SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI
Szkoły Podstawowej nr 4 im. Józefy Joteyko
w Grodzisku Mazowieckim
I. Wstęp
Program profilaktyki Szkoły Podstawowej nr 4 jest nieodłącznym elementem statutu szkoły i wspólnie z programem
wychowawczym opisuje wszystkie cele wychowawczo-opiekuńcze oraz profilaktyczne. Głównym założeniem programu
profilaktyki jest szeroko rozumiana działalność szkoły na rzecz zapobiegania zachowaniom ryzykownym oraz interwencja w sytuacjach wymagających zdecydowanej reakcji na niepożądane zjawiska i zachowania uczniów. Program profilaktyki w swoich założeniach ma na celu wspomóc wychowawczą rolę rodziców, dostarczać wiedzy i przykładów na
temat przestrzegania norm współżycia społecznego oraz przygotować uczniów do życia w dorosłym świecie.
II.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tj. Dz.U. z 2004 r. 2156 ze zm.),
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz.
977 ze zm.),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form
działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz.U. z
2003 r. Nr 26 poz. 226),
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tj. Dz.U. z 2011 r. Nr 231 poz. 1375 ze
zm.),
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tj. Dz.U. z
2012 r. poz. 1356 ze zm.),
Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tj. Dz.U. z 2012 r. poz. 124),
Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 1996 r. Nr 10 poz. 55 ze zm.).
III. Cele programu:
1) dbałość o zapewnienie uczniom bezpiecznych warunków nauki,
2) systematyczne diagnozowanie zachowań uczniów, w szczególności zachowań ryzykownych,
3) wzmacnianie pozytywnych zachowań uczniów, dostarczanie przykładów właściwych postaw,
4) zwracanie uwagi na kulturalne zachowania,
5) prowadzenie profilaktyki uzależnień ,
6) zapobieganie nadmiernemu spędzaniu czasu przy komputerze, przestrzeganie przed cyberprzemocą,
7) promowanie zdrowego trybu życia,
8) promowanie zdrowej żywności,
9) utrwalenie postaw i zachowań społecznych warunkujących prawidłowy rozwój.
IV. Metody i formy pracy:
1) metody aktywizujące: drzewko decyzyjne, rybi szkielet, mapa mentalna, scenki dramowe, debaty, dyskusje, panele dyskusyjne, wykorzystanie literatury, filmów i spektakli profilaktycznych, plakaty, gry dydaktyczne, symulacje,
2) praca w grupach, zespołach, parach, praca indywidualna, apele, happeningi,
1
3) wycieczki i wyjazdy tematyczne,
4) prezentacje multimedialne.
V. Reakcja szkoły na zjawiska zagrażające bezpieczeństwu dzieci i młodzieży, sytuacje
interwencyjne:
1) interwencja w środowisku domowym ucznia prowadzona przez upoważnione osoby lub instytucje (policja, sąd
rodzinny, kuratorzy),
2) interwencja w środowisku szkolnym ucznia,
3) interwencja w sytuacji kryzysu rozwojowego (prowadzona przez specjalistę),
4) pomoc psychologiczno-pedagogiczna,
5) terapia specjalistyczna indywidualna, grupowa (prowadzona przez specjalistę).
VI. Osoby odpowiedzialne za realizację:
1) dyrektor, wicedyrektor szkoły,
2) wychowawcy klas,
3) nauczyciele,
4) pedagog szkolny,
5) rodzice,
6) pielęgniarka szkolna.
VII.
Ewaluacja programu:
1) ankiety ewaluacyjne skierowane do uczniów,
2) obserwacje,
3) wywiad środowiskowy, w tym wywiad z rodzicami,
4) rozmowy wychowawcze,
5) opinie uczniów i rodziców,
6) analiza dokumentów szkoły.
VIII. Zdiagnozowane problemy:
Na podstawie obserwacji środowiska szkolnego i analizy ankiet zauważa się, że w szkole pojawiają się następujące
problemy:
1) uzależnienie od wzorców medialnych,
2) problem przemocy i agresji (walki o dominację na terenie szkoły, drobne bójki, zaczepki, agresja słowna),
3) niebezpieczne zachowania uczniów pomimo znajomości zagrożeń,
4) brak motywacji do nauki, niskie potrzeby edukacyjne,
5) ubóstwo materialne rodziców (brak śniadania u niektórych uczniów, brak podręczników, brak środków finansowych na wycieczki, wyjazdy do kina, do teatru),
6) mała znajomość stosowanych w szkole form i metod wsparcia rodziny,
7) brak dyscypliny i niska kultura osobista, języka,
8) uzależnienia panujące w rodzinach niektórych uczniów,
9) zaniedbanie obowiązków opiekuńczo-wychowawczych rodziców wobec dzieci,
10) niezdrowe odżywianie prowadzące do nadwagi i otyłości,
11) absencja i spóźnienia z błahych powodów.
IX. Spodziewane efekty:
1) zmniejszenie liczby zachowań agresywnych w szkole,
2) wzrost poprawności językowej w mowie potocznej (rzadziej używane wulgaryzmy),
3) utrwalenie zachowań asertywnych,
4) utrwalenie postaw tolerancji wobec innych ludzi,
5) empatia,
2
6) wzrost wiedzy uczniów oraz rodziców na temat uzależnień i przeciwdziałania im,
7) dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne,
8) umiejętność organizowania czasu wolnego,
9) świadome i umiejętne korzystanie z komputera, internetu,
10) zachowanie higieny osobistej,
11) sukcesy uczniów w szkole.
IX. Cele operacyjne poszczególnych bloków programowych:
1. Reagujemy na otaczające nas zło
1) Uczeń wie, do kogo może zwrócić się o pomoc.
2) Zna konsekwencje swoich czynów.
3) Rozumie różnice między agresją a przemocą, rozpoznaje te zjawiska, jeśli się z nimi styka jako sprawca
lub jako ofiara
4) Dba o kulturę języka, nie używa wulgaryzmów.
5) Kształtuje swój pozytywny wizerunek jako ucznia, kolegi, dziecka.
6) Nie niszczy mienia szkolnego.
7) Nie ulega perswazji, namowie, umie odmówić.
8) Potrafi rozwiązywać konflikty.
9) Docenia takie wartości jak miłość, przyjaźń, koleżeństwo.
2. Profilaktyka uzależnień
1) Wie, co to są środki odurzające, substancje psychotropowe, środki zastępcze, nowe substancje psychoaktywne.
2) Zdaje sobie sprawę z ich destrukcyjnego działania dla zdrowia psychicznego i fizycznego.
3) Potrafi krytycznie odnieść się do niestosownych propozycji szkodliwych dla zdrowia.
4) Zna skutki zachowań ryzykownych i ich konsekwencje prawne.
5) Zna zasady korzystania z telewizora i internetu.
3. Zdrowie psychiczne
1) Rozwija umiejętności radzenia sobie ze stresem.
2) Rozpoznaje swoje negatywne i pozytywne emocje, stara się nad nimi zapanować.
3) Ma świadomość swoich wad i zalet.
4. Zasady funkcjonowania w rodzinie, grupie rówieśniczej i społeczeństwie
1) Uczeń z należnym szacunkiem odnosi się do dorosłych i rówieśników.
2) Uczestniczy we wspólnych zabawach i imprezach klasowych.
3) Włącza się do działań na rzecz klasy, szkoły i środowiska lokalnego.
4) Pomaga innym, bierze udział w akcjach charytatywnych.
5) Wspiera osoby niepełnosprawne, pokrzywdzone przez los, potrzebujące pomocy.
6) Jest tolerancyjny, potrafi zaakceptować odmienność innych ludzi.
7) Docenia istotę więzi rodzinnych i koleżeńskich.
5. Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym
1) Dostrzega swoją niechęć do nauki i przykre tego konsekwencje.
2) Docenia wartość wykształcenia we współczesnym społeczeństwie.
3) Osiąga lepsze wyniki w nauce, adekwatne do swoich możliwości.
4) Zna warunki konieczne do osiągnięcia sukcesu.
3
6. W zdrowym ciele zdrowy duch- promowanie zdrowego stylu życia w ramach realizacji zadań programu „Szkoła Promująca Zdrowie”
1) Przestrzega zasad higieny.
2) Zna zasady zdrowego odżywiania.
3) Zna skutki niewłaściwej diety.
4) Spożywa posiłki w sposób higieniczny i kulturalny.
5) Wie, jak zapobiegać chorobom.
6) Wykonuje podstawowe ćwiczenia korekcyjne.
7) Uczestniczy w zajęciach ruchowych.
8) Stosuje się do zasad czynnego wypoczynku, rozumie potrzebę ich stosowania.
9) Bierze udział w rajdach, zajęciach na basenie, imprezach sportowych.
10) Właściwie gospodaruje czasem wolnym.
7. Żyjmy bezpiecznie
1) Zna przepisy ruchu drogowego obowiązujące pieszych i rowerzystów.
2) Zachowuje się odpowiedzialnie podczas zabaw, zajęć szkolnych, wycieczek.
3) Przestrzega regulaminów, obowiązujących na terenie szkoły.
4) Zna zasady udzielania pierwszej pomocy.
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
(propozycje zadań szczegółowych i sposobu ich realizacji)
I.
Zadania
Do kogo zwrócić się o pomoc?
Reagujemy na otaczające nas zło
Sposób realizacji
Grupa
wiekowa
Pogadanka. Wyszczególnienie takich osób jak wychowawcy, rzecz- I-VI
rodzice, nauczyciele organizacje wspomaga- nik praw ucznia
jące – numery telefonów. Podanie informacji
o rzeczniku praw ucznia, do którego można
zwrócić się o pomoc.
Jestem odpowiedzialny i świadomy
konsekwencji swoich czynów.
Edukacja prawna.
Uczeń jest świadomy konsekwencji prawnych
stosowania przemocy, następstw agresywnego
zachowania. Jest poinformowany o grożących
mu sankcjach.
Spotkanie z policjantem.
Konflikty w środowisku szkolnym – Tematyka godzin wychowawczych, rozwiąjak im zapobiegać i je rozwiązywać? zywanie konfliktów, scenki rodzajowe.
Czy przemoc i agresja oznaczają to Tematyka godzin wychowawczych.
samo?
Apele porządkowe.
Diagnoza sytuacji wychowawczej w klasach.
Konkurs na hasło „Stop agresji i przemocy”
Dbam o kulturę języka, nie używam Tematyka godzin wychowawczych, języka
wulgaryzmów.
polskiego, religii.
4
Odpowiedzialni
wychowawcy
I-VI
wychowawcy klas
I-VI
wychowawcy klas,
pedagog
I-VI
wychowawcy, nauczyciele języka polskiego, religii
I-VI
II.
Profilaktyka uzależnień
Zapobieganie zagrożeniom, związa- Tematyka godzin wychowawczych. Zajęcia
nych z używaniem :
warsztatowe 3N – „Nie piję, nie palę , nie
- środków odurzających,
biorę”
- substancji psychotropowych,
Pogadanki, rozmowy, filmy, gazetki szkolne.
- środków zstępczych,
- nowych substancji psychoaktywnych niosących ryzyko negatywnych
konsekwencji dla zdrowia psychicznego i fizycznego uczniów.
Kształtowanie postaw asertywnych. Pogadanki, rozmowy, inscenizacje, scenki
Uczymy się mówić „nie”:
rodzajowe, zajęcia wychowawcze, realizacja
1) papierosom
zagadnień z edukacji prozdrowotnej, lekcje
2) używkom
wychowania do życia w rodzinie, działalność
3) narkotykom, dopalaczom
świetlicy wychowawczo-opiekuńczej z pro4) wagarom
gramem terapeutycznym.
5) „złemu dotykowi”
Konkurs plastyczny –„NIE dopalaczom”
6) niestosownym propozycjom
7) wulgarnemu słownictwu
8) innym szkodliwym działaniom
Dziecko w sieci czyli Bezpieczny
Warsztaty szkoleniowe dla uczniów OdwieInternet. Uświadomienie skutków
dzanie strony internetowej www.sieciaki.pl
uzależnień od gier komputerowych, Kontynuacja realizacji programu profilakinternetu, oglądania telewizji, korzy- tyczno-edukacyjnego „Szkoła Bezpiecznego
stania z telefonów komórkowych.
Internetu”.
Wdrażanie polityki bezpieczeństwa internetowego.
III.
Co to jest stres? Sposoby radzenia
sobie ze stresem.
wychowawcy, nauI-VI
czyciele, specjaliści z
poradni psychologiczno-pedagogicznej,
policja, pielęgniarka,
pedagog
wychowawcy klas IIII, nauczyciel zajęć
komputerowych
I-VI
Zdrowie psychiczne
Pogadanka, warsztaty, rozmowa z lekarzem,
pielęgniarką, psychologiem.
Określanie pozytywnych i negatyw- Tematyka godzin wychowawczych.
nych emocji.
Zabawy socjoterapeutyczne.
Moje wady i zalety – czy potrafię je
zaakceptować?
Znajomość własnych cech osobowości i reakcji w trudnych sytuacjach.
W jaki sposób mogę rozwiązywać
swoje problemy?
Czego się boję i jak sobie z tym
radzę?
Szkodliwy wpływ hałasu.
wychowawcy klas,
IV-VI
nauczyciele, pedagog,
pielęgniarka.
specjaliści z poradni
psychologicznopedagogicznej, policja
Wypowiedzi, gry edukacyjne, tematyka godzin wychowawczych.
psycholog z poradni
IV-VI
psychologicznopedagogicznej, pedagog.
wychowawca, nauczy- I-VI
ciel wychowania do
życia w rodzinie
wychowawcy, lekcje I-VI
religii, wychowanie do
życia w rodzinie
Dyskusja, wspólne rozwiązywanie problemów, gry symulacyjne.
Rozmowy z uczniami
pedagog szkolny, wychowawcy
wychowawcy klas
I-VI
Realizacja działań wychowawczoprofilaktycznych.
wychowawcy klas
I-VI
5
I-III
IV.
Zasady funkcjonowania w rodzinie, grupie rówieśniczej i społeczeństwie
Czy okazuję szacunek dorosłym?
Pogadanka, gry sytuacyjne.
wychowawca, nauczy- I-VI
ciel wychowania do
życia w rodzinie
Tradycje rodzinne w moim domu.
Drzewo genealogiczne, wspólne świętowanie, nauczyciel historii, j. I-VI
przeżycia uczniów- pogadanki.
polskiego, religii, wychowawcy klas
Wspólne zabawy w gronie rówieImprezy klasowe i szkolne.
wychowawcy, rodzice I-VI
śników.
Festyn rodzinny, rajdy, pikniki.
Kultura na co dzień.
Wycieczki do kina, muzeum, apele, tematyka wychowawcy klas
I-VI
godzin wychowawczych itp.
Pomagamy innym.
Pomoc koleżeńska.
wychowawcy klas i
I-VI
Wspieramy osoby niepełnosprawne, Udział w akcjach charytatywnych.
świetlicy
pokrzywdzone przez los, potrzebujące pomocy.
Każdy inny, wszyscy równi czyli nie Rozmowy na temat różnorodności kulturowej,
dyskryminujemy nikogo.
etnicznej, religijnej. Realizowanie projektów
edukacyjnych. Wspieranie osób z grup szczególnie narażonych na dyskryminację.
Aktywnie uczestniczę w życiu klasy, Praktyczna działalność.
szkoły i środowiska lokalnego.
wychowawcy klas,
nauczyciele, pedagog
I-VI
wychowawcy, nauczyciele odpowiedzialni za imprezy
szkolne i pozaszkolne
I-VI
V. Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym
Motywacja uczniów do nauki.
Stosowanie metod aktywizujących na wszystkich lekcjach.
Praca z uczniem słabym podczas lekcji, zajęć
w świetlicy opiekuńczo-wychowawczej z
programem terapeutycznym.
Prezentowanie osiągnięć uczniów.
nauczyciele przedmiotów, nauczyciele świetlicy, nauczyciel biI-VI
bliotekarz
Budowanie systemu diagnozy poziomu wiedzy uczniów.
Testy sprawdzające wiedzę i umiejętności
uczniów.
nauczyciele przedmio- I-VI
tów
Otoczenie opieką uczniów z trudno- Organizowanie pomocy psychologicznościami w nauce.
pedagogicznej oraz zajęć rewalidacyjnych.
wychowawcy,
logopedzi, reedukatorzy, inni specjaliści
I-IV
Jak atrakcyjnie i pożytecznie spędzić Organizowanie kół zainteresowań.
dyrekcja szkoły, nau- I-VI
czas wolny?
Angażowanie uczniów w działalność społecz- czyciele przedmiotów
ną, charytatywną, artystyczną.
i religii, wychowawcy
klas i świetlicy
6
Od czego zależy mój sukces w nauce?
Tematyka godzin wychowawczych. Wskazanie warunków koniecznych do osiągnięcia
sukcesu, takich jak: praca, wiara we własne
siły, pozytywne myślenie, rozwijanie talentów.
wychowawcy klas i
świetlicy, nauczyciele
przedmiotów, religii,
pedagog szkolny
VI. W zdrowym ciele zdrowy duch-- promowanie zdrowego stylu życia
w ramach realizacji zadań programu „Szkoła Promująca Zdrowie”
Higiena
Jak dbam o zęby?
Czym jest próchnica? Pogadanka, demon- wychowawcy,
osobista
Codzienna toaleta.
stracje, instruktaże,
pielęgniarka
Kącik czystości w klasie, choroby brudnych rąk.
Higiena okresu dojrzewania.
Pogadanki, lekcje przyrody, wychowania wychowawcy,
do życia w rodzinie.
pielęgniarka
Ubieramy się odpowiednio do
Pogadanka, pokazy. Prace plastyczne.
nauczyciele, piepogody.
lęgniarka, wychowawcy, nauczyciele wychowania fizycznego.
Zdrowe
Skutki niewłaściwego odżywia- Wpływ reklamy i mody na żywienie.
pielęgniarka, wyżywienie nia.
Skutki niewłaściwych diet.
chowawcy
Nadwaga, otyłość, anoreksja, bulimia.
Higiena spożywania i przygotowywania posiłków.
Nie daj się Profilaktyka prozdrowotna
chorobie
Wady postawy – gimnastyka
korekcyjna
Prawidłowe nawyki żywieniowe.
Kultura jedzenia.
Udział w programach: „Szklanka mleka”,
„Owoce w szkole”, „Śniadanie daje moc”
Zapobieganie zachorowaniom – pogadanki, spotkania z pielęgniarką
Zapoznanie z ćwiczeniami korekcyjnymi
na lekcji wychowania fizycznego, zajęcia
ruchowe.
Ruch i
Jak aktywnie spędzać czas wol- Tematyka lekcji wychowawczych.
wypoczy- ny?
Organizowanie wypoczynku letniego i
nek
zimowego w ramach akcji „Lato/zima w
mieście”
Wycieczki krajoznawczoWycieczki, rajdy piesze i rowerowe, złaz
turystyczne.
turystyczny
Rodzinny wypoczynek.
Czynny wypoczynek w wodzie. Zajęcia na basenie.
7
I-VI
I-VI
I-III
I-VI
IV-VI
wychowawcy
klas, świetlicy,
nauczyciele przyrody.
wychowawcy,
nauczyciele, pielęgniarka
nauczyciele wychowania fizycznego, wychowawcy
wychowawcy
I-VI
wychowawcy
I-VI
I-VI
I-VI
I-VI
wychowawcy,
I-VI
nauczyciele wychowania fizycznego, instruktorzy
Jestem bezpieczny w szkole.
Jestem bezpieczny na wycieczce
szkolnej.
Zasady bezpiecznego poruszania się
pieszego i rowerzysty.
Zasady bezpiecznego korzystania ze
środków komunikacji miejskiej.
Bezpieczna kąpiel w wodzie.
Bezpieczne zabawy i gry w różnych
porach roku.
VII. Żyjmy bezpiecznie
Utrwalenie zasad zawartych w regulaminach
zachowań podczas przerw i zajęć lekcyjnych, przepisach bhp.
Szczegółowe omówienie zasad bezpieczeństwa.
Utrwalenie zasad zawartych w regulaminie
zachowania na wycieczce szkolnej pieszej i
autokarowej.
Pogadanka, egzamin na kartę rowerową,
spotkania z przedstawicielami policji.
Utrwalenie zasad zawartych w regulaminie
zachowania podczas zajęć na basenie.
Wybór właściwych zabaw i ich bezpieczna
organizacja, zasady, wybór miejsca.
Zapoznanie z numerami alarmowymi. Tematyka lekcji z wychowawcą.
Uczymy się udzielać pierwszej pomo- Pokaz, instruktaż, oglądanie filmów,
cy
zajęcia z ratownikami medycznymi.
wychowawcy,
nauczyciele
I-VI
wychowawcy, organi- I-VI
zatorzy wycieczek
nauczyciel zajęć tech- I-VI
nicznych, wychowawcy, dyrektor
wychowawcy i nauczyciele wychowania
fizycznego, instruktorzy, ratownicy
wychowawcy, nauczyciele wychowania
fizycznego i świetlicy
Nauczyciele plastyki i
zajęć komputerowych.
wychowawcy,
nauczyciele wychowania fizycznego,
pielęgniarka
I-VI
I-VI
I-VI
I-VI
Program profilaktyki nie jest dokumentem zamkniętym, lecz ulega zmianom wraz ze zmieniającą się
rzeczywistością i dlatego nieodzowne jest przeprowadzanie analizy jego skuteczności poprzez monitoring i
cykliczną ewaluację.
Monitoring to systematyczne sprawdzanie zgodności działań z postawionymi celami. Zajmują się tym:
dyrektor, nauczyciele, pedagog szkolny oraz rodzice.
Ewaluacja natomiast to pogłębiona analiza i interpretacja zebranych danych wraz z oceną efektów i
stopnia realizacji założonych celów. Przeprowadzana przez zespół zadaniowy powołany przez dyrektora, powinna dać odpowiedź, czy konieczna jest modyfikacja programu, a jeśli tak to w jakim zakresie.
Przykładowe sposoby ewaluacji programu profilaktyki:
− ankiety przeprowadzone wśród uczniów, nauczycieli, rodziców,
− badanie opinii na spotkaniach z rodzicami, na zebraniach samorządu uczniowskiego,
− wypowiedzi nauczycieli na posiedzeniach rad pedagogicznych,
− opinie samorządu i nadzoru pedagogicznego przekazane ustnie lub pisemnie.
Wyniki ewaluacji są jawne, prezentowane są w postaci sprawozdania. Z jego treścią dyrektor zapoznaje
radę pedagogiczną i radę rodziców.
8