się
• Silny nacisk na samorzutną twórczość
uczniów
Projekt = zespół uczniów + nauczyciel
Kluczem do sukcesu w metodzie projektu jest
przekonanie uczniów, żeby przejęli
odpowiedzialność za wykonywanie zadań
określonych w projekcie. Nauczyciel nie
powinien być jedynym ekspertem w danej
dziedzinie i „podawaczem wiedzy”. Jego rola
w znaczącym stopniu sprowadza się do:
• stworzenia warunków do pracy uczniów,
• motywowania
• towarzyszenia im w procesie kształcenia.
Etapy pracy metodą projektu
1. Wybór zagadnienia – wyłonienie tematu;
2. Opracowanie celów projektu;
3. Zawarcie kontraktu;
4. Opracowanie programu projektu
i harmonogramu działań;
5. Realizacja projektu;
6. Prezentacja projektu;
7. Ocena projektu.
Wybór tematu
• przygotowanie przez nauczycieli propozycji tematów po
rozpoznaniu sytuacji;
• motywowanie uczniów, by przejęli odpowiedzialność za
wybór tematu;
• wybieranie przez uczniów problemów
z opracowanej przez nauczycieli listy;
• deklarowanie przez nauczycieli gotowości opiekowania
się zespołami uczniów;
• szkoła może określić wspólny dla wszystkich projektów
realizowanych w danym roku zakres tematyczny,
zostawiając możliwość formułowania przez nauczycieli
konkretnych problemów. Np.. Jak zbadać…
Tematy powinny być:
• konkretne (np. zamiast: „Uczymy się
o genach”, – „Jak przy pomocy programu
graficznego skonstruować model cząsteczki
DNA?”);
• jasno określone (np. zamiast: „Poznajemy historię
demokracji” – „Jak opracować grę planszową na
temat historii demokracji?”);
• sformułowane w formie efektu, a nie samego
działania, które prowadzi do jego osiągnięcia (np.
zamiast „Czytamy poezję romantyczną” – „Jak
opublikować w Internecie nasze ulubione wiersze
romantyków?”;
• ambitne, ale realistyczne, czyli możliwe do
zrealizowania w określonym czasie.
Cele edukacyjne
Formułowane przez nauczyciela, najczęściej
powiązane z podstawą programową –
nauczyciel określa je w odniesieniu do
wybranego wspólnie z uczniami głównego
problemu.
Cele edukacyjne określają, czego uczniowie się
dowiedzą, co nauczą się robić lub jakie
predyspozycje rozwiną podczas realizacji
projektu.
Na przykład projekt stworzenia słownika…………
Cele praktyczne wyznaczające kierunki działań
poszczególnych
zespołów
projektowych.
Uczniowie z pomocą nauczyciela przedstawiają
je w kategoriach rezultatów, które chcą
osiągnąć:
-przygotowanie mapy gminy i opisów miejsc
wartościowych dla rekreacji,
- zapisy wywiadów ze starszymi mieszkańcami
gminy oraz wykonanie kopii otrzymanych od
nich zdjęć dokumentujących warunki życia w
okresie PRL
Kluczowe dla powodzenia projektu jest to, by
uczniowie, wypracowując cele, odkryli sens
własnych działań i wiedzieli, co chcą osiągnąć
i jak to zrobić.
Tworzenie zespołów projektowych
• należy uczyć się współpracy z różnymi osobami, a nie tylko z
tymi, z którymi „się lubimy” i z którymi współpraca przebiega
łatwo;
• nauczyciel znający uczniów może tworzyć zespoły, starając się
łączyć osoby z różnymi umiejętnościami i stylami pracy;
• po przedstawieniu uczniom oferty projektów do realizacji,
warto poprosić ich o samodzielne wybranie kilku lub nawet
wszystkich problemów, którymi chcieliby się zająć. Ułatwi to
realizację następnego kroku, czyli podziału uczniów na
zespoły, który powinien przeprowadzić nauczyciel
organizujący projekt;
• tworzenie zespołów przez nauczyciela zapobiegnie
spontanicznemu dobieraniu się uczniów w bardzo silne
zespoły przy pozostawieniu uczniów mniej pewnych siebie i
mniej popularnych w jednym zespole
Etapy realizacji projektu
KONTRAKT (Przykład)
Temat projektu: Czy uczniowie odżywiają się racjonalnie?
Zakres prac projektowych: Badaniami objęta będzie grupa uczniów klas drugich
Przedmiotem badań będzie: 1. Poziom wiedzy uczniów dotyczący ….
Terminy konsultacji z nauczycielem: 19.10.2012
Terminy oceny etapowej (zakres oceny zgodny z harmonogramem): • 9.11.2012
Termin zakończenia projektu: 7.12.2012
Konsekwencje za niedotrzymanie terminu: w przypadku………
Uczniowie zobowiązują się do wykonania projektu zgodnie z założeniami zawartymi
w kontrakcie, do uczestniczenia w konsultacjach z nauczycielem oraz udziału w
prezentacji projektu. Nauczyciel prowadzący projekt zobowiązuje się do
prowadzenia konsultacji z uczniami w ustalonych terminach oraz służenia uczniom
pomocą
w sytuacjach, gdy zespół wykonujący projekt tego potrzebuje.
Data zawarcia kontraktu: 12.10.2012
Wykonujący projekt (uczniowie)
Prowadzący projekt
(nauczyciel)
Projekt może być sposobem na osiąganie celów zawartych
w podstawie programowej
•tematyka projektów powinna być zaczerpnięta z otaczającej rzeczywistości
ucznia;
• stawiajmy na samodzielność uczniów w formułowaniu lub doprecyzowaniu
tematyki projektu;
• projektujmy realnie – ustalajmy możliwe do realizacji kryteria sukcesu;
• uczmy się krok po kroku - zaczynajmy od małego projektu, przechodźmy do
dużego w miarę możliwości;
• projekt powinien być dla każdego ucznia – każdy uczeń może wykonać
zadanie w zespole projektowym;
• zmieniajmy role nauczyciela
• proces tworzenia projektu jest tak samo ważny jak efekt końcowy
(a może ważniejszy)
• zadbajmy o publiczną prezentacje – uczniowie powinni uczyć się jak
prezentować w interesujący sposób efekty swojej pracy
•nie wykluczajmy nikogo z projektu, dlatego, że czegoś nie wie lub nie potrafi
•nie dzielmy uczniów na lepszych lub gorszych
•każdy z nas ma prawo do popełniania błędów
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów
i szkół ponadgimnazjalnych
Zadaniem nauczyciela jest nie
tylko przekazywanie wiedzy,
lecz także kształtowanie
postaw.
Projekt to metoda nauczania
a nie cel!
Celem kształcenia ogólnego w szkole
podstawowej jest:
1) przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu
wiadomości na temat faktów, za sad, teorii i praktyki,
dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich
doświadczeniom uczniów;
2) zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystywania
posiadanych wiadomości pod czas wykonywania zadań i
rozwiązywania problemów;
3) kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i
odpowiedzialne funkcjonoanie we współczesnym świecie.
Zadania nauczyciela języka polskiego na II etapie
edukacyjnym
1) rozwijanie w uczniu ciekawości świata;
2) motywowanie ucznia do aktywnego poznawania rzeczywistości, uczenia się i
komunikowania, w tym także do samokształcenia i samodzielnego docierania do
informacji;
3) wyposażenie ucznia w intelektualne narzędzia, a więc w umiejętności poprawnego
mówienia, słuchania, czytania, pisania, rozumowania, odbioru tekstów kultury w tym
rozwijanie słownictwa z różnych kręgów
tematycznych;
4) wprowadzanie ucznia w tradycję i sferę wartości narodowych oraz kształtowanie
post wy otwartości wobec innych kultur;
5) przyjazne towarzyszenie uczniowi w budowaniu spójnej wizji świata i
uporządkowanego systemu wartości;
6) wychowanie do aktywności i odpowiedzialności w życiu zbiorowym.
Zadaniem nauczyciela języka
polskiego na II etapie
edukacyjnym jest tworzenie
sytuacji metodycznych
wykorzystujących pasję
poznawczą dzieci, ich
chęć zabawy i gotowość do
współpracy. Nauczyciel
powinien tak organizować
proces dydaktycznowychowawczy, by stał się on
dla uczniów przygodą
prowadzącą do
samopoznania, zachętą do
nieustannego poznawania
świata
Cechy dobrego projektu
• Ma cele jasno określone i możliwe do osiągnięcia.
• Daje możliwość dowiedzenia się i nauczenia czegoś nowego
oraz użytecznego, często w wymiarze interdyscyplinarnym
łączącym zagadnienia z różnych dziedzin.
• Jest dobrze rozplanowany w czasie – ustalone są terminy
realizacji poszczególnych etapów i całości projektu.
• Zadania są jasno rozdzielone pomiędzy uczniów zgodnie z ich
zainteresowaniami, predyspozycjami
i możliwościami.
• Uczniowie pracują samodzielnie, korzystając tylko
z konsultacji nauczyciela.
• Uczniowie znają kryteria oceny, w miarę możliwości
uczestniczą w ich ustalaniu.
• Rezultaty pracy są prezentowane publicznie (na forum klasy,
szkoły lub społeczności lokalnej).
Cztery filary współczesnej edukacji
Komisja wskazała również cztery istotne filary – aspekty
kształcenia, wokół których powinna być
organizowana edukacja, a które dla każdej jednostki
są filarami jej wiedzy:
• uczyć się, aby wiedzieć – czyli zdobyć narzędzia
rozumienia rzeczywistości,
• uczyć się, aby działać – czyli móc oddziaływać na
swoje środowisko,
• uczyć się, aby żyć wspólnie – czyli współpracować z
innymi na różnych płaszczyznach działalności ludzkiej,
• uczyć się, aby być – czyli podejmować działania
mające na celu wszechstronny rozwój jednostki.
Raport dla UNESCO
Wnikliwą analizę wymagań edukacyjnych, stojących przed
współczesną szkołą oraz szkołą przyszłości, przedstawiono w
opracowanym Raporcie dla UNESCO Międzynarodowej
Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku. Autorzy Raportu
podkreślają, że
„rozwój społeczeństw informacyjnych oraz stały
postęp technologiczny (...) uwypuklają rolę,
jaką odgrywają zdolności intelektualne i
poznawcze. (…) Chodzi zatem o przygotowanie
ludzi do innowacji, zdolnych rozwijać się,
dostosowywać do szybko zmieniającego się
świata, do kontrolowania zmian”
Kryteria oraz sposoby oceny projektu:
•
•
•
•
•
•
ocena z zachowania
ewaluacja,
samoocena,
reakcje społeczne,
praca zespołu,
ocena przedmiotowa..
Literatura, np.
• Agnieszka Mikina, Jak wykonywać zadania
metodą projektów, 1997
• Bogusława Dorota Gołębniak, Uczenie metodą
projektu, 2000
• Krystyna Chałas, Metoda projektów i jej
egzemplifikacja w praktyce, 2000
• Mirosław S. Szymański, O metodzie projektów
: z historii, teorii i praktyki pewnej metody
kształcenia, 2000