Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
26.05.2011
Olga Boznańska. Paryżanka z powołania
____________________________
autor: Filip Makowiecki
Moja znajomość z twórczością Olgi Boznańskiej zaczęła się zupełnie przypadkowo, bo od
niepodpisanego obrazu znalezionego, wstyd się przyznać, na Demotywatorach. Ponieważ zbierałem
wtedy materiały do pracy poświęconej szarości w kulturze, zacząłem usilnie drążyć temat. Niestety, po
bardzo długich poszukiwaniach okazało się, że ta akurat reprodukcja Dziewczynki z chryzantemami, bo
tak ten portret zatytułowano, wyjątkowo przekłamywała kolory. Mimo to autorka, Olga Boznańska,
okazała się dla mnie wyjątkowo interesującą postacią.
Ta doskonała portrecistka urodziła się 15 kwietnia 1865 roku w Krakowie. Była córką inżyniera,
absolwenta wiedeńskiej politechniki, Adama Nowiny Boznańskiego oraz Eugenii Mondan, Francuzki z
pochodzenia. Jej siostra, Iza, miała się okazać w przyszłości doskonałą pianistką, Olga natomiast od
dzieciństwa wprawiała się w rysunku i malarstwie. Jej pierwszą nauczycielką była matka, później Olga
kształciła się pod okiem Józefa Siedleckiego, Hipolita Lipińskiego, Antoniego Piotrowskiego i
Kazimierza Pochwalskiego. Uczestniczyła w Kursach Malarskich imienia Adriana Baranieckiego.
W 1886 roku Boznańska zdecydowała się na wyjazd do Monachium w celu dalszych studiów.
Prawdopodobnie wolałaby Paryż, którym od dawna już była zafascynowana, jednak jej ojciec obawiał
się niszczącego wpływu metropolii na młodą malarkę. Ponieważ jako kobieta nie miała prawa wstępu
na monachijską Akademię Sztuk Pięknych, skorzystała z oferty prywatnych szkół Karla Kricheldorfa i
Wilhelma Dürra. W 1892 roku na gruźlicę umarła matka Olgi Boznańskiej, Eugenia.
W 1896 roku malarka zrezygnowała z nauczycieli i wynajęła własne studio. Rozpoczął się czas
intensywnej pracy. Swoje obrazy wystawiała w Monachium, Warszawie, Berlinie i Wiedniu. Wkrótce
spotkały ją pierwsze, zasłużone, sukcesy. W 1896 roku jury paryskiego Société des Beaux-Arts przyjęło
jej obraz na wystawę. W 1898 roku otrzymała w Wiedniu złoty medal z rąk arcyksięcia Karola Ludwika
za Portret malarza Pawła Nauena. W Londynie zdobyła wyróżnienie za Portret miss Mary Bremee.
Dostała nawet propozycję objęcia katedry malarstwa na wydziale kobiet w krakowskiej Szkole Sztuk
Pięknych.
Zamiast do Krakowa przeprowadziła się jednak do swojego ukochanego Paryża. W 1899 roku
dołączyła do Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. W 1900 roku na wystawie w New Gallery w
Londynie została nagrodzona złotym medalem, a na Wystawie Światowej w Paryżu otrzymała
wyróżnienie. Niestety, sukcesy zawodowe nie szły w parze z udanym życiem uczuciowym – w tym
samym roku nastąpiło zerwanie trwającego pięć lat narzeczeństwa z malarzem i architektem Józefem
Czajkowskim.
W 1901 roku Boznańska po raz pierwszy wystawiała w Pittsburghu. Rząd francuski zakupił Bretonkę
oraz Portret panny Dygat do państwowych zbiorów sztuki. Malarka została, jako jedyna wówczas
kobieta, członkiem Société Nationale des Beaux Arts. Poza tym należała do wielu artystycznych
stowarzyszeń, usilnie wspierała twórczość kobiet, między innymi uczestnicząc w wystawach
zrzeszających malarki, rzeźbiarki i hafciarki grupy „Quelques”. Miała także swoich uczniów i uczennice
– zarówno w Grande Chaumière i w Akademii Vitti, jak i we własnej pracowni. Jej obrazy były
wystawiane w Berlinie, Dreźnie, Londynie, Wiedniu, Monachium, Düsseldorfie, Wenecji, Antwerpii,
Barcelonie, Brukseli, Pittsburghu i oczywiście w Krakowie, Warszawie, Lwowie i Poznaniu.
strona 1 / 2
Pobrano z portalu Mapa Kultury
W 1903 roku wprowadził się do niej ojciec, który zaniemógł na skutek wstrząsu spowodowanego
powodzią, jaka tego roku nawiedziła Kraków. Umarł w 1906 roku. Olga zaopiekowała się również swoją
siostrą, która porzuciwszy karierę pianistyczną, ukończyła studia chemiczne. Niestety, skłonność do
morfiny i alkoholu wyniszczały jej psychikę. Problemy rodzinne nie przeszkadzały Oldze zdobywać
coraz większej popularności. W 1907 roku Carnegie Institute w Pittsburghu przyznał jej srebrny medal,
w 1912 roku reprezentowała Francję wraz z Claude’em Monetem i Augustem Renoirem na ekspozycji
w Pittsburghu. Na międzynarodowej wystawie malarstwa w Amsterdamie zdobyła srebrny medal. W
1914 roku warszawska Szkoła Sztuk Pięknych zaproponowała jej stanowisko profesora.
Po pierwszej wojnie światowej sława Olgi Boznańskiej stopniowo słabła. Znacząco spadła liczba
zamówień na portrety, a głównym źródłem utrzymania malarki stał się czynsz z kamienicy w Krakowie.
Wprawdzie jeszcze w 1923 roku reprezentowała szkołę francuską w Pittsburghu razem z takimi
artystami jak Pierre Bonnard i Maurice Denis, a w 1937 roku na Wystawie Światowej w Paryżu
otrzymała Grand Prix, jednak były to już jej ostatnie znaczące sukcesy.
Zmarła 26 października 1940 roku w Paryżu.
strona 2 / 2