Prof. dr hab. Leszek Koczanowicz Uniwersytet SWPS Wydział

Prof. dr hab . Leszek Koczanowicz
Uniwersytet SWPS
Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu
Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Ewy Chudoby "Estetyczny wymiar życia w filozofii
Johna Deweya".
Pragmatyzm w ostatnich latach przyciąga uwagę wielu filozofów, ale też przedstawicieli
innych nauk humanistycznych i
lekceważenia
Europie,
że
znajdujemy w nich
dotyczącej
prace, które
oczywiście
Po latach
względnego
zapomnienia, a nawet
tego nurtu filozoficznego zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak też w
okazało się, że
literaturze
społecznych .
intuicje pragmatystów w wielu przypadkach wyprzedzały
odpowiedź
na dręczące nas
współcześnie
pragmatyzmu, jaka pojawiała
konfrontują poglądy
pytania. W ogromnej
się współcześnie,
pragmatystów z wyzwaniami
swą epokę,
najcenniejsze
współczesności .
o banalny prezentyzm, ale o takie teksty, w których pokazuje
się
są więc
te
Nie chodzi
na
skomplikowane interakcje miedzy ideami rozwijanymi przez pragmatystów a zagadnieniami,
z którymi zmaga
się współczesna
humanistyka.
filozofii i z niej
bezpośrednio
wyrasta jako punkt kulminacyjny, zasadne będzie określanie jej
zgodnie z intencjami Deweya jako filozofii estetyki
niniejszej pracy:
filozofię
Już
pokazać związki
myśliciela
że
sformułowaną naczelną ideę
pracy.
praca nie ma być jedynie przyczynkiem do zrozumienia filozofii
amerykańskiego myśliciela,
podporządkowanej
całościowe
Takie jest też zamierzenie pracy
z jego filozofią i zaprezentować ją jako
tego, co estetyczne (s. 3)." Wysoko oceniam tak
z niej wynika,
dorobku
estetyki
właśnie .
ale
ambitną próbą
estetyce.
przeprowadzania całościowej analizy jego
Oczywiście jest
to też zamiar ryzykowny,
interpretacje olbrzymiego dorobku Deweya często
mogą prowadzić
gdyż
na manowce,
ale w przypadku recenzowanej pracy, konsekwentny tok rozumowania autorki pozwala
stwierdzić, że
lekturę
uzasadnia ona swe tezy w
większości przekonywująco
w oparciu o dogłębną
i analizę pism Deweya.
Struktura pracy
ściśle
odpowiada zamierzeniom autorki. Praca dzieli
pierwsza poświęconajest naturalizmowi Deweya. Autorka pokazuje w niej
naturalizmu
amerykańskiego
ewolucji Darwina.
cielesności
to,
że
analizuj e ona
Alexandra, która niewątpliwie
dotyczących
część
być
części:
źródła
dość szczegółowo wpływ
zaciążyła
koncepcji
na późnej filozofii Deweya. Generalnie
pracy jest kompetentna i przynosi wiele
specyfiki naturalizmu Deweya.
które powinny
na trzy
filozofa, w tym szczególnie jego powiązania z koncepcją
Ważnejest
rzecz biorąc pierwsza
się
Pojawiają się
interesujących
analiz
w niej jednak drobne uchybienia,
skorygowane. Na przykład, w historii psychologii
początki samodzielność
tP:i n:mki wiaże sie raczei z Franzem Brentano, który pierwszy podał definicję zjawiska
nauki . Pawłow nie był
się
B. Skinnerowi,
odkrywcą
warunkowania sprawczego, zwykle odkrycie to przypisuje
choć są przesłanki,
by
sądzić, że
neurofizjolodzy Konorski i Miller odwołując
Thorndike, które
wpływie
znacząco
miał
oczywiście
znał
dobrze. Warto by
na psychologii Deweya. Klasyczny
Rozdział
wpływ
artykuł
psychologa
oczywiście wspomnieć też
dla współczesnej
rozwijane przez
Jamesa "Czy istnieje
z Principles ofPsychology był z kolei
Niewątpliwą zaletą
myśli
części
tej
o
inspiracją
społecznej
dla koncepcji nawyku
i teorii demokracji .
pracy jest wskazywanie na
amerykańskiego myśliciela konweniują
roli w tym
świadomość?"
aktualność
intuicji Deweya
humanistycznej . Szczególnie ciekawejest pokazanie,
posthumanizmu. Oczywiście
należy być
względzie, gdyż
intelektualnych w jego czasie,
istnieniu
amerykańskiego
na funkcjonalistystyczne rozumienie psychiki, które promował
Deweya, niezwykle ważnej dlajego psychologii
wiodącej
do praw uczenia
Williama Jamesa, którego koncepcje psychologiczne i epistemologiczne zaważyły
wszak ogromny
Dewey.
Dewey
się
pierwsi dokonali tego odkrycia polscy
że
pewne idee
z teraźniejszymi koncepcjami
nieco ostrożnym w przypisywaniu pragmatyzmowi
pragmatyzm podobnie, jak wiele innych nurtów
ukształtował się
ciągłości między zwierzętami
w kręgu
a ludźmi
pragmatystów, którzy przejmowali i rozwijali
było
myśli
ewolucyjnej. Przekonanie o
akceptowane nie tylko przez
poglądy powstałe
w innym klimacie
intelektualnym (na przykład w jakieś mierze w filozofii Wundta, któremu pragmatyzm wiele
zawdzięcza,
o czym zresztą jest mowa w pracy). Niemniej jednak autorka pracy ma rację
wc::bZlli::~~ n::~ to że .. słahv
antrooocentrvzm" Deweva może być odczytywany jako zapowiedź
dotyczący
że
roli
doświadczenia w życiu społecznym . Ważne
autorka podkreśla znaczenie
szczególnie dla
społeczeństwa
doświadczenia
estetycznego w życiu
się
społecznym,
demokratycznego. O ile nie mam większych
analiz prac Deweya i ich interpretacji, to myślę,
autorka odwoła
jest jednak przede wszystkim to,
do literatury sekundamej
że
w tym
zastrzeżeń
do
rozprawa doktorska zyskałaby, gdyby
dotyczącej
liberalizmu Deweya, jego odniesień
do sytuacji demokracji amerykańskiej po Pierwszej Wojnie Światowej czy relacji między
jego poglądami a nowoczesnością. Autorka pracy
odwołuje się
Meritta Singera, wynalazcy maszyny do szycia, ale
jego wartości
poglądowej, traktować jako
amerykańskiej nowoczesności . Zdaję
niemniej jednak warto byłoby
myślę, że
autorytatywne
sobie
sprawę, że
do ciekawej
źródło dotyczące
nie jest to główny
się większy namysł
słusznie,
na samym
poglądów
pojęciem nowoczesności,
korzeni
wątek
Westbreoka John Dewey and American Democracy, która zawiera bardzo
z rozwojem
biografii
trudno opracowanie to, mimo
uwzględnić choćby fundamentalną książkę
myśli amerykańskiej skonfrontowaną
książki,
pracy,
Roberta B.
szeroką panoramę
Deweya. Podobnie przydałby
tym bardziej , że obecnie mówi
się,
i
o wielu paralelnych nowoczesnościach.
Ostatni
rozdział
pracy Doświadczenia estetyczne czy doświadczenie estetyczne jest
swego rodzaju podsumowaniem
pojmował
głównego wątku
pracy, czyli pytania o to, jak Dewey
estetyczny wymiar życia człowieka. Autorka podsumowuje swe rozważania
pisząc : "W niniejszej pracy zaproponowałam rozumienie estetyki Deweya jako filozofii
PctPnT!ci m::~i::~r. n::1
wz2:ledzie zasadniczy fakt,
że
wszelkim jądrem sztuki
są jakości
zawarte w
interpretację poglądów
Deweya, która pozwoliła jej
Recenzowana praca wpisuje
na plan pierwszy wysuwa
się
w te interpretacje myśli
się pojęcie doświadczenia .
skonfrontowała
swych
działania
że doświadczenie
pisze,
doświadczenia,
poglądów
ale też w
Uważam, że
uzasadnić
tak
sformułowaną tezę .
amerykańskiego
Szkoda,
że
autorka pracy nie
z koncepcją Hansa Joasa, który w swej
estetyczne "domyka" czy
interesujący
sposób
filozofa, w których
"zaokrągla"
wiąże doświadczenie
z
książce
o twórczym
wszelkie inne
działaniem.
recenzowana pracajest rzetelną analizą i interpretacją poglądów Johna
Deweya zawierającą wiele
intersujących
odniesień poglądów
i dobrze udokumentowanych
amerykańskiego
filozofa do współczesnych sporów w naukach humanistycznych. Praca
posiada też
walory dydaktyczne, w wielu miejscach autorka, czasem
tabelą,
duże
posługując się
jasno przedstawia poglądy Deweya w schematyczny sposób. Nie mam
formalnej strony pracy, jedynie może to,
dostępny
że przydałby się szczegółowy
zastrzeżeń
do
spis treści, bo
w pracy jest zbyt sumaryczny i utrudnia lekturę .
Stwierdzam,
że
recenzowana praca
spełnia
wymogu
określane
w "Ustawie o
stopniach naukowych i tytule naukowym" i postuluję o dopuszczenie jej autorki do dalszych
etapów procedury nadania stopnia doktora.
~~~
/,_ to.1{)
~~
Prof. dr hab . Leszek Koczanowicz
Uniwersytet SWPS
Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu
Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Ewy Chudoby "Estetyczny wymiar życia w filozofii
Johna Deweya".
Pragmatyzm w ostatnich latach przyciąga uwagę wielu filozofów, ale też przedstawicieli
innych nauk humanistycznych i
lekceważenia
Europie,
że
znajdujemy w nich
dotyczącej
prace, które
oczywiście
Po latach względnego zapomnienia, a nawet
tego nurtu filozoficznego zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak też w
okazało się, że
literaturze
społecznych .
intuicje pragmatystów w wielu przypadkach
odpowiedź
na
dręczące
wyprzedzały swą epokę,
nas współcześnie pytania. W ogromnej
pragmatyzmu, jaka pojawiała się współcześnie, najcenniejsze
konfrontują poglądy
pragmatystów z wyzwaniami
współczesności.
o banalny prezentyzm, ale o takie teksty, w których pokazuje
się
są więc
te
Nie chodzi
na
skomplikowane interakcje miedzy ideami rozwijanymi przez pragmatystów a zagadnieniami,
z którymi zmaga
się współczesna
humanistyka.
filozofii i z niej
bezpośrednio
wyrasta jako punkt kulminacyjny, zasadne będzie określanie jej
zgodnie z intencjami Deweya jako filozofii estetyki
niniejszej pracy : pokazać związki estetyki
filozofię
Już
myśliciela
że
sformułowaną naczelną ideę
pracy.
praca nie ma być jedynie przyczynkiem do zrozumienia filozofii
amerykańskiego myśliciela,
ale
podporządkowanej
całościowe
Takie jest też zamierzenie pracy
z jego filozofią i zaprezentować ją jako
tego, co estetyczne (s. 3)." Wysoko oceniam tak
z niej wynika,
dorobku
właśnie.
ambitną próbą
przeprowadzania całościowej analizy jego
estetyce. Oczywiście jest to też zamiar ryzykowny,
interpretacje olbrzymiego dorobku Deweya
często mogą prowadzić
gdyż
na manowce,
ale w przypadku recenzowanej pracy, konsekwentny tok rozumowania autorki pozwala
stwierdzić, że
lekturę
uzasadnia ona swe tezy w
większości przekonywująco
w oparciu o dogłębną
i analizę pism Deweya.
Struktura pracy
ściśle
odpowiada zamierzeniom autorki . Praca dzieli
pierwsza poświęconajest naturalizmowi Deweya. Autorka pokazuje w niej
naturalizmu
amerykańskiego
ewolucji Darwina.
cielesności
na trzy
części:
źródła
filozofa, w tym szczególnie jego powiązania z koncepcją
Ważne jest
to,
że
analizuje ona dość
szczegółowo wpływ
koncepcji
Alexandra, która niewątpliwie zaciążyła na późnej filozofii Deweya. Generalnie
rzecz biorąc pierwsza część pracy jest kompetentna i przynosi wiele
dotyczących
interesujących
analiz
specyfiki naturalizmu Deweya. Pojawiają się w niej jednak drobne uchybienia,
które powinny
tei nauki
się
być
wiaże się
skorygowane. Na przykład, w historii psychologii
raczej z Franzem Brentano, który pierwszy
początki samodzielność
podał definicję
zjawiska
nauki.
się
Pawłow
nie był
B. Skinnerowi,
odkrywcą warunkowania
choć są przesłanki,
by
sądzić, że
neurofizjolodzy Konorski i Miller odwołując
oczywiście
Thomdike, które
wpływie
Rozdział
wpływ
artykuł
dla współczesnej
rozwijane przez
Jamesa "Czy istnieje
z Principles ofPsychology był z kolei
Niewątpliwą zaletą
myśli
części
tej
o
inspiracją
społecznej
dla koncepcji nawyku
i teorii demokracji .
pracy jest wskazywanie na
amerykańskiego myśliciela konweniują
roli w tym
świadomość?"
aktualność
intuicji Deweya
humanistycznej. Szczególnie ciekawejest pokazanie,
posthumanizmu. Oczywiście
należy być
względzie, gdyż
intelektualnych w jego czasie,
istnieniu
oczywiście wspomnieć też
na funkcjonalistystyczne rozumienie psychiki, które promował
Deweya, niezwykle ważnej dlajego psychologii
wiodącej
do praw uczenia amerykańskiego psychologa
dobrze. Warto by
na psychologii Deweya. Klasyczny
wszak ogromny
Dewey.
znał
się
pierwsi dokonali tego odkrycia polscy
Williama Jamesa, którego koncepcje psychologiczne i epistemologiczne zaważyły
znacząco
miał
Dewey
sprawczego, zwykle odkrycie to przypisuje
że
pewne idee
z teraźniejszymi koncepcjami
nieco ostrożnym w przypisywaniu pragmatyzmowi
pragmatyzm podobnie, jak wiele innych nurtów
ukształtował się
ciągłości między zwierzętami
w kręgu
a ludźmi
pragmatystów, którzy przejmowali i rozwijali
było
myśli
ewolucyjnej. Przekonanie o
akceptowane nie tylko przez
poglądy powstałe
w innym klimacie
intelektualnym (na przykład w jakieś mierze w filozofii Wundta, któremu pragmatyzm wiele
zawdzięcza,
o czym
wskazuiac na to,
zresztąjest
że "słaby
mowa w pracy). Niemniej jednak autorka pracy ma rację
antropocentryzm" Deweya może być odczytywany jako zapowiedź
dotyczący
że
roli
doświadczenia
w
życiu społecznym. Ważne
jest jednak przede wszystkim to,
autorka podkreśla znaczenie doświadczenia estetycznego w życiu
szczególnie dla
społeczeństwa
demokratycznego. O ile nie mam większych
analiz prac Deweya i ich interpretacji, to myślę,
autorka odwoła
się
społecznym,
do literatury sekundarnej
że
w tym
zastrzeżeń
do
rozprawa doktorska zyskałaby, gdyby
dotyczącej
liberalizmu Deweya, jego odniesień
do sytuacji demokracji amerykańskiej po Pierwszej Wojnie Światowej czy relacji między
jego poglądami a nowoczesnością. Autorka pracy
odwołuje się
Meritta Singera, wynalazcy maszyny do szycia, ale
jego wartości
poglądowej, traktować
myślę, że
jako autorytatywne
amerykańskiej nowoczesności . Zdaję
sobie
niemniej jednak warto byłoby uwzględnić
sprawę, że
do ciekawej
źródło dotyczące
nie jest to główny
się większy namysł
słusznie,
na samym
pojęciem nowoczesności,
pracy,
Roberta B.
szeroką panoramę
Deweya. Podobnie przydałby
tym bardziej,
że
obecnie mówi
się,
i
o wielu paralelnych nowoczesnościach.
Ostatni
rozdział
pracy Doświadczenia estetyczne czy doświadczenie estetyczne jest
swego rodzaju podsumowaniem
pojmował
pisząc:
poglądów
korzeni
wątek
choćby fundamentalną książkę
z rozwojem
biografii
trudno opracowanie to, mimo
Westbrooka John Dewey and American Democracy, która zawiera bardzo
myśli amerykańskiej skonfrontowaną
książki,
głównego wątku
pracy, czyli pytania o to, jak Dewey
estetyczny wymiar życia człowieka. Autorka podsumowuje swe
rozważania
"W niniejszej pracy zaproponowałam rozumienie estetyki Deweyajako filozofii
estetyki, mają.c na względzie zasadniczy fakt, że wszelkim jądrem sztuki są jakości zawarte w
interpretację poglądów
Deweya, która pozwoliłajej
Recenzowana praca wpisuje
na plan pierwszy wysuwa
się
w te interpretacje myśli
się pojęcie doświadczenia.
skonfrontowała
swych
działania
że doświadczenie
pisze,
doświadczenia,
poglądów
ale też w
Uważam, że
uzasadnić
sformułowaną tezę .
amerykańskiego
Szkoda,
że
estetyczne "domyka" czy
sposób
"zaokrągla"
wiąże doświadczenie
recenzowana pracajest rzetelną analizą i
intersujących
filozofa, w których
autorka pracy nie
z koncepcją Hansa Joasa, który w swej
interesujący
Deweya zawierającą wiele
tak
z
książce
o twórczym
wszelkie inne
działaniem .
interpretacją poglądów
i dobrze udokumentowanych
Johna
odniesień poglądów
amerykańskiego
filozofa do współczesnych sporów w naukach humanistycznych. Praca
posiada też
walory dydaktyczne, w wielu miejscach autorka, czasem
tabelą,
duże
posługując się
jasno przedstawia poglądy Deweya w schematyczny sposób. Nie mam
formalnej strony pracy, jedynie może to,
dostępny
że przydałby się szczegółowy
zastrzeżeń
do
spis treści, bo
w pracy jest zbyt sumaryczny i utrudnia lekturę .
Stwierdzam,
że
recenzowana praca
spełnia
wymogu określane w "Ustawie o
stopniach naukowych i tytule naukowym" i postuluję o dopuszczenie jej autorki do dalszych
etapów procedury nadania stopnia doktora.
M
~\V,
t ' ., l {)_ i o 1~