Warunki prowadzenia biznesu w państwach WOG

Warunki prowadzenia biznesu w
państwach WOG - charakterystyka
porównawcza, lipiec 2012
2015-12-17 22:39:24
2
Kazachstan jest liderem wśród państw członkowskich Wspólnego Obszaru Gospodarczego w dążeniu do poprawy
warunków prowadzenia biznesu, reform strukturalnych gospodarki, a także do ustępstw na rzecz środowisk
biznesowych. Wyniki badania centrum inicjatyw analitycznych „Liberalny klub” (dane na dzień 1 stycznia 2012
r.).
Kazachstan jest liderem wśród państw członkowskich Wspólnego Obszaru Gospodarczego w dążeniu do poprawy
warunków prowadzenia biznesu, reform strukturalnych gospodarki, a także do ustępstw na rzecz środowisk
biznesowych. Wyniki badania centrum inicjatyw analitycznych „Liberalny klub” (dane na dzień 1 stycznia 2012
r.).
Konkurencja pomiędzy gospodarkami państw członkowskich WOG będzie określana poprzez konkurencyjność ich
ustawodawstwa oraz konkurencyjność warunków do prowadzenia biznesu.
Bardzo ważne jest, aby uświadomienie tej specyfiki WOG, jak najszybciej wpłynęło na działalność administracji w
RB.
Podstawowymi kryteriami analizy były oceny systemu podatkowego, procedury rejestracji firmy, systemu
licencjonowania, procesu przeprowadzania kontroli działalności podmiotów gospodarczych, swobody ustalania
cen, łatwości prowadzenia handlu zagranicznego, sankcje karne dla biznesu, poziom korupcji.
SYSTEM PODATKOWY
Krótka charakterystyka systemów podatkowych państw członkowskich WOG
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Ogólna ilość tytułów
podatkowych
18
9
7
Czas na prowadzenie
rachunkowości
podatkowej, godziny
654
290
188
Ogólna stawka
podatku w % zysku
62.8%
46.9%
28.6%
3
Podatek dochodowy
12%
13%
5-10%
Podatek od zysku
18%
20%
20%
VAT
Ogólna stawka
20%
Preferencyjna
stawka od 0% do
10%
Ogólna stawka
18%
Preferencyjna
stawka od 0% do
10%
Ogólna stawka
12%
Preferencyjna
stawka 0%
Podatek od
nieruchomości
(wartości
nieruchomości)
od 0.1% do 2%
od 0% do 2,2%
od 0,05% do
1,5%
Podatek gruntowy
80 tys. BYR/ha
(ok. 9,8 USD) 0.2% wartości
katastralnej
Składki na
ubezpieczenie
społeczne
34%
0.3% – 1.5%
wartości
katastralnej
10-314 Eur/ha
(podatek może
być zwiększony
10-krotnie)
34%
od 4,5% do 20%
Specjalne systemy podatkowe
Białoruś
System podatkowy
Rosja
Kazachstan
4
Jednolity podatek dla
rolników;
Stawka – 2%
Jednolity podatek dla
indywidualnych
przedsiębiorców.
Stawkę ustalono w
zależności od rodzaju
działalności
Podatek przy stosowaniu
uproszczonego systemu
podatkowego.
Stawka od 6% do 15%
Podatek od gier.
Stawki podatku ustalono w
Eur za jednostkę sprzętu do
gier.
Podatek od dochodu ze
sprzedaży kuponów loterii.
Stawka - 8%
Opłata za prowadzenie
działalności rzemieślniczej;
Opłata za świadczenie usług
w zakresie turystyki
wiejskiej. Stawka – 1
jednostka bazowa rocznie
(od 1.04.2012 jednostka
bazowa wynosi 100 tys. BYR
(ok. 12 USD)
Jednolity podatek dla
rolników Stawka – 6%
Uproszczony system
podatkowy
Stawka od 6% do 15%
lub 1% z obrotu.
Jednolity podatek od
dochodów
kalkulacyjnych
Przy stosowaniu
jakiegokolwiek
specjalnego
opodatkowania
przedsiębiorstwa
uiszczają jednolity
podatek. Płatników
podatku zwolniono z
VAT.
Uproszczoną
deklarację stosowano
przy maksymalnym
dochodzie rocznym do
168.000 USD. Stawka
od 3% do 7% dochodu.
Specjalny system
podatkowy na
podstawie patentu.
Stosują indywidualni
przedsiębiorcy,
spełniający
następujące warunki:
1) nie korzystają z
pracy pracowników;
2) prowadzą
działalność w formie
indywidualnego
przedsiębiorcy;
Stawka: 2% + wartość
patentu.
Jednorazowy talon na
realizację działalności
gospodarczej, która
nie przekracza 90 dni
rocznie.
Wartość talonu na
okres 7 dni – 3 USD.
Krótki opis porównawczy zalet i wad systemów podatkowych państw członkowskich WOG
5
Państwo
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Plusy
Niska stawka podatku od zysku i
podatku od gruntu. Preferencje
dla przedsiębiorstw
zarejestrowanych na prowincji.
System opodatkowania
sprzyjający dla przedsiębiorstw rezydentów wolnych stref
ekonomicznych.
Dość niskie obciążenie
podatkowe i ogólna liczba
płatności podatkowych.
System podatkowy
charakteryzuje się najbardziej
niską ilością płatności
podatkowych. Ogólna stawka
opodatkowania stanowi - 28,6%,
dzięki której Kazachstan wchodzi
do czołowej trójki państw WNP.
Istnieje rozwinięty system
sprawozdawczości elektronicznej,
co w znacznym stopniu
upraszcza proces wpłaty
podatków.
PROCEDURY ADMINISTRACYJNE
Minusy
System podatków i płatności w
RB charakteryzuje się dużym
obciążeniem podmiotów
gospodarczych. Brak stabilności
ustawodawstwa podatkowego.
Skomplikowany system opłaty,
duże nakłady czasowe na
wykonanie zobowiązań
podatkowych. Większe wpłaty
składek na ubezpieczenie
społeczne.
Wiele przypadków rozbieżności
w interpretacji przepisów
ustawowych, sprzeczności i luk
w ustawodawstwie. Duży ciężar
świadczeń socjalnych. Wysoka
stawka podatku dochodowego.
Duże nakłady czasowe na
spłatę podatków. Problemy w
zakresie administracji
podatkowej i rozwiązywania
sporów.
6
Krótki opis systemu licencjonowania państw członkowskich WOG
Państwa/ Warunki
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Ilość
podlegających
licencjonowaniu
rodzajów
działalności
37
49
26 dziedzin, 108
rodzajów, 215
typów i 111
podtypów
Termin ważności
licencji
5-10 lat
od 5 lat
od 5 lat
Termin wydania
15 dni
(termin do
wniesienia
poprawek – 10 dni)
30 dni
30 dni.
Często terminy
wydawania licencji
w ogóle nie są
określone.
W sumie
otrzymanie licencji
na import, na
przykład, środków
ochrony roślin
zajmuje do 6
miesięcy.
Ilość niezbędnych
dokumentów
4 podstawowe
dokumenty + inne
dokumenty
niezbędne dla
konkretnego
rodzaju działalności
podlegającego
licencjonowaniu
4
Wszystkie
dokumenty
można wysyłać
i otrzymywać w
formie
elektronicznej
5 podstawowych
2 dodatkowe (dla
typów)
Krótki opis porównawczy zalet i wad systemów licencjonowania państw członkowskich WOG
7
Państwo
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Plusy
Mała ilość (w porównaniu
do Kazachstanu i Rosji)
podlegających
licencjonowaniu rodzajów
działalności. Termin
wydawania licencji 2 razy
krótszy, niż w państwach
członkowskich WOG. W
miarę prosty system
złożenia dokumentów.
Możliwość wykorzystania
elektronicznego obiegu
dokumentów przy
uzyskaniu licencji.
Nieduża ilość dokumentów
wymaganych dla
otrzymania licencji.
Brak.
Minusy
Czasochłonny proces uzyskiwania
licencji. Termin obowiązywania licencji
dla większości rodzajów działalności
ograniczony do 5 lat. Wymagane
licencjonowanie działalności
adwokackiej i usług prawnych, a także
działalności poligraficznej i
wydawniczej, które w innych
państwach praktycznie nie podlegają
licencjonowaniu państwowemu.
Duże nakłady czasowe na uzyskanie
licencji. Uchylenie od 1 stycznia 2013
r. licencjonowania działalności
medycznej i farmaceutycznej. W
rosyjskich realiach to może
doprowadzić do znacznego
pogorszenia jakości świadczenia usług.
Skomplikowany i czasochłonny system
licencjonowania. Szeroki wykaz
rodzajów działalności wymagających
zezwolenia. Termin wydania licencji i
ilość niezbędnych dokumentów
również mają negatywny wpływ na
ocenę systemu.
Krótka charakterystyka procedury rejestracji podmiotów gospodarczych w państwach członkowskich WOG
8
Państwa/ Warunki
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Ilość niezbędnych
procedur
5
9
6
30 dni
19 dni
Czas rejestracji
5 dni
Czas likwidacji
Od 3 miesięcy
Od 3 miesięcy
Od 4 miesięcy
Minimalny fundusz
założycielski
CzUP, OOO – nie
ustalono
ZAO – 100 J.B.
(~ 1200 USD)
AO – 400 J.B.
(~4850$)
ООО ~340$
AO od ~ 15.400
(dla ZAO)
do ~ 154.000$
(dla ОАО)
TOO ~ 1000$
AO ~ 471.000$
Krótki opis porównawczy zalet i wad procedur rejestracji podmiotów gospodarczych w państwach członkowskich
WOG
Państwo
Białoruś
Plusy
Najprostsza procedura
rejestracji wśród
badanych państw.
Zredukowanie obiegu
dokumentów.
Minusy
Skomplikowany i czasochłonny proces
likwidacji firmy.
9
Rosja
Brak
Kazachstan
Rejestracja elektroniczna
biznesu na wszystkich
etapach.
Autsajder w procedurze rejestracji
biznesu. Duża liczba dokumentów,
termin rejestracji i likwidacji podmiotu
prawnego nie odpowiada współczesnym
wymogom, co w znacznym stopniu
komplikuje procedurę.
Największy fundusz założycielski
wymagany dla rejestracji spółki.
Procedura likwidacji wymaga długiego
czasu.
Krótka charakterystyka kontroli działalności w państwach członkowskich WOG
Państwa/
Warunki
Częstotliwość
planowanych
kontroli
Białoruś
Nie więcej niż 1 raz
rocznie
Rosja
Kazachstan
1 raz w ciągu 3 lat
1 raz na rok –
przy wysokim
stopniu ryzyka;
1 raz w ciągu 3
lat – przy
średnim
stopniu ryzyka;
1 raz w ciągu 5
lat - przy
małym stopniu
ryzyka.
10
Terminy
kontroli
Ilość organów
kontrolnych
15 dni roboczych dla
indywidualnych
przedsiębiorców, osób,
prowadzących
prywatną działalność
notarialną,
rzemieślniczą, agroekoturystyczną. .
30 dni roboczych – inne
podmioty
36
15 dni roboczych, a
dla podmiotów
małej
przedsiębiorczości –
5 dni roboczych
Nie powinien
przekraczać 30
dni roboczych,
za wyjątkiem
oddzielnych
przypadków
dot.
prowadzenia
kontroli
podatkowej
50
30
Krótki opis porównawczy zalet i wad kontroli działalności w państwach członkowskich WOG
Państwo
Białoruś
Plusy
Ilość organów jest mniejsza niż w
Rosji.
Minusy
Białoruś przegrywa z
Kazachstanem i Rosją w
zakresie częstotliwości i
terminów kontroli. Ta
okoliczność może mieć
negatywny wpływ na
prowadzenie biznesu w kraju.
Uchylono roczne moratorium
na prowadzeniu kontroli.
11
Rosja
Kazachstan
Rosyjskie ustawodawstwo
przewiduje krótsze terminy i
częstotliwość prowadzenia
kontroli. To sprzyja rozwojowi
wspólnoty biznesowej i
podwyższeniu poziomu
aktywności biznesowej w kraju.
Największa ilość organów
kontrolnych, brak jasnego
rozgraniczenia ich kompetencji.
Ustawowe umocowanie zakresów
kontroli organów kontrolnych.
Najmniejsza ilość organów
administracyjnych posiadających
pełnomocnictwa do kontroli.
Terminy prowadzenia kontroli
ustalone niedokładnie, w
praktyce z tego powodu mogą
powstać trudności.
USTALENIA CEN
Krótka charakterystyka państwowych regulacji w ustalaniu cen w państwach członkowskich WOG
Państwa/ Warunki
Ilość towarów
konsumpcyjnych
oraz usług, na które
ceny reguluje
państwo
Białoruś
44
Rosja
Kazachstan
15
Regulacji podlegają
graniczne poziomy cen
na artykuły spożywcze,
jeżeli ich wartość
rynkowa w ciągu
miesiąca
kalendarzowego
wzrośnie o 30%. Przy
tym granicznie
dopuszczalne poziomy
cen ustalane są na
okres do 60 dni.
12
Stosowanie
ograniczających
maksymalnych
narzutów
handlowych
(dziedziny i %)
Stosowano,
jako
czasowy
środek
Różnego
rodzaju usługi
transportowe,
leki, żywność
dla dzieci.
Stosowano jako czasowy
środek. Ograniczony
narzut waha się od 10%
do 30%.
Krótki opis porównawczy zalet i wad państwowych regulacji w ustalaniu cen w państwach członkowskich WOG
Państwo
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Plusy
brak
Najbardziej liberalna
polityka cenowa
wśród badanych
państw. Maksymalne
narzuty handlowe
dotyczą ograniczonej
ilości towarów.
Brak
Minusy
Ustawodawstwo regulujące politykę cenową
charakteryzuje się zmiennością. Szeroki
wykaz socjalnie ważnych towarów.
Ingerencje państwa w ustalanie cen nie
ulegają ograniczeniu. Ww. właściwości w
znacznym stopniu komplikują prowadzenie
biznesu w kraju.
Brak jednolitego aktu prawnego,
zawierającego wykaz socjalnie ważnych
towarów, co komplikuje stosowanie prawa.
Skomplikowany system stosowania polityki
państwowego ograniczenia cen. Zmienność
przepisów prawnych w tej dziedzinie.
13
Handel zagraniczny
Krótka charakterystyka prowadzenia handlu zagranicznego w państwach członkowskich WOG
Państwa/ Warunki
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Ilość dokumentów
9
8
9
Termin trwania procedury
15 dni
36 dni
76 dni
Ilość dokumentów
10
10
12
Termin trwania procedury
30 dni
36 dni
62 dni
Eksport
Import
Krótki opis porównawczy zalet i wad prowadzenia handlu zagranicznego w państwach członkowskich WOG
Państwo
Plusy
Minusy
Białoruś
Mała ilość dokumentów
wymaganych dla sporządzenia
transakcji z tytułu importu/eksportu.
Szybkie przeprowadzenie procedury
eksportu.
Brak
14
W porównaniu do Kazachstanu
mniejszy obieg dokumentów
procedury eksportu/importu.
Rosja
Kazachstan
Brak
Dość powolne sporządzenie
dokumentów procedur
importu/eksportu.
Nieefektywny i kosztowny
system procedury
eksportu/importu.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PRZESTĘPSTWA GOSPODARCZE
Liberalizacja ustawodawstwa karnego
Białoruś
Rosja
Kazachstan
15
Dekryminalizacja znacznej części
przestępstw gospodarczych
(znaczna część przestępstw w
dziedzinie gospodarki została
zakwalifikowana pod przepisy
prawa administracyjnego) w tym i
paragrafy dot. pseudoprzedsiębiorczości.
Optymalizacja sankcji za
przestępstwa gospodarcze.
Wprowadzenie nowego rodzaju kar
– prace przymusowe – za
przestępstwa nieznaczące i
umiarkowane, a także za niektóre
poważne przestępstwa popełnione
po raz pierwszy.
Brak
Zaostrzenie odpowiedzialności dla
osób, które utrudniają prowadzenie
legalnej działalności gospodarczej.
Anulowanie aresztu jako środka
zapobiegawczego w wielu
przestępstwach gospodarczych.
Rozszerzenie zakresu stosowania
alternatywnych rodzajów kar
(osoby, które po raz pierwszy
popełniły przestępstwa
gospodarcze, będą mogły uniknąć
odpowiedzialności karnej w
przypadku kompensacji szkody w
wysokości 5-krotnej kwoty
wyrządzonej szkody).
Dekryminalizacja znacznej części
przestępstw gospodarczych
(znaczna część przestępstw w
dziedzinie gospodarki została
zakwalifikowana pod przepisy
prawa administracyjnego).
Optymalizacja sankcji za
przestępstwa gospodarcze (w
przypadku dobrowolnej
kompensaty szkody w majątku
szeroko stosowano alternatywne
rodzaje kar: kara za przestępstwa
o niskiej szkodliwości społecznej
czynu).
Wprowadzenie nowego rodzaju
kar - dwukrotnej kompensaty
przez winnego szkody
majątkowej powstałej w wyniku
przestępstwa.
Miejsce państwa w rankingu «Transparency International» (Indeksu Percepcji Korupcji)
16
Miejsce w rankingu
Rok (ilość państw w rankingu)
Białoruś
Rosja
Kazachstan
2009 (180)
139
146
120
2010 (178)
127
154
105
2011 (182)
143
143 (rownież)
120
Wyniki analizy świadczą o tym, że obecnie w ramach WOG dość trudno wyróżnić czołowe państwo na podstawie
stworzonych warunków prowadzenia biznesu.
Każde państwo ma swoje wady i zalety.
Kazachstan z sukcesem przeprowadził amnestię kapitału i szereg reform w dziedzinie gospodarczej. Zgodnie z
planami dalszego reformowania obciążenie podatkowe będzie nadal się zmniejszało. Należy wyróżnić
uproszczony system rejestracji biznesu, z sukcesem przeprowadzoną dekryminalizację prawa karnego oraz
proces przeprowadzania kontroli biznesu przez państwowe organy kontrolne. Negatywnymi stronami
ustawodawstwa Kazachstanu są skomplikowany system licencjonowania i wymagająca dużo czasu procedura
prowadzenia handlu zagranicznego.
W Rosji modernizacja gospodarki znajduje się w stanie apatycznym. Wynikiem tego jest odpływ kapitału, który w
2011 r. wyniósł 80 mld USD. Do plusów systemu prawnego można odnieść dość niskie obciążenie podatkowe w
porównaniu do RB; możliwość korzystania z elektronicznego obiegu dokumentów przy ubieganiu się o licencję; a
także najbardziej swobodny system ustalania cen wśród trzech państw.
Minusem jest najbardziej skomplikowany i kosztowny system rejestracji biznesu. To dotyczy wszystkich procedur
administracyjnych, które napotyka przedsiębiorca przy prowadzeniu działalności komercyjnej. Znaczna ilość
ryzyk staje się bardziej aktualna na tle przystąpienia Rosji do WTO.
Skomplikowany system podatkowy Białorusi, praktycznie brak swobody w ustalaniu cen odstraszają kapitał.
Niechęć władz do kompromisu z biznesem może mieć żałosny wynik dla gospodarki Białorusi. Znaczna ilość
ryzyk staje się bardziej aktualna na tle przystąpienia Rosji do WTO.
Stosunkowa łatwość rejestracji biznesu i uzyskiwania licencji są mocną stroną ustawodawstwa RB. Białoruś
również jest liderem w zakresie względnej łatwości prowadzenia handlu zagranicznego.
17
Opracowanie WPHI w Minsku
lipiec 2012
18