OCENA SYTUACJI GOSPODARCZEJ UNII

MINISTERSTWO GOSPODARKI
OCENA
SYTUACJI GOSPODARCZEJ
UNII EUROPEJSKIEJ I POLSKI
W OKRESIE
GLOBALNEGO KRYZYSU
EKONOMICZNEGO
(rok 2008 oraz I półrocze 2009)
DEPARTAMENT
ANALIZ I PROGNOZ
Warszawa, październik 2009 rok
Spis treści
1.
Synteza ............................................................................................................................... 3
2.
PKB .................................................................................................................................... 5
3.
Popyt krajowy oraz wpływ eksportu netto na dynamikę PKB........................................... 7
4.
Spożycie prywatne ............................................................................................................. 9
5.
Nakłady brutto na środki trwałe ....................................................................................... 10
6.
Stopa bezrobocia .............................................................................................................. 12
7.
Inflacja.............................................................................................................................. 13
8.
Produkcja przemysłowa ................................................................................................... 16
9.
Koszty pracy w przemyśle ............................................................................................... 17
Spis tabel .................................................................................................................................. 19
Spis wykresów.......................................................................................................................... 20
2
1. Synteza
Globalny kryzys ekonomiczny w bardzo dotkliwy sposób oddziałuje na gospodarki państw
członkowskich Unii Europejskiej. Notowany jest spadek PKB, popytu krajowego, spożycia,
inwestycji, produkcji przemysłowej itp. Zjawiskom tym towarzyszy jednoczesny wzrost
bezrobocia.
PKB w UE-27 w trzech pierwszych kwartałach 2008 wzrastał w coraz wolniejszym tempie.
Poczynając od IV kwartału notowane są bezwzględne spadki produktu, który w I oraz II
kwartale bieżącego roku zmniejszył się o 4,8%. O skali kryzysu świadczy liczba państw, w
których następuje spadek PKB. W I kwartale 2008 roku spadek notowano w dwóch krajach
unijnych, a w I kwartale bieżącego roku państw takich było już 23. W odróżnieniu od UE-27,
w Polsce w badanym okresie PKB zwiększa się w kolejnych kwartałach, aczkolwiek w coraz
wolniejszym tempie. W II kwartale 2009 roku Polska, która od początku 2008 roku
znajdowała się niezmiennie w grupie państw wykazujących najwyższy wzrost gospodarczy,
była jedynym krajem mogącym pochwalić się wzrostem PKB (o 1,4%).
Popyt krajowy i kierunek jego zmian był podobny do kształtowania się zmian PKB. W
trzech pierwszych kwartałach 2008 roku popyt wzrastał w coraz niższym tempie. Od IV
kwartału notowane jest zmniejszenie bezwzględnej wielkości popytu, którego dynamika
pogłębia się z kwartału na kwartał. W II kwartale 2009 roku popyt krajowy spadł o 4,3%. Z
kwartału na kwartał zwiększa się liczba państw, w których popyt krajowy spada. W I kwartale
2008 roku popyt spadł w 4 krajach, a w I kwartale 2009 roku w 24. Podobnie jak w UE-27
także w Polsce notowana jest tendencja malejącej dynamiki popytu. Do I kwartału 2009 roku
włącznie popyt w Polsce zwiększał się. W tymże kwartale nasz kraj, jako jedyny spośród
państw UE-27 mógł pochwalić się wzrostem popytu krajowego. Jednak w II kwartale
bieżącego roku także w Polsce nastąpił spadek popytu (o 1,4%). Był to najniższy spadek
wśród państw UE-27.
Wpływ eksportu netto i skala tego wpływu na zmiany PKB Unii Europejskiej ulega zmianie
wraz z pogłębianiem się kryzysu. W pierwszych trzech kwartałach analizowanego okresu
notowano niewielki, dodatni wkład we wzrost PKB. Poczynając od IV kwartału 2008 roku
wkład eksportu netto jest negatywny, a jego skala, choć w dalszym ciągu nie przekraczająca 1
pkt. proc. jest większa niż w poprzednim okresie. Zupełnie odmiennie wygląda sytuacja w
Polsce. W ciągu całego roku 2008 wkład eksportu netto we wzrost PKB był ujemny,
natomiast w roku 2009 jest dodatni. W II kwartale bieżącego roku skala tego wpływu
wyniosła 2,8 pkt. proc.
Spożycie prywatne będące główną składową popytu krajowego zmienia się w UE-27
podobnie do tego popytu. W trzech pierwszych kwartałach notowano wzrost w tempie
malejącym. Poczynając od IV kwartału następuje spadek spożycia, który w II kwartale
bieżącego roku wyniósł 1,7%. W I kwartale 2008 roku spadek spożycia indywidualnego
nastąpił w 2 krajach unijnych, a w I kwartale bieżącego roku w 20 krajach. W Polsce w całym
analizowanym okresie spożycie prywatne zwiększa się w dość zmiennym tempie. W II
kwartale bieżącego roku wzrost wyniósł 3,4%. Od IV kwartału ubiegłego roku wzrost
spożycia w Polsce jest najwyższy spośród państw UE-27.
Nakłady brutto na środki trwałe są kategorią najbardziej wrażliwą na zmiany
koniunkturalne. Bezwzględny spadek nakładów nastąpił w III kwartale 2008 roku, a więc o
kwartał wcześniej od omówionych wyżej kategorii makroekonomicznych. W kolejnych
kwartałach spadek pogłębia się, w II kwartale bieżącego roku wyniósł 11,6%. W I kwartale
3
2008 roku zmniejszenie inwestycji nastąpiło w sześciu krajach, a w I kwartale bieżącego roku
w 24. W analizowanym okresie w Polsce do I kwartału 2009 roku włącznie następował
wzrost nakładów w tempie malejącym. W II kwartale bieżącego roku inwestycje zmniejszyły
się (o 1,9%). W tymże kwartale w żadnym z państw UE-27 nie odnotowano wzrostu
inwestycji, a spadek który wystąpił w naszym kraju był najniższy.
Stopa bezrobocia w UE-27 wzrasta sukcesywnie od początku badanego okresu. W lipcu
bieżącego roku wskaźnik wyniósł 9,0%. W styczniu 2008 roku stopa bezrobocia w Polsce
wynosiła 8,0% i była wyższa niż w UE-27. Od stycznia do października 2008 roku wskaźnik
obniżył się do poziomu 6,8%.W lipcu 2008 roku stopy bezrobocia w Polsce i w UE-27
wyrównały się na poziomie 7,0%. Od sierpnia 2008 roku stopa bezrobocia w Polsce, mimo
wzrostu pozostaje niezmiennie na poziomie niższym niż w UE-27. Na koniec lipca 2009 roku
wskaźnik wynosił 8,2%
Inflacja w UE-27 wzrastała w ciągu I półrocza 2008 roku. W lipcu osiągnęła poziom 4,4%.
Poczynając od sierpnia ubiegłego roku następuje jej szybki spadek. W sierpniu bieżącego
roku wskaźnik wyniósł 0,6%. W tymże miesiącu aż w 10 państwach wystąpiła deflacja. W
Polsce w całym badanym okresie inflacja pozostawała na poziomie ponad 3%, wyższym niż
w UE-27. Największa różnica (około 4 pkt. proc.) miała miejsce w lipcu i sierpniu bieżącego
roku. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na dwie istotne różnice między UE-27 i Polską.
Po pierwsze w Unii Europejskiej ograniczeniu działalności gospodarczej (spadkowi PKB)
towarzyszy znaczący spadek inflacji (do wystąpienia zjawisk deflacyjnych włącznie),
natomiast w naszym kraju, wyraźnemu zmniejszeniu tempa wzrostu PKB towarzyszy
stabilizacja inflacji. I po drugie: w strefie euro stopa referencyjna EBC jest wyższa od inflacji,
a w Polsce stopa referencyjna NBP jest niższa od inflacji.
Produkcja przemysłowa w UE-27 wzrastała w niezbyt szybkim tempie do kwietnia 2008
roku. Poczynając od maja notowane są bezwzględne spadki produkcji, które w bieżącym roku
kształtują się w przedziale 15%-20%, z tym że od maja bieżącego roku tendencja
przyspieszonych spadków została wyhamowana (w lipcu spadek wyniósł 14,7%). W Polsce w
ciągu trzech pierwszych kwartałów notowano wzrost produkcji w tempie malejącym. Od
października ubiegłego roku produkcja nieustannie zmniejsza się. Najgłębszy spadek nastąpił
w styczniu bieżącego roku (13,2%). Poczynając od lutego spadki produkcji wyhamowały. W
lipcu odnotowano zmniejszenie produkcji o 4,4%.
Wzrost kosztów pracy w przemyśle w UE-27 w całym badanym okresie następuje w tempie
wolniejszym niż w Polsce. Najwyższy wzrost (6,2%) miał miejsce w IV kwartale ubiegłego
roku. W bieżącym roku koszty wzrastają o około 5%. W naszym kraju tempo wzrostu
kosztów pracy systematycznie zmniejsza się. W I kwartale ubiegłego zanotowano wzrost o
12,2%, a w II kwartale bieżącego roku o 5,2%.
4
2. PKB
W ciągu kolejnych kwartałów 2008 roku w UE-27 następowało sukcesywne obniżanie tempa
wzrostu PKB. W I kwartale wzrost PKB wyniósł 2,4%1, a w III kwartale 0,7%. W IV
kwartale tempo wzrostu było ujemne (1,7%). Spadkowa tendencja nasiliła się w I oraz II
kwartale 2009 roku, kiedy odnotowano zmniejszenie PKB o 4,8%.
O rozszerzaniu się globalnego kryzysu gospodarczego, oprócz spadku tempa wzrostu PKB,
świadczy także zwiększająca się liczba państw unijnych, w których w kolejnych kwartałach
2008 i 2009 roku notowano ujemne tempo wzrostu. W I kwartale 2008 roku były dwa takie
państwa. W IV kwartale ich liczba wzrosła do 19, a w I kwartale 2009 roku do 23.
Na tle wyżej przedstawionych informacji sytuacja ekonomiczna Polski jest korzystna. We
wszystkich analizowanych kwartałach tempo wzrostu PKB w naszym kraju było dodatnie,
chociaż malejąca tendencja wzrostu PKB występowała także w naszym kraju.
Wykres 1 Zmiany PKB w UE-27 i w Polsce w latach 2008 oraz 2009 (w %)
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
I kw. 2008
II kw. 2008
III kw. 2008
IV kw. 2008
UE-27
I kw. 2009
II kw. 2009
Polska
W I kwartale 2008 roku wyższym od naszego (6,4%) tempem wzrostu mogły pochwalić się
Rumunia (8,9%), Słowacja (8,2%) oraz Litwa (7,0%). W okresie tym spadek PKB notowano
tylko w Danii (0,1%) oraz w Irlandii (1,3%). W II i III kwartale najwyższe wzrosty osiągnęły
Rumunia i Słowacja, Polska notowała trzeci wynik w UE (odpowiednio 5,6 oraz 4,9%).
Stopniowo zwiększała się również liczba państw z ujemną stopą wzrostu. W IV kwartale
Polska (2,6%) wysunęła się na czoło klasyfikacji państw pod względem tempa wzrostu.
Oprócz naszego kraju jeszcze sześć państw wykazało dodatnie tempo wzrostu: Cypr,
Słowacja i Grecja, Rumunia oraz Austria i Czechy. Spadek PKB zanotowano w 19 państwach
unijnych.
W I kwartale 2009 najwyższy wzrost ponownie osiągnęła Polska (1,7%). Poza tym wzrost
PKB odnotowano jeszcze na Cyprze (0,8%) oraz w Grecji (0,3%). W pozostałych państwach
unijnych nastąpił spadek PKB, najgłębszy na Łotwie (18,6%), w Estonii (14,7%) i na Litwie
(11,6%). Z kolei w II kwartale bieżącego roku Polska była jedynym państwem unijnym z
dodatnim wzrostem gospodarczym (1,4%)
1
Źródłem danych liczbowych prezentowanych w niniejszym opracowaniu jest Eurostat (baza danych New
Cronos). Dane te publikowane są w Biuletynach Statystycznych GUS. Zmiany procentowe omawianych
kategorii ekonomicznych odnoszą się do analogicznego okresu (kwartału, miesiąca) poprzedniego roku. Dane
Eurostatu w wielu przypadkach różnią się od danych GUS ze względu na inną metodologię obliczeń.
5
Jak wynika z wyżej zaprezentowanych informacji, Polska w całym badanym okresie
znajdowała się w ścisłej czołówce państw osiągających wysokie tempo wzrostu PKB, a w II
kwartale 2009 była jedynym państwem UE charakteryzującym się wzrostem dodatnim. Na
uwagę zasługuje fakt, że Słowacja i Rumunia które przez trzy pierwsze kwartały 2008 roku
osiągały najwyższe tempo wzrostu spośród państw unijnych, w II kwartale 2009 roku spadły
na dalekie pozycje, wykazując spadek PKB odpowiednio o 5,4% i 8,3%. W ostatnich
kwartałach, najwyższe ponad 10-pocentowe spadki PKB mają miejsce w krajach
nadbałtyckich.
Na sytuację ekonomiczną UE-27 decydujący wpływ mają cztery największe państwa tego
ugrupowania (Niemcy, Francja, W. Brytania i Włochy), które partycypują w unijnym PKB w
ponad 60%2. Nasilanie się spadkowej tendencji tempa wzrostu w kolejnych kwartałach 2008 i
2009 roku notowano w każdym z tych państw do I kwartału bieżącego roku włącznie. O ile
jednak w trzech pierwszych z ww. krajów ujemny wzrost PKB odnotowano (podobnie jak w
UE-27) w IV kwartale 2008 roku, to we Włoszech ujemne tempo wzrostu wystąpiło już w II
kwartale 2008 roku. W I kwartale 2009 roku najgłębszy spadek PKB miał miejsce w
Niemczech (6,7%) oraz we Włoszech (6,0%). W II kwartale bieżącego roku tempo spadku
PKB zmniejszyło się w Niemczech i Francji, ustabilizowało się we Włoszech, a w Wielkiej
Brytanii uległo zwiększeniu.
Tabela 1 Zmiany PKB w UE-27 oraz w niektórych krajach unijnych w latach 2008 i 2009 (w %)
4 największe kraje UE
UE-27
Niemcy Francja
Wlk.
Brytania
Włochy
Polska
Ilość państw
wykazujących tempo*
Dodatnie
Ujemne
I kw. 2008
2,4
2,9
1,9
2,5
0,4
6,4
24
2
II kw. 2008
1,8
2,0
1,0
1,8
-0,3
5,6
22
4
III kw. 2008
0,7
0,8
0,1
0,5
-1,3
4,9
20
6
IV kw. 2008
-1,7
-1,8
-1,6
-1,8
-3,0
2,6
7
19
I kw. 2009
-4,8
-6,7
-3,4
-4,9
-6,0
1,7
3
23
II kw. 2009
-4,8
-5,9
-2,6
-5,5
-6,0
1,4
1
19
* Brak danych dla Bułgarii w całym badanym okresie oraz dla Danii, Estonii, Finlandii, Irlandii,
Luksemburga i Malty w II kwartale 2009 roku
Wykres 2 Zmiany PKB w czterech największych krajach UE-27 i w Polsce w latach 2008 oraz
2009 (w %)
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
Niemcy
I kw . 2008
2
Francja
II kw . 2008
W. Brytania
III kw . 2008
IV kw . 2008
Udział Polski stanowi niespełna 2,5%.
6
Włochy
I kw . 2009
Polska
II kw . 2009
3. Popyt krajowy oraz wpływ eksportu netto na dynamikę PKB
Czynnikami decydującymi o dynamice PKB są zmiany popytu krajowego oraz
zagranicznego. Globalny kryzys gospodarczy (spadek PKB) jest skutkiem załamania się
popytu zarówno krajowego, jak i zagranicznego. Wpływ każdego z tych czynników na
dynamikę PKB jest różny w różnych państwach unijnych.
W UE-27 dynamika popytu krajowego, podobnie jak dynamika PKB zmniejszała się
sukcesywnie od początku 2008 roku. W I kwartale popyt wzrósł o 2,2%, a w III kwartale o
0,7%. W IV kwartale popyt zmniejszył się o 1,0%. Jeszcze większe zmniejszenie odnotowano
w I oraz II kwartale 2009 roku (odpowiednio o 3,9% i 4,3%).
Podobnie jak w przypadku PKB, tak i w przypadku popytu krajowego z kwartału na kwartał
wzrasta liczba państw, w których PKB się obniża. W I kwartale 2008 roku było ich 4, a w I
kwartale 2009 roku 24.
W całym badanym okresie dodatniego tempa wzrostu popytu krajowego nie odnotowano w
żadnym z państw UE-27. Jedynym państwem, które do I kwartału 2009 roku włącznie może
pochwalić się dodatnim tempem wzrostu popytu krajowego jest Polska. Podobnie jak w UE27, także w naszym kraju notowano zmniejszającą się dynamikę popytu krajowego. W II
kwartale 2009 roku tempo wzrostu popytu krajowego w Polsce było ujemne (1,4%) i był to
najlepszy wynik wśród państw unijnych (ujętych w danych statystycznych za II kwartał br.).
Relatywnie stosunkowo niewielki spadek wystąpił także w Niemczech (1,6%) oraz we Francji
(2,4%).
W I kwartale 2009 roku załamanie popytu krajowego nastąpiło w państwach nadbałtyckich.
W Estonii popyt spadł o 22,6%, na Litwie o 28,1%, a na Łotwie aż o 37,3%. Natomiast w
Irlandii, Luksemburgu i na Węgrzech w I kwartale 2009 roku spadki popytu krajowego
kształtowały się w przedziale 10%-15%.
Wykres 3 Zmiany popytu krajowego w UE-27 i w Polsce w latach 2008 oraz 2009 (w %)
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
-2,0
-4,0
-6,0
I kw . 2008
II kw . 2008
III kw . 2008
IV kw . 2008
UE-27
I kw . 2009
II kw . 2009
Polska
W Niemczech po spadku tempa wzrostu popytu w II kwartale 2008 roku, w III i IV kwartale
odnotowano jego wzrost odpowiednio do 1,5% i 1,8%. Natomiast w I i II kwartale 2009 roku
tempo wzrostu było ujemne i wyniosło 1,6%.. W pozostałych trzech dużych państwach
unijnych notowano sukcesywne obniżanie dynamiki z kwartału na kwartał. W II kwartale
bieżącego roku ujemne tempo wzrostu popytu we Francji wyniosło 2,4%, a w Wielkiej
Brytanii 6,2%.
7
Tabela 2 Zmiany popytu krajowego w UE-27 w latach 2008 i 2009 (w %)
4 największe kraje UE
UE-27
Niemcy Francja
Wlk.
Brytania
Włochy
Polska
Ilość państw
wykazujących tempo*
Dodatnie
Ujemne
I kw. 2008
2,2
1,7
1,8
2,7
-0,1
6,4
21
4
II kw. 2008
1,5
1,2
1,2
2,2
-1,1
6,3
20
5
III kw. 2008
0,5
1,5
0,3
0,1
-1,5
5,0
17
8
IV kw. 2008
-1,0
1,8
-0,7
-2,9
-2,4
2,9
10
15
I kw. 2009
-3,9
-1,6
-2,1
-5,7
-4,6
0,9
1
24
II kw. 2009
-4,3
-1,6
-2,4
-6,2
x
-1,4
0
15
* Brak danych dla Bułgarii i Szwecji w całym badanym okresie oraz dla Belgii, Danii, Estonii, Finlandii,
Irlandii, Luksemburga, Łotwy, Malty, Słowenii i Włoch w II kwartale 2009 roku
Drugim, obok omówionego wyżej popytu krajowego, czynnikiem kształtującym tempo
wzrostu PKB jest eksport netto.
W UE-27 wpływ obrotów z zagranicą (eksport netto) na tempo wzrostu gospodarczego w
trzech pierwszych kwartałach roku 2008 był dodatni (ok. 0,3 pkt. proc.). Poczynając od IV
kwartału eksport netto negatywnie oddziałuje na tempo wzrostu PKB. Decyduje o tym
sytuacja gospodarcza Niemiec, największego eksportera spośród państw unijnych. W
Niemczech wpływ wymiany z zagranicą na tempo wzrostu w okresie narastającego
globalnego kryzysu ekonomicznego jest negatywny, a od IV kwartału 2008 roku jego skala
pozostaje znaczna, wynosząc w kolejnych kwartałach odpowiednio: 3,6 pkt. proc., 5,1 pkt.
proc. oraz 4,3 pkt. proc. Znacznie mniejszy, aczkolwiek również negatywny jest wpływ
eksportu netto na wzrost gospodarczy Francji i Włoch. Tendencje w tych krajach są podobne
do występujących w Unii Europejskiej. Inaczej przedstawia się sytuacja w Wielkiej Brytanii,
gdzie wymiana z zagranicą w ostatnich kwartałach dodatnio wpływa na wzrost PKB.
Wykres 4 Zmiany popytu krajowego w czterech największych krajach UE-27 i w Polsce w latach
2008 oraz 2009 (w %)
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
Niemcy
I kw . 2008
Francja
II kw . 2008
W. Brytania
III kw . 2008
IV kw . 2008
Włochy
I kw . 2009
Polska
II kw . 2009
Sytuacja w Polsce jest podobna do występującej w W. Brytanii. W pierwszych kwartałach
omawianego okresu wkład eksportu netto był negatywny (poniżej 1 pkt. proc.). W roku 2009,
wobec znacznego zmniejszenia tempa wzrostu popytu krajowego, w I kwartale do 0,9% i
spadku tego popytu w II kwartale o 1,4%, przy jednoczesnych korzystnych uwarunkowaniach
kursowych dla eksporterów, eksport netto pozytywnie oddziaływał na wzrost gospodarczy
naszego kraju (0,8 pkt. proc. w I kwartale oraz 2,8 pkt. proc. w II kwartale).
8
Wykres 5 Skala wpływu eksportu netto na tempo wzrostu PKB (w pkt. proc.)
3
2
1
0
-1
-2
-3
-4
-5
-6
UE-27
Niemcy
I kw . 2008
II kw . 2008
Francja
III kw . 2008
W. Brytania
IV kw . 2008
Włochy
I kw . 2009
Polska
II kw . 2009
4. Spożycie prywatne
Spożycie prywatne jest główną determinantą popytu krajowego. W UE-27 W okresie od I
kwartału 2008 roku do I kwartału 2009 roku występowała spadkowa tendencja tempa wzrostu
spożycia. W IV kwartale 2008 roku odnotowano spadek spożycia prywatnego o 0,6%, który
pogłębił się w I kwartale bieżącego roku do 1,9%. W II kwartale 2009 roku wystąpił także
spadek spożycia (o 1,7%), nieco płytszy niż w kwartale poprzednim.
O pogarszającej się sytuacji w zakresie tempa wzrostu spożycia w poszczególnych państwach
unijnych świadczy wzrastająca liczba krajów, w których występował spadek spożycia
prywatnego. W I kwartale 2008 roku były dwa takie kraje, a w I kwartale bieżącego roku ich
liczba wzrosła do 20.
W Polsce w całym badanym okresie następuje wzrost spożycia prywatnego. Jednak w
bieżącym roku obserwowana jest tendencja spadkowa. W II kwartale 2009 roku spożycie
wzrosło o 3,4%. Nasz kraj w analizowanym okresie znajdował się w czołówce państw
wykazujących najwyższy wzrost spożycia prywatnego, a poczynają od IV kwartału ubiegłego
roku może pochwalić się najwyższym wzrostem spożycia. Najgłębsze, kilkunastoprocentowe
spadki spożycia w ostatnich kwartałach wystąpiły w krajach nadbałtyckich.
Wykres 6 Zmiany spożycia prywatnego w UE-27 i w Polsce w latach 2008 oraz 2009 (w %)
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
-3
I kw . 2008
II kw . 2008
III kw . 2008
IV kw . 2008
UE-27
Polska
9
I kw . 2009
II kw . 2009
Tabela 3 Zmiany spożycia prywatnego w UE-27 w latach 2008 i 2009 (w %)
4 największe kraje UE
UE-27
Niemcy Francja
Wlk.
Brytania
Włochy
Polska
Ilość państw
wykazujących*
Wzrost
Spadek
I kw. 2008
2,0
1,4
1,9
2,6
-0,1
4,4
24
2
II kw. 2008
1,1
0,0
1,3
1,8
-0,9
5,1
22
4
III kw. 2008
0,4
-0,1
0,5
1,1
-0,9
4,9
17
9
IV kw. 2008
-0,6
-0,3
0,1
-0,5
-1,6
5,2
11
15
I kw. 2009
-1,9
-0,1
0,5
-3,0
-2,5
4,4
6
20
II kw. 2009
-1,7
1,2
0,7
-3,6
x
3,4
7
8
* Brak danych dla Bułgarii w całym badanym okresie oraz dla Belgii, Danii, Estonii, Irlandii,
Finlandii, Luksemburga, Łotwy, Malty, Słowenii, Węgier i Włoch w II kwartale 2009 roku
Wykres 7 Zmiany spożycia prywatnego w czterech największych krajach UE-27 i w Polsce w
latach 2008 oraz 2009 (w %)
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
-3
-4
Niemcy
I kw . 2008
Francja
II kw . 2008
W. Brytania
III kw . 2008
IV kw . 2008
Włochy
I kw . 2009
Polska
II kw . 2009
Spośród największych państw unijnych najgłębsze spadki spożycia prywatnego występują w
bieżącym roku w Wielkiej Brytanii i Włoszech (o ok. 3%). We Francji po zmniejszeniu tempa
wzrostu spożycia, od I kwartału następuje jego wzrost. W kraju tym w badanym okresie nie
wystąpiło ujemne tempo wzrostu spożycia, a w II kwartale bieżącego roku tempo wzrostu
wyniosło 0,7%. W Niemczech w dwóch ostatnich kwartałach ubiegłego roku i w I kwartale
bieżącego roku nastąpił niewielki (do 0,3%) spadek spożycia prywatnego. W II kwartale 2009
roku odnotowano wzrost spożycia o 1,2%.
5. Nakłady brutto na środki trwałe
Składnikiem popytu krajowego najbardziej wrażliwym na zmiany koniunktury są nakłady
brutto na środki trwałe. W okresie koniunktury i pozytywnych oczekiwań przedsiębiorców, co
do możliwości rozwojowych firm, tempo wzrostu inwestycji znacznie wyprzedza tempo
wzrostu gospodarczego, natomiast w okresie dekoniunktury, a w szczególności wystąpienia
objawów kryzysu następuje silne ograniczenie działalności inwestycyjnej.
W UE-27 w dwóch pierwszych kwartałach 2008 roku notowano niewielki wzrost inwestycji.
Poczynając od III kwartału ubiegłego roku następuje sukcesywny spadek nakładów
inwestycyjnych, który w II kwartale bieżącego roku wyniósł 11,6%.
10
O skali inwestycyjnego załamania świadczy zwiększająca się z kwartału na kwartał liczba
państw, w których notowany jest spadek nakładów. W I kwartale 2008 roku państw takich
było 6, a w I kwartale bieżącego roku 24.
W porównaniu z państwami Unii Europejskiej sytuacja Polski w zakresie inwestowania jest
korzystna. W dwóch pierwszych kwartałach ubiegłego roku tempo wzrostu inwestycji w
naszym kraju było dwucyfrowe. W trzech kolejnych kwartałach, mimo znacznego osłabienia,
tempo inwestowania było dodatnie. Dopiero w II kwartale bieżącego roku odnotowano
niewielki spadek inwestycji (o 1,9%). Jednak w II kwartale żaden z krajów unijnych nie mógł
pochwalić się wzrostem nakładów brutto na środki trwałe.
Wykres 8 Zmiany nakładów brutto na środki trwałe w UE-27 i w Polsce w latach 2008 oraz 2009
(w %)
15
10
5
0
-5
-10
-15
I kw . 2008
II kw . 2008
III kw . 2008
IV kw . 2008
UE-27
I kw . 2009
II kw . 2009
Polska
W kolejnych kwartałach 2008 roku szybsze niż w Polsce tempo wzrostu inwestycji notowano
w Rumunii (we wszystkich kwartałach) oraz w Słowenii (I kwartał), na Słowacji i Cyprze (II i
III kwartał), Luksemburgu i Cyprze (IV kwartał). Największe spadki nakładów notowały
Irlandia, Malta, Łotwa, Estonia oraz Grecja.
W I kwartale bieżącego wzrost odnotowano tylko na Cyprze (o 2,9%) oraz w Polsce (0,2%).
Najgłębsze spadki miały miejsce na Litwie, w Irlandii i na Malcie (po powyżej 30%) oraz w
Estonii i na Łotwie (po ok. 25%). Jednocześnie jeszcze niedawni liderzy pod względem tempa
inwestowania odnotowali spadki nakładów: Rumunia (o 10,8%), Słowacja (o 6,1%) i
Słowenia aż o 24,1%.
W II kwartale 2009 roku w żadnym z krajów unijnych nie odnotowano wzrostu nakładów.
Spośród prezentowanych w statystyce Eurostatu państw, w najmniejszym stopniu nakłady
inwestycyjne zmniejszyły się w Polsce (o 1,9%), na Cyprze (o 5,2%) oraz w Austrii (o 5,8%).
Natomiast największy spadek wystąpił na Litwie (o prawie 40%). Ponadto ponad 15procentowe spadki dotyczą: Grecji, Hiszpanii, Portugalii, Słowacji, Szwecji i W. Brytanii.
Zmniejszenie tempa wzrostu inwestowania, a następnie spadek inwestycji występuje w
największych państwach UE-27. We Francji w odróżnieniu od trzech pozostałych państw
spadek nakładów nie przekroczył 10%. W Niemczech i Francji w II kwartale bieżącego roku
odnotowano zahamowanie tempa spadku nakładów. Największe zmniejszenie nakładów,
przekraczające 15% wystąpiło w II kwartale bieżącego roku w Wielkiej Brytanii
11
Tabela 4 Zmiany nakładów brutto na środki trwałe w UE-27 w latach 2008 i 2009 (w %)
4 największe kraje UE
UE-27
I kw. 2008
II kw. 2008
III kw. 2008
IV kw. 2008
I kw. 2009
II kw. 2009
3,1
1,4
-1,0
-5,6
-11,2
-11,6
Niemcy Francja
4,7
3,1
2,9
-1,4
-11,2
-8,3
Wlk.
Brytania
Włochy
1,4
-0,8
-3,9
-7,8
-13,2
-15,2
-0,6
-0,1
-2,4
-8,7
-12,6
x
4,2
2,0
-0,3
-4,1
-7,4
-7,1
Polska
12,5
11,6
5,2
3,8
0,2
-1,9
Ilość państw
wykazujących*
Wzrost
20
12
11
6
2
0
Spadek
6
14
15
20
24
15
* Brak danych dla Bułgarii w całym badanym okresie oraz dla Belgii, Danii, Estonii, Finlandii,
Irlandii, Luksemburga, Łotwy, Malty, Słowenii, Węgier i Włoch za II kwartał 2009 roku
Wykres 9 Zmiany nakładów brutto na środki trwałe w czterech największych krajach UE-27 i w
Polsce w latach 2008 oraz 2009 (w %)
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
Niem cy
I kw. 2008
Francja
II kw. 2008
W. Brytania
III kw. 2008
IV kw. 2008
Włochy
I kw. 2009
Pols ka
II kw. 2009
6. Stopa bezrobocia
Wraz z nasilaniem się globalnego kryzysu ekonomicznego w UE-27 wzrasta liczba osób
pozostających bez pracy. W okresie od stycznia do września 2008 roku zharmonizowana
stopa bezrobocia wzrastała w niezbyt silnym tempie (od 6,8% do 7,1%). Istotne
przyspieszenie notuje się od października 2008 roku. Na koniec lipca 2009 roku stopa
bezrobocia wzrosła do 9,0%.
W styczniu 2008 roku stopa bezrobocia w Polsce wynosiła 8,0% i była wyższa niż w UE-27.
Od stycznia do października 2008 roku wskaźnik obniżył się do poziomu 6,8%.W lipcu 2008
roku stopy bezrobocia w Polsce i w UE-27 wyrównały się na poziomie 7,0%. Od sierpnia
stopa bezrobocia w Polsce, mimo wzrostu pozostaje niezmiennie na poziomie niższym niż w
UE-27. Na koniec lipca 2009 roku wskaźnik wynosił 8,2%.
Spośród największych krajów UE-27 najniższa stopa bezrobocia występuje w Niemczech, a
najwyższa we Francji, w lipcu bieżącego roku odpowiednio 7,7% i 9,8%.
12
Wykres 10 Stopa bezrobocia w UE-27 i w Polsce w latach 2008 oraz 2009 (w %)
9,0
8,5
8,0
7,5
7,0
6,5
6,0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
2
3
2008
4
5
6
7
2009
UE-27
Polska
Tabela 5 Stopa bezrobocia w roku 2009 w największych państwach UE-27 oraz w Polsce ( w %)
UE-27
Styczeń
Luty
Marzec
Kwiecień
Maj
Czerwiec
Lipiec
8,0
8,2
8,5
8,7
8,8
8,9
9,0
Niemcy
7,2
7,3
7,4
7,6
7,6
7,7
7,7
4 największe kraje UE
Wlk.
Francja
Włochy
Brytania
8,6
6,8
7,4
8,9
7,1
7,4
9,0
7,3
7,4
9,2
7,5
x
9,4
7,7
x
9,6
x
x
9,8
x
x
Polska
7,4
7,8
8,0
8,2
8,2
8,2
8,2
W lipcu bieżącego roku najniższe stopy bezrobocia notowano w Niderlandach (3,4%), Austrii
(4,4%), na Cyprze (5,5%) oraz w Danii (5,9%). Z kolei najwyższe wskaźniki wystąpiły w
Hiszpanii (18,5%), na Łotwie (17,4%) i Litwie (16,7%) oraz w Estonii (13,3% w czerwcu). W
badanym okresie (od stycznia 2008 roku) najwyższy wzrost stopy bezrobocia wystąpił na
Litwie (o 12,2 pkt. proc), na Łotwie (o 11,2 pkt. proc) oraz w Hiszpanii i Estonii (w obu
przypadkach prawie o 10 pkt. proc.).
7. Inflacja
Zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych w UE-27 wzrastał sukcesywnie w trzech
pierwszych kwartałach 2008 roku. W III kwartale 2008 roku inflacja osiągnęła maksimum
(4,3%). Poczynając od ostatniego kwartału ubiegłego roku następuje gwałtowny spadek
inflacji do poziomu 0,9% w II kwartale bieżącego roku.
Opisana wyżej tendencja dotyczy także największych państw UE-27. We Francji w drugim
kwartale bieżącego roku odnotowuje się nawet wystąpienie deflacji.
13
W Polsce w odróżnieniu od UE-27 zjawiska inflacyjne przebiegają odmiennie. Najwyższy
poziom inflacji wystąpił w I kwartale 2008 roku (4,5%). W kolejnych kwartałach inflacja
spadała do 3,6% w I kwartale bieżącego roku. Natomiast w II kwartale bieżącego roku
nastąpił wzrost inflacji do 4,2%.
Wykres 11 Zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych w UE-27 i w Polsce (w %)
5
4
3
2
1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
2
3
4
2008
5
6
7
8
2009
UE-27
Polska
Tabela 6 Zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych w UE-27 w latach 2008 i 2009 (w %)
4 największe kraje UE
UE-27
I kw. 2008
II kw. 2008
III kw. 2008
IV kw. 2008
I kw. 2009
II kw. 2009
3,5
3,9
4,3
2,9
1,6
0,9
Niemcy Francja
3,1
3,0
3,3
1,7
0,8
0,3
Wlk.
Brytania
Włochy
2,4
3,4
4,8
3,9
3,0
2,0
3,3
3,8
4,0
2,9
1,3
0,9
3,3
3,7
3,6
2,0
0,7
-0,3
Polska
4,5
4,3
4,3
3,6
3,6
4,2
Wykres 12 Zmiany PKB oraz cen konsumpcyjnych w UE-27 w latach 2008 i 2009 (w %)
UE-27
Polska
6
4
2
0
-2
-4
-6
7
6
5
4
3
2
1
0
I kw.
2008
II kw. III kw. IV kw. I kw.
2008 2008 2008 2009
PKB
II kw.
2009
I kw.
2008
Inflacja
II kw. III kw. IV kw. I kw.
2008 2008 2008 2009
PKB
II kw.
2009
Inflacja
Porównując przebieg zjawisk inflacyjnych w UE-27 oraz w Polsce należy stwierdzić, iż o ile
w UE-27 ograniczeniu działalności gospodarczej towarzyszy spadek inflacji, o tyle w naszym
kraju ograniczeniu działalności gospodarczej towarzyszy stabilizacja inflacji.
14
W pierwszych miesiącach 2008 roku najwyższa, ponad 10-procentowa inflacja występowała
w Bułgarii oraz w krajach nadbałtyckich. W krajach tych notowano wzrost inflacji w I
półroczu 2008 roku. Jednak poczynając od II półrocza inflacja sukcesywnie się obniża.
W większości spośród państw unijnych od początku 2009 roku następował spadek inflacji. W
niektórych krajach występują zjawiska deflacyjne. W Irlandii, Hiszpanii, Luksemburgu i
Portugalii comiesięczny spadek cen notowany jest od marca, we Francji i Belgii od maja, w
Estonii od czerwca, a w Niemczech i Niderlandach od lipca bieżącego roku3. W sierpniu
bieżącego roku deflacja występowała w dziesięciu krajach unijnych.
Odmienne tendencje w kształtowaniu zjawisk inflacyjnych występują w Polsce, na Węgrzech
i w Rumunii. Na Węgrzech w ostatnich miesiącach inflacja sukcesywnie wzrasta (od 2,4% w
styczniu do 5,0% w sierpniu). W Polsce można mówić o stabilizacji inflacji (od marca do
sierpnia inflacja kształtuje się w przedziale 4,0%-4,5%), natomiast w Rumunii notowany jest
bardzo powolny spadek inflacji, do 4,9% w sierpniu bieżącego roku. Te trzy kraje
charakteryzuje obecnie najwyższy poziom inflacji wśród państw UE-27.
Oprócz wyżej wymienionych różnic w kształtowaniu się inflacji w UE-27 i w Polsce należy
zwrócić uwagę na jeszcze jedną okoliczność, poziom stopy referencyjnej oraz poziom inflacji.
W Strefie euro4 przez cały bieżący rok inflacja kształtuje się poniżej stopy referencyjnej,
natomiast w naszym kraju, poczynając od kwietnia – powyżej stopy referencyjnej. W Polsce
w sierpniu stopie referencyjnej w wysokości 3,5% towarzyszyła inflacja 4,3%, natomiast w
tym samym miesiącu w strefie euro stopie 1,0% towarzyszyła deflacja 0,2%.
Wykres 13 Stopy referencyjne oraz inflacja w Strefie euro i w Polsce w 2009 roku (w %)
Strefa euro
Polska
3,0
6,0
2,5
5,0
2,0
4,0
1,5
1,0
3,0
0,5
2,0
0,0
1,0
-0,5
0,0
-1,0
1
2
3
4
stopa
5
6
7
1
8
2
3
4
stopa
inflacja
5
6
7
8
inflacja
Źródło: Stopy referencyjne wg danych EBC oraz NBP
3
Informacja dotyczy okresu od stycznia 2008 roku do sierpnia 2009 roku.
Porównanie dotyczy strefy euro i Polski. Dla strefy euro stopy procentowe ustalane są przez EBC, a dla Polski
przez NBP.
4
15
8. Produkcja przemysłowa
Globalny kryzys ekonomiczny skutkuje spadkiem produkcji przemysłowej we wszystkich
krajach unijnych. W UE-27 comiesięczne spadki produkcji przemysłowej występują od maja
ubiegłego roku. Początkowo spadki były jednoprocentowe, lecz w miarę upływu czasu
tendencja spadkowa nasilała się. W grudniu spadek wyniósł już 12,1%. W roku bieżącym
spadek pogłębiał się do kwietnia, kiedy to wyniósł. 19,4%. W kolejnych miesiącach (do lipca
włącznie) spadki są coraz płytsze (w lipcu 14,7%). Należy jednak zwrócić uwagę, iż coraz
mniejsze spadki produkcji liczone są w stosunku do obniżonej bazy. Tak więc trudno
jednoznacznie mówić o zahamowaniu spadkowej tendencji produkcji przemysłowej. O
sytuacji krajów unijnych w zakresie produkcji w bieżącym roku świadczy liczba krajów, w
których w poszczególnych miesiącach notowano spadki produkcji. W kolejnych miesiącach
pierwszego kwartału oraz w maju spadek produkcji przemysłowej nastąpił we wszystkich
krajach unijnych. Natomiast w kwietniu oraz czerwcu wzrost produkcji notowano jedynie w
Irlandii. W pozostałych 26 państwach w tych miesiącach produkcja obniżyła się.
Spośród największych państw UE-27 najgłębsze spadki produkcji wystąpiły w Niemczech i
Włoszech (w kwietniu bieżącego roku prawie 25%). Relatywnie niskie spadki dotyczą
natomiast W. Brytanii, gdzie w żadnym z miesięcy bieżącego roku produkcja nie obniżyła się
więcej niż o 13%. W omawianych krajach, podobnie jak w UE-27 spadek produkcji
przemysłowej uległ w ostatnich miesiącach bieżącego roku pewnemu ograniczeniu.
Wykres 14 Zmiany produkcji przemysłowej w UE-27 w latach 2008 i 2009 (w %)
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
2
3
2008
4
5
6
7
2009
UE-27
Polska
Tabela 7 Zmiany produkcji przemysłowej w UE-27 w roku 2009 (w %)
4 największe kraje UE
UE-27
Styczeń
Luty
Marzec
Kwiecień
Maj
Czerwiec
Lipiec
-16,0
-18,1
-17,9
-19,4
-16,6
-15,6
-14,7
Niemcy Francja
Wlk.
Brytania
Włochy
-14,7
-16,7
-15,9
-19,9
-13,5
-12,4
-12,3
-12,7
-12,9
-12,6
-12,1
-12,2
-11,3
-11,0
-17,6
-21,2
-23,8
-24,3
-19,9
-21,6
-18,2
-18,2
-21,6
-21,5
-24,1
-18,9
-18,8
-18,2
16
Polska
-13,2
-12,4
-9,8
-6,6
-5,1
-4,5
-4,4
Ilość państw
wykazujących*
Wzrost
0
0
0
1
0
1
x
Spadek
27
27
27
26
27
26
x
W porównaniu z wynikami osiąganymi przez państwa UE-27 w produkcji przemysłowej,
sytuacja naszego kraju jest dość korzystna. Także w Polsce globalny kryzys ekonomiczny
spowodował zmniejszenie produkcji przemysłu. Jednak u nas spadek produkcji po raz
pierwszy odnotowano w październiku ubiegłego roku (w UE-27 w maju), a nasilająca się
tendencja spadkowa trwała do stycznia bieżącego roku włącznie (w UE-27 do kwietnia),
kiedy to odnotowano obniżenie produkcji o 13,2%. Poczynając od lutego spadki produkcji w
Polsce są coraz płytsze (w lipcu 4,4%). Należy także zwrócić uwagę, że o ile w UE-27 spadki
produkcji w ostatnich analizowanych miesiącach liczone są do obniżonej bazy, to w Polsce
zmniejszenie produkcji w ostatnich miesiącach liczone jest do bazy relatywnie wysokiej
(produkcja przemysłu w naszym kraju w miesiącach stanowiących bazę jeszcze wzrastała, a
w UE-27 już obniżała się).
W bieżącym roku największe spadki produkcji przemysłowej, sięgające 30% wystąpiły w
Estonii. Ponad 20-procentowe zmniejszenie produkcji występuje w Finlandii, Hiszpanii,
Luksemburgu, Słowenii i na Węgrzech. Natomiast około 20-procentowe obniżenie dotyczy
Litwy, Łotwy, Słowacji i Szwecji.
9. Koszty pracy w przemyśle
Koszty pracy w przemyśle, a w szczególności ich zmiany są czynnikiem decydującym o
konkurencyjności przemysłu.
W kolejnych kwartałach badanego okresu w UE-27 następował wzrost kosztów pracy. W
trzech pierwszych kwartałach 2008 roku wzrost nie przekraczał 5%. W IV kwartale koszty
zwiększyły się o 6,2%. W dwóch kwartałach bieżącego roku tempo wzrostu ustabilizowało
się na poziomie około 5%.
Wykres 15 Zmiany kosztów pracy w przemyśle w UE-27 i w Polsce w latach 2008 i 2009 (w %)
14
12
10
8
6
4
2
0
I kw . 2008
II kw . 2008
III kw . 2008
IV kw . 2008
UE-27
I kw . 2009
II kw . 2009
Polska
W Polsce w badanym okresie można zaobserwować tendencję malejącego tempa wzrostu
kosztów pracy. W I kwartale 2008 roku koszty pracy wzrosły o 12,2%. W kolejnych
kwartałach dynamika kosztów obniżała się. W II kwartale bieżącego roku koszty pracy
wzrosły o 5,2%, a więc w tempie porównywalnym do wzrostu w UE-27 (5,1%). W bieżącym
roku dynamika kosztów pracy w Polsce jest znacznie niższa niż w Niemczech.
17
Tabela 8 Zmiany kosztów pracy w UE-27 w latach 2008 i 2009 (w %)
4 największe kraje UE
UE-27
I kw. 2008
II kw. 2008
III kw. 2008
IV kw. 2008
I kw. 2009
II kw. 2009
4,7
3,3
3,5
6,2
4,7
5,1
Niemcy Francja
2,6
1,4
1,3
7,7
9,4
7,5
Wlk.
Brytania
3,6
2,9
2,9
2,6
-0,3
0,0
5,3
3,1
2,1
6,0
-0,8
3,0
Włochy
6,4
3,9
6,6
7,2
4,1
x
Polska
12,2
11,0
9,4
9,4
6,7
5,2
W Niemczech i Francji w trzech pierwszych kwartałach ubiegłego roku wzrostu kosztów
pracy był umiarkowany. W pierwszym z tych państw w ostatnim kwartale ubiegłego roku i w
dwóch kwartałach roku bieżącego nastąpiło istotne przyspieszenie tempa wzrostu kosztów.
We Francji w bieżącym roku koszty pracy ustabilizowały się praktycznie na poziomie I
półrocza 2008 roku. W Wlk. Brytanii i Włoszech trudno dopatrzeć się natomiast jakichś
tendencji w zmianach kosztów pracy.
Wykres 16 Zmiany kosztów pracy w przemyśle w czterech największych państwach UE-27 i w
Polsce w latach 2008 i 2009 (w % )
14
12
10
8
6
4
2
0
-2
Niemcy
I kw. 2008
Francja
II kw. 2008
Wlk. Brytania
III kw. 2008
IV kw. 2008
Włochy
I kw. 2009
Polska
II kw. 2009
Najwyższy wzrost kosztów pracy, przekraczający w I półroczu 2008 roku 20% występował
na Łotwie, Litwie, w Bułgarii i Rumunii. Niewiele niższy wzrost notowano w Estonii. W
miarę upływu czasu dynamika kosztów w krajach nadbałtyckich obniżała się. W II kwartale
bieżącego roku na Litwie koszty obniżyły się o 3,5%, a na Łotwie i w Estonii wzrosły
odpowiednio o 7,7% i 1,7%. Natomiast w Bułgarii i Rumunii wzrost kosztów jest w dalszym
ciągu wysoki (w I kwartale bieżącego roku sięgał 20%, a w II kwartale przekraczał 13%).
Warto zauważyć, że kraje nadbałtyckie, w których na początku badanego okresu występował
najwyższy wzrost kosztów pracy przeżywają obecnie największe trudności gospodarcze.
18
Spis tabel
Tabela 1 Zmiany PKB w UE-27 oraz w niektórych krajach unijnych w latach
2008 i 2009 (w %)............................................................................................. 6
Tabela 2 Zmiany popytu krajowego w UE-27 w latach 2008 i 2009 (w %).................... 8
Tabela 3 Zmiany spożycia prywatnego w UE-27 w latach 2008 i 2009 (w %)............. 10
Tabela 4 Zmiany nakładów brutto na środki trwałe w UE-27 w latach 2008 i 2009
(w %) ............................................................................................................... 12
Tabela 5 Stopa bezrobocia w roku 2009 w największych państwach UE-27 oraz w
Polsce ( w %)................................................................................................... 13
Tabela 6 Zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych w UE-27 w latach
2008 i 2009 (w %)........................................................................................... 14
Tabela 7 Zmiany produkcji przemysłowej w UE-27 w roku 2009 (w %) ..................... 16
Tabela 8 Zmiany kosztów pracy w UE-27 w latach 2008 i 2009 (w %) ....................... 18
19
Spis wykresów
Wykres 1 Zmiany PKB w UE-27 i w Polsce w latach 2008 oraz 2009 (w %) ................ 5
Wykres 2 Zmiany PKB w czterech największych krajach UE-27 i w Polsce w latach
2008 oraz 2009 (w %) .................................................................................... 6
Wykres 3 Zmiany popytu krajowego w UE-27 i w Polsce w latach 2008 oraz 2009
(w %) .............................................................................................................. 7
Wykres 4 Zmiany popytu krajowego w czterech największych krajach UE-27 i w
Polsce w latach 2008 oraz 2009 (w %) .......................................................... 8
Wykres 5 Skala wpływu eksportu netto na tempo wzrostu PKB (w pkt. proc.).............. 9
Wykres 6 Zmiany spożycia prywatnego w UE-27 i w Polsce w latach 2008 oraz
2009 (w %) ..................................................................................................... 9
Wykres 7 Zmiany spożycia prywatnego w czterech największych krajach UE-27 i
w Polsce w latach 2008 oraz 2009 (w %) .................................................... 10
Wykres 8 Zmiany nakładów brutto na środki trwałe w UE-27 i w Polsce w latach
2008 oraz 2009 (w %) .................................................................................. 11
Wykres 9 Zmiany nakładów brutto na środki trwałe w czterech największych
krajach UE-27 i w Polsce w latach 2008 oraz 2009 (w %).......................... 12
Wykres 10 Stopa bezrobocia w UE-27 i w Polsce w latach 2008 oraz 2009 (w %)...... 13
Wykres 11 Zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych w UE-27 i w Polsce
(w %) ............................................................................................................ 14
Wykres 12 Zmiany PKB oraz cen konsumpcyjnych w UE-27 w latach 2008 i 2009
(w %) ............................................................................................................ 14
Wykres 13 Stopy referencyjne oraz inflacja w Strefie euro i w Polsce w 2009 roku
(w %) ............................................................................................................ 15
Wykres 14 Zmiany produkcji przemysłowej w UE-27 w latach 2008 i 2009 (w %) .... 16
Wykres 15 Zmiany kosztów pracy w przemyśle w UE-27 i w Polsce w latach 2008 i
2009 (w %) ................................................................................................... 17
Wykres 16 Zmiany kosztów pracy w przemyśle w czterech największych
państwach UE-27 i w Polsce w latach 2008 i 2009 (w % ) ......................... 18
20