Wprowadzenie, cele i zakres pracy J. Dobrzański

Materiałoznawcza interpretacja
trwałości stali dla energetyki – Wydanie drugie
Materiałoznawcza interpretacja
trwałości stali dla energetyki
Janusz Dobrzański
Instytut Metalurgii elaza im. Stanisława Staszica,
ul. Karola Miarki 12-14, 44-100 Gliwice, Polska
Adres korespondencyjny: Adres e-mail: [email protected]
Streszczenie
Cel: Poznawczy cel niniejszej monografii jest związany z przedstawieniem opisu procesu
degradacji materiału podczas długotrwałej eksploatacji w warunkach pełzania, zmian jego
struktury i rozwoju wewnętrznych uszkodzeń. Głównym naukowym celem jest materiałoznawcza interpretacja przyczyn tych zmian oraz ocena trwałości stali stosowanych na elementy
energetyczne pracujące w warunkach pełzania. Cel praktyczny pracy polega na opracowaniu
obiektywnej metody oceny stanu materiału i jego przydatności do dalszej eksploatacji
w warunkach pełzania. Postawiono tezę niniejszej monografii, że obiektywna ocena trwałości
materiału pracującego w warunkach pełzania możliwa jest jedynie w oparciu o zespół
materiałoznawczych metod i technik badawczych, obejmujących wyniki badań metalograficznych, badań własności mechanicznych i metod obliczeniowych.
Projekt/metodologia/podejście: Prace własne autora w obszarze trwałości elementów konstrukcyjnych instalacji energetycznych uwzględnione w niniejszej monografii, dotyczą aplikacji
autorskiej metodyki diagnozowania uszkodzeń krytycznych elementów instalacji ciśnieniowych
kotłów energetycznych, z wykorzystaniem badań materiałoznawczych, w ocenie przyczyn ich
awarii. W celu prognozowania trwałości resztkowej elementów instalacji energetycznych autor
podjął również własne prace z obszaru komputerowej nauki o materiałach, w zakresie wykorzystania metod sztucznej inteligencji, a zwłaszcza sztucznych sieci neuronowych, w ramach
autorskiej metodologii rozwiązania tego problemu.
Osiągnięcia: Osiągnięcia pracy dotyczą opracowania autorskiej metodologii oceny stanu
badanych stali po eksploatacji w warunkach pełzania opartej na ocenie zmian w strukturze,
odniesionych do stopnia wyczerpania. Dokonując oceny podanych elementów składowych struktury, tzn. zmian w strukturze odpowiednio perlitu, bainitu lub martenzytu, rozwoju procesów
wydzieleniowych oraz rozwoju uszkodzeń wewnętrznych i przypisując odpowiadające im klasy
Streszczenie
5
Open Access Library
Annal VI • 2016 • Issue 2
ujawnione na podstawie badań strukturalnych, wyznacza się główną klasę struktury i odpowiadający jej stopień wyczerpania odrębnie dla stali niskostopowych o strukturze ferytycznoperlitycznej lub ferrytyczno-bainitycznej z ewentualnym udziałem perlitu oraz odrębnie dla
stali wysokochromowej o strukturze odpuszczonego martenzytu, natomiast stopniowi wyczerpania przyporządkowuje się główną klasę struktury, ujmującą klasy procesów składowych
zmian w strukturze. Znając stopień wyczerpania stali i dotychczasowy czas eksploatacji, można
oszacować trwałość resztkową, czyli czas pozostający do zniszczenia materiału, którego
częścią jest rozporządzalna trwałość resztkowa, będąca bezpiecznym czasem dalszej eksploatacji dla przewidywanych warunków pracy.
Ograniczenia badań/zastosowań: Monografia została opracowana na podstawie wyników
własnych prac naukowo-badawczych dotyczących wybranych stali niskostopowych 16Mo3,
14MoV6-3, 13CrMo4-5, 10CrMo9-10 oraz wysokochromowej stali X20CrMoV11-1, jako
najczęściej lub niemal wyłącznie dotychczas stosowanych w Polsce na elementy instalacji
energetycznych, pracujące w warunkach pełzania. Badania wykonano na elementach po
długotrwałej eksploatacji w warunkach pełzania po rzeczywistym czasie eksploatacji znacznie
dłuższym od obliczeniowego czasu pracy 100 000 godzin.
Praktyczne zastosowania: Osiągnięte cele pracy i wiedza uzyskana przez ich realizację pozwala na optymalne, z punktu widzenia czynników eksploatacyjnych, ekonomicznych i warunków bezpieczeństwa, wykorzystanie elementów konstrukcyjnych instalacji energetycznych
poddanych długotrwałej eksploatacji w warunkach podwyższonej temperatury, naprężenia
oraz agresywnego środowiska, gdy obliczeniowy czas pracy przekroczył 100 000 godzin
i z formalno-prawnego punktu widzenia elementy te nie powinny być już eksploatowane.
Oryginalność/wartość: Opracowana metodyka oceny stanu materiału, oceny stanu elementu,
jego trwałości resztkowej i trwałości rozporządzalnej oraz oceny jego przydatności do dalszej
eksploatacji i prognozy czasu dalszej bezpiecznej eksploatacji została poddana weryfikacji
doświadczalnej przez autora w ok. 1000 przypadków w praktyce przemysłowej, przynosząc
miliardowe efekty ekonomiczne, przy czym w żadnym przypadku nie stwierdzono popełnienia
błędu w zakresie ustalenia czasu dalszej bezpiecznej eksploatacji tych elementów.
Słowa kluczowe: Materiałoznawstwo energetyczne; Pełzanie; Trwałość resztkowa; Wyczerpanie; Uszkodzenie
Cytowania tej monografii powinny być podane w następujący sposób:
J. Dobrzański, Materiałoznawcza interpretacja trwałości stali dla energetyki – Wydanie
drugie, Open Access Library, Annal VI (2016) Issue 2, str. 1-228.
6
J. Dobrzański
Materiałoznawcza interpretacja
trwałości stali dla energetyki – Wydanie drugie
Materials science interpretation of
the life of steels for power plants
Janusz Dobrzański
Institute for Ferrous Metallurgy,
12-14 Karola Miarki Street, 44-100 Gliwice, Poland
Corresponding author: E-mail address: [email protected]
Abstract
Purpose: The research purpose of this monograph is related to presenting a description of the
material degradation process during long-term operation in creep conditions, changes to
material structure and the formation of internal damages. The primary scientific purpose is the
materials science interpretation of causes of such changes and the assessment of the life of
steels used as power installations components working in creep conditions. The practical
purpose of the work is to develop an objective method of evaluation of the material state and
the suitability of material for further operation in creep conditions. A thesis that the life of
material operating in creep conditions can be evaluated objectively only based on a group of
materials science methods and research techniques, encompassing the results of metallographic research, tests of mechanical properties and calculation methods has been presented
in this monograph.
Project/methodology/approach: The author's own works in the area of life of structural
components of power installations included in this monograph concern the application of the
own methodology of diagnosing the critical damages of components of pressure power boilers
installations, using materials science research, to evaluate the causes of failure. In order to
predict the residual life of power installations components, the author has also undertaken his
own research in the area of computer materials science related to the application of artificial
intelligence methods, especially artificial neural networks, in the framework of the own
methodology for solving such an issue.
Findings: The findings of the this monograph concern the development of an own methodology
of evaluating the state of the investigated steels after operation in creep conditions based on
the evaluation of changes to the structure, referred to the degree of depletion When evaluating
Abstract
7
Open Access Library
Annal VI • 2016 • Issue 2
the constituent parts of structure, so-called changes to the structure of, respectively, perlite,
bainite or martensite, the development of precipitation processes and development of internal
damages and when ascribing their corresponding classes identified in structural investigations, the main class of structure is determined and its corresponding degree of depletion,
separately for low-alloy steels with the ferritic-perlitic structure or ferritic-bainitic structure
with a possible portion of perlite and separately for high-chromium steel with the structure of
tempered martensite, and the degree of depletion is ascribed to the main class of structure
including the classes of component processes of changes in the structure. Residual life, i.e. the
time remaining to material destruction, part of which is available residual life being the safe
time for further operation for the predicted work conditions, can be estimated by knowing the
degree of depletion for steel and the existing service life.
Research limitations/implications: The monograph was prepared on the basis on the results of
own scientific and research work concerning selected low-alloy steels 16Mo3, 14MoV6-3, 13CrMo4-5,
10CrMo9-10 and high-chromium steels X20CrMoV11-1, as the ones used more often or almost
exclusively in Poland for power installations components working in creep conditions. The
research was performed at components after long-term operation in creep conditions after the
actual service time much longer than the calculated service life of 100,000 hours.
Practical implications: The objectives of the work accomplished and the knowledge acquired
through accomplishment thereof allows for the optimum use, in terms of operation and
economic factors and safety conditions, of structural components of power installations
subjected to long-term operation in the conditions of increased temperature, stress and
aggressive environment, when the calculated service life has exceeded 100,000 hours and
when such components should not be operated anymore from a formal and legal point of view.
Originality/value: The established methodology of material state evaluation, component state
evaluation, its residual life and available life and evaluation of its suitability for further
operation and a prediction of further safe operation, has been verified experimentally by the
author in approx. 1000 cases in industrial practice, bringing economic effects equivalent to
billions, and no error was ever identified in the determination of time of further safe operation
of such components.
Keywords: Materials science in power plants; Creep; Residual life; Depletion; Damage
Reference to this paper should be given in the following way:
J. Dobrzański, Materials science interpretation of the life of steels for power plants – Second
edition, Open Access Library, Annal VI (2016) Issue 2, pp. 1-228.
8
J. Dobrzański
Materiałoznawcza interpretacja
trwałości stali dla energetyki – Wydanie drugie
:SURZDG]HQLHFHOHL]DNUHVSUDF\
8WU]\PDQLH GRW\FKF]DVRZHJR SR]LRPX SURGXNFML HQHUJLL HOHNWU\F]QHM Z 3ROVFH SU]\
EUDNX OXE QLHZLHONLP XG]LDOH QRZ\FK LQZHVW\FML Z VHNWRU]H HQHUJHW\F]Q\P Z\PDJD ]DSH
ZQLHQLD G\VSR]\F\MQRĞFL SUDFXMąF\FK MHGQRVWHN L ]DSHZQLHQLD LFK EH]SLHF]QHM HNVSORDWDFML
V]F]HJyOQLH W\FK NWyUH SU]HNURF]\á\ REOLF]HQLRZ\ F]DV SUDF\ JRG]LQ 6\WXDFMD MHVW
V]F]HJyOQLHGUDPDW\F]QDJG\ĪRNRáRHNVSORDWRZDQ\FKZ3ROVFHEORNyZHQHUJHW\F]Q\FK
SU]HNURF]\áR MXĪ WHQ REOLF]HQLRZ\ F]DV SUDF\ 'áXJRWUZDáD HNVSORDWDFMD XU]ąG]HĔ L LQVWD
ODFMLHQHUJHW\F]Q\FKZ\ZRáXMHZPDWHULDOHSURFHV\SHá]DQLD&]DVGR]HUZDQLDPDWHULDáX
SRGGDQHJR SHá]DQLX RNUHĞODQ\ MHVW MDNR WUZDáRĞü 2EOLF]HQLRZ\ F]DV SUDF\ Z\QLND
]]DVWRVRZDQHM GR REOLF]HĔ F]DVRZHM Z\WU]\PDáRĞFL QD SHá]DQLH :LĊNV]RĞü ] EORNyZ
SU]HNURF]\áD QDZHW F]DV HNVSORDWDFML JRG]LQ 'HF\]MH R SU]HGáXĪHQLX HNVSORDWDFML
SR]DF]DVREOLF]HQLRZ\]RVWDá\SRGMĊWH]]DVWRVRZDQLHPPHWRG\RFHQ\RSDUWHMRGDQHĞUHGQLHM
F]DVRZHM Z\WU]\PDáRĞFL QD SHá]DQLH GOD JRG]LQ RUD] R SR]\W\ZQH Z\QLNL NRPSOH
NVRZ\FK EDGDĔ GLDJQRVW\F]Q\FK V]F]HJyOQLH HOHPHQWyZ NU\W\F]Q\FK F]ĊĞFL FLĞQLHQLRZHM
NRWáyZ L WXUELQ :ĞUyG HOHPHQWyZ NU\W\F]Q\FK LVWRWQH ]QDF]HQLH PDMą HOHPHQW\ SUDFXMąFH
SRZ\ĪHM WHPSHUDWXU\ JUDQLF]QHM WR ]QDF]\ Z ZDUXQNDFK SHá]DQLD :]JOĊG\ HNRQRPLF]QH
LZ\PDJDQLD Z ]DNUHVLH RFKURQ\ ĞURGRZLVND Z\PXV]DMą SRQDGWR GRNRQDQLH PRGHUQL]DFML
SUDFXMąF\FK MHGQRVWHN PDMąFHM QD FHOX SRGZ\ĪV]HQLH LFK VSUDZQRĞFL QHWWR 1LHEDJDWHOQH
]QDF]HQLH PDMą Z\PDJDQLD VWDZLDQH SU]H] G\UHNW\ZĊ 8QLL (XURSHMVNLHM Z ]DNUHVLH RFKURQ\
ĞURGRZLVND GRW\F]ąFH RJUDQLF]HQLD HPLVML V]NRGOLZ\FK VXEVWDQFML GR DWPRVIHU\ WDNLFK MDN
]ZLą]NLVLDUNLD]RWXRUD]GZXWOHQHNZĊJOD6SRVRE\RVLąJQLĊFLDWDN]GHILQLRZDQ\FKFHOyZVą
UHDOL]RZDQHSRSU]H]UDFMRQDOQąGLDJQRVW\NĊSU]HJOąG\LQDSUDZ\ %LRUąFSRGXZDJĊZVSyáF]HVQ\VWDQZLHG]\QDWHPDWĪDURZ\WU]\PDáRĞFLVWDOLVWRSRZ\FK
LWUZDáRĞFL HOHPHQWyZ NRQVWUXNF\MQ\FK LQVWDODFML HQHUJHW\F]Q\FK MDN UyZQLHĪ XZ]JOĊGQLDMąF
Z\QLNLZáDVQ\FKEDGDĔDXWRUDZW\P]DNUHVLH>@SRVWDZLRQRQDVWĊSXMąFąWH]ĊQLQLHMV]HM
PRQRJUDILL
Ä2ELHNW\ZQDRFHQDWUZDáRĞFLPDWHULDáXSUDFXMąFHJRZZDUXQNDFKSHá]DQLDPRĪOLZD
MHVW MHG\QLH Z RSDUFLX R ]HVSyá PDWHULDáR]QDZF]\FK PHWRG LWHFKQLN EDGDZF]\FK
REHMPXMąF\FK Z\QLNL EDGDĔ PHWDORJUDILF]Q\FK EDGDĔ ZáDVQRĞFL PHFKDQLF]Q\FK
LPHWRGREOLF]HQLRZ\FK´
:SURZDG]HQLHFHOHL]DNUHVSUDF\
Open Access Library
Annal VI • 2016 • Issue 2
'ODSRWZLHUG]HQLDSU]\MĊWHMWH]\VIRUPXáRZDQRSR]QDZF]\FHOQLQLHMV]HMPRQRJUDILLMDNR
Ä3U]HGVWDZLHQLH RSLVX SURFHVX GHJUDGDFML PDWHULDáX SRGF]DV GáXJRWUZDáHM
HNVSORDWDFML Z ZDUXQNDFK SHá]DQLD ]PLDQ MHJR VWUXNWXU\ L UR]ZRMX ZHZQĊWU]Q\FK
XV]NRG]HĔ´
RUD]FHOSUDNW\F]Q\MDNR
Ä2SUDFRZDQLH RELHNW\ZQHM PHWRG\ RFHQ\ VWDQX PDWHULDáX L MHJR SU]\GDWQRĞFL GR
GDOV]HMHNVSORDWDFMLZZDUXQNDFKSHá]DQLD´
*áyZQ\PQDXNRZ\PFHOHPQLQLHMV]HMSUDF\MHVW]DWHP
Ä0DWHULDáR]QDZF]D LQWHUSUHWDFMD SU]\F]\Q ]PLDQ RUD] RFHQD WUZDáRĞFL VWDOL
VWRVRZDQ\FKQDHOHPHQW\HQHUJHW\F]QHSUDFXMąFHZZDUXQNDFKSHá]DQLD´
3RVWDZLRQHFHOHVąLQWHJUDOQLH]HVREą]ZLą]DQHDZLHG]DX]\VNDQDSU]H]LFKUHDOL]DFMĊ
SR]ZDODQDRSW\PDOQH]SXQNWXZLG]HQLDF]\QQLNyZHNVSORDWDF\MQ\FKHNRQRPLF]Q\FKLZD
UXQNyZ EH]SLHF]HĔVWZD Z\NRU]\VWDQLH HOHPHQWyZ NRQVWUXNF\MQ\FK LQVWDODFML HQHUJHW\F]QHM
SRGGDQ\FKGáXJRWUZDáHMHNVSORDWDFMLZZDUXQNDFKSRGZ\ĪV]RQHMWHPSHUDWXU\QDSUĊĪHQLDRUD]
DJUHV\ZQHJRĞURGRZLVND'RW\F]\WRV]F]HJyOQLHRELHNWyZNWyUH SU]HNURF]\á\REOLF]HQLRZ\
F]DV SUDF\ JRG]LQ L ] IRUPDOQRSUDZQHJR SXQNWX ZLG]HQLD QLH SRZLQQ\ E\ü GDOHM
HNVSORDWRZDQH
&\NO SUDF ZáDVQ\FK Z\NRQDQ\FK SU]H] DXWRUD Z REV]DU]H WUZDáRĞFL HOHPHQWyZ
NRQVWUXNF\MQ\FK LQVWDODFML HQHUJHW\F]Q\FK >@ XZ]JOĊGQLRQ\FK ZQLQLHMV]HM PRQRJUDILL
GRW\F]\ DSOLNDFML DXWRUVNLHM PHWRG\NL GLDJQR]RZDQLD XV]NRG]HĔ NU\W\F]Q\FK HOHPHQWyZ
LQVWDODFML FLĞQLHQLRZ\FK NRWáyZ HQHUJHW\F]Q\FK ] Z\NRU]\VWDQLHP EDGDĔ PDWHULDáR
]QDZF]\FK Z RFHQLH SU]\F]\Q LFK DZDULL : FHOX SURJQR]RZDQLD WUZDáRĞFL UHV]WNRZHM
HOHPHQWyZ LQVWDODFML HQHUJHW\F]Q\FK DXWRU SRGMąá UyZQLHĪ ZáDVQH SUDFH ] REV]DUX
NRPSXWHURZHM QDXNL R PDWHULDáDFK Z ]DNUHVLH Z\NRU]\VWDQLD PHWRG V]WXF]QHM LQWHOLJHQFML
D]ZáDV]F]DV]WXF]Q\FKVLHFLQHXURQRZ\FKZUDPDFKDXWRUVNLHMPHWRGRORJLLUR]ZLą]DQLDWHJR
SUREOHPX>@
-'REU]DĔVNL
Materiałoznawcza interpretacja
trwałości stali dla energetyki – Wydanie drugie
2GG]LHOQ\P L UyZQLH LVWRWQ\P SUREOHPHP GRW\F]ąF\P WUZDáRĞFL HOHPHQWyZ NRQVWUX
NF\MQ\FKLQVWDODFMLHQHUJHW\F]Q\FKMHVWWUZDáRĞüHNVSORDWDF\MQD]áąF]\VSDZDQ\FKMDNLZ\NR
Q\ZDQLH QDSUDZF]\FK ]áąF]\ VSDZDQ\FK PDWHULDáyZ SR HNVSORDWDFML ] PDWHULDáDPL Z VWDQLH
Z\MĞFLRZ\POXE]PDWHULDáDPLSRHNVSORDWDFMLHOHPHQWyZZ\PDJDMąF\FKQDSUDZ\OXEGRNR
QDQLD ]PLDQ NRQVWUXNF\MQ\FK Z PRGHUQL]DFML LQVWDODFML SR GáXJRWUZDáHM SUDF\ :\PDJD WR
ZLHG]\Z]DNUHVLH]DFKRZDQLDVLĊPDWHULDáyZEDGDQ\FK]áąF]\ZZDUXQNDFKRGSRZLDGDMąF\FK
ZDUXQNRPHNVSORDWDFMLRUD]ZLHG]\Z]DNUHVLHWHFKQRORJLLZ\NRQ\ZDQLDQDSUDZF]\FK]áąF]\
VSDZDQ\FK =DJDGQLHQLD WH V]F]HJyáRZR RPyZLRQR WDNĪH Z SXEOLNDFMDFK DXWRUD >@
6WDQRZLą RQH QLH]Z\NOH LVWRWQ\ HOHPHQW Z SUDNW\F]QHM DSOLNDFML VWDOL L LQQ\FK PDWHULDáyZ
LQĪ\QLHUVNLFK ZHQHUJHW\FH FKRFLDĪ QLH ]RVWDá\ RQH V]F]HJyáRZR RPyZLRQH Z QLQLHMV]HM
PRQRJUDILL
2FHQDVWDQXGHJUDGDFMLHOHPHQWyZLQVWDODFMLHQHUJHW\F]Q\FKSRGáXJRWUZDáHMHNVSORDWDFML
Z ZDUXQNDFKSHá]DQLDRUD]RNUHĞOHQLHLFKSU]\GDWQRĞFLGRGDOV]HMHNVSORDWDFMLNDĪGRUD]RZR
Z\PDJDMąZ\NRQDQLDNRPSOHPHQWDUQ\FKEDGDĔLSRPLDUyZNWyU\FKGREyUMHVW]DOHĪQ\PLQ
RGURG]DMXLZDUXQNyZSUDF\DQDOL]RZDQHJRHOHPHQWXNRQVWUXNF\MQHJRDWDNĪHRGPRĪOLZRĞFL
GRVWĊSXGRWHJRHOHPHQWX:\PLHQLRQHEDGDQLDLSRPLDU\VWDQRZLąLVWRWQHHOHPHQW\DXWRUVNLHM
PHWRG\NLRFHQ\VWDQXGHJUDGDFMLHOHPHQWyZLQVWDODFMLHQHUJHW\F]Q\FKSUH]HQWRZDQHMZQLQLHM
V]HMSUDF\RUD]ZLHORNURWQLH]DVWRVRZDQHML]ZHU\ILNRZDQHMZSUDNW\FHSU]HP\VáRZHMDWDNĪH
]DSUH]HQWRZDQHM L Z\NRU]\VWDQHM Z OLF]Q\FK VSRĞUyG RSUDFRZDĔ ZáDVQ\FK SXEOLNDFML L Z\
VWąSLHĔ NRQIHUHQF\MQ\FK DXWRUD >@ 'R W\FK EDGDĔ L SRPLDUyZ QDOHĪą PLQ PHWRG\
SHQHWUDF\MQHPDJQHW\F]QHSURV]NRZHLXOWUDGĨZLĊNRZHEDGDĔQLHQLV]F]ąF\FKXPRĪOLZLDMąFH
XMDZQLHQLH QLHFLąJáRĞFL PDWHULDáRZ\FK SRPLDU ZDUWRĞFL WUZDáHJR RGNV]WDáFHQLD VWU]DáNL
XJLĊFLD JUXERĞFL ĞFLDQNL L QDSUĊĪHĔ ZáDVQ\FK NWyU\FK RSLV QLH MHVW REMĊW\ QLQLHMV]ą SUDFą
DQDGH ZV]\VWNR EDGDQLD PDWHULDáR]QDZF]H VáXĪąFH XVWDOHQLX ]DDZDQVRZDQLD SURFHVyZ VWUX
NWXUDOQ\FK Z\F]HUSDQLD L XV]NRG]HQLD PDWHULDáX SRGF]DV HNVSORDWDFML Z ZDUXQNDFK SHá]DQLD
GRNWyU\FKRJUDQLF]RQR]DNUHVQLQLHMV]HMPRQRJUDILL
1LQLHMV]DPRQRJUDILD]RVWDáDRSUDFRZDQDZFDáRĞFLQDSRGVWDZLHZ\QLNyZZáDVQ\FKSUDF
QDXNRZREDGDZF]\FK DXWRUD L VWDQRZL V\QWHW\F]QH XMĊFLH Z\QLNyZ ]DZDUW\FK Z VWX Z\EUD
Q\FK SUDFDFK ZáDVQ\FK Z\EUDQ\FK VSRĞUyG SUDF EDGDZF]\FK L ZGURĪHQLRZ\FK RSXEOLNR
ZDQ\FK Z NUDMX L ]D JUDQLFą JáyZQLH Z RVWDWQLP OHFLX D QLHPDO ZFDáRĞFL SR URNX >@RUD]QLHSXEOLNRZDQ\FKUR]SUDZ\GRNWRUVNLHM>@F]WHUHFKSURMHNWyZEDGDZF]\FK
&267UR]ZRMRZ\LFHORZ\>@LRNWU]\VWXWU]\G]LHVWXSUDFZ\NRQDQ\FKQD]OHFHQLH
:SURZDG]HQLHFHOHL]DNUHVSUDF\
Open Access Library
Annal VI • 2016 • Issue 2
SU]HP\VáX >@ GRW\F]ąF\FK ]DJDGQLHĔ SHá]DQLD Z W\P JáyZQLH Z\EUDQ\FK VWDOL
QLVNRVWRSRZ\FK 0R 0R9 &U0R &U0R RUD] Z\VRNRFKURPRZHM VWDOL
;&U0R9 WDEO MDNR QDMF]ĊĞFLHM OXE QLHPDO Z\áąF]QLH GRW\FKF]DV VWRVRZDQ\FK
Z3ROVFH QD HOHPHQW\ LQVWDODFML HQHUJHW\F]Q\FK SUDFXMąFH Z ZDUXQNDFK SHá]DQLD Z V]F]H
JyOQRĞFL GRW\F]ąF\FK Z\F]HUSDQLD L ]ZLą]DQ\FK ] W\P SURFHVyZ Z\G]LHOHQLRZ\FK RUD]
XV]NRG]HQLD W\FK VWDOL MDN UyZQLHĪ RU\JLQDOQHM DXWRUVNLHM PHWRGRORJLL RFHQ\ WUZDáRĞFL
UHV]WNRZHM ZáąF]QLH ] Z\NRU]\VWDQLHP PHWRG V]WXF]QHM LQWHOLJHQFML GR PRGHORZDQLD
Z\EUDQ\FKSURFHVyZRUD]SUHG\NFMLEH]SLHF]QHJRF]DVXGDOV]HMHNVSORDWDFML
7DEOLFD2ULHQWDF\MQ\VNáDGFKHPLF]Q\EDGDQ\FKVWDOLGRSUDF\ZSRGZ\ĪV]RQHMWHPSHUDWXU]H
=QDNVWDOL
LQQH
±
0R 6Qd
d ±
0R9
$Od
d ±
±
±
&U0R ±
±
±
&U0R
d ±
;&U0R9 d 3d6dZDUWRĞFLEH]]QDNXdR]QDF]DMąVWĊĪHQLHĞUHGQLH
6WDOH SU]H]QDF]RQH QD XU]ąG]HQLD FLĞQLHQLRZH &U d &X d 1L d 0Rd
$Od 9d 1Ed VNáDG FKHPLF]Q\ VWDOL R RNUHĞORQ\FK ZáDVQRĞFLDFK
ZSRGZ\ĪV]RQHM WHPSHUDWXU]H GRVWDUF]DQ\FK Z SRVWDFL UXU 31(1 $
31(1L31(1LSU]H]QDF]RQ\FKQDXU]ąG]HQLDFLĞQLHQLRZH
6WDOZHGáXJ31(131(1
&
0Q
6WĊĪHQLHSLHUZLDVWNyZ
6L
&U
1L
0R
±
±
d
9
±
%DGDQLDZ\NRQDQRQDHOHPHQWDFKSRGáXJRWUZDáHMHNVSORDWDFMLZZDUXQNDFKSHá]DQLDSR
U]HF]\ZLVW\P F]DVLH HNVSORDWDFML ]QDF]QLH GáXĪV]\P RG REOLF]HQLRZHJR F]DVX SUDF\ JRG]LQWDEO'ODNDĪGHJR]EDGDQ\FKPDWHULDáyZSRGGDQ\FKEDGDQLRPQLV]F]ąF\PZ\NR
QDQRNRQWUROQąDQDOL]ĊVNáDGXFKHPLF]QHJRZ\ND]XMąFMHJR]JRGQRĞü]Z\PDJDQLDPLQRUP
:\ERUXPLHMVFGREDGDĔGRNRQ\ZDQRQDSRGVWDZLHGRĞZLDGF]HĔHNVSORDWDF\MQ\FKSRPLDUyZ
LEDGDĔGLDJQRVW\F]Q\FKREOLF]HĔVSUDZG]DMąF\FKRUD]SRZ\]QDF]HQLXUR]NáDGXWHPSHUDWXU\
RGNV]WDáFHĔ L QDSUĊĪHĔ PHWRGą HOHPHQWyZ VNRĔF]RQ\FK GOD QDMEDUG]LHM Z\WĊĪRQ\FK PLHMVF
LSRGRNRQDQLXLFKDQDOL]\ ZRSDUFLXR PRĪOLZąGRVWĊSQRĞüFHOHPLFK Z\FLĊFLDRUD] PRĪOL
ZRĞFL GRNRQDQLD QDSUDZ\ OXE Z\PLDQ\ :\EUDQH GR EDGDĔ QLV]F]ąF\FK Z\FLQNL FKDUDNWH
U\]RZDá\ VLĊ QDMZLĊNV]\P Z\WĊĪHQLHP JG\Ī SUDFRZDá\ Z QDMWUXGQLHMV]\FK ZDUXQNDFK
WHPSHUDWXURZRQDSUĊĪHQLRZ\FK
-'REU]DĔVNL
Materiałoznawcza interpretacja
trwałości stali dla energetyki – Wydanie drugie
7DEOLFD:\EyUPDWHULDáXGREDGDĔ
%DGDQHHOHPHQW\NRWáD
*DWXQHNVWDOL
5RG]DM
Z\FLQNL UXU ZĊĪRZQLF RUD] NRPyU
SU]HJU]HZDF]\SDU\SRSUDF\ZZD
UXQNDFK SHá]DQLD Z NRWáDFK HQHUJH
0R
W\F]Q\FK R Z\GDMQRĞFL RG GR
WRQSDU\JRG]
Z\FLQNL UXU ] HOHPHQWyZ JáyZQ\FK
UXURFLąJyZ SDU\ ĞZLHĪHM SR GáXJR
WUZDáHM HNVSORDWDFML Z ZDUXQNDFK
0R9 SHá]DQLD Z F]ĊĞFL FLĞQLHQLRZHM NRW
áyZHQHUJHW\F]Q\FKRZ\GDMQRĞFLRG
GRWRQSDU\JRG]
Z\FLQNLZĊĪRZQLFRJU]HZDQHVSDOL
QDPL RG ]HZQąWU] RJU]HZDQH F]\Q
QLNLHP RG ZHZQąWU] NROHNWRU\ NR
PRU\ L UHJXODWRU\ WHPSHUDWXU\ RUD]
&U0R JáyZQH L NRPXQLNDF\MQH UXURFLąJL
SDURZH F]ĊĞFL FLĞQLHQLRZHM NRWáyZ
HQHUJHW\F]Q\FKRZ\GDMQRĞFLRG
GRWRQSDU\JRG]
Z\FLQNLUXUSREUDQ\FK]HOHPHQWyZ
NRPyU Z\ORWRZ\FK UHJXODWRUyZ
WHPSHUDWXU\ UXURFLąJyZ SDU\ ZWyU
QLH SU]HJU]DQHM LZĊĪRZQLF SU]H
JU]HZDF]\SDU\SLHUZRWQHMLZWyUQLH
&U0R SU]HJU]DQHM SR GáXJRWUZDáHM HNVSOR
DWDFML Z ZDUXQNDFK SHá]DQLD Z F]Ċ
ĞFL FLĞQLHQLRZHM NRWáyZ HQHUJHW\F]
Q\FK R Z\GDMQRĞFL RG GR WRQSDU\JRG]
Z\FLQNL UXU SREUDQH ] NRPyU Z\
ORWRZ\FK RUD] PDWHULDá ZĊĪRZQLF
SU]HJU]HZDF]\SDU\SRGáXJRWUZDáHM
;&U0R9 HNVSORDWDFML Z ZDUXQNDFK SHá]DQLD
Z F]ĊĞFL FLĞQLHQLRZHM NRWáyZ HQHU
JHW\F]Q\FK R Z\GDMQRĞFL RG GRWRQSDU\JRG]
3DUDPHWU\HNVSORDWDFML
7HPSH
/LF]ED &]DV
&LĞQLHQLH
UDWXUD
JRG]LQ\ R
03D
&
SRQDG
GR
GR
GR
SRQDG
GR
GR
GR
SRQDG
GR
GR
GR
SRQDG
GR
GR
GR
SRQDG
GR
GR
GR
àąF]QD OLF]ED HOHPHQWyZ F]ĊĞFL FLĞQLHQLRZHM NRWáyZ HQHUJHW\F]Q\FK SUDFXMąF\FK ZZD
UXQNDFKSHá]DQLDSRGGDQ\FKQLHQLV]F]ąF\POXEQLV]F]ąF\PEDGDQLRPPDWHULDáRZ\P
3U]HJOąGRZ\ FKDUDNWHU RSUDFRZDQLD XQLHPRĪOLZLD ]DSUH]HQWRZDQLH ZV]\VWNLFK SRMĊü
SRGVWDZRZ\FK NWyUH XMĊWR ZH ZF]HĞQLHM RSXEOLNRZDQ\FK ZVSyáDXWRUVNLFK RSUDFRZDQLDFK
SRGUĊF]QLNRZ\FK DXWRUD >@ 3RQLHZDĪ PRQRJUDILD Z FDáRĞFL GRW\F]\ SUH]HQWDFML
:SURZDG]HQLHFHOHL]DNUHVSUDF\
Open Access Library
Annal VI • 2016 • Issue 2
ZáDVQ\FK RVLąJQLĊü QDXNRZREDGDZF]\FK DXWRUD ĞZLDGRPLH ]UH]\JQRZDQR ] NODV\F]QHJR
SU]HJOąGX DNWXDOQHJR VWDQX ZLHG]\ NWyUD Z GXĪHM PLHU]H MHVW XNV]WDáWRZDQD ]ZáDV]F]D
Z3ROVFHSU]\XG]LDOHDXWRUDDVNXSLRQRVLĊQDZ\QLNDFKEDGDĔZáDVQ\FKDXWRUDNWyUHQLHPDO
ZFDáRĞFLVWDQRZLąWUHĞüQLQLHMV]HMPRQRJUDILL
$XWRU Z W\P PLHMVFX PD KRQRU RGGDü VZyM KRáG :LHONLP 0HWDOR]QDZFRP NWyU]\
XNV]WDáWRZDOL -HJR V\OZHWNĊ QDXNRZą L VZ\P RGG]LDá\ZDQLHP SU]HVąG]LOL R Z\ERU]H SU]H]
1LHJR Ī\FLRZHM GURJL QDXNRZHM Z ]DNUHVLH PDWHULDáR]QDZVWZD HQHUJHW\F]QHJR Z W\P
QLHĪ\MąF\P MXĪ 3URI $GROIRZL 0DFLHMQHPX 'UKF 3URI -DQRZL $GDPF]\NRZL 3URI +RQ
L0JU LQĪ =ELJQLHZRZL %RU\VRZVNLHPX RUD] QDGDO QDMEOLĪHM ZVSyáSUDFXMąF\P ] $XWRUHP
SU]H] ZLHOH ODW 3URI 7DGHXV]RZL %RáGRZL 3URI $GDPRZL +HUQDVRZL L 'U LQĪ 3LRWURZL
0LOLĔVNLHPX MDN UyZQLHĪ ]áRĪ\ü SRG]LĊNRZDQLD ]D ZVSyáSUDFĊ 'U LQĪ $GDPRZL
6FKZHGOHURZL '\UHNWRURZL,QVW\WXWX0HWDOXUJLLĩHOD]DLP6WDQLVáDZD6WDV]LFDZ*OLZLFDFK
-'REU]DĔVNL