doctechnika - Ulubiony Kiosk
download 
Reklamacja Transkrypt
technika - Ulubiony Kiosk
Wywiad miesiąca – Piotr Glinka, prezes zarządu firmy Turck wPolsce ISSN 1896-6381 INDEKS 246 972 www.automatykaB2B.pl 10,00 zł (wtym 5% VAT) 5/2013 (79) STEROWANIE POMIARY NAPĘDY OPROGRAMOWANIE ROBOTYKA ENERGETYKA TECHNIKA IRYNEK SYSTEMÓW AUTOMATYKI NIEMIECCY PRODUCENCI CZUJNIKÓW OPTYMISTYCZNI Kierunki eksportu niemieckich czujników Automatyka ipomiary wciepłownictwie Temat numeru: Produkcja oraz przesył ciepła do ogrzewania budynków i wody użytkowej oraz do celów przemysłowych to dosyć skomplikowane procesy. Dzieje się tak, gdyż parametry nośników ciepła oraz pracy instalacji trzeba stale monitorować, zapewniając ich odpowiednią regulację. W artykule przedstawiamy komponenty automatyki i pomiarowe stosowane m.in. w kotłach parowych, rurociągach oraz węzłach cieplnych. patrz str. 42‒53 AUTOMATICON 2013 – RAPORT ZTARGÓW RAPORT: NA SZYNIE IWMASZYNIE wnumerze SCHUNK organizuje „dni ekspertów” System sterowania siecią cieplną wKPEC wBydgoszczy Układy do pomiarów wysokich napięć Napędy woczyszczalni ścieków wEC Żerań Ankietowani przez organizację branżową AMA Association niemieccy producenci czujników i urządzeń pomiarowych ocenili 2012 rok jako nieco lepszy pod względem obrotów niż poprzedni, zwiększeniu uległy też inwestycje. Perspektywy tegorocznego wzrostu oszacowane zostały na około 4%, prognozuje się też słabszy popyt ze strony odbiorców europejskich. patrz str. 21 str. 20 str. 50 str. 80 str. 88 Złączki szynowe i aparatura niskiego napięcia, które są tematem majowego raportu rynkowego, należą do popularnych produktów branżowych. Trafiają one do wielu klientów – zarówno z sektora przemysłowego, budowlanego, jak też związanych z transportem i aplikacjami infrastrukturalnymi. Dostarczanie osprzętu elektroinstalacyjnego oraz aparatury nn stanowi jednocześnie dla wielu producentów oraz dystrybutorów automatyki jeden z głównych filarów działalności biznesowej. patrz str. 54‒77 Tegoroczny Automaticon, choć odwiedziło go mniej gości niż w latach poprzednich, potwierdził swoją pozycję najważniejszej wystawy w naszej branży. W raporcie z targów przedstawiamy to, co działo się na imprezie, opinie jej uczestników oraz nasze spostrzeżenia po czterech dniach spędzonych w Centrum Expo XXI. patrz str. 8 Automatyka, Podzespoły, Aplikacje Rok 7, numer 79 Maj 2013 PL ISSN 1896-6381 Cena 10,00 zł Napendy, sterowinki PLB i inne podrubki 6 GOSPODARKA Redakcja magazynu Wydarzenia: Automaticon 2013 – raport ztargów 8 Redaktor naczelny Zbigniew Piątek tel. 22 257 84 96, faks 22 257 84 67 [email protected] Wydarzenia: SCHUNK organizuje „dni ekspertów” 20 Aktualności: Wiadomości zrynku polskiego izagranicznych 21 Wydawca Robert Magdziak tel. 22 257 84 96 [email protected] Redakcja Monika Jaworowska, Mateusz Kosikowski, Tomasz Daniluk Współpracownicy Anna Magdziak, Agnieszka Grabowska, Jakub Możaryn, Sebastian Plamowski, Aleksandra Piątek, Katarzyna Gugała DTP Filip Ostrowski Adres redakcji Redakcja magazynu APA, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa Wydawnictwo AVT-Korporacja spółka zo.o. ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa tel. 22 257 84 99, faks 22 257 84 00 Dyrektor wydawnictwa: prof. Wiesław Marciniak Dział marketingu ireklamy Menedżer magazynu Katarzyna Gugała tel. 22 257 84 64, faks 22 257 84 67, tel. kom. 601 131 953 [email protected] WYWIAD MIESIĄCA Przeszliśmy ewolucję zproducenta czujników do dostawcy kompleksowych rozwiązań – rozmowa zPiotrem Glinką, prezesem zarządu firmy Turck wPolsce 34 NEWS FLASH Nowe technologie – wybrane przez redakcję opisy nowych produktów 38 TEMAT NUMERU Temat numeru: Automatyka ipomiary wciepłownictwie 42 Wdrożenie: System sterowania siecią cieplną w KPEC w Bydgoszczy 50 Prezentacje produktów 52 RAPORT RYNKOWY Raport: Na szynie iwmaszynie – raport zpolskiego rynku dystrybucji złączek iaparatury niskiego napięcia 54 Przewodnik WWW: Witryny internetowe firm związanych ztematem raportu 70 Prezentacje produktów 71 TECHNIKA Sterowanie: Nowe CPU wrodzinie sterowników Siemensa 79 Praktyka inżynierska: Jak mierzyć wysokie napięcia wykorzystując systemy zizolowanymi kanałami pomiarowymi? 80 Hydraulika ipneumatyka: Oferta pneumatyki firmy Bosch Rexroth 83 Robotyka: Polski robot SCARA 84 Bożena Krzykawska tel. 22 257 84 42 [email protected] Oprogramowanie: Wstronę ergonomii – nowa wersja oprogramowania zenon 86 Grzegorz Krzykawski tel. 22 257 84 60 [email protected] Wdrożenie: Napędy woczyszczalni ścieków wEC Żerań 88 Pomiary: Pirometry graficzne 90 Bezpieczeństwo: Wyłączniki bezpieczeństwa do montażu na osłonach maszyn 92 Zespół marketingu ireklamy Maja Gilewska tel. 22 257 84 71 [email protected] Andrzej Tumański tel. 22 257 84 63 [email protected] Katarzyna Wiśniewska tel. 22 257 84 65 [email protected] Serwis internetowy http://www.automatykaB2B.pl Koordynator pionu serwisów automatyki ielektroniki Katarzyna Wiśniewska [email protected] Dział prenumeraty ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa tel. 22 257 84 22, faks 22 257 84 00 [email protected] Wszystkie produkty inazwy są wymienione wyłącznie wcelach identyfikacyjnych imogą być zastrzeżonymi znakami odpowiednich właścicieli. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do adiustacji, doboru tytułów idokonywania skrótów wnadsyłanych materiałach. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam. Wszelkie prawa zastrzeżone. 4 OD REDAKCJI m aj 201 3 Pomiary: Pomiar różnicy ciśnień 94 Oprogramowanie: Analiza alarmów itrendów 97 NOWE PRODUKTY Kamery isystemy wizyjne 100 Czujniki iprzetworniki pomiarowe 102 Urządzenia isystemy pomiarowe 103 Komputery przemysłowe ioprogramowanie 104 Panele operatorskie ikomputery panelowe 106 Sieci przemysłowe 107 Silniki inapędy 110 Urządzenia elektryczne ielektromechaniczne 111 INFORMACJE Kupon prenumeraty 114 Indeks reklam 114 spis treści Tegoroczny Automaticon zpewnością był inny niż zwykle, do czego przyczyniła się zaskakująco zimowa aura izwiązane znią trudności komunikacyjne. Efektem była zauważalnie mniejsza liczba gości niż wlatach poprzednich, choć poza tym cała reszta była taka jak zawsze. Targi, po 19 latach istnienia, ugruntowały swoją pozycję najważniejszej imprezy wnaszej branży itraktowane są przez wiele tutejszych firm jako miejsce, gdzie warto być. Wraporcie zimprezy przedstawiamy opinie uczestników oraz nasze spostrzeżenia po czterech dniach spędzonych w Centrum Expo XXI. SCHUNK organizuje „dni ekspertów” Spotkania wsiedzibie niemieckiego dostawcy osprzętu do robotów, wktórych uczestniczą przedstawiciele przemysłu inauki, należą do regularnie odbywających się konferencji branżowych. Wtym roku wydarzenie „SCHUNK Expert Days” miało miejsce po raz szósty iskupione było wokół robotyki usługowej, manipulatorów, chwytaków ipokrewnych im produktów. 20 System sterowania siecią cieplną wKPEC wBydgoszczy Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej wBydgoszczy swym zasięgiem obejmuje miasto Bydgoszcz oraz pobliskie gminy. Aktualnie eksploatowanych jest 7 ciepłowni, 20 kotłowni, ponad 400 km sieci cieplnych oraz około 3000 węzłów cieplnych. Tak duża ilość oraz różnorodność urządzeń rozmieszczonych na dużym obszarze była głównym argumentem dla stworzenia systemu telemetrycznego, który uruchomiony został w1984 roku. Podczas jego niedawnej modernizacji wdrożono pakiet oprogramowania przemysłowego obejmującego system SCADA iprzemysłową bazę danych. maj 2013 8 50 Jak mierzyć wysokie napięcia wykorzystując systemy zizolowanymi kanałami pomiarowymi? Ze względu na specyficzne środowisko pracy, aplikacje przemysłowe są nieustannie narażone na oddziaływanie wielu niepożądanych czynników, takich jak: niekontrolowane skoki napięć, fluktuacje sygnałów, sygnały współbieżne czy wahania potencjałów odniesienia. Każdy znich jest wstanie wpłynąć na dokładność otrzymywanych wyników, anawet uszkodzić system pomiarowy. Przedstawiamy podstawowe informacje ztym związane, sposoby na izolowanie kanałów pomiarowych iprodukty, które mogą być stosowane wtego typu aplikacjach. Temat numeru: Automatyka ipomiary wciepłownictwie Raporty rynkowe: Rynek dystrybucji złączek iaparatury niskiego napięcia Automaticon 2013 – raport ztargów 80 Napędy woczyszczalni ścieków wEC Żerań Wubiegłym roku firma Envirotech zakończyła realizację projektu dotyczącego budowy oczyszczalni ścieków technologicznych wraz ze zrzutem ścieków oczyszczonych do rzeki Wisły dla PGNiG Termika S.A. EC Żerań wWarszawie. Tamtejsza elektrociepłownia to drugi co do wielkości taki obiekt wstolicy – dysponuje ona sumaryczną mocą cieplną ielektryczną wynoszącą około 2 GW. Wartykule przedstawiamy wykonane niedawno wdrożenie. 88 ma j 2 0 1 3 5 gospodarka g p WYDARZENIA Automaticon 2013 Raport ztargów Tegoroczny Automaticon zpewnością był inny niż zwykle, do czego przyczyniła się zaskakująco zimowa aura izwiązane znią trudności komunikacyjne. Efektem była zauważalnie mniejsza liczba gości niż wlatach poprzednich, choć poza tym cała reszta była taka jak zawsze. Targi, po 19 latach istnienia, ugruntowały swoją pozycję najważniejszej imprezy wnaszej branży itraktowane są przez wiele tutejszych firm jako miejsce, gdzie warto być. Zdrugiej strony, rozmawiając zich uczestnikami, regularnie usłyszeć można krytyczne komentarze isugestie zmian, które przełożyłyby się na korzyści dla wystawców. Wraporcie zimprezy przedstawiamy obydwa rodzaje opinii oraz nasze spostrzeżenia po czterech dniach spędzonych w Centrum Expo XXI. Automaticon stanowi interesujące miejsce zarówno dla przedstawicieli producentów maszyn, biur inżynierskich, jak też firm zajmujących się integracją systemów i służb utrzymania ruchu. Profil targów jest bardzo szeroki, szczególnie po oficjalnym włączeniu do niego elektroniki profesjonalnej, jednak ich cechą charakterystyczną jest to, że mniej pokazuje się gotowe produkty, a bardziej komponenty, systemy automatyki i różnorodną aparaturę. Pod względem tematycznym obejmuje to zagadnienia związane ze sterowaniem, technikę napędową, komunikację, robotykę, oprogramowanie oraz pomiary, nato- 8 m aj 201 3 miast aplikacyjnym – przemysł, maszyny, energetykę czy zastosowania infrastrukturalne i środowiskowe. Taka też była tegoroczna wystawa. Odbywała się ona ponownie w trzech halach targowych (i holu), a swoje produkty i usługi zaprezentowało 315 wystawców. Jeżeli chodzi o termin, to po raz kolejny „udało się” trafić w te same dni, podczas których w Czechach miały miejsce targi Amper. PO PIERWSZE: STEROWANIE, WIZUALIZACJA, ZASILANIE IKOMUNIKACJA Z pewnością najwięcej osób przyciągały stoiska, gdzie prezentowane były maszyny w ruchu – w szczególności te należące do dostawców robotów. Aczkolwiek również produkty na pierwszy rzut oka mniej rzucające się w oczy były bardzo ciekawe, a w wielu firmach warto było spędzić więcej czasu. Przykładowo Siemens zaprezentował nową generację sterowników Simatic S7-1500 oraz całościowe podejście do projektowania z wykorzystaniem środowiska z TIA Portal. Z kolei na stoisku firmy Rockwell Automation można było oglądać zarówno sterowniki, jak też ofertę napędów, urządzeń komunikacyjnych oraz bezpieczeństwa. Podobnie było w przypadku Mitsubishi Electric, gospodarka WYDARZENIA Paweł Łoś B&R Automatyka Przemysłowa Co zmienia się na targach? Czym jest dla Was Automaticon ico zaprezentowaliście wtym roku? Nasze stoisko zapewniało odwiedzającym możliwość dosyć kompleksowego zapoznania się znaszą ofertą. Tak było wszczególności wprzypadku paneli operatorskich, wtym zfunkcjonalnością multi-touch. Zaprezentowaliśmy również komputer przemysłowy APC910, moduły do diagnostyki maszyn oraz robota wykorzystującego serwosilniki ze zintegrowanymi napędami komunikującymi się wsieci Ethernet Powerlink. Ważnym dla nas wydarzeniem była też możliwość przedstawienia polskim klientom nowej wersji oprogramowania Automation Studio. Jeżeli chodzi osam Automaticon, to nie obserwujemy tutaj raczej większych zmian organizacyjnych, takich jak choćby rejestracja odwiedzających. Natomiast dzięki temu, że mamy zachowaną stałą liczbę raportów targowych i stale interesujące kontakty z klientami, niezmiennie stawiamy na uczestnictwo w tej wystawie. gdzie pojawiły się też roboty, a sama firma skupiła się na przedstawieniu rozwiązań dla kluczowych dla niej rynków wertykalnych. Sabur również demonstrował kompletne systemy dla różnych odbiorców – przemysłu, infrastruktury i ciepłownictwa (warto przy tym wskazać na ofertę prezentowanych paneli firmy ESA), natomiast B&R zapewnił gościom odwiedzającym stoisko firmy kompleksowy przegląd swojej oferty. Dużo nowości prezentowanych było na stoiskach firm Omron Electronics oraz Beckhoff – rozmowy z ich przedstawicielami opublikujemy niebawem w magazynie APA. Przed wejście do Centrum Expo XXI tradycyjnie stał autobus firmy Eaton Electric, który, pomimo trudnych warunków pogodowych, był również chętnie odwiedzany przez gości targowych. Zaprezentowane zostały w nim urządzenia i osprzęt z zakresu sterowania, aparatury niskonapięciowej i wizualizacji, w szczególności w wersjach z „zieloną taśmą”, czyli interfejsem SmartWire-DT. Zakres związany z komputerami przemysłowymi i wizualizacją rozszerzały firmy takie jak Elmark Automatyka, która promowała m.in. oprogramowanie firmy Iconics i odporne środowiskowo tablety firmy Getac, a także CSI i Pro-Face. Panele operatorskie prezentowane na stoisku firmy Wprawdzie liczyliśmy, że powstanie konkurencyjna do niej impreza targowa, ale i Poznań, i Kielce przegrały ztradycjami oraz przyzwyczajeniami tutejszych gości. Dopełnieniem naszej działalności marketingowej są seminaria iinne działania prowadzone bezpośrednio zklientami, jednak o Automaticonie nie można zapomnieć ibędziemy na nim również wprzyszłości. Tradycyjnie silną grupą wystawców były firmy oferujące osprzęt elektroinstalacyjny, aparaturę łączeniową niskiego napięcia i podobne produkty. Stanowią one, tak jak wymienieni powyżej producenci automatyki, trzon targów, a ich stoiska należą do największych na warszawskiej imprezie. Firmami takimi są m.in. oddziały producentów zagranicznych (Phoenix Contact, Weidmüller WAGO-ELWAG, Wieland Electric, Murrelektronik) oraz polscy dystrybutorzy – Eltron, Astat, Semicon, Dacpol i producenci – przykładowo Relpol. Profil wielu z wymienio- nych firm obejmuje zarówno produkty związane z zasilaniem, jak też transmisją sygnałów i sieciami komunikacyjnymi. W tym zakresie warto też wskazać na niemieckiego HARTING-a, a ponadto obecnych na targach dystrybutorów i producentów urządzeń do komunikacji bezprzewodowej – np. firmę Inventia. Oferta powyższych dostawców uzupełniona była tematycznie przez producentów kabli i osprzętu do nich (Lapp Kabel, Helukabel, igus) oraz szaf i obudów (Pentair Schroff, ZPAS, Ensto). Część wystawców, tacy jak Simex, Pokój oraz Lumel, ofero- Conrad Electronic na dobre zagościł na targach – firma promuje ofertę dla przemysłu, wtym przenośne urządzenia pomiarowe ma j 2 0 1 3 9 gospodarka g p WYDARZENIA SCHUNK organizuje „dni ekspertów” Spotkania wsiedzibie niemieckiego dostawcy osprzętu do robotów, wktórych uczestniczą przedstawiciele przemysłu inauki, należą do regularnie odbywających się konferencji branżowych. Wtym roku wydarzenie „SCHUNK Expert Days” miało miejsce po raz szósty iskupione było wokół robotyki usługowej. W Hausen, gdzie mieści się siedziba firmy, spotkało się pod koniec lutego ponad sto osób. Wśród nich znaleźli się przedstawiciele branży motoryzacyjnej (np. BMW), producentów robotów (ABB, Kuka) oraz manipulatorów i systemów mechatronicznych (m.in. Bosch). Wzięli oni udział w dwudniowym evencie poświęconym robotyce, manipulatorom, chwytakom i pokrewnym im produktom oraz rozwiązaniom. ROBOTYKA USŁUGOWA WCENTRUM ZAINTERESOWANIA Podczas seminarium omówiono aktualnie prowadzone prace badawcze, trendy i szanse rozwojowe związane z robotyką usługową. Dotyczyło to zarówno wykorzystania robotów w życiu codziennym, jak też w przemyśle, gdzie pracować one mogą wspólnie z personelem. Omawiano przy tym możliwości zastępowania ludzi przez maszyny w niektórych czynnościach przy zachowaniu istniejącej infrastruktury produkcyjnej. O ile bowiem roboty stosowane są np. w branży motoryzacyjnej już od dawna, o tyle, zdaniem prelegentów konferencji, zakres ich aplikacji można rozszerzyć na obszary przypisane dotychczas typowo ludziom. W szczególności dotyczy to prac powtarzalnych, montażu i przenoszenia towarów. Perspektywicznym obszarem jest też sektor logistyczny, na potrzeby którego firma rozwija produkty takie jak pięciopalczasta dłoń, która ma pozwolić w przyszłości na kierowanie pojazdami. W panelu poświęconym robotyce usługowej przedstawiciel hiszpańskiego Robotnik Automation zaprezentował dokonania firmy, z kolei reprezentant KUKA Laboratories omówił bieżące prace nad algorytmami sterującymi oraz lekką robotyką. WSPÓŁPRACA ROBOTÓW ILUDZI Omawiane spotkanie było również okazją do dyskusji na tematy okołotechniczne – np. związane z kwestiami społecznymi dotyczącymi robotyzacji, ekonomią wykorzystania tych maszyn, a także innowacyjnością, na temat której mówił przedstawiciel monachijskiego Uniwersytetu Technicznego. Komentarze dotyczące przyszłości robotyki zawarli w swoich wystąpieniach też przedstawiciele ABB oraz BMW. Pierwszy podzielił się z uczestnikami spotkania opinią w zakresie współpracy robotów i ludzi w przemyśle, drugi – omawiał potrzebę zwiększania udziału robotyki w montażu końcowym samochodów. Ten element produkcji, w przeciwieństwie do procesów zgrzewania czy spawania, jest bowiem cały czas zautomatyzowany w bardzo niewielkim stopniu. Podczas konferencji omawiano także kwestie wykorzystania robotów w gospodarstwach domowych oraz w służbie zdrowia. Zbigniew Piątek 20 m a j 201 3 Niemieccy producenci czujników optymistyczni Ciąg dalszy z okładki AMA Association for Sensor and Measuring Technology to organizacja branżowa zrzeszająca producentów czujników i urządzeń pomiarowych, która regularnie publikuje opracowania poświęcone tej branży w Niemczech. Najnowsze, dotyczące wyników firm w poprzednim roku, przyniosło optymistyczny obraz omawianego sektora. Sytuacja na rynku była stabilna, natomiast uśrednione obroty dostawców zwiększyły się o 1% w porównaniu do poprzednich 12 miesięcy. Firmy produkujące czujniki i pokrewne im produkty zwiększyły zatrudnienie o 3%, a ich inwestycje wzrosły o około 10%. Prognozy dotyczące najbliższych miesięcy też są niezłe, biorąc pod uwagę ogólne spowolnienie gospodarcze. Ankietowani producenci spodziewają się czteroprocentowego wzrostu zysków i niewielkiego wzrostu inwestycji. Ważnym spostrzeżeniem zawartym w opracowaniu jest to dotyczące zmian w kierunkach eksportu czujników wytwarzanych za naszą zachodnią granicą. W 2012 roku o 5% spadł popyt ze strony odbiorców w innych krajach europejskich, natomiast o prawie tyle samo wzrosła sprzedaż do klientów spoza Starego Kontynentu. Znamy produkty nagrodzone Złotym Medalem MTP na targach Expopower Jury konkursu przyznającego wyróżnienia Międzynarodowych Targów Poznańskich wytypowało zwycięzców tegorocznych Złotych Medali MTP targów Expopower. Wyróżniono sześć produktów, które zobaczyć będzie można na specjalnie oznaczonych stoiskach podczas wystawy (14‒16 maja). Są nimi: – System cyfrowych zabezpieczeń, automatyki, pomiarów, sterowania, rejestracji i komunikacji CZIP-PRO firmy Relpol – Lampa przemysłowa Sun Tech High Bay LED 140 W firmy Sun Electro – Prefabrykowane ekologiczne stanowisko transformatora mocy firmy Atlas – Rozłącznik napowietrzny typ SRNkp-24/400 od Instytutu Energetyki – Zakład Doświadczalny w Białymstoku – Ogranicznik przepięć wysokiego napięcia Proxar IIN firmy Protektel – Przewód dla linii napowietrznych z rdzeniem kompozytowym i drutami ze stopów aluminium LoSag Aero-Z firmy Nexans Benelux wywiad y PIOTR GLINKA Przeszliśmy ewolucję zproducenta czujników do dostawcy kompleksowych rozwiązań – rozmowa zPiotrem Glinką, prezesem zarządu firmy Turck wPolsce Turck, chociaż jest przedsiębiorstwem zlokalizowanym w Niemczech, ma w swojej historii – a dokładniej historii jej założycieli – epizod związany z naszym krajem. Skąd pomysł braci Turck na założenie i rozwój przedsiębiorstwa wytwarzającego czujniki, a następnie rozbudowę oferty w stronę komunikacji? Rzeczywiście dawniej rodzina Turck mieszkała pod Poznaniem, miała też polskie paszporty, lecz było to jeszcze przed wojną. Po jej zakończeniu państwo Turck wrócili w rodzinne strony do Halver, które znajduje się na zachodzie Niemiec. Na początku lat 60. zeszłego wieku Werner Turck wraz z bratem założyli biuro inżynierskie, przy czym on sam zajmował się przede wszystkim rozwijaniem produktów, natomiast Hans Turck działalnością handlową. W 1965 roku, gdy firma zaoferowała pierwsze czujniki indukcyjne, zatrudnionych było w niej kilka osób, a produkcja prowadzona była jeszcze w prowizorycznym budynku. Rosnący popyt na podzespoły do maszyn sprawił, że w kolejnych latach również sam Turck szybko się rozwijał, oferując kolejne rodzaje elementów indukcyjnych oraz innego typu czujników. Ważnym momentem w historii firmy było zaoferowanie komponentów do pracy w strefach zagrożonych wybuchem. Turck już w latach 70. rozpoczął produkcję własnych separatorów iskrobezpiecznych, które umożliwiają przesyłanie sygnałów do i ze strefy zagrożonej wybuchem, przy czym właściwie byliśmy jedną 34 m a j 201 3 z pierwszych firm wytwarzających je na skalę przemysłową. Tego typu elementy na tutejszym rynku pojawiły się już po 1983 roku, jednak my zaczęliśmy promować je dopiero od 2003 roku, kiedy zanikła konieczność krajowej certyfikacji. Obecnie, po dziesięciu latach od tego momentu, jesteśmy w ścisłej czołówce dostawców takiego asortymentu w Polsce. Drugim przełomem było dla nas opracowanie urządzeń do sieci komunikacyjnych. Warto wspomnieć, że stworzyliśmy własną sieć Sensoplex przed tym, jak pojawiły się standardy takie jak Profibus czy Modbus. Dzisiaj oczywiście obowiązują ogólnoświatowe standardy przemysłowych protokołów komunikacyjnych, a nasze moduły we/wy są oferowane dla większości z nich. Jednocześnie sprzedaż urządzeń interfejsowych stanowi obecnie ważny element naszej działalności, przy czym dostarczamy zarówno wersje modułowe oraz kompaktowe, w tym o wysokim stopniu ochrony. Nowością pokazaną na ostatnich targach Automaticon był moduł z muliprotokołem komunikujący się w standardach Modbus-TCP, Ethernet/IP i Profinet, przy czym rozpoznanie protokołu następuje w sposób automatyczny. Sądzę, że lata rozwoju oferty, do której doszły też produkty z zakresu RFID i urządzenia do komunikacji bezprzewodowej, zapewniły jej kompletność oraz możliwość obsługi klientów z różnych rynków. Polski oddział firmy powstał stosunkowo niedawno – przynajmniej porównując to z przedstawicielstwami innych producentów branżowych. Jakie były Wasze początki w Polsce i dlaczego na tutejszą siedzibę wybrane zostało Opole? Ewolucja firmy w Polsce była podobna jak w przypadku naszych innych oddziałów w Europie. Turck zakładał swoje filie od połowy lat 70. zeszłego wieku, poprzedzając to zazwyczaj współpracą z lokalnym partnerem mającym doświadczenie handlowe i aplikacyjne. Po różnym czasie związanym z rozpoznaniem rynku podejmowana była decyzja o założeniu oddziału – tak było przykładowo w Czechach i w Polsce. Aczkolwiek już na Słowacji czy Ukrainie poprzestaliśmy na działalności przez partnerów, gdyż potencjał tamtejszych rynków okazał się niewystarczający. Wybór Opola jako lokalizacji przedstawicielstwa związany był ze mną. Pierwszym dystrybutorem produktów Turcka w kraju była bowiem od 1992 roku tutejsza firma Projekt. Gdy rozpocząłem w niej pracę, ze względu na znajomość języka niemieckiego stałem się opiekunem firmy Turck i zajmowałem się jej produktami. Po dwóch latach zostałem kierownikiem działu sprzedaży, aczkolwiek nadal byłem odpowiedzialny za wcześniejsze kontakty. W 2001 roku, kiedy Turck podjął decyzję o stworzeniu oddziału, zaproponowano mi zarządzanie nim. Przymierzano się wprawdzie do otwarcia go w Poznaniu lub Warszawie, jednak przekonałem zarządzających firmą, że sercem przemysłu jest Śląsk i lokalizacja w Opolu – szczególnie że obok nas przebiega autostrada – to dobry pomysł. Mamy tutaj też magazyn krajowy, gdzie przechowujemy podzespoły dla producentów maszyn i najczęściej sprzedawane elementy. Do tego korzystamy z centralnego magazynu w Niemczech. Jak jesteście zorganizowani, jeżeli chodzi o kanały sprzedaży, i jak działacie na rynku? Jako firmy globalna mamy bardzo różne doświadczenia związane z obecnością w konkretnych krajach, gdyż w każdym z nich odbiorcy mają różne przyzwyczajenia i inaczej trzeba prowadzić biznes. Na największym dla nas rynku – amerykańskim, gdzie w zakresie sprzedaży sensoryki i przewodów w zeszłym roku Turck osiągnął obrót wynoszący prawie 200 mln dolarów, sprzedaż odbywa się praktycznie wyłącznie przez firmy z nami współpracujące. Inaczej jest przykładowo we Włoszech – tam w większości przypadków przedsiębiorstwa przemysłowe mają partne- Przez wiele lat byliśmy przede wszystkim dostawcą komponentów ijesteśmy bardzo często postrzegani przez ten pryzmat. Tymczasem możemy zaoferować całkiem obszerny pakiet produktów pozwalający na tworzenie kompletnych systemów. Taką ofertę chcemy przedstawiać klientom końcowym ifirmom wdrożeniowym, przy czym nie zamierzamy wchodzić wkompetencje tych ostatnich rów będących podmiotami handlowo-wdrożeniowymi. Obsługują oni określone regiony i zazwyczaj tworzą swoją ofertę, dobierając paletę niekonkurencyjnych względem siebie produktów. Z tych powodów również nasza struktura nie musi tam być duża – we włoskim oddziale zatrudniamy raptem kilka osób. Jeżeli chodzi o Polskę, to tutejszy model działania jest stosunkowo bliski temu w Niemczech i krajach północnoeuropejskich. Stawiamy przede wszystkim na bezpośrednie kontakty z klientami, co pozwala nam poznać ich potrzeby i wspólnie rozwiązywać problemy. Obsługujemy różnych odbiorców – zarówno użytkowników końcowych, bazując na umowach globalnych, jak też firmy mające po- trzeby związane z utrzymaniem ruchu i wykonujące modernizacje we własnym zakresie. O ile w takich przypadkach staramy się być partnerem bezpośrednim, o tyle nowe projekty realizujemy wraz z integratorami systemów. Przedsiębiorstwa takie mają doświadczenie w tworzeniu aplikacji, my natomiast możemy służyć wiedzą z zakresu doboru urządzeń odpowiednich do tworzonych systemów – np. zaproponować sposób „zbierania” danych czy też dobrać system RFID odpowiedni do danego zastosowania. Z jakimi wyzwaniami wiąże się obsługa firm o różnym charakterze działalności? Jak ważne są w naszej branży kontakty osobiste? ma j 2 0 1 3 35 temat numeru Automatyka ipomiary wciepłownictwie Ciepłownictwo to dział energetyki obejmujący produkcję oraz przesył ciepła do ogrzewania budynków iwody użytkowej oraz celów przemysłowych. Są to dosyć skomplikowane procesy, dlatego parametry nośników ciepła oraz instalacje ich wytwarzania, transportu idystrybucji trzeba stale monitorować iregulować. Ztych powodów wukładach ciepłowniczych niezbędne jest stosowanie systemów pomiarowych oraz automatyki. Wartykule przedstawiamy wybrane ich komponenty na przykładach kotłów parowych, rurociągów oraz węzłów cieplnych. 42 m a j 201 3 ciepłownictwo Ciepło uzyskiwane jest najczęściej w procesie kogeneracji – równoczesna produkcja energii elektrycznej i ciepła z jednego surowca ma wiele zalet. Przede wszystkim są to: wysoka sprawność energetyczna oraz mniejsza ilość emitowanych substancji szkodliwych. Systemy kogeneracyjne występują przy tym w różnych konfiguracjach. Na rysunku 1 przedstawiono przykładowy układ, którego główne komponenty to: kocioł parowy, turbina parowa oraz generator. Ten pierwszy ogrzewa wodę do uzyskania pary wodnej, która następnie porusza łopatki turbiny napędzającej generator wytwarzający energię elektryczną. Para wodna na wylocie turbiny jest dalej wykorzystywana do celów grzewczych. KOTŁY PAROWE Główne komponenty kotłów parowych to palenisko oraz wymiennik ciepła. W zależności od konstrukcji paleniska dzieli się m.in. na: komorowe oraz rusztowe (warstwowe). W tych ostatnich spalane są głównie paliwa stałe (drewno, węgiel) układane na ruszcie. Przerwami między jego szczeblami dopływa powietrze podsycające płomień. W paleniskach komorowych spalana jest natomiast mieszanka paliwa (pyłu, oleju lub gazu) rozpylonego w powietrzu. Spaliny z paleniska mogą opływać rury, którymi płynie podgrzewana woda. W ten sposób budowane są kotły opłomkowe. W kotłach walczakowych (płomienicowo-płomieniówkowych) spaliny płyną rurami zanurzonymi w wodzie. Wyposażenie kotłów parowych obejmuje także: instalacje dopływu paliwa i wody oraz odpływu spalin, dmuchawy powietrza, ekonomizer, przegrzewacz pary oraz zawory różnego typu. Ekonomizer to wymiennik ciepła, który podgrzewa wodę zasilającą kocioł (rys. 2). Ciepło do tego celu pozyskiwane jest ze spalin na wylocie kotła. Schłodzenie tych ostatnich zmniejsza straty kominowe, a tym samym zwiększa sprawność cieplną kotła. Dzięki temu oszczędza się paliwo, łatwiejsze jest też spełnie- Generator Paliwo Turbina parowa Kocioł Para wodna do użycia Kondensat do powtórnego wykorzystania Rys. 1 nie norm w zakresie w emisji spalin. Ciepło spalin zasila także przegrzewacz pary nasyconej, z której otrzymuje się parę suchą (przegrzaną). AUTOMATYKA KOTŁOWA W związku z ciągłą zmiennością obciążenia kotły parowe wymagają automatycznej regulacji. Jej przykładowe zadania to: sterowanie dopływem wody zasilającej, regulacja temperatury w procesie przegrzewania pary, regulacja dopływu paliwa i powietrza do paleniska oraz sterowanie systemami odmulania i odsalania. Kontrola poziomu wody w kotle ma zapobiec jego przepełnieniu i całkowitemu opróżnieniu. Można ją zrealizować na kilka sposobów. Ustala się na przykład dwa poziomy – minimalny i maksymalny, których przekroczenie odpowiednio włącza lub wyłącza pompę zasilającą zbiornik. Alternatywą jest regulacja ciągła. W tym przypadku odczyty z czujnika poziomu są w sterowniku pompy na System kogeneracji zturbiną parową bieżąco porównywane z wartością zadaną. Jeżeli spodziewane są gwałtowne zmiany obciążenia, takie metody nie są odpowiednie. Przy dużym poborze pary występuje bowiem silne wzburzenie i spienienie wody, które zafałszowuje wskazania mierników jej poziomu. Dane wejściowe regulatora uzupełnia się wówczas o informacje o ilości pobranej pary wodnej. W rozszerzeniu tej metody najpierw porównywane są sygnały z przepływomierzy wody zasilającej kocioł oraz pary na jego wyjściu. Wynik tego zestawienia odnoszony jest do wskazań miernika poziomu, a dopiero na tej podstawie wyznaczany jest sygnał sterujący pompą. ODSALANIE IODSZLAMIANIE Pomimo uzdatniania woda zasilająca kocioł może zawierać pewną ilość rozpuszczonych soli (na przykład wapnia, magnezu, potasu). Z czasem, w następstwie kolejnych cykli odparowywania, stężenie Układ automatycznego odsalania Składa się on zregulatora ODS-1 oraz sondy przezewodności SZW-1. ODS-1steruje zaworem odsala-jącym kocioł parowy, wyparownik lub podobnee urządzenia pracujące na ciśnienie robocze do 20 0 barów na podstawie wyników pomiaru przewodno-ści wody kotłowej oraz temperatury. Po przekroczeniu u granicznej wartości zasolenia lub wrazie uszkodzeenia czujnika pomiarowego generowany jest sygnał nał alarmowy. Wybrane parametry: stopień ochrony obudowy: IP40, listwy zaciskowej: IP20, płyty czołowej: IP20, temperatura pracy regulatora: 0 do 40°C, zakres pomiaru przewodności: 400–9999 μS/cm, rozdzielczość: 1 μS/cm, dokładność: 5%, kompensacja temperatury: automatyczna, zakres kompensacji: 2–210°C. www.elta.com.pl ma j 2 0 1 3 43 temat mat numeru nume WD WDROŻENIE System sterowania siecią cieplną wKPEC wBydgoszczy Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Bydgoszczy swym zasięgiem obejmuje miasto Bydgoszcz oraz gminy Szubin, Solec Kujawski, Koronowo iNakło. Aktualnie eksploatowanych jest 7 ciepłowni, 20 kotłowni, ponad 400 km sieci cieplnych oraz około 3000 węzłów cieplnych. gujący wizualizację i automatyzaOBLICZE NOWYCH ARCHITEKTURA SYSTEMU TECHNOLOGII W chwili obecnej w ramach syste- cję kotłów oraz część hydrauliczną. Tak duża ilość oraz różnorodność mu telemetrii w KPEC Bydgodszcz Systemy z ciepłowni są – przez sieć urządzeń rozmieszczonych na du- pracuje 12 aplikacji. Podstawową komputerową – połączone z aplikażym obszarze była głównym argu- jest system sterowania siecią ciepl- cją w dyspozycji mocy. mentem dla stworzenia systemu te- ną, który obejmuje 2 elektrociepłowOprócz tego uruchomione zostalemetrycznego. Pierwszy tego typu nie, 7 ciepłowni i 35 komór. W każdej ły cztery aplikacje do monitoringu system został w KPEC Bydgoszcz z 7 ciepłowni działa system obsłu- i sterowania węzłami. Wszystkie węuruchomiony w 1984 roku jako jeden z pierwszych w branży ciepłowniczej w Polsce. Od tego czasu przeszedł on wiele modernizacji i jest stale rozbudowywany wraz z rozwojem myśli technicznej oraz możliwościami i potrzebami przedsiębiorstwa. W trakcie jednego z zadań modernizacyjnych zadecydowano o zakupie i wdrożeniu pakietu oprogramowania przemysłowego Wonderware. Inwestycja obejmowała oprogramowanie SCADA Wonderware InTouch oraz przemysłową bazę danych Wonderware Industrial SQL Server (obecnie Wonderware Wizualizacja pracy systemu sterowania jest możliwa zwykorzyFot. 1 staniem różnych urządzeń końcowych, wtym mobilnych Historian). 50 m a j 201 3 temat numeru WDROŻENIE IE E Przykładowe ekrany synoptyczne – kotła iwęzła cieplnego zły zostały podzielone na cztery grupy. Węzły pracujące z ciepłowniami obsługuje aplikacja ZPO, natomiast osobne aplikacje działają w trzech oddziałach mieszczących się w Bydgoszczy: ZPS1 Rejon Eksploatacji i Kontroli Sieci S-1 Dolnego Tarasu, ZPS2 Rejon Eksploatacji i Kontroli Sieci S-2 Górnego Tarasu oraz ZPS3 Rejon Eksploatacji i Kontroli Sieci S-3 Fordon. Łącznie wszystkie cztery aplikacje obsługują około 1550 węzłów cieplnych. REALIZACJA Aplikacja wizualizacyjna składa się z wielu ekranów synoptycznych, przedstawiających monitorowane obiekty, np. fragment sieci ciepłowniczej, ciepłownię, komorę czy węzeł cieplny. Wykorzystywany jest również moduł alarmowania. Zbierane dane są archiwizowane w bazie danych i poddawane dokładnym analizom, a także przedstawiane w postaci wykresów i raportów. Wszystkie dane zgromadzone w systemie są udostępnione poprzez sieć komputerową innym, uprawnionym jednostkom przedsiębiorstwa. System wdrożony w KPEC Bydgoszcz szeroko wykorzystuje funkcję zdalnego dostępu do aplikacji wizualizacyjnej. Dzięki tej technologii dostęp do wizualizacji, wszystkich elementów sterowania, a także alarmów i raportów mają również pracownicy mobilni, używający urządzeń przenośnych, takich jak tablety. W efekcie każdy uprawniony użytkownik może analizować i wpływać na pracę sys- temu, a także uzyskiwać informacje, analizy i raporty historyczne – niezależnie od miejsca, gdzie się znajduje. Wystarczy jedynie dostęp do Internetu. KORZYŚCI Zastosowanie systemu wizualizacji przynosi konkretne korzyści ekonomiczne w postaci: – podwyższenia jakości poprzez stałą kontrolę parametrów i szybszą reakcję na ich zmiany, co służy właściwemu zaspokajaniu potrzeb klientów, – obniżenia kosztów przez zmniejszenie strat energii cieplnej i elektrycznej, szybsze wykrywanie awarii i zmniejszenie czasu przestojów, – obniżenie strat losowych, powodowanych przez włamania do kontrolowanych obiektów, zalania wodą itp. Co więcej, wdrożenie systemu sterowania siecią cieplną umożliwiło wprowadzenie istotnych udogodnień po stronie odbiory ciepła. Od tej pory odbiorca sam może decydować, kiedy rozpocząć grzanie oraz kiedy je zakończyć. System telemetrii w KPEC Bydgoszcz został wdrożony przez Wydział Automatyki, Informatyki i Techniki Pomiarowej naszego przedsiębiorstwa. Jednymi z głównych celów, stawianych przed nim, było zapewnienie łatwego dostępu do wizualizacji i wszystkich potrzebnych informacji o procesach zachodzących na całym obszarze przedsiębiorstwa. Fot. 2 PODSUMOWANIE Cel został zrealizowany dzięki wykorzystaniu technologii zdalnego dostępu do aplikacji wizualizacyjnych oraz użyciem urządzeń takich, jak komputery przenośne, tablety i smartfony. Dzięki temu system jest dostępny dla większej liczby pracowników w oddziałach spółki. Wykorzystane oprogramowanie Wonderware jest bardzo nowoczesne i niezawodne, a dodatkowe zapewnia łatwość modyfikacji i rozbudowy już działających aplikacji. Wdrożenie systemu było dużym wyzwaniem ze względu na rozległy obszar sieci ciepłowniczej i duże rozproszenie poszczególnych obiektów, a także konieczność zapewnienia bezproblemowego działania aplikacji niezależnie od odległości i prędkości łącza. Dzięki systemowi obniżono koszty produkcji ciepła, zwiększono efektywność pracy, skróciły się czasy trwania i ilość awarii, a przede wszystkim przyspieszono i ułatwiono dostęp do informacji. System jest cały czas rozbudowywany o nowe obiekty (komory, węzły cieplne). Maciej Kosiak KPEC Bydgoszcz ASTOR Sp. z o.o. ul. Smoleńsk 29, 31-112 Kraków tel. 12 428 63 00 [email protected] www.astor.com.pl ma j 2 0 1 3 51 temat numeru PREZENTACJA PRE PR E FIRMOWA Urządzenia do komunikacji bezprzewodowej wpaśmie ISM oraz wprzemysłowych sieciach WLAN Firma ATIM to ekspert w dziedzinie komunikacji bezprzewodowej, który dostarcza autorskie produkty oraz rozwiązania bazujące na transmisji wpaśmie UHF oraz wykorzystujące technologię Industrial WLAN. Wofercie ma on szeroką gamę urządzeń: modemy radiowe na bezpłatne pasma ISM (433 MHz i 868 MHz), modemy Wi-Fi, moduły radiowe typu embedded i inne. Dają one możliwość efektywnej technicznie ikosztowo wymiany danych isterowania różnorodnymi obiektami oraz systemami rozproszonymi. ARM (Advanced Radio Modem) to nowa rodzina radiomodemów firmy ATIM, które są doskonale przystosowane do zadań zdalnego sterowania, monitorowania, telemetrii i transmisji dowolnych danych. Radiomodemy znajdują zastosowanie wszędzie tam, gdzie wykonanie okablowania jest niemożliwe bądź drogie (m.in. zapory, stacje meteorologiczne, instalacje w ciepłownictwie) oraz w aplikacjach mobilnych (m.in. dźwigi, roboty). Istnieją wersje dla zabudowy zewnętrznej o stopniu ochrony IP65, a także przeznaczone do pracy w środowiskach wymagających certyfikatu ATEX. Różnorodność dostępnych interfejsów (cyfrowe, analogowe, RS, Ethernet) pozwala na łączenie w jeden spójny system urządzeń różnych producentów. Cechy wspólne urządzeń ATIM: 52 m a j 201 3 – prostota konfigurowania i uruchamiania (m.in. strony web, zdalny dostęp), – regulacja mocy w antenie (lokalnie i zdalnie), – dostępność kilku trybów komunikacji (Modbus, przezroczysty, mirror), – wbudowane we/wy (cyfrowe, analogowe, licznikowe), – łatwość montażu (szyna DIN, złącza antenowe SMA), – szeroki zakres temperatury pracy (w większości –30°C ... +60°C), – wysoka jakość wykonania i niezawodność, – niewielkie gabaryty (ARM-IO 60×65×40 mm). ARM-SE8/500, ARM-SE4/10 Są to podstawowe elementy systemu ARM. Umożliwiają sprawną komunikację z odległymi modułami radiowymi, także innych rodzajów (moduły I/O, porty szeregowe, WLAN) za pośrednictwem portów szeregowych i Ethernetu. Możliwe jest wykorzystanie ich jako mostu radiowego między dwoma lub więcej urządzeniami z Ethernetem (np. PLC). Zalety ARM-SE to także dystans, jaki może pokryć z małymi antenami (ponad 5 km w linii wzroku) oraz doskonała czułość, która pozwala praco- temat numeru PREZENTACJA FIRMOWA WA A wać w bardzo trudnych warunkach hal przemysłowych, maszyn mobilnych, dźwigów, itp. Użytkownicy mogą sami skonfigurować tryb, w którym pracować ma urządzenie. Istnieje także wybór pomiędzy interfejsem szeregowym RS, Ethernetem oraz pracą jako gateway. Opcje te są standardowo zintegrowane w oprogramowaniu wewnętrznym (firmware) radiomodemów ARM. Cechy i funkcje: – 868 MHz (moc regulowana 1‒500 mW) lub 433 MHz (10 mW), – praca jako stacja bazowa, repeater, router, tryb sleep, – 19,2 kb/s (opcja 38,4 kb/s) w kanale radiowym, zasięg do 5 km dla 868 MHz 500 mW, – bezpieczna transmisja w kanale radiowym bez licencji, standard ISM, – funkcjonalność LBT (Listen Before Talk) oraz NLOS (Non Line Of Sight), alternatywa dla Wi-Fi, – wbudowane interfejsy RS-232, RS-485, Ethernet oraz 1 wejście i wyjśćie cyfrowe, – tryby pracy: przezroczysty, secured, mirror (z we/wy ARM-X), – gateway Modbus TCP ‒ Modbus RTU, – wbudowany webserwer, konfiguracja przez strony WWW, SNMP, – zdalna diagnostyka, filtrowanie adresów MAC, – watchdog (z powiadamianiem przez e-mail), zasilanie 10‒30 VDC. – ARM-D88/25, ARM-D88/500 ARM-D88 to radiomodem wyposażony w 8 wejść i 8 wyjść cyfrowych, istnieją również wersje analogowe (0‒10 V, 4‒20 mA). ARM-D88 oferuje zaawansowane funkcje znane z ARM-SE jak: webserwer, bezpieczna transmisja w kanale radiowym, funkcjonalność LBT (Listen Before Talk). Moduł jest konfigurowany przez przeglądarkę internetową, lokalnie lub zdalnie przez radio. Port RS-485 może być używany tak- że do rozszerzania liczby we/wy. Cechy i funkcje: – 868 MHz (moc regulowana 1‒25 mW, opcja 500 mW), – 19,2 kb/s w kanale radiowym, zasięg do 5 km dla 868 MHz 500 mW, – bezpieczna transmisja w kanale radiowym bez licencji, standard ISM, – funkcjonalność LBT (Listen Before Talk) oraz NLOS (Non Line Of Sight), alternatywa dla Wi-Fi, – konfiguracja przez strony WWW, wbudowany webserwer – tryby pracy: Modbus slave, mirror (point-to-point i multipoint), możliwość rozbudowy do 128/128 we/wy, – watchdog, zasilanie 10‒30 VDC. ARM-IO (-S, -A, -D /-LP) ARM-IO zostały opracowane na potrzeby bezprzewodowej transmisji danych w trudnych warunkach środowiskowych w przemyśle (400 m) oraz w warunkach zewnętrznych do 1000 m przy widoczności anten. Urządzenia dostępne są w różnych wersjach wyposażenia: z interfejsem szeregowym RS-232/RS-485, z wejściami i wyjściami cyfrowymi bądź analogowymi (4‒20 mA, Pt100) oraz Low Power (pobór prądu w trybie sleep: 15 μA). ARM-IOD i-IOA mogą pracować w trybie Modbus slave lub mirror, a dzięki efektywnemu trybowi uśpienia mogą być zasilane nawet przez niewielkie panele fotowoltaiczne. ARM-IOS pozwalają stworzyć bezprzewodowe połączenia point-point i multipoint w trybie przezroczystym lub secured. Radiomodemy z serii LP (Low Power, z wewnętrzną baterią) świetnie nadają się do przesyłania drogą radiową zliczanych impulsów, wartości analogowych bądź stanów urządzeń w systemach monitoringu zużycia lub strat mediów w sieciach. ARM-IO A/LP mają dodatkowo wyjście cyfrowe, włączające zasilanie czujnika w momencie „przebudzenia się” modemu, dzięki czemu wykonywany jest pomiar przesyłany następnie drogą radiową. Cechy i funkcje: – 868 MHz (moc regulowana 1‒25 mW), zasięg powyżej 1 km dla 868 MHz 25 mW, – tryby pracy: Modbus slave, sensor (z opcją alarmu), mirror, trigger, sleep, – funkcjonalność LBT (Listen Before Talk), praca bez licencji, standard ISM, – 19,2 kb/s w kanale radiowym, – bezpieczna transmisja w kanale radiowym, – funkcjonalność NLOS (Non Line Of Sight), alternatywa dla Wi-Fi, – konfiguracja automatyczna, także przez ARM-SE, – wbudowane we/wy, RS (zależnie od wersji urządzenia), – tryby pracy: Modbus slave, sensor (z opcją alarmu), mirror, trigger, sleep, – stopień ochrony IP65, – watchdog, zasilanie 5‒30 VDC albo wewnętrzna bateria dla wersji LP (Low Power). Sabur www.sabur.com.pl ma j 2 0 1 3 53 raport Na szynie... Raport zpolskiego rynku dystrybucji złączek szynowych iaparatury niskiego napięcia Tytułowe wyroby należą do jednych znajszerszych asortymentowo grup produktów oferowanych na rynku branżowym. Powód jest prosty – trafiają one do wielu klientów zarówno zsektora przemysłowego, budownictwa, jak też związanych ztransportem iobszarem aplikacji infrastrukturalnych. Dostarczanie osprzętu elektroinstalacyjnego oraz aparatury niskiego napięcia stanowi jednocześnie dla wielu producentów idystrybutorów automatyki jeden zgłównych filarów działalności biznesowej. Wraporcie poświęconym tej tematyce przedstawiamy działających wPolsce dostawców oraz najczęstszych odbiorców tytułowych wyrobów. Omawiamy też bieżące trendy rynkowe, wtym oceniamy, jak zmieniła się koniunktura po ostatnich dwóch, bardzo udanych latach. ALFABET URZĄDZEŃ NISKIEGO NAPIĘCIA Zakres tematyczny raportu jest, patrząc choćby na tabele w nim publikowane, bardzo szeroki, dlatego omówienie sytuacji na rynku warto poprzedzić przedstawieniem samych produktów. Są one w większości oferowane jako elementy i urządzenia modułowe, montowane w szafach 54 m a j 201 3 elektrycznych. Część aparatury występuje też w postaci samodzielnej, przeznaczonej np. do montażu w maszynach. Wyróżnić tutaj można następujące grupy towarów: Złączki szynowe Montowane na szynie DIN złączki szeregowe to powszechne elementy rozdzielnic tablicowych, szaf elektrycznych i sterowniczych. Wykorzystywane są one zarówno w instalacjach w budynkach, w przemyśle, jak też energetyce. Ich podstawową funkcją jest zapewnianie połączenia mechanicznego i elektrycznego przewodów w celu zasilania i transmisji sygnałów o różnych napięciach i prądach. Zatrzaskowy montaż na szynie zapewnia ich od- raport p PREZENTACJE PRODUKTÓW Efektywna technologia rozdziału mocy zwysokim stopniem ochrony Nowe rozdzielnice instalacyjne ISV firmy Rittal Rozdzielnice instalacyjne są ważnym elementem infrastruktury sieci elektrycznej wbudynkach, centrach danych iinstalacjach przemysłowych. Zasilają one poszczególne odbiorniki energią elektryczną wzakresie niskiego napięcia. Rittal prezentuje proste wmontażu nowe rozwiązania swoich rozdzielnic instalacyjnych ISV wramach systemu modułowego Ri4Power. Dzięki wysokim stopniu ochrony rozdzielnice nadają się doskonale do zastosowania wtrudnych warunkach pracy. Rozdzielnice instalacyjne, w zależności od typu odbiorcy, mogą być wyposażone w różnorodną aparaturę, m.in. w urządzenia przełączające i zabezpieczające. Oznacza to, że konfiguracja systemu rozdzielnic musi być elastyczna i tworzona w różnorodny sposób w zależności od urządzeń, które mają być w nich zastosowane. Instalacja jest tak prosta i efektywna, jak tylko jest to możliwe. Dodatkowo, w szczególności dla środowisk przemysłowych, często wymagany jest wysoki stopień ochrony rozdzielnic. Przykładowo, odporność na korozję ma istotne znaczenie przy aplikacjach zewnętrznych i przemyśle spożywczym. Firma Rittal zaprezentowała swoją nową rozdzielnicę ISV na targach w Hanowerze w 2012 roku. Szafy są dostępne zarówno w wersjach stojących, jak też naściennych. SPRAWNY MONTAŻ Nasze nowe rozdzielnice ISV są częścią systemu „Ri4Power” i bazują na standardowej szafie TS 8 oraz na obudowie naściennej AE. System ma specjalne elementy montażowe do zabudowy niezbędnych komponentów. Moduły instalacyjne mogą być w łatwy, szybki i bezpieczny sposób instalowane na ramie montażowej, tak aby zaoszczędzić przestrzeń. Różnorodne rozmiary modułów są odpowiednio sortowane według jednostek o wysokości 150 mm i szerokości 250 mm, zapewniając w ten sposób idealny dobór. Korzystając z nowych modułów, w zależności od potrzeb, można łatwo i indywidualnie zamontować urządzenia przełączające i zabezpieczające, zaciski, podstawy bezpiecznikowe (zobacz rysunek) oraz wiele innych niezbędnych komponentów. Regulowana głębokość montażu urządzeń, po- Fot. 1 Nowa rozdzielnica instalacyjna ISV firmy Rittal zwala na ich łatwe dopasowanie do wycięć w pokrywach, co pozwala na uniknięcie stosowania dodatkowych elementów zwiększających cenę zestawu. Dostępne są również dopasowane moduły dla rozłączników bezpiecznikowych serii NH o rozmiarach od NH 00 do NH 3, które można dowolnie montować w szafie. Stosując nowe moduły wyłączników mocy, można instalować aparaturę czołowych producentów: ABB, Eaton, Schneider Electric i Siemens dla prądów znamionowych do 630 A używając modułów o zaledwie dwóch wielkościach. Każda osłona modułu posiada specjalne zaczepy pozwalające na usuma j 2 0 1 3 71 raport p PREZENTACJE PRODUKTÓW Przekaźniki firmy Relpol wsystemach fotowoltaicznych Przekaźniki elektromagnetyczne wsystemach fotowoltaicznych mają dwa główne zastosowania – po stronie DC załączają iwyłączają napięcie stałe wytwarzane przez ogniwa fotowoltaiczne, po stronie AC łączą irozłączają cały układ zsiecią energetyczną. Przedstawiamy produkty wytwarzane przez polską firmę Relpol, które mogą być wykorzystywane wtego typu aplikacjach. System fotowoltaiczny składa się z generatora, który stanowią panele słoneczne, oraz inwertera sieciowego podłączonego zazwyczaj do publicznej sieci energetycznej. System ten może również zawierać akumulatory do magazynowania energii słonecznej oraz ładowarkę akumulatorów zintegrowaną z inwerterem. Wytwarzany przez panele słoneczne prąd elektryczny o napięciu stałym przekształcany jest przez inwerter w prąd przemienny oddawany następnie do sieci energetycznej lub pobierany przez odbiorniki podłączone bezpośrednio do układu. Inwerter dostarcza energię podłączonym odbiornikom prądu przemiennego odpowiednio z akumulatorów systemu fotowoltaicznego lub z sieci energetycznej, gdyż umożliwia on przekierowanie energii bezpośred- Fot. 1 nio z wejścia sieci AC do wyjścia inwertera. Jeśli energia pochłaniana przez odbiorniki będzie większa niż dostarczana przez baterie słoneczne, przetwornica DC/AC pracuje w trybie bypass, czyli przechodzi na zasilanie z sieci publicznej. Ideowy schemat systemu fotowoltaicznego 74 m a j 201 3 Przekaźniki RS35 iRS50 Rys. 1 WYMAGANIA WZGLĘDEM PRZEKAŹNIKÓW Dostarczanie energii do publicznej sieci podlega specjalnym wymaganiom odnoszącym się do stosowanych przekaźników. Najważniejszymi są: przerwa zestykowa wynosząca minimalnie 1,5 mm oraz wytrzymałość przerwy zestykowej na udarowe napięcie o wartość 2500 V. Wszystkie wymogi określa niemiecka norma DIN VDE 0126-1-1. Ze względów bezpieczeństwa systemy fotowoltaiczne muszą być wyposażone w automatyczny układ rozłączający sekcję generatora z siecią AC. Układ zabezpieczający jest najczęściej wbudowany w inwerter DC/AC. Jest on rozłączany dwuprzerwowo – wymagane są więc przekaźniki o konfiguracji układu stykowego typu 2Z – każdy zestyk rozłącza osobną linię – jeden linię fazową, a drugi neutralną. Dla każdej linii wymagane są dwa zestyki połączone szeregowo. Separacja obwodu realizowana jest zatem przez dwa dwustykowe przekaźniki elektromagnetyczne. PRZEKAŹNIKI ZSERII RS ORAZ RUC Do takiego zastosowania Relpol oferuje specjalnie zaprojektowane zgodnie z wymogami normy DIN VDE 0126-1-1 przekaźniki typu RS35 oraz RS50. Pierwszy z nich, o znamionowej mocy łączeniowej 8750 VA, przeznaczony jest do mniejszych systemów fotowoltaicznych instalowanych m.in. w domach jednorodzinnych, natomiast drugi o mocy 12500 VA przeznaczony jest do większych systemów przemysłowych. Do zapewnienia wysokiej wydajności inwertera istotne jest, aby jego komponenty cechowały się jak najmniejszym poborem mocy. Przekaźniki RS35/RS50 wyposażone są w cewki o znamionowym poborze mocy wynoszącym zaledwie 0,48 W. Emisję ciepła można znacząco jeszcze obniżyć poprzez redukcję napięcia zasilania cewek przekaźników po ich zadziałaniu. Dla przekaźnika z cewką 12 V minimalne napięcie zasilania przy pracy ciągłej może wynosić tylko 5 V. Oznacza to pobór mocy na poziomie 85 mW, co przekłada się na wysoką efektywność całego urządzenia. Innym typem przekaźnika produkowanego przez Relpol, który może być zastosowany w systemach solarnych, jest RUC w wykonaniu do obwodów drukowanych z przerwą zestykową 3 mm. Ten typ jest dostępny zarówno w konfiguracji 2Z, jak i 3Z, tak więc może być wykorzystywany przy projektowaniu systemów trójfazowych. Relpol oferuje również wyroby do rozłączania napięcia generowanego przez zespoły ogniw fotowoltaicznych, czyli do zastosowania po stronie DC inwertera. Rozłączanie układu po stronie DC jest często potrzebne nie tylko ze względów bezpieczeństwa czyli w przypadku awarii, lecz również przy przeglądach serwisowych czy w celach testowych i pomiarowych. Są to przekaźniki RM83 i RM85 ze zwiększoną przerwą zestykową. Mogą one również służyć do rozłączania baterii akumulatorowej lub być wykorzystane w układach kalibracji kąta pochylenia paneli solarnych. Podsumowując – Relpol zapewnia przekaźniki do wszystkich zadań stawianych tego typu elementom w systemach solarnych. Relpol S.A. ul. 11 Listopada 37, 68-200 Żary tel. 68 47 90 822, 850 [email protected] www.relpol.com.pl raport p PREZENTACJE PRODUKTÓW Nowoczesne ibezpieczne weksploatacji Szynoprzewody firmy Giovenzana Szynoprzewody zserii TR85 firmy Giovenzana stanowią nowoczesne rozwiązanie do transmisji energii oraz danych wróżnych aplikacjach oraz środowiskach. Spełniają one wymogi bezpieczeństwa oraz standardy związane złatwym montażem iniezawodnością. Przewody są zamontowane wewnątrz plastikowej obudowy, natomiast połączenie między nimi iwózkiem odbywa się przez wtyczki. Seria TR85 dostępna jest w pięciu wersjach zależnych od wymaganego prądu pracy, tzn. 40, 70, 100, 140 oraz 200 A. Jest to pierwsze kryterium potrzebne do określenia wielkości szyny oraz podzespołów potrzebnych do jej zasilenia. Kolejnymi potrzebnymi informacjami są prądy Rys. 1 rozruchu, maksymalne temperatury otoczenia, odległości pomiędzy obsługiwanymi urządzeniami TABELA 1. Porównanie parametrów dla różnych wersji szynoprzewodów oraz rodzaj podłączonych elemenLiczba 40 A 70 A 100 A 140 A 200 A tów. Temperatura otoczenia podbiegunów czas pracy szynoprzewodu zawiera 4 1,680 kg/m 1,902 kg/m 2,122 kg/m 2,454 kg/m 3,010 kg/m się w zakresie od –30°C do +55°C. 5 1,764 kg/m 2,050 kg/m 2,305 kg/m 2,730 kg/m 4,423 kg/m Natomiast temperatura przechowywania zawiera się pomiędzy –30°C szynoprzewodu (w kg/m) związany zasilania pociągają za sobą nie tylko a +70 °C. Stopień ochrony szynoprze- jest z natężeniem prądu oraz liczbą zmiany w potrzebnych elementach wodu to IP13, lecz aby móc zastoso- biegunów (patrz tabela). konstrukcyjnych, lecz również w sawać szynoprzewód na zewnątrz, istZasilanie szynoprzewodu może mym projekcie systemu szynoprzenieje możliwość dodania uszczelki, być dwojakiego rodzaju – środkowe wodów. Jeżeli zasilanie jest końcoktóra zwiększa go do IP23. Udźwig oraz końcowe. Poszczególne rodzaje we, to długość linii trakcyjnej równa 76 m a j 201 3 technika STEROWANIE IE E Nowe CPU oraz firmware 4.0 wrodzinie sterowników SIMATIC S7-1200 Siemens oferuje nowe jednostki centralne oraz nową wersję oprogramowania dla sterowników SIMATIC S7-1200. CPU S7-1217C rozszerzają rodzinę kompaktowych imodułowych sterowników S7-1200 onowe funkcje. Jednocześnie cała rodzina PLC wzbogacona zostaje omożliwości oferowane przez firmware 4.0, wszczególności takie jak praca jako iDevice wsieci Profinet. CPU S7-1217C ma obecnie pamięć wielkości 125 kilobajtów, co stanowi o 25 kB więcej, niż w serii CPU S7-1215C. Ponadto nowe CPU mają interfejsy pozwalające sterować silnikami z częstotliwością dochodzącą do 1 MHz. Czas przetwarzania instrukcji wynosi 0,08 mikrosekundy. Oprócz dodatkowych interfejsów, CPU standardowo wyposażone jest w wejścia/wyjścia 24 VDC, dwa porty Profinet oraz po dwa wejścia/wyjścia analogowe. Nowe oprogramowanie firmware w wersji 4.0 umożliwia teraz wszystkim sterownikom SIMATIC S7-1200 pracę w trybie iDevices w sieci Profinet (oprócz już wcześniej dostępnego trybu controller). Nowym rozwiązaniem jest wyposażenie każdego CPU w możliwość rejestrowania wybranych sygnałów w czasie rzeczywistym, co pozwala znacznie uprościć proces diagnostyki i debugowania aplikacji. Zarządzanie oraz przechowywanie receptur jest teraz również możliwe w CPU, przy czym Sterownik SIMATIC S7-1200 – CPU S7-1217C dane zapisywane są w plikach o rozszerzeniu CSV. Nowa wersja 4.0 firmwaru oferuje również dodatkowy poziom ochrony przed nieautoryzowanym dostępem do danych CPU. – Nowe CPU Simatic S7-1217C to najwyższa wydajność wzakresie rodziny SIMATIC S7-1200 – Wejścia iwyjścia wyłącznie do precyzyjnego sterowania napędami silników – Nowa wersja oprogramowania firmware 4.0 dla wszystkich sterowników SIMATIC S7-1200 CPU – Obsługa funkcjonalności iDevice wsieci Profinet oraz rozszerzona ochrona kontroli dostępu do sterownika Fot. 1 Dostępne są cztery poziomy autoryzacji dla użytkowników. Sterowniki SIMATIC S7-1200 stosowane są w wielu aplikacjach sterowania i monitorowania pracy maszyn i procesów w zakładach przemysłowych. Znajdują one również zastosowanie w innych rozwiązaniach wymagających bardziej złożonych struktur automatyki. Artykuł firmy: Siemens www.automatyka.siemens.pl ma j 2 0 1 3 79 technika hnika PRAKTYKA P RA INŻYNIERSKA Jak mierzyć wysokie napięcia, wykorzystując systemy zizolowanymi kanałami pomiarowymi? Ze względu na specyficzne środowisko pracy, aplikacje przemysłowe są nieustannie narażone na oddziaływanie wielu niepożądanych czynników, takich jak: niekontrolowane skoki napięć, fluktuacje sygnałów, sygnały współbieżne czy wahania potencjałów odniesienia. Każdy znich jest wstanie wpłynąć na dokładność otrzymywanych wyników, anawet uszkodzić system pomiarowy. Przedstawiamy podstawowe informacje ztym związane, sposoby na izolowanie kanałów pomiarowych iprodukty, które mogą być stosowane wtego typu aplikacjach. SYGNAŁ WSPÓŁBIEŻNY Wspólne napięcie względem potencjału odniesienia na obu wejściach wzmacniacza określa się mianem sygnału współbieżnego. W idealnym systemie pomiarowym nie ma tego problematycznego czynnika. W przypadku nieizolowanych układów różnicowych jego wyeliminowanie jest zaś niemożliwe ze względu na brak separacji obwodów wejściowych i wyjściowych. W związku z powyższym, specyfikacja elektryczna dostępnych na rynku wzmacniaczy definiuje dopuszczalny poziom sygnałów współ- Idealny wzmacniacz operacyjny całkowicie usuwa sygnał współbieżny zukładu 80 m a j 201 3 bieżnych, jakie mogą być podawane na wejścia urządzeń pomiarowych. Zastosowanie izolowanych wzmacniaczy, dzięki przerwaniu wspólnej ścieżki potencjału odniesienia na wejściu i wyjściu, umożliwia znaczne zwiększenie współczynnika tłumienia sygnału wspólnego, poprawiając tym samym jakość pomiaru. PĘTLA MASY Pętle masy są najczęstszym źródłem zakłóceń w systemach akwizycji danych. Występują wówczas, gdy dwa przewody podpięte do tego samego punktu odniesienia (masy) mają róż- Rys. 1 ne potencjały, co w naturalny sposób powoduje przepływ prądu w zamkniętej pętli. To dodatkowe, nowo powstałe napięcie może spowodować znaczący błąd w pomiarach, a wytworzony prąd wpłynąć także na sąsiednie linie znajdujące się w tym samym układzie. Omawiane problemy mogą objawiać się w postaci losowych bądź cyklicznych sygnałów będących następstwem pracy systemu w środowisku pełnym zakłóceń. Wykorzystanie izolowanych układów sprzętowych eliminuje ścieżkę między uziemieniem sygnału źródłowego a urządzeniem Izolacja elektryczna rozdziela galwanicznie potencjał odniesienia na wejściu iwyjściu wzmacniacza Rys. 2 technika HYDRAULIKA I PNEUMATYKA KA A Niezawodna pneumatyka Rexroth Pneumatyka Rexroth to nowoczesne, proste wbudowie, niezawodne, ekonomiczne weksploatacji oraz przyjazne środowisku komponenty isystemy sterowania inapędu. Należą do nich m.in. uniwersalne siłowniki wykonane w standardzie ISO, inteligentne wyspy zaworowe, czujniki położenia, ciśnienia iprzepływu sprężonego powietrza, zawory proporcjonalne charakteryzujące się dużą dynamiką działania oraz zespoły przygotowania sprężonego powietrza. Siłowniki serii PRA i TRB są powszechnie stosowane w niemal każdej gałęzi przemysłu. Duża różnorodność ich funkcji i wyposażenia oraz doskonałe parametry amortyzacji dają możliwość zaprojektowania i wyboru optymalnego napędu z szerokiej gamy produktów. Siłownik można wyposażyć w nowoczesne zawory dławiąco-zwrotne CC04 do precyzyjnej regulacji prędkości przesuwu tłoka, a także czujniki serii SM6 służące do kontroli położenia przesuwanych detali w układach automatyzacji oraz do pozycjonowania i pomiaru przemieszczenia detali napędzanych przy pomocy siłowników pneumatycznych. Wyspa zaworowa AV03 jest przykładem nowoczesnej technologii w dziedzinie pneumatyki. Dzięki zastosowaniu nowatorskich rozwiązań konstrukcyjnych, optymalizacji kształtu i wymiarów poszczególnych części oraz dzięki zastosowaniu lekkich materiałów uzyskano zwartą zabudowę i bardzo dobre parametry przepływu. Element ten charakteryzuje duża elastyczność rozbudowy o moduły komunikacyjne, moduły cyfrowych wejść/wyjść i przyłącza na przewody pneumatyczne. Czujniki serii AF1 wykonują pomiary przepływu i zużycia sprężonego powietrza w instalacji pneumatycznej, podnosząc tym samym jej efektywność energetyczną. Umożliwiają wykrywanie nieszczelności oraz pomiar zużytej energii i związane z tym koszty. Wszystkie wielkości pomiarowe i ich wartości są prezentowane na wyświetlaczu z podświetlanym tłem. Do wyboru dostępne są standardowe jednostki miar. Zespoły przygotowania powietrza serii AS służą do filtracji, redukcji ciśnienia i jego precyzyjnej regulacji oraz smarowanie sprężonego powietrza. Dodatkowe moduły w postaci zaworów odcinających, zaworów miękkiego startu i automatycznego spustu kondensatu rozszerzają funkcjonalność tych zespołów. Czujnik ciśnienia serii PE5 może zastąpić nie tylko zwykły manometr, ale w sposób ciągły nadzorować ciśnienie w układzie pneumatycznym. Jego zwarta konstrukcja i nowoczesny wygląd umożliwiają zamontowanie go bezpośrednio na zespole przygotowania powietrza serii AS lub NL. PE5 może być zastosowany do bezpośredniej kontroli pod- i nadciśnienia. Uzupełnieniem oferty produktów z zakresu pneumatyki jest rodzina zaworów proporcjonalnych ED. Duża dynamika i dokładność dzia- łania, niewielka histereza oraz możliwość pracy z podciśnieniem sprawiają, że są one stosowane w bardzo odpowiedzialnych sekcjach urządzenia do dynamicznej i precyzyjnej regulacji ciśnienia, niezbędnej w wielu procesach w przemyśle samochodowym, hutnictwie szkła i przetwórstwie tworzyw sztucznych. Pełna informacja o produktach pneumatycznych Rexroth jest dostępna na stronie www.rexrothpneumatics.pl. Szczegółowych informacji technicznych o produktach udzielają także specjaliści firmy Bosch Rexroth, którzy wspierają klientów również w zakresie doboru sprzętu i optymalizacji układu pneumatycznego. Bosch Rexroth Sp. z o.o. ul. Jutrzenki 102/104 02-230 Warszawa tel. 22 738 18 00 faks 22 758 87 35 [email protected] www.boschrexroth.pl ma j 2 0 1 3 83 technika ROB RO ROBOTYKA Polski robot SCARA – owiele taniej niż zagraniczne odpowiedniki, ado tego zlokalnym wsparciem Nowy robot przemysłowy już dostępny wofercie firmy WObit! Rozwój technologii prowadzi do coraz większej obecności najnowocześniejszych rozwiązań technicznych wróżnych dziedzinach życia. Jest to szczególnie widoczne w przemyśle, gdzie automatyka jest jednym znajdynamiczniej rozwijających się obszarów. Firma WObit przygotowała własną propozycję robota SCARA dla małych iśrednich przedsiębiorstw, tak aby ułatwić im automatyzację procesów produkcyjnych. Urządzenie miało swoją premierę na niedawnych targach Automaticon 2013. Roboty SCARA pojawiły się w sprzedaży już w 1979 roku i od tego czasu na dobre zagościły w wielu halach produkcyjnych. Pomimo jednak upływu lat ta technologia ciągle charakteryzuje się bardzo wysoką ceną i dla wielu firm, zwłaszcza zaliczających się do małych i średnich przedsiębiorstw, jest niedostępna. Specjaliści z firmy WObit wdrożyli autorską konstrukcję opartą na komponentach dostarczanych przez firmę, wraz z układem sterowania i udało im się znacząco obniżyć koszt robota w porównaniu do innych urządzeń tego typu. PARAMETRY ROBOTA Czteroosiowy manipulator przemysłowy SCARA–R1 produkcji firmy WObit charakteryzuje się bardzo dużym zasięgiem roboczym wynoszącym do 1000 mm. Może on przenosić elementy o maksymalnej wadze do 5 kg. Prosta i kompaktowa konstrukcja gwarantuje jego niezawodność i ułatwia dostosowanie robota do konkretnej aplikacji. Zastosowane silniki krokowe wyposażone w enkodery zapewniają powtarzalność pozycjonowania. Końcówka efektora na ramieniu 1 m osiąga powtarzalność rzędu ±1 mm, co jest do wielu roz- Przykładowa aplikacja zomawianym robotem zaprezentowana na targach Automaticon 2013 84 m a j 201 3 Fot. 1 wiązań całkowicie wystarczającą precyzją. Do końcówki robota doprowadzono zarówno powietrze, jak i zamontowano na niej złącza elektryczne, co umożliwia wykorzystanie chwytaków pneumatycznych oraz sygnałów elek- technika ROBOTYKA KA A trycznych. Ponadto wszystkie złącza robota znajdują się na jego tylnej obudowie, co ułatwia podpięcie zewnętrznych mediów, takich jak zasilanie, powietrze oraz sygnały sterujące. W przyszłości dostępne będą również modele o różnych zakresach roboczych, w których całe sterowanie zostanie umieszczone w zewnętrznej szafie. Obecnie dostępna wersja ma sterowanie zintegrowane w obudowie urządzenia, dzięki czemu robot jest bardziej kompaktowy i ergonomiczny. DZIAŁANIE IPRZYKŁADOWE ZASTOSOWANIA Podstawowym przeznaczeniem tego robota jest montaż oraz powtarzalne przenoszenie detali i ich sortowanie. Przykładem aplikacji typu pick & place, w której zastosowano manipulator SCARA-R1, jest stanowisko do zdejmowania elementów z linii produkcyjnej i podawania ich do gniazda robota kartezjańskiego realizującego dalszą obróbkę w postaci nawiercania. Robot kartezjański został skonstruowany z użyciem modułów liniowych MLAS wraz z serwonapędem, zapewniającym najlepsze parametry dynamiczne i precyzję w danej aplikacji. Jego konstrukcja została przygotowana do montażu wrzeciona, a sekwencje kolejnych czynności zo- stały zaprogramowane w sterowniku PLC – K308-40AT zastosowanym do sterowania robotem. Przeniesienie elementu przez SCARA-R1 do gniazda robota kartezjańskiego odbywa się, gdy jest on ustawiony w pozycji bazowej, co jest sygnalizowane przez czujniki krańcowe. Następnie element poddawany jest obróbce, po której zakończeniu brama jest ustawiana w pozycji bazowej i możliwy jest jego odbiór z gniazda. Powrót do pozycji wyjścio- wej sygnalizowany jest przez czujniki krańcowe, dalej sygnał jest przekazywany przez sterownik PLC do robota SCARA-R1. Manipulator odbiera element i przenosi go na kolejną taśmę do dalszej obróbki bądź na linię pakującą. Innym ciekawym zastosowaniem robota SCARA-R1 może być zdejmowanie produktów wadliwych z linii produkcyjnej czy podawanie elementów do dalszej obróbki. Robot SCARA może zostać również użyty do układania komponentów na detalach przesuwających się po taśmie. Poza zastosowaniami w zakresie automatyki produkcyjnej robot SCARA sprawdzi się doskonale w aplikacjach pakujących, gdzie na przykład musi zdejmować elementy z linii produk- cyjnej i umieszczać je w opakowaniach zbiorczych. GDZIE SZUKAĆ INFORMACJI? SCARA–R1 dzięki prostej budowie oraz intuicyjnemu oprogramowaniu w języku polskim może być łatwo dostosowywana do danej aplikacji, na zamówienie oprogramowanie może być również modyfikowane. Aby dowiedzieć się więcej o nowym robocie SCARA produkcji firmy WObit, zapraszamy do kontaktu pod numerem 61 22 27 422 oraz na stronę www.wobit.com.pl. P.P.H. WObit E. K. J. Ober s.c. Dęborzyce 16, 62-045 Pniewy tel. 61 22 27 422 [email protected] www.wobit.com.pl ma j 2 0 1 3 85 technika OPR OP OPROGRAMOWANIE Oprogramowanie zenon 7.10 firmy COPA-DATA – zintegrowana technologia dla jeszcze większej ergonomii Od kwietnia 2013 roku dostępna jest najnowsza wersja oprogramowania do automatyki przemysłowej zenon 7.10. Łatwe w obsłudze oprogramowanie firmy COPA-DATA oparte jest na pionierskiej technologii wspomagającej technologię 64-bitową, Multi-Touch i wsparcie dla Windows 8. Dzięki takim koncepcjom, jak „parametryzacja zamiast programowania” lub proste integrowanie produktów z istniejącą automatyką i strukturami IT, COPA-DATA na dwa sposoby realizuje koncepcję ergonomii w przemyśle. Jest ona w dalszym stopniu rozwijana w oprogramowaniu 7.10, które w porównaniu z poprzednimi wersjami jest jeszcze bardziej przyjazne dla użytkownika. Praca na gotowych szablonach, indywidualizacja dostosowana do potrzeb, wizard do dowolnego skonfigurowania, możliwość prostego, wielokrotnego użytkowania i intuicyjna obsługa Multi-Touch pozwalają na szybkie i bezpieczne konfigurowanie projektów, zapewniając wysoki poziom użyteczności i w pełni ergonomiczne działanie. Nowa wersja oferuje także wyjątkowe możliwości graficz- zenon 7.10 to większa ergonomia… …dla inżyniera projektu Woprogramowaniu zenon ergonomia zaczyna się od stałego rozwoju środowiska całej rodziny produktów iprostego intuicyjnego ustawienia parametrów. Na przykład nowo zintegrowana funkcjonalność oprogramowania zenon 7.10 „Ochrona know-how wedytorze” pozwala na zmiany niektórych parametrów wyłącznie osobom upoważnionym. Wten sposób aplikacja jest chroniona przed manipulacją. Inżynier projektu może polegać na bezpiecznych ustawieniach systemowych iskupić się na innych zadaniach. …dla użytkownika Dla użytkownika oprogramowania zenon ergonomia polega na intuicyjnej ibezpiecznej obsłudze, płynnym iwszechstronnym zbieraniu iprzetwarzaniu informacji, wielu możliwościach graficznych imożliwej indywidualizacji. Koncepcja operacyjna Multi-Touch została zintegrowana woprogramowaniu zenon 7.10, obsługuje ona system Windows 8 izapewnia dostęp do powiązanych funkcji wstandardzie. Możesz samodzielnie zdecydować, które funkcje Multi-Touch mają być dostępne, na którym ekranie iwten sposób dostosować system do indywidualnego stylu pracy. 86 m a j 201 3 ne i umożliwia nowe sposoby wykorzystania oprogramowania. ZENON JAKO WERSJA 64-BITOWA: WIĘKSZA ILOŚĆ DANYCH DZIĘKI WIĘKSZEJ POJEMNOŚCI PAMIĘCI Oprogramowanie zenon 7.10 będzie dostępne nie tylko w wersji 32-bitowej, lecz także 64-bitowej. Użytkownicy będą mogli skorzystać z jednej lub drugiej wersji albo z ich połączenia. Korzystanie z oprogramowania zenon w wersji 64-bitowej nie będzie się wiązało z żadnymi dodatkowymi kosztami dla klienta. Projekty dotyczące automatyki są zakrojone na coraz większą skalę, sprzęt komputerowy i oprogramowanie muszą więc sprostać wymogom przetwarzania ciągle rosnącej ilości danych. W aplikacji 32-bitowej bezpośrednio adresowanych może być nie więcej niż 232 bitów, czyli można wykorzystać maksymalnie 4 GB RAM. Aplikacje 64-bitowe nie podlegają tym ograniczeniom – technika OPROGRAMOWANIE IE E Dzięki oprogramowaniu zenon 7 jesteśmy pierwszym producentem HMI/SCADA, który wykorzystuje technologię Multi-Touch iDirectX 11. Informacje zwrotne, jakie otrzymujemy od naszych klientów, świadczą otym, że nasze produkty odpowiadają tendencjom panującym na rynku. Poza tym firma Microsoft wcoraz większym stopniu wykorzystuje technologię Multi-Touch inowe platformy mobilne. Ztego właśnie powodu opracowaliśmy rozwiązania, która wjeszcze większym stopniu ułatwiają pracę użytkownikom. Reinhard Mayr dyrektor ds. produktów wCOPA-DATA długość adresów to 64 bity (8 bajów), drukowany. Ponadto wersja Batch dzięki czemu ilość wykorzystywanej Control oferuje wiele opcji filtrów pamięci może być znacznie większa. i możliwość podłączenia do systeW możliwej do przewidzenia przy- mów administrowania zamówieniaszłości ta już ogromna wielkość (264) mi. Użytkownicy mogą korzystać będzie wielokrotnie również z różnych wyższa niż dostęptrybów wyświetlaPoznaj oprogramowanie nia – przykładowo na pamięć fizyczna. zenon 7.10 idowiedz Takie problemy, jak proces produkcji się, co ergonomia i receptura mogą brak wolnych adreoznacza wpraktyce być wyświetlone sów dla danych apliw jednym oknie kacji lub fragmentacja adresów, nie w tym samym czasą już istotne. Prawdziwa użytkowa sie, dzięki czemu można wyraźniej wielkość pamięci jest teraz taka sama zobaczyć postępy w produkcji i pojak zainstalowana fizycznie wielkość szczególne jej etapy. pamięci roboczej. Należy zauważyć, że przy zastosowaniu aplikacji 64-bi- WSPARCIE DLA WINDOWS towych wymagane są oczywiście sys- 8, MULTI-TOUCH ISQL SERVER 2012 temy operacyjne 64-bitowe. COPA-DATA jest pierwszym LEPSZE ZARZĄDZANIE dostawcą HMI/SCADA oferująRECEPTURAMI cym pełne wsparcie dla Windows IUDOSKONALONY MODUŁ 8 oraz Microsoft SQL Server 2012. BATCH CONTROL Obejmuje ono także technologię Zintegrowany z oprogramowa- Multi-Touch opartą na kontekstach niem zenon moduł Batch Control interakcji. zenon 7.10 może przewspierający produkcję wsadową zo- twarzać wszystkie gesty, które są stał w sposób wszechstronny rozsze- także standardowo obecne w Winrzony w wersji zenon 7.10. Nowe wła- dows 8. Użytkownicy mogą rówściwości obejmują wiele rozwiązań nież indywidualnie definiować gesty – od zintegrowanych operacji i ob- Multi-Touch dostępne dla poszczesługi monitorów dotykowych w ze- gólnych ekranów. non Runtime, po integrację w Report Viewer. Na przykład użytkownicy Artykuł firmy: mogą w dowolny sposób wybrać re- COPA-DATA Polska cepturę lub partię z pożądanego pro- (na podstawie materiałów Inż. jektu i wyświetlić ich dane z wyko- Punzenberger COPA-DATA GmbH) rzystaniem Report Viewer. Są one ul. Josepha Conrada 51 kompilowane i podawane w formie 31-357 Kraków indywidualnego raportu, który jest tel. 12 290 10 54 automatycznie archiwizowany w po- [email protected] żądanym formacie i może być wy- www.copadata.pl technika WD WDROŻENIE Przetwornice częstotliwości VLT Aqua Drive FC202 na oczyszczalni ścieków wEC Żerań W ubiegłym roku firma Envirotech zakończyła realizację projektu dotyczącego budowy oczyszczalni ścieków technologicznych ze zrzutem ścieków oczyszczonych do rzeki Wisły dla PGNiG Termika S.A. EC Żerań przy ul. Modlińskiej 15 w Warszawie. Tamtejsza elektrociepłownia to drugi co do wielkości taki obiekt wstolicy. Dysponuje ona mocą cieplną 1560 MW ielektryczną 364 MW, co oznacza, że mogłaby ogrzać około 40% budynków wWarszawie izaświecić około 5,8 mln żarówek omocy 60 W. Danfoss należy do liderów branży napędowej, a nazwa VLT od lat określa przetwornice częstotliwości o najlepszych parametrach technicznych. W artykule zostało zaprezentowane jedno z energooszczędnych napędowych wdrożeń firmy Envirotech z Poznania, która współpracuje z Danfossem od ponad 20 lat. Envirotech zapewnia kompleksową obsługę klientów – od projektu systemu, po jego realizację, uruchomienie i serwis. Elektrociepłownia wykorzystuje wody rzeczne na potrzeby technologiczne, a kanał rzeczny pełni funkcję zbiornika zrzutowego ścieków oczyszczonych. Oczyszczalnia została zaprojektowana na wydajność 350 m3/h. W pełni zautomatyzowany proces zapewnia bezpieczne odprowadzanie ścieków z zachowaniem restrykcyjnych parametrów fizyko-chemicznych. Do aplikacji pompowych wykorzystywanych w technologii oczyszczalni zastosowano 8 przetwornic czę- 88 m a j 201 3 technika WDROŻENIE IE E stotliwości VLT Aqua Drive FC202 firmy Danfoss o mocach: – 11 kW pompy ścieków uśrednionych – 3 sztuki, – 18 kW pompy ścieków z odmulania reaktorów i płukania filtrów – 3 sztuki, – 37 kW pompy ścieków oczyszczonych – 2 sztuki. Ze względu na względnie dużą wilgoć w hali technologicznej dostarczono napędy w wykonaniu IP55. Automatyczna regulacja i sterowanie przetwornic realizowane są przez sterownik PLC zlokalizowany w budynku oczyszczalni. Podczas eksploatacji operatorzy oczyszczalni mogą sterować napędami ręcznie bezpośrednio przy pompie lub zdalnie z nastawni operatorskiej. Spośród dostępnych na rynku przetwornic częstotliwości wybrano napęd firmy Danfoss VLT Aqua Drive FC202. Powodem było to, że urządzenia te jako jedne z nielicznych mają port do komunikacji Ethernet TCP/IP, co stanowiło główne kryterium doboru. Umożliwił on wpięcie do nadrzędnego systemu kontroli urządzeń energetycznych zainstalowanych na terenie elektrociepłowni. Wykorzystano do tego wyjście Ethernet, które poprzez konwerter łączy się z magistralą światłowodową. Rozwiązanie to pozwala na kontrolę pracy i parametrów napędów przez wszystkie zainteresowane służby z branży elektrycznej. Istotnym elementem wyboru napędów Danfoss była również możliwość zasilania karty sterującej z niezależnego źródła napięcia gwarantowanego. Szczegółowe informacje dotyczące przetwornic częstotliwości VLT i innych produktów oferty Danfoss Drives można znaleźć na stronie www.danfoss.pl/napedy. Łukasz Pietrusiewicz Envirotech sp. z o.o. ul. J. Kochanowskiego 7 60-845 Poznań tel. 61 657 02 00 [email protected] www.envirotech.com.pl ma j 2 0 1 3 89 technika POM PO POMIARY Fluke VT02 – opinie użytkowników Radosław Kowalski, elektryk Na czym polega Pana praca? Jestem głównym elektrykiem i pracuję w różnych obiektach: usługowych, przemysłowych i mieszkalnych. Wykonuję prace serwisowe, które obejmują: diagnostykę, naprawy i wymiany, np. aparatury rozdzielczej. Przy jakich czynnościach, które Pan wykonuje na co dzień, wymagane są pomiary temperatury w podczerwieni oraz diagnostyka związanych z nią problemów? Badam temperaturę bezpieczników w panelach rozdzielczych, szukając miejsc przegrzanych. Jeśli widzę, że dany bezpiecznik ma temperaturę wyższą o 15°C od pozostałych, to wiem, że obwód ten może być przeciążony. Jeśli jednak temperatura na jednym bezpieczniku wynosi 25°C, a na innym 60°C , to wiem, że muszę szukać wadliwych styków lub innej poważniejszej awarii. Jakich przyrządów używa Pan obecnie w swojej pracy? Korzystam z pirometru cztery lub pięć razy w tygodniu. Jest tu jednak problem – wskaźnik laserowy naprawdę nie pokazuje dokładnie miejsca pomiaru i trudno stwierdzić, w co się celuje i który obwód jest gorący. Pracowałem też ze standardową kamerą termowizyjną i widziałem gorące miejsca na obrazie termicznym, ale nie mogłem odczytać numeru bezpiecznika ani określić jego dokładnej temperatury. Jakie były Pana pierwsze wrażenia związane z pirometrem graficznym? Kiedy po raz pierwszy użyłem przyrządu Fluke VT02, obraz został ustawiony na 100% nasycenia obrazu termicznego i widziałem gorący punkt na panelu rozdzielczym. Zmieniłem obraz na mieszany, dzięki czemu zobaczyłem 50% nasycenia obrazu termicznego i 50% widzialnego. Wówczas nie tylko od razu widziałem gorący punkt, ale również pojawił się numer przegrzanego bezpiecznika, co natychmiast pozwoliło mi ustalić, gdzie leży problem. Jaką przewagę ma Fluke VT02 przy pomiarach temperatury? Funkcja nakładania obrazu widzialnego jest nieoceniona. Jak to się mówi: „jeden obraz wart jest więcej niż tysiąc słów”. Jest to przyrząd, którego trzeba użyć, żeby przekonać się, jaki jest przydatny. Już sama możliwość 90 m a j 201 3 wycelowania w panel, naciśnięcia przycisku i natychmiastowego odczytu temperatury oraz numeru bezpiecznika z całą pewnością robi wrażenie na elektrykach. Jego zaletą są też niewielkie wymiary oraz waga – VT02 jest bardzo lekki, dużo lżejszy od innych przenośnych przyrządów, których używam. Plusem jest również możliwość zapisu obrazów na karcie SD do wykorzystania w raporcie. Czasami badam osprzęt w 12 pomieszczeniach, w których jest 6‒7 paneli rozdzielczych. Możliwość rejestrowania wszystkich wykonywanych czynności jest nieoceniona. Czy nie lepiej jednak używać profesjonalnej kamery termowizyjnej? To zależy od zastosowań, do jakich wykorzystujemy przyrząd. Oczywiście kamera termowizyjna oferuje większą dokładność pomiaru oraz wiele funkcji, których nie ma pirometr graficzny, jednak w większości prac serwisowych, które wykonuję na co dzień, VT02 sprawdza się doskonale. Bardziej zaawansowane funkcjonalności okazują się po prostu zbędne, a różnica w cenie pomiędzy pirometrem graficznym a kamerą termowizyjną jest znacząca. Warto więc dokładnie przeanalizować swoje technika POMIARY RY Y 75% termicznego nasycenia 50% termicznego nasycenia 25% termicznego nasycenia Pirometr graficzny – Fluke VT02 – obrazy ekranu potrzeby i odpowiedzieć sobie na pytanie, czy inwestycja w standardową kamerę jest uzasadniona. Czy sądzi Pan, że dzięki przyrządowi VT02 można zaoszczędzić dużo czasu? Zdecydowanie tak. Pomiar pojedynczego bezpiecznika pirometrem, gdy sprawdza się każdy, szukając usterki, zajmuje minutę lub dłużej. A zamiast tego cały panel można zeskanować jednym podejściem w ciągu zaledwie 20‒30 sekund. W jednej chwili mogę zlokalizować nieprawidłowy bezpiecznik. Przynajmniej dwukrotnie szybciej mogę również zbadać gorące łożyska silnika lub zmierzyć jego temperaturę. Jak korzystanie z profesjonalnego oprogramowania SmartView do raportowania i edytowania wpływa na Pana pracę? Fot. 1 Myślę, że dokumentowanie pracy programem SmartView przydaje się zarówno klientom instytucjonalnym, jak i osobom prywatnym. Można skończyć pracę i przekazać jej wyniki właścicielowi budynku wraz z dokumentacją, która potwierdza brak usterek. Przewody są uporządkowane i wszystko wygląda czysto oraz bezpiecznie. Można pokazać obrazy całych paneli na potwierdzenie, że wszystko działa prawidłowo, bez wystąpienia łuku elektrycznego czy zbyt wysokiej temperatury. Myślę, że kiedy zaczniemy oferować klientom taką usługę, stanie się ona standardem i będą jej oczekiwać od wszystkich wykonawców. A jeśli prowadzę serwis lub konserwację rutynową, np. badam gniazda, w których pojawi się jakiś problem, mogę przedstawić go klientowi na obrazie. Nie musi on wiedzieć wszystkiego na temat elektryczności, ale łatwo zrozumie, że kolor czerwony oznacza wysoką temperaturę, co wskazuje na problem. ma j 2 0 1 3 91 technika BEZ BE BEZPIECZEŃSTWO Z Wyłączniki bezpieczeństwa firmy Pizzato do montażu na osłonach maszyn Włoski producent Pizzato Elettrica oferuje dwa bardzo ciekawe, nowatorskie rozwiązania wyłączników bezpieczeństwa dedykowanych do montażu na osłonach maszyn. WYŁĄCZNIK ZAWIASOWY PALLADIO Bezpieczeństwo i styl zawarty w jednym produkcie – tak firma Pizzato Elettrica definiuje wyłącznik zawiasowy Palladio (seria HP). Na postawie szczegółowej analizy rynku stwierdzono, że istnieje zapotrzebowanie na wyłączniki bezpieczeństwa do osłon maszyn, które oprócz funkcjonalności będą także oferowały estetyczny wygląd, dobrze komponujący się z obudową maszyny. W efekcie powstał wyłącznik bezpieczeństwa całkowicie zintegrowany z mechanicznym zawiasem. Aluminiowy korpus zawiasu perfekcyjnie pasuje do profili aluminiowych najczęściej używanych do konstrukcji maszyn. tym względem zdecydowanie przewyższa standardowe mechaniczne wyłączniki bezpieczeństwa z kluczem, a nawet wyłączniki magnetyczne, które też relatywnie łatwo można oszukać. Palladio umożliwia regulację kąta otwarcia czyli punktu zadziałania, bardzo przydatną w sytuacjach gdy drzwi są źle spasowane z ramą. Wariant zwany HP AB nadaje się do bezpośredniego montażu płyt szklanych lub płyt poliwęglanowych. Szersze podparcie ramion i rozstawione punkty mocowania pozwalają uniknąć pęknięć, gdy otwory są zbyt blisko krawędzi. Wyłącznik Palladio jest produkowany w obudowie z odlewu aluminiowego malowanej na kolor srebrny. Kabel może być wyprowadzony z góry, z dołu lub z tyłu – bezpośrednio w profil obudowy. Dostępne są też wersje ze złączem M12. Stopień ochrony wynosi IP67 i IP69K. Wyłącznik jest oferowany z 9 wersja- Rys. 1 Montaż bez widocznych śrub i wzornictwo przełącznika to atuty docenione przez projektantów nowoczesnych maszyn. Urządzenie przy prawidłowym montażu jest całkowicie niewrażliwe na próby sabotażu lub wymuszenia stanu zamknięcia przy otwartej osłonie. Pod 92 m a j 201 3 Rys. 2 Rys. 3 mi bloków stykowych. Standardowe to 1NO+1NC oraz 2NO+2NC. Dostępny jest też dodatkowy zawias (bez styków) pełniący funkcję czysto mechaniczną. WYŁĄCZNIK BEZPIECZEŃSTWA WTECHNOLOGII RFID Konstrukcja wyłącznika bezpieczeństwa w technologii RFID jest rozwinięciem idei magentycznych wyłączników kodowanych. Wyłączniki kodowane zakładają, że nie ma możliwości oszukania działania wyłącznika za pomocą zwykłego magnesu. Ma to być panaceum na często spotykane w przemyśle próby omijania zabezpieczeń maszyn. Niestety, wyłączniki magnetyczne kodowane nie są unikalne – zawsze można dobrać drugi magnes (nadajnik) z takim samym kodem i w ten sposób skutecznie ominąć zabezpieczenie. Techologia RFID udostępnia jednoznaczne identyfikatory – nadajnik i odbiornik wyłącznika RFID są sparowane fabrycznie w sposób unikalny i nie zadziałają z żadnym innym urządzeniem tej serii. technika BEZPIECZEŃSTWO O Wyłącznik bezpieczeństwa RFID serii ST firmy Pizzato został zaprojektowany tak, aby zapewnić najwyższy poziom bezpieczeństwa zgodnie z wymogami norm EN ISO 13489-1 i IEC 62061. Urządzenie jest klasyfikowane w kategorii 4, PLe 3 i SIL3. Wyłączniki serii ST można łączyć szeregowo (do 32 urządzeń) nie tracąc najwyższego poziomu bezpieczeństwa (PLe), oczywiście przy zastosowaniu odpowiedniego modułu bezpieczeństwa. Każdy sensor ST jest wyposażony w wyjście pomocnicze, które można podłączyć do sterownika PLC. Rys. 4 Przy połączeniu szeregowym uzyskujemy dzięki temu informację, który wyłączników w szegorącą wodą z detergentami. Oznaregu został aktywowany. Wyłącz- czenia na obudowie są znakowane nik ma 4 diody LED sygnalizujące laserowo, dzięki czemu zachowują obecność zasilania, stan wejść bez- trwałość i nie ma ryzyka odklejenia piecznych, stan wyjść bezpiecznych etykiety. W komplecie dostarczane są i obecność nadajnika RFID. Wizual- zaślepki na otwory montażowe, dzięna ocena pracy bardzo ułatwia mon- ki czemu po montażu powierzchnia taż i serwis czujnika. Zasada działa- wyłącznika jest gładka i nie wystęnia przedstawiona została na rys. 5. pują miejsca gromadzenia się brudu Wyłącznik bezpieczeństwa ST i kurzu. może być stosowany w przemyśle spożywczym i farmaceutycz- PODSUMOWANIE nym. Oprócz podstawowego stopnia Wyłączniki serii HP i ST uzupełochrony IP67 przeszedł także bada- niają szeroką gamę produktów, któnia na stopień IP69K zgodnie z nor- re może zaoferować Pizzato Elettrica mą DIN 40050. Nadaje się do zasto- w dziedzinie bezpieczeństwa maszyn. sowań tam, gdzie występuje mycie Zapraszamy do zapoznania się z peł- Czujnik posiada zasilanie (LED PWR – świeci zielono), wejścia pobudzone (LED IN – świeci zielono). Wyjścia wyłączone, bo nadajnik poza polem detekcji (LED OUT – wygaszone) Po przesunięciu nadajnika wstrefę bezpiecznej detekcji lampka LED ACT zapala sią na zielono) iwyjścia zostają załączone (LED OUT – świeci zielono) ną ofertą handlową i do przesyłania zapytań. Z pewnością znajdziemy w naszej ofercie produkt odpowiadający oczekiwaniom. Janusz Komecki Artykuł firmy: INS-TOM Sp. z o.o. ul. Brukowa 20, 91-341 Łódź tel. 42 640 75 86 [email protected] www.instom.com.pl Gdy nadajnik opuszcza strefę detekcji iznajduje się na jej granicy, czujnik trzyma nadal wyjścia załączone, ale lampka LED ACT miga na zielono-pomarańczowo, sygnalizując granicę zasięgu Gdy nadajnik opuści strefę detekcji, czujnik wyłącza wyjścia bezpieczeństwa. Lampki LED OUT iLED ACT zostają wygaszone Rys. 5 ma j 2 0 1 3 93 technika POM PO POMIARY Deltabar FMD72 – elektroniczny pomiar poziomu techniką różnicy ciśnień Niezawodny, bezpieczny, ekonomiczny – pomiar bez kapilar irurek impulsowych Pomiar różnicy ciśnień jest jedną znajczęściej wykorzystywanych technik pomiaru poziomu cieczy. Odporność na duże zapienienie, falowanie powierzchni czy ruch mieszadła daje ogromną przewagę nad przetwornikami bezkontaktowymi, wykorzystującymi technikę radarową lub ultradźwiękową. Jednak tradycyjne układy pomiaru różnicy ciśnień zrurkami impulsowymi lub kapilarami mają również wady. System elektrycznego pomiaru różnicy ciśnień Deltabar FMD72 jest innowacyjnym rozwiązaniem wykorzystującym sprawdzone komponenty. Połączenie czujników ciśnienia Cerabar z elektroniką przetworników Deltabar pozwoliło stworzyć przetwornik elektrycznej różnicy ciśnień oferujący wiele korzyści dla użytkownika. Deltabar FMD72 zbudowany jest z dwóch modułów czujnika ciśnienia połączonych przewodami elektrycznymi z pojedynczym przetwornikiem – w ten sposób wyeliminowana została potrzeba stosowania rurek impulsowych lub kapilar. Tradycyjne układy mechaniczne wykorzystujące rurki impulsowe i kapilary powodują znane problemy związane z zatykaniem, zamarzaniem, nieszczelnością połączeń, parowaniem/kondensacją cieczy w rurce pomiaru nadciśnienia oraz dużym wpływem zmian temperatury otoczenia na dokładność pomiaru. Deltabar FMD72 stanowi niezawodną, bezpieczną i ekonomiczną odpowiedź na wymienione problemy. 94 m a j 201 3 technika OPROGRAMOWANIE IE E Analiza alarmów itrendów – Vijeo Citect Process Analyst Analizując przyczyny zaburzeń procesu lub optymalizując jego wydajność, zestawienie danych alarmowych izarejestrowanych trendów może okazać się bardzo użyteczne. Przemysłowe archiwizatory danych, czyli tzw. historiany, oferują bardzo wyrafinowane sposoby analizy danych, jednakże dostępne są też systemy SCADA, które same mogą dostarczyć operatorom procesu bezcennych wskazówek pozwalających na zmodyfikowanie przebiegu procesu iuzyskanie optymalnych rezultatów. Systemy sterowania i kontroli procesów są tak użyteczne, jak użyteczne są informacje przez nie dostarczane. Dzieje się tak ze względu na fakt, iż ogromne ilości danych generowane przez tego typu systemy rzadko kiedy zapewniają użyteczne informacje, o ile dane nie zostaną ustrukturyzowane i uporządkowane tak, aby mogły stać się dla użytkownika systemu źródłem przesłanek co do dalszych działań i decyzji. Zagadnieniem wymagającym szczególnej uwagi pozostaje zawsze sposób pozyskiwania przesłanek z szeroko rozumianego systemu produkcyjnego. W realiach nowoczesnych zakładów przemysłowych natrafiamy bowiem na szereg barier utrudniających znalezienie odpowiedzi na kluczowe pytania. Na początku należy zwrócić uwagę na rozległość i złożoność procesów przemysłowych. Operatorzy i technolodzy nieraz mogą utknąć na etapie zarządzania przytłaczającymi ilościami danych, zanim jeszcze zdążą rozpocząć ich analizę. Pomimo zaawansowanych narzędzi służących archiwizacji danych, próba dotarcia do kluczowych zestawów informacji jest na tym etapie zadaniem zbyt trudnym i pracochłonnym, zwłaszcza dla specjalistów koncentrujących swoją uwagę na wykryciu i zapobieżeniu określonym problemom technologicznym. W efekcie – paradoksalnie – bogactwo danych dostępnych w systemie SCADA, często uniemożliwia użytkownikom optymalne wykorzystanie potencjału drzemiącym w środkach produkcji, jakimi dys- ponują. Korzyści wynikające z zastosowania nawet prostych narzędzi analitycznych są tracone przy „przedzieraniu się” przez przerośnięte archiwa zmiennych procesowych. Ponadto bardzo często to nie brak danych, a brak połączenia między różnymi ich rodzajami, miejscami w których zostały zarejestrowane, brakiem kompatybilności jest problemem uniemożliwiającym skuteczne określanie związków przyczynowo-skutkowych stojących u źródeł określonych problemów. NAJWAŻNIEJSZY JEST KONTEKST Już samo proste porównanie dwóch zestawów danych alarmowych może być źródłem cennych przesłanek i wniosków. Technika taka może kazać się bardzo użyteczna zwłaszcza w przypadku minima- lizacji liczby alarmów w systemie automatyki lub ograniczenia wpływu tzw. zalewu alarmów na sprawne i bezpieczne prowadzenie procesu. Rozwiązaniem przynoszącym jeszcze bardziej wymierne korzyści jest zestawienie wspomnianych danych alarmowych z zarejestrowanymi trendami zmiennych procesowych. Porównanie tego typu może okazać się użyteczne na kilka sposobów i pozwala na: – identyfikację podążania procesu w kierunku nieprawidłowego przebiegu, co może ostatecznie prowadzić do awarii, – łączenie określonych alarmów z określonym przebiegiem procesu, zmian w opomiarowaniu i /lub konfiguracji układu sterowania, – analizę odpowiedzi operatora na alarmy (zamiast skupiania się na danych alarmowych) pozwala wyma j 2 0 1 3 97 nowe produkty KAMERY ISYSTEMY WIZYJNE Laserowy czujnik odległości ostopniu ochrony IP69K dla przemysłu spożywczego Micro Epsilon rozszerza linię laserowych czujników odległości optoNCDT o nowy model 1402SC zaprojektowany do zastosowań w przemyśle spożywczym. Jest to czujnik o stopniu ochrony IP69K, produkowany w obudowie ze stali nierdzewnej V4A zapewniającej odporność na mycie ciśnieniowe oraz agresywne środki czyszczące i dezynfekujące. Przeszedł 8-godzinny test odporności na mycie strumieniem wody o temperaturze +85°C i ciśnieniu 80…100 barów oraz 8-godzinny test odporności na kurz. Czujniki optoNCDT 1402SC są produkowane w 8 wersjach o zasięgu od 5 mm do 60 cm. Pobierają mały prąd rzędu 50 mA, dzięki czemu mogą być stosowane w urządzeniach wymagających bezprzewodowego dostarczania energii do czujnika. Ich małe wymiary i masa (65 × 50 × 20 mm, 83 g) ułatwiają integrację w urządzeniach OEM. Z ważniejszych danych technicznych należy wymienić rozdzielczość 0,01%, nieliniowość 0,18% i częstotliwość pracy równą 1,5 kHz. Podobnie jak pozostałe czujniki serii optoNCDT 1402, także wersja SC zawiera kontroler automatycznie kompensujący parametry optyczne w czasie rzeczywistym, pozwalając na pomiar odległości obiektów o powierzchni matowej i połyskliwej. www.micro-epsilon.co.uk Inteligentna kamera EyeSpector 810D zdwoma czujnikami obrazu EyeSpector 810D to inteligentna kamera przemysłowa z dwoma czujnikami obrazu polecana do aplikacji 3D i precyzyjnych pomiarów, np. tarczy hamulcowych. Jest dostarczana wraz z aplikacją przetwarzania obrazu EyeVision udostępniającą szeroki zestaw poleceń pomiarowych, dopasowywania wzorców, wykrywania obiektów i operacji 3D. Użytkownik może bardzo łatwo tworzyć aplikacje do inspekcji optycznej za pomocą technik programowania drag-and-drop. Wymiary dwóch głowic pomiarowych, wynoszące zaledwie 22 × 22 × 22,5 mm, pozwalają na ich zastosowania kamery w maszynach o ograniczonej przestrzeni montażowej. EyeSpector 810D zawiera szybki mikroprocesor o mocy obliczeniowej 5600 MIPS oraz 32 MB pamięci Flash i 128 MB pamięci DDR RAM. Do komunikacji przewidziano interfejsy Ethernet i RS-232. Zastosowane czujniki obrazu CMOS zapewniają rozdzielczość 752 × 480 pikseli i szybkość rejestracji 60 fps. www.evt-web.com 100 m a j 20 1 3 Kamera przemysłowa 1600 × 1200 pikseli /36 fps zinterfejsem GigE Oferta kamer przemysłowych GigE uEye RE firmy IDS Imaging powiększyła się o nowy model UI-5250RE z interfejsem GigE, umożliwiający rejestrację obrazu z szybkością 36 fps przy maksymalnej rozdzielczości równej 1600 × 1200 pikseli. Jest to kamera wyposażona w czujnik obrazu CMOS produkcji e2v w wersji kolorowej lub monochromatycznej. Daje możliwość programowania różnych trybów pracy migawki (Rolling Shutter/Global Shutter/Global Start Shutter), co pozwala np. na wykonywanie ostrych zdjęć obiektów ruchomych lub niskoszumowych zdjęć obiektów stacjonarnych przy bardzo dużym kontraście. Ponadto daje możliwość zdefiniowania do 4 stref AOI (Area Of Interest) w celu np. równoczesnego sprawdzenia kilku cech badanego obiektu lub wykonania sekwencji zdjęć przy różnych zestawach parametrów. www.ids-imaging.com Najmniejsze na rynku laserowe czujniki odległości owymiarach 44×31×18 mm Ramco Innovations zaprezentował serię najmniejszych na rynku laserowych czujników odległości Optex FA CD22 produkowanych w obudowach o wymiarach 44× 31×18 mm z wbudowanym wyświetlaczem LED. Są to czujniki bazujące na technologii Tri-Core z cyfrowym przetwarzaniem subpikseli, hybrydowymi soczewkami i automatyczną kontrolą czasu ekspozycji, pozwalającej mierzyć dystans od powierzchni obiektów wykonanych z różnych materiałów, od czarnej gumy po połyskliwe powierzchnie metaliczne. Występują w 6 wersjach różniących się zakresem pomiarowym, rodzajem wyjścia i powtarzalnością: – CD22-15AM12 (15 ±5 mm, 4...20 mA, 1 μm), – CD22-15VM12 (15 ±5 mm, 0...10 V, 1 μm), – CD22-35AM12 (35 ±15 mm, 4...20 mA, 6 μm), – CD22-35VM12 (35 ±15 mm, 0...10 V, 6 μm), – CD22-100AM122 (100 ±50 mm, 4...20 mA, 20 μm), – CD22-100VM122 (100 ±50 mm, 0...10 V, 20 μm). Czujniki CD22 są zamykane w obudowach o stopniu ochrony IP67. Pracują w dopuszczalnym zakresie temperatur od –10 do +50°C. Charakteryzują się długością fali 650 nm, liniowością 0,1% FS i okresem próbkowania programowanym od 500 do 4000 μs. Zawierają zabezpieczenie nadprądowe, zabezpieczenie przed odwróceniem polaryzacji zasilania i przycisk wielofunkcyjny służący m.in. do wyłączania lasera, wyzwalania pomiarów pojedynczych i aktywacji trybu uczenia. www.optex-ramco.com nowe produkty KAMERY ISYSTEMY WIZYJNE Pirometr dwubarwowy do szybkich pomiarów temperatury wzakresie +700…+1800°C Firma Micro-Epsilon specjalizująca się w produkcji czujników precyzyjnych skonstruowała pirometr dwubarwowy (ilorazowy) oznaczony symbolem thermoMETER CtratioM1, przeznaczony do szybkiego bezkontaktowego pomiaru temperatur z zakresu od +700 do +1800°C. Cechuje się on trwałą konstrukcją głowicy pomiarowej, pozwalającą na poprawne funkcjonowanie w zakresie temperatur otoczenia do +250°C bez chłodzenia. Zastosowany w tym modelu sensor jest niewrażliwy na obecność kurzu, dymu i pary wodnej. Ilorazowa zasada pomiaru pozwala zminimalizować błędy pomiarowe wynikające m.in. ze zmian intensywności światła lasera i małej emisyjności obiektu. Nawet w przypadku, gdy strumień promieniowania jest osłabiony o 95% przez działanie dymu lub pary wodnej, pirometr w dalszym ciągu zapewnia niezawodny pomiar. Najmniejsze na rynku kamery zinterfejsem GigE POE wcenie od 345 USD Firma Point Grey wprowadza do sprzedaży dwie najmniejsze jak dotąd na rynku kamery z interfejsem Gigabit Ethernet PoE, produkowane w obudowach o wymiarach 30 × 29 × 29 mm. Mogą być one podłączane kablem o maksymalnej długości 100 m. Bazują na czujnikach obrazu CCD 1/3” firmy Sony. Są kompatybilne ze standardem GigE Vision. Zawierają układ monitorowania temperatury i statusu, umożliwiają przeprowadzanie aktualizacji oprogramowania wbudowanego w terenie oraz zawierają wbudowane typowe funkcje wideo: interpolacji koloru, korekcji gamma itp. Model BFLY-PGE-05S2 został wyposażony w czujnik obrazu ICX693 SuperHAD CCD II. Obsługuje rozdzielczość do 808 × 608 pikseli przy szybkości rejestracji 50 fps. Model BFLY-PGE-09S2 z czujnikiem ICX692 EXview HAD CCD II umożliwia rejestrację obrazu z maksymalną rozdzielczością 1288 × 728 przy szybkości próbkowania 30 fps. Ceny tych kamer wynoszą odpowiednio 345 i 375 USD. www.ptgrey.com Czytniki kodów kreskowych Mini Hawk wwersjach ESD safe thermoMETER CtratioM1 nadaje się do zastosowań szczególnie tam, gdzie zachodzi potrzeba pomiaru temperatury obiektów szybko przemieszczających się, np. na liniach produkcyjnych. Zapewnia czas odpowiedzi równy 5 ms, rozdzielczość optyczną 40:1 i średnicę plamki pomiarowej od 1,3 mm. Pracuje na długości fali od 0,7 do 1,1 μm. Ilorazowa zasada pomiaru z dwoma umiejscowionymi obok siebie detektorami pracującymi na różnych długościach fali zapewnia zależność wyniku pomiaru jedynie od współczynnika emisyjności i stosunku sygnałów. thermoMETER CtratioM1 zapewnia precyzyjny wynik pomiaru również w przypadku obiektów o nieznanej lub zmiennej emisyjności. Urządzenie składa się z głowicy pomiarowej i modułu elektronicznego, połączonych kablem światłowodowym. Transmisja danych odbywa się przez wyjścia analogowe 0/4…20 mA i 0…5/10 V lub opcjonalnie przez interfejsy Profibus DP, USB, RS232/485, CANbus i Ethernet. Czytniki kodów kreskowych Mini Hawk produkowane przez firmę Microscan występują obecnie w nowych wykonaniach „ESD safe” mogących znaleźć zastosowanie w przemyśle elektronicznym do detekcji oznaczeń 1D/2D i DPM na komponentach wrażliwych na wyładowania elektrostatyczne. Są to czytniki małogabarytowe, łatwe w konfiguracji, wykorzystujące algorytm X-Mode zapewniający dużą skuteczność odczytu kodów zniekształconych, uszkodzonych lub o małym kontraście. Zawierają niklowe pokrycie i specjalne okablowanie zapobiegające gromadzeniu się ładunków elektrycznych. Występują w 6 wykonaniach różniących się rodzajem zastosowanego interfejsu (RS-232, RS-422, USB) i rozdzielczością układu optycznego (QXGA 2048 × 1536, SXGA 1280 × 1024, WVGA 752 × 480). Odczytują maksymalnie 60 symboli na sekundę. Umożliwiają poprawny odczyt przy nachyleniu i przekrzywieniu głowicy do ±30° w pełnym zakresie obrotu 360°. Ich wymiary wynoszą 53 × 46 × 25 mm. www.micro-epsilon.co.uk www.microscan.com ma j 2 0 1 3 101
