Jak uprawiac czosnek cz.2

JAK UPRAWIAĆ CZOSNEK (cz. II)
Jesienią czosnek ozimy zdążył się ukorzenić Wraz z ruszeniem wegetacji pojawią się liście
czosnku - szczypior oraz niepożądane zachwaszczenie. Czosnek jest bardzo wrażliwy na
zachwaszczenie. Chwasty należy zwalczać, gdy tylko pojawią się na plantacji. W zależności
od wielkości plantacji odchwaszczanie przeprowadzamy ręcznie, mechanicznie lub
chemicznie. Odchwaszczanie mechaniczne i spulchnianie gleby należy wykonywać bardzo
starannie, aby nie uszkodzić korzeni.
Chemiczne zwalczanie chwastów w uprawie czosnku ozimego wykonujemy na plantacjach
wielkotowarowych:
•
•
•
wczesną wiosną przed wschodami chwastów poleca się Stomp 330 EC w dawce 3- 5
l/ha – zwalcza chwasty jednoroczne w fazie kiełkowania, wschodów i liścieni. Środek
należy stosować na wilgotną glebę.
wiosną, po wschodach, przy wysokości roślin 5 – 10 cm można poleca się zastosować
Goal 240 EC – 0,5 l/ha – zwalcza chwasty jednoroczne od wschodów do wysokości 5
– 7 cm. Nie należy stosować środka w temperaturze powyżej 23stC. Stosować po 3 –
4 dniach słonecznych. Goal 240 EC może powodować przemijające, placowe
odbarwienia z lekkim wyłożeniem szczypioru.
w tym samym czasie, zależnie od fazy rozwojowej chwastów jednoliściennych poleca
się również stosowanie jednego z herbicydów:
o Goal 240 EC (0,5 l/ha) zwalcza jednoroczne chwasty od wschodów do
wysokości 5 – 7 cm. Należy pamiętać aby nie wykonywać oprysku tym
środkiem w temperaturze powyżej 23 st C, stosować po 3 – 4 dniach
słonecznych.
o Goal 240 EC (0,5 l/ha) może powodować przemijające, placowe odbarwienia
z lekkim wyłożeniem szczypioru.
o Fusilade Forte 150 EC (0,75 – 1 l/ha) zwalcza roczne chwasty jednoliścienne
od fazy 2 liści do poczatku krzewienia, perz w fazie 4 – 10 liści (2,5 – 3 l/ha).
Środek można także stosować w dawkach dzielonych. Pierwszy zabieg w
fazie 2- 4 liści chwastów – dawka 0,4 l/ha, drugi zabieg – po 10 – 14 dniach
0,3 – 0,4 l/ha;
o Targa Super 05 EC (1 – 1,5 l/ha) - roczne jednoliścienne od fazy 2 liści do
początku krzewienia, perz w fazie 4 – 6 liści (2 -3 l/ha).
Herbicydów Fusilade Forte oraz Targa Super nie należy stosować w
temperaturze powyżej 27 st C
Dobre efekty w eliminowaniu chwastów w uprawie czosnku ozimego daje ściółkowanie,
które dodatkowo chroni glebę przed zaskorupianiem, wypłukiwaniem składników
pokarmowych oraz poprawia stosunki powietrzno – wodne. Do ściółkowania używa się
rozdrobnionej i częściowo rozłożonej słomy, przekompostowanych liści, trocin lub czarnej
foli czy włókniny. Zabieg ten przyczynia się także do wzrostu plonu główek czosnku o ok. 30
%.
Po wschodach roślin czosnku ozimego rozpoczynamy nawożenie pogłówne, dając 1/3 dawki
azotu. Od połowy maja trzeba wykonać kolejne pogłówne nawożenie azotem, należy je
zakończyć w pierwszej dekadzie czerwca gdyż późniejsze stosowanie nawozów azotowych
opóźnia dojrzewanie czosnku i wpływa niekorzystnie na właściwości przechowalnicze.
W okresie późnej wiosny należy także, o ile to możliwe, nawadniać plantacje czosnku,
bowiem w tym czasie czosnek ozimy tworzy główki i od odpowiedniej wilgotności gleby
zależy przyrost masy główek.
Czosnek ozimy jest warzywem wytwarzającym pędy kwiatostanowe. Zaleca się je ścinać
zaraz po ich ukazaniu się. Jest to zabieg pracochłonny, lecz przyczynia się do wzrostu plonu
nawet o około 30 %.
Zbiór czosnku sadzonego jesienią przypada na lipiec. Dojrzałość czosnku wytwarzającego
pędy kwiatostanowe objawia się żółknięciem i zasychaniem liści. Gdy około 40 % roślin na
plantacji ma zaschnięte liście należy przystąpić do jego wykopywania. Zbioru nie należy
opóźniać, gdyż obserwuje się wówczas pękanie łusek okrywających główkę oraz rozpadanie
się cebul na poszczególne ząbki.
W zależności od odmiany i warunków uprawy można uzyskać plon czosnku ozimego w
wysokości 6,5 – 10 t/ha.
Czosnek, który wytwarza pędy kwiatostanowe przechowuje się gorzej, dlatego też przeznacza
się go do spożycia jesienią i wczesna zimą.
Drugą grupę czosnków stanowi czosnek nie wytwarzający pędów kwiatostanowych tzw.
czosnek jary.
W krajowym rejestrze odmian znajdują się dwie polskie odmiany czosnku nie
wytwarzającego pędów kwiatostanowych przeznaczone do uprawy z sadzenia
wiosennego:
•
•
•
CYRYL,
JARUS
JANKIEL.
Ogólnie średnia masa główki czosnku jarego jest mniejsza od masy główki czosnku ozimego.
Główki czosnków jarych okryte są białokremową łuską oraz nadają się do długotrwałego
przechowywania.
Stanowisko w zmianowaniu i dawki nawozów przy uprawie czosnku jarego są takie same jak
przy uprawie czosnku ozimego.
Gleba pod wiosenne sadzenie powinna być dobrze uprawiona. Zaleca się jesienią wykonanie
orki głębokiej (25 – 30 cm) z wniesieniem nawozów fosforowych i potasowych. Wiosną pole
należy zawłókować i zabronować.
Przed sadzeniem ząbków należy wprowadzić do gleby połowę zalecanej dawki nawozów
azotowych.
Sadzenie czosnku nie wytwarzającego pędów kwiatostanowych przypada na koniec marca i
początek kwietnia. Wyniki doświadczeń przeprowadzonych w Akademii Rolniczej w
Szczecinie wykazały, że plon czosnku z sadzenia 20 marca był o 54 % większy niż z sadzenia
5 kwietnia. Czosnek jary sadzi się w takiej samej rozstawie jak czosnek ozimy.
Prace pielęgnacyjne przy uprawie czosnku sadzonego wiosną polegają na między innymi
na:
─ spulchnianiu gleby. Spulchniać należy bardzo płytko, aby nie uszkodzić słabego systemu
korzeniowego.
─ nawożeniu pogłównym (drugą połowę dawki azotu należy zastosować najpóźniej w
pierwszej dekadzie czerwca);
─ zwalczaniu chwastów;
Na większych
kszych plantacjach chwasty zwalcza się
si chemicznie stosując:
•
•
•
•
bezpośrednio
rednio po sadzeniu Goal 240 EC (1 l/ha) lub Stomp 330 EC (3 – 5 l/ha),
preparaty te zwalczają chwasty jednoroczne w fazie kiełkowania i wschodów.
w terminie do 14 dni po sadzeniu,
sadze
przed wybiciem w szcypiór polecany jest Afalon
Dyspersyjny 450 SC (1 – 1,5 l/ha);
po wschodach przy wysokości
wysoko roślin 5 – 10 cm można zastosować:
ć:
Stomp 330 EC (3 - 4 l/ha) lub Goal 240 EC (0,5 l/ha);
w tym czasie, zależnie
żnie od fazy wzrostu chwastów
chw
jednoliściennych
ściennych można
mo
wykorzystać:
Fusilade Forte 150 EC (0,75 – 1 l/ha), perz w fazie 4 – 10 liści
ści (2,5 – 3 l/ha);
Targa Super 05 EC (1 – 1,5 l/ha), perz w fazie 4 – 6 liści (2 -33 l/ha).
Do prac pielęgnacyjnych
gnacyjnych w uprawie czosnku ozimego i jarego należy
ż także
że ochrona przed
chorobami i szkodnikami. Czosnek jest rośliną
ro
stosunkowo odpornąą na choroby i szkodniki
występujące
ce zarówno w polu jak i w przechowalni.
W literaturze spotykamy opisy wielu chorób czosnku, jednak w warunkach Polski tylko
niektóre z nich powodująą duże
że straty gospodarcze (np.biała zgnilizna).
Natomiast najczęściej
ciej atakującymi czosnek szkodnikami są:
s
─ błotniszka czosnkówka;
─ śmietka cebulanka;
─ wgryzka szczypórka
─ wciornastki.
Chemiczne zwalczanie larw lub gąsienic
g ienic wymienionych szkodników przeprowadza się
si
według zaleceń
aktualnego Programu Ochrony Roślin
Ro
Warzywnych.
Zbiór czosnku zimowego - nie wytwarzającego
wytwarzaj
pędów
dów kwiatostanowych przeprowadza się
si w
okresie, gdy u ponad 50 % roślin wystąpi
wyst załamanie szczypioru.
u. Czosnek sadzony wiosną
wiosn
zbieramy w sierpniu w momencie zasychania liści.
li
W zależności
ci od odmiany i warunków
uprawy można uzyskaćć plon czosnku jarego w wysokości
wysoko 4 – 6 t/ha, a ozimego 55 15 t/ha.
Rośliny czosnku wyrywa sięę ręcznie
rę
– po uprzednim podkopaniuu widłami amerykańskimi.
ameryka
Po
wyrwaniu czosnek dosusza się w polu lub w przewiewnych pomieszczeniach. Następnie
Nast
przycina się szczypior na długość 2 – 4 cm a korzenie na 1 cm.
W Polsce, w tym i na Podkarpaciu są
s sprzyjające
ce warunki do uprawy czosnku, dlatego też
powinno wzrosnąć zainteresowanie uprawą
upraw tej rośliny,
liny, zarówno w produkcji towarowej do
spożycia na świeżoo i dla przemysłu oraz w uprawie amatorskiej - w ogrodach przydomowych
oraz na działkach.
Anna Cieszyńska
Sekcja Ogrodnictwa