Spis treści i wstęp – plik PDF

Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
Katarzyna Czyżewska
„The Daily Telegraph” wobec katastrofy smoleńskiej . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Łukasz Gruszczyński
„Daily Mail” wobec katastrofy smoleńskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Wojciech Jasiakiewicz
Katastrofa smoleńska w relacjach „The Economist” . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Daria Lubiszewska
Katastrofa smoleńska w relacjach „The Independent” . . . . . . . . . . . . . . . 61
Natalia Makara
„The Guardian” wobec katastrofy smoleńskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Paweł Piotr Mikczyński
„Financial Times” i katastrofa smoleńska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Aleksandra Urszula Rogowa
„The New York Times” i katastrofa smoleńska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Wstęp
N
iniejszy tom, zatytułowany Katastrofa smoleńska 10 kwietnia 2010 w prasie brytyjskiej, jest tomem szczególnym, jako że zawiera artykuły napisane przez bardzo
młodych ludzi, studentów Instytutu Neofilologii i Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, studiujących filologię angielską i lingwistykę
stosowaną w zakresie języka angielskego i rosyjskiego. Zamiar wydania niniejszego
tomu zrodził się w trakcie seminarium magisterskiego w Katedrze Filologii Angielskiej. Prowadzący seminarium niemal natychmiast po tragicznej katastrofie lotniczej
10 kwietnia 2010 r. przejrzał łamy internetowego wydania pisma „The Economist”,
chcąc z pierwszej ręki uzyskać informacje dotyczące sposobu relacjonowania katastrofy, w której zginął prezydent Polski Lech Kaczyński i 95 towarzyszących mu osób.
Owocem tych poszukiwań był artykuł wygłoszony podczas Międzynarodowej Konferencji „Jeden świat, wiele kultur”, zorganizowanej przez Kujawsko-Pomorską Szkołę Wyższą w Bydoszczy w listopadzie 2010 r., opublikowany przez Wydawnictwo tej
uczelni w tomie materiałów konferencyjnych. Artykuł wzbudził zainteresowanie wielu
osób – uczestników konferencji. Następnie został wygłoszony w formie referatu m.in.
w Kole Naukowym Kulturoznawców „Culture Vultures” Filologii Angielskiej Uniwersytetu Szczecińskiego, kierowanym przez dr Joannę Witkowską. Wykład zgromadził
liczną publiczność i wywołał ożywioną dyskusję zarówno wśród studentów, jak i pracowników naukowych Uniwersytetu Szczecińskiego. Takie wielowątkowe i ciekawe
reakcje dały asumpt do podjęcia wyzwania, jakim była propozycja przeprowadzenia
szerszych badań dotyczących sposobu relacjonowania i stanowiska zajętego przez
prasę brytyjską w sprawie tragedii smoleńskiej, przedstawiona uczestnikom seminarium prowadzonego w Katedrze Filologii Angielskiej UKW w Bydgoszczy w latach
2011–2013. Zaproponowana studentom tematyka wzbudziła ich zainteresowanie, choć
nie u wszystkich uczestników zajęć. Gwoli prawdy trzeba podkreślić, że na pierwszych
spotkaniach poświęconych wyborowi tematów prac magisterskich bardzo wyraźnie
zaznaczono, że zarówno tematyka, jak i analiza zebranych materiałów nie może mieć
8
Katastrofa smoleńska 10 kwietnia 2010 w relacjach prasy brytyjskiej. Mity i rzeczywistość
nic wspólnego ani z polityką, ani z prywatnymi poglądami studentów i osoby prowadzącej seminarium. Celem i zadaniem seminarium była praca naukowa zgodna ze
standardami i wymogami naukowymi, całkowita obiektywność analizy zgromadzonych materiałów i dążenie do prawdy. Badania miały ukazać sposób, w jaki prasa brytyjska postrzegała i komentowała tragedię smoleńską i śmierć prezydenta wraz z towarzyszącymi mu członkami delegacji udającymi się na uroczystości związane z rocznicą
zbrodni katyńskiej 1940 r. Temat był o tyle interesujący i ważny, że dotyczył wydarzeń,
które w zasadzie nigdy w historii nie miały miejsca. Co prawda samoloty i inne środki
transportu ulegają awariom i wypadkom, ale rzadko zdarzały się one głowom państw,
które z racji pełnionych obowiązków otaczane są specjalną ochroną. W Smoleńsku
w kwietniu 2010 r. zdarzyły się rzeczy wyjątkowe i dlatego musiały znaleźć odbicie na
łamach zachodniej prasy. Ciekawe jest również to, że do tej pory nie powstał żaden
projekt w sposób kompleksowy zajmujący się ukazaniem tej tragedii w prasie brytyjskiej czy amerykańskiej, czyli w prasie krajów odgrywających zasadniczą rolę w polityce światowej i w relacjach między Zachodem a Rosją.
Tematyka seminarium magisterskiego poświęconego katastrofie smoleńskiej mieści się w kręgu zainteresowań prowadzącego seminarium, od wielu lat zajmującego
się relacjami kulturowymi polsko-brytyjskimi, co prawda w wieku XIX, ale ta problematyka doskonale wpisuje się w krąg tematyczny stosunków kulturowych między
Polską a Wielką Brytanią. Te zagadnienia z kolei są ściśle związane ze „szkołą naukową” prof. dr. hab. Wojciecha Lipońskiego, emerytowanego profesora Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, założyciela Katedry Stosunków Kulturowych
Polsko-Anglosaskich w Instytucie Filologii Angielskiej UAM, założyciela i redaktora
serii Polish-AngloSaxon Studies (PASS), autora licznych i obszernych tomów poświęconych relacjom kulturowym polsko-brytyjskim i nie tylko, promotora licznych prac
doktorskich z tej dziedziny, mistrza służącego radą, doświadczeniem i ciekawymi pomysłami, który zainicjował w latach 70. i 80. ubiegłego wieku badania z tej właśnie
dziedziny monografią Polska a Brytania 1801–1830. Próby politycznego i cywilizacyjnego dźwignięcia kraju w oparciu o Wielką Brytanię (Poznań 1978), i zaraził swymi
pomysłami grono uczniów, m.in. doktorów: Krzysztofa Sawalę, Janusza Kaźmierczaka, Tomasza Skireckiego, Katarzynę Gmerek, Joannę Witkowską i w końcu piszącego
te słowa.
Prezentowany tom składa się z siedmiu artykułów stanowiących wersję napisanych
prac magisterskich, analizujących materiały opublikowane w następujących tytułach
prasowych: „The Guardian”, „Daily Mail”, „Financial Times”, „The Independent”, „The
New York Times”, „The Daily Telegraph” oraz „The Economist”. Jeden z tytułów należy do prasy amerykańskiej, pozostałe to prasa brytyjska, sześć tytułów to tzw. quality
press, a jeden, „Daily Mail”, to tabloid. Taki celowy dobór gazet do analizy zapewniał
szeroki przegląd prezentowanych postaw; uznano, że jeden reprezentant tabloidów
wystarcza, aby pokazać, w jaki sposób do omawianych zagadnień podchodzą tego
typu wydawnictwa. Tytuły należące do tzw. quality press reprezentują różne sympatie polityczne i w związku z tym mogą i powinny zawierać różniące się komentarze
i opinie.
Wstęp
9
W badaniach zastosowano metody i techniki analizy mediów, a także koncepcje
tzw. nowego historycyzmu (new historicism, poetics of culture) Stevena Greenblatta,
najpełniej przedstawione w Polsce przez Krystynę Kujawińską-Courtney z Uniwersytetu Łódzkiego.
Pragnę podziękować władzom Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej za wyrażenie
zgody na publikację mojego artykułu dotyczącego stanowiska „The Economist” wobec
katastrofy smoleńskiej, opublikowanego pierwotnie w materiałach wydanych przez
tę uczelnię. Zamieszczenie w niniejszym tomie uprzednio wydanego tekstu miało na
celu uzupełnienie obrazu postaw prasy wobec tragedii smoleńskiej opiniami tak ważnego tytułu, jakim jest ta właśnie gazeta.
Wojciech Jasiakiewicz