Antropomotoryka 44 (tekst).indb

NR 44
AN TRO PO MO TO RY KA
2008
RZETELNOŚĆ I INFORMATYWNOŚĆ
DIAGNOSTYCZNA TESTÓW KOMPUTEROWYCH
SŁUŻĄCYCH DO OCENY KOORDYNACYJNYCH
ZDOLNOŚCI MOTORYCZNYCH W ZAPASACH
ACCURACY AND DIAGNOSTIC INFORMATIVENESS
OF COMPUTER TESTS EVALUATING COORDINATION
MOTOR ABILITIES IN WRESTLING
Dariusz Gierczuk*, Jerzy Sadowski**, Vladimir Lyakh***
*** dr, Zamiejscowy Wydział Wychowania Fizycznego w Białej Podlaskiej
*** dr hab., prof. nadzw., Zamiejscowy Wydział Wychowania Fizycznego w Białej Podlaskiej
*** prof. dr hab., Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie
Słowa kluczowe: zapasy, testy komputerowe, rzetelność, informatywność diagnostyczna
Key words: wrestling, computer tests, accuracy, diagnostic informativeness
Wstęp. Właściwa kontrola KZM wymaga stosowania odpowiednich narzędzi badawczych. Do takich można
zaliczyć testy wchodzące w skład Wiedeńskiego Systemu Testowego (WST). W literaturze dotyczącej sportów
walki, w tym zapasów, szczególne braki odczuwa się w pomiarze KZM za pomocą testów komputerowych, np.
według WST.
Cel badań. W związku z tym celem pracy była ocena wybranych kryteriów wiarygodności testów komputerowych wchodzących w skład WST wykorzystywanych w zapasach.
Materiał i metody. W badaniach wzięli udział uczniowie Szkoły Mistrzostwa Sportowego z Radomia trenujący zapasy w stylu klasycznym (n = 15). Wiarygodność zastosowanych testów oceniono na podstawie dwóch
kryteriów: rzetelności oraz informatywności diagnostycznej.
Badania przeprowadzono na podstawie testów WST. Analizie poddano 21 wskaźników charakteryzujących 5 KZM: szybkiej reakcji, w tym reakcji prostej (RT wersja S1) i reakcji złożonej (DT wersja S1), orientacji
przestrzennej (SIGNAL wersja S2), sprzężenia ruchów (2HAND wersja S2 i MLS wersja S1) oraz dostosowania
motorycznego i częstotliwości ruchów, które oceniono różnymi wskaźnikami testu MLS (wersja S1).
Wyniki. Na podstawie przeprowadzonych badań ustalono, że wszystkie z przeanalizowanych wskaźników
charakteryzują się wystarczającymi współczynnikami rzetelności. Próby testowe oceniające zdolność szybkiej
reakcji, orientacji przestrzennej, sprzężenia ruchów, częstotliwości ruchów i dostosowania motorycznego spełniają przyjęte kryterium. Współczynniki trafności w większości przypadków nie były mniejsze od 0,3. Największą
trafnością cechowały się wskaźniki mierzące zdolność sprzężenia ruchów, reakcji złożonej, orientacji przestrzennej
i dostosowania motorycznego, najniższymi odznaczały się natomiast reakcja prosta i częstotliwość ruchów.
Wnioski. Uzyskane współczynniki rzetelności i informatywności diagnostycznej analizowanych wskaźników
świadczą o przydatności danych testów w diagnostyce KZM zapaśników, gdyż spełniają wymogi metrologii
sportowej.
-
Introduction. A proper control of coordination motor abilities (CMA) requires adequate research tools. These
include the tests belonging to the Vienna Test System (VTS). As far as the literature of combat sports is concerned,
-
-
-
-
STRESZCZENIE • SUMMARY
– 77 –
Dariusz Gierczuk, Jerzy Sadowski, Vladimir Lyakh
it is noticeable that, particularly in the case of wrestling, there are not enough data concerning the measurement
of CMA with the use of computer tests, e.g. according to VTS.
The aim of the work. Therefore, the aim of my work was to evaluate selected reliability criteria of computer
tests included in VTS and used in wrestling.
Material and methods. Students from the sports school SMS in Radom who practise Greco-Roman wrestling
took part in the examination (n = 15). The reliability of applied tests was evaluated on the basis of two criteria,
i.e. accuracy and diagnostic informativeness.
The research was conducted on the basis of VTS. Twenty-one indexes were subjected to the analysis. These
indexes characterise 5 CMA, i.e. speed of reaction, including simple reaction (RT version S1) and complex reaction (DT version S1), as well as space orientation (SIGNAL version S2), movement combining (2HAND version
S2 and MLS version S1), motor adjustment and movement frequency. They were evaluated by means of various
indexes of MLS test (version S1).
Results. On the basis of the research conducted it was borne out that all of the analysed indexes were characterised by sufficient accuracy coefficients. The tests evaluating speed of reaction, space orientation, movement
combining, movement frequency and motor adjustment met the assumed criterion. As for the coefficients of
diagnostic informativeness, in most cases they were not lower than 0.3. Here the indexes measuring movement
combining, complex reaction, space orientation and motor adjustment turned out to be the most accurate, whereas
in the case of simple reaction and movement frequency the were the least accurate.
Conclusions. The obtained coefficients of accuracy and diagnostic informativeness in the analysed indexes
prove the usefulness of the tests in the diagnosis of CMA in wrestlers as they meet the requirements of sports
metrology.
-
-
-
-
-
Wstęp
W systemie kierowania procesem treningowym zapaśników ważną rolę odgrywa kontrola poziomu KZM.
Zawiera ona bowiem pomiar rozwoju zdolności koordynacyjnych oraz pozwala optymalnie kierować złożonymi działaniami ruchowymi podczas szkolenia zapaśniczego [1–4 i in.].
Analiza literatury krajowej i zagranicznej wskazuje
na istnienie dużej różnorodności testów stosowanych
w diagnostyce poziomu KZM zapaśników [1–2, 4, 5–9
i in.]. Najczęściej stosowanymi w zapasach do kontroli
koordynacyjnego obszaru motoryczności zawodnika
są zestawy testów sportowo-motorycznych, które mierzą ogólne lub specjalne KZM [4–5, 7, 10–11 i in.]. Inny
wariant pomiaru zdolności koordynacyjnych zapaśników przyjął Starosta [8]. Wykorzystał do oceny koordynacji ruchowej jeden test polegający na wykonaniu
maksymalnego obrotu w wyskoku.
Różnorodność pomiarów KZM w zapasach powoduje nieporównywalność otrzymywanych wyników badań.
Przykładem może być próba określenia czołowych KZM
przez różnych autorów [4, 10–12]. Ponadto większość
obecnie stosowanych do oceny KZM testów, szczególnie
motorycznych, jest jednak w znacznym stopniu ,,obciążona” różnymi czynnikami, np. zdolnościami kondycyjnymi czy techniką wykonania próby, co w konsekwencji
wpływa na obiektywność wyników i przynosi mało rzetelny obraz koordynacyjnej strony motoryczności [13–14].
Alternatywą takich powszechnie stosowanych
w praktyce trenerskiej narzędzi badawczych są testy
komputerowe, które charakteryzują się wysoką precyzją i rzetelnością [13–15], takie jak testy wchodzące
w skład Wiedeńskiego Systemu Testowego (WST) [14].
Dzięki specjalnie dobranym testom komputerowym
można precyzyjnie ustalić poziom rozwoju KZM.
W literaturze dotyczącej sportów walki, w tym zapasów, szczególne braki odczuwa się w pomiarze
KZM za pomocą testów komputerowych, np. według
WST. Dlatego też celem pracy była ocena wybranych
kryteriów wiarygodności testów komputerowych wchodzących w skład WST, które wykorzystuje się w zapasach.
Materiał i metody badań
W badaniach wzięło udział 15 uczniów Szkoły
Mistrzostwa Sportowego z Radomia trenujących zapasy w stylu klasycznym. Wiek zapaśników wynosił 16–17
lat, a staż treningowy wahał się od 3 do 6 lat. Badania,
przeprowadzone w standardowych warunkach przez
ten sam zespół badawczy, wykonano podczas zgrupowania sportowego w Giżycku w sierpniu 2007 roku.
Wiarygodność zastosowanych testów oceniono na
podstawie dwóch kryteriów: rzetelności i informatywności diagnostycznej. Aby określić rzetelność testów
badania przeprowadzono dwukrotnie, w odstępie 3–5
dni (test – retest). Zapaśnicy wykonywali testy w czasie
wolnym od zajęć treningowych, a powtórzenie następowało u poszczególnych zawodników dokładnie o tej
samej porze dnia. Trafność diagnostyczną wybranych
wskaźników ustalono za pomocą trzech kryteriów:
– 78 –
Rzetelność i informatywność diagnostyczna testów komputerowych służących do oceny koordynacyjnych...
•
•
•
rangowej sumarycznej oceny przygotowania koordynacyjnego zawodników na podstawie baterii testów komputerowych,
rangowej oceny według techniczno-koordynacyjnego przygotowania wystawionej przez trenera,
rangowej oceny według mistrzostwa sportowego.
Określając kryterium mistrzostwo sportowe wzięto
pod uwagę: skuteczność walki sportowej, wynik sportowy, zaangażowanie i postawę zawodnika. Do określenia rzetelności testów wykorzystano korelację liniową
Pearsona, a do oceny trafności zastosowano korelację
rangową Spearmana.
Badania przeprowadzono na podstawie testów
WST. Analizie poddano 21 wskaźników charakteryzujących 5 KZM (szybkiej reakcji, orientacji przestrzennej,
sprzężenia ruchów, dostosowania motorycznego, częstotliwości ruchów). Wśród nich znalazły się:
I. Testy oceniające zdolność szybkiej reakcji
1. Reakcja prosta (RT wersja S1) – test ten umożliwia
ocenę zdolności szybkiej reakcji oraz jej składowych – czasu reakcji i czasu pojedynczego ruchu
na bodźce wizualne.
-
-
-
-
-
Opis testu: badany, siedząc naprzeciwko monitora,
trzyma palec wskazujący ręki dominującej na sensorze
zwanym ,,klawiszem spoczynku”, położonym na panelu
sterowania. Osoba testowana powinna podczas badania
dotykać palcem klawisza spoczynku (bez podporu przedramienia), a po zauważeniu na ekranie monitora bodźca
(żółta lampka), jak najszybciej wykonać ruch palcem i nacisnąć klawisz reakcji (prostokątny, czarny przycisk).
Wynik stanowi: A1 – mediana czasu szybkiej reakcji
(odstęp czasowy między początkiem danego bodźca
i naciśnięciem górnego klawisza, wyrażony w ms); A2
– mediana czasu reakcji sensorycznej (odstęp czasowy
między bodźcem i zwolnieniem ,,klawisza spoczynku”,
wyrażony w ms); A3 – mediana czasu pojedynczego ruchu (odstęp czasowy między zwolnieniem ,,klawisza spoczynku” i naciśnięciem klawisza reakcji, wyrażony w ms).
2. Reakcja złożona (DT wersja S1) – test ten umożliwia określenie poziomu zdolności reakcji złożonej.
Opis testu: badany, siedząc naprzeciw monitora,
ma jak najszybciej zareagować na bodźce pojawiające
się na ekranie, wykonując ruch kończynami górnymi
i dolnymi. Pojawia się pięć bodźców optycznych, tj.
pięć okręgów w kolorach: białym, żółtym, niebieskim,
zielonym i czerwonym. Poszczególnym kolorom lam-
pek przyporządkowano na panelu sterowania pięć
odpowiednich klawiszy reakcji, które osoba testowana
naciska prawą lub lewą ręką, natomiast białe prostokątne lampki na czarnym tle wymagają przyciśnięcia prawego lub lewego pedału nogą. W tym teście występują
również bodźce akustyczne (wysoki i niski dźwięk),
przyporządkowane prostokątnym białym klawiszom
(również reakcja jedną lub obiema rękami).
Wynik stanowią trzy składowe: B1 – ilość reakcji
prawidłowych (liczba); B2 – ilość reakcji błędnych i pominiętych (liczba); B3 – mediana czasu reakcji (s).
II. Test oceniający zdolność orientacji przestrzennej
Zdolność orientacji przestrzennej oceniana została na
podstawie testu SIGNAL (wersja S2).
Opis testu: badany, siedząc naprzeciwko monitora,
obserwuje ekran, na którym na białym tle zmieniają położenie czarne punkty. Jeśli zauważy kwadrat ułożony
z czterech punktów, ma natychmiast nacisnąć zielony
przycisk na panelu sterowania.
Wynik stanowią dwie składowe: C1 – ilość trafionych i opóźnionych (liczba); C2 – mediana czasu detekcji –wykrywania (s).
III. Testy oceniające zdolność sprzężenia ruchów
Zdolność sprzężenia oceniono na podstawie 2HAND
(wersja S2) (D1).
Opis testu: badany siedząc na przeciwko monitora trzyma w rękach (bez podporu przedramienia) dwa
umocowane do panelu sterowania drążki. Na ekranie
pojawiają się cztery trasy, które badany poprzez odpowiednie ruchy drążkami musi (jak najszybciej i dokładniej) pokonać.
Wynik stanowi procent czasu błędu (%).
Zdolność sprzężenia oceniono również na podstawie MLS (wersja S1).
1. Wstawianie kołków długich prawą ręką (E1)
Opis testu: badany siedząc przy stoliku, na którym
ustawiona została płyta robocza, wstawia jak najszybciej prawą ręką (bez podporu przedramienia) metalowe
kołki długie do 25 otworów znajdujących się po prawej
stronie płyty.
Wynik: czas wstawiania kołków długich prawą ręką (s).
2. Wstawianie kołków długich lewą ręką (E2)
– 79 –
Opis testu: jw., ale lewą ręką.
Wynik: czas wstawiania kołków długich lewą ręką (s).
Dariusz Gierczuk, Jerzy Sadowski, Vladimir Lyakh
3. Wstawianie kołków długich oburącz (E3)
Opis testu: jw., tylko badany wstawia kołki długie
jednocześnie obiema rękami.
Wynik: średni czas wstawiania kołków długich prawą i lewą ręką (s).
4. Wstawianie kołków krótkich prawą ręką (E4)
Opis testu: badany, siedząc przy stoliku, na którym
ustawiona została płyta robocza, wstawia jak najszybciej prawą ręką (bez podporu przedramienia) metalowe
kołki krótkie do 25 otworów znajdujących się po prawej
stronie płyty.
Wynik: czas wstawiania kołków krótkich prawą
ręką (s).
5. Wstawianie kołków krótkich lewą ręką (E5)
Opis testu: jw., ale lewą ręką.
Wynik: czas wstawiania kołków krótkich lewą
ręką (s).
6. Wstawianie kołków krótkich oburącz (E6)
Opis testu: jw., ale badany wstawia kołki krótkie jednocześnie obiema rękami.
Wynik: średni czas wstawiania kołków krótkich prawą i lewą ręką (s).
IV. Testy oceniające zdolność dostosowania
motorycznego
1. Stosunek wstawiania kołków długich i krótkich prawą ręką (F1)
2. Stosunek wstawiania kołków długich i krótkich lewą
ręką (F2)
-
-
-
Opis testu: badany, siedząc przy stoliku, na którym
ustawiona została płyta robocza, wstawia jak najszybciej prawą ręką (bez podporu przedramienia) metalowe
kołki (najpierw długie, a następnie krótkie) do 25 otworów znajdujących się po prawej stronie płyty.
Wynik: stosunek czasu wstawiania kołków długich
do krótkich prawą ręką. Im wyższa wartość wskaźnika,
tym lepszy wynik (%).
-
Opis testu: jw., tylko badany wstawia kołki najpierw
długie, później krótkie jednocześnie obiema rękami.
Wynik: stosunek sumy czasu wstawiania kołków
długich do czasu wstawiania kołków krótkich oburącz.
Im wyższa wartość wskaźnika, tym lepszy wynik (%).
V. Testy oceniające zdolność częstotliwości ruchów
Zdolność częstotliwości ruchów oceniono na podstawie MLS (wersja S1)
1. Tapping prawą ręką (G1)
Opis testu: badany, siedząc przy stoliku, na którym
ustawiona została płyta robocza, uderza jak najszybciej prawą ręką (bez podporu przedramienia) piórem
(rylcem) trzymanym pionowo w płaszczyznę kwadratu o boku 4 mm, znajdującego się po prawej stronie
płyty.
Wynik: ilość uderzeń prawą ręką (liczba).
2. Tapping lewą ręką (G2)
Opis testu: jw., ale badany uderza lewą ręką
w płaszczyznę kwadratu znajdującego się po lewej
stronie płyty.
Wynik: ilość uderzeń lewą ręką (liczba).
3. Tapping oburącz (G3)
Zdolność dostosowania oceniono na podstawie MLS
(wersja S1).
-
3. Stosunek wstawiania kołków długich i krótkich oburącz (F3)
Opis testu: jw., tylko lewą ręką.
Wynik: stosunek czasu wstawiania kołków długich
do krótkich lewą ręką. Im wyższa wartość wskaźnika,
tym lepszy wynik (%).
Opis testu: jw., tylko badany uderza jednocześnie
obiema rękami.
Wynik: suma ilości uderzeń prawą i lewą ręką
(liczba).
Wyniki badań
Wyniki badań, które dotyczą rzetelności testów komputerowych wykorzystanych do oceny KZM zapaśników
zamieszczono w tabeli 1.
Przedstawione dane świadczą, że wszystkie z zastosowanych prób charakteryzują się odpowiednią
rzetelnością. Współczynniki rzetelności wynoszą powyżej 0,50, a tym samym dowodzą, że badane próby spełnią wymogi wiarygodności w obrębie danego
kryterium.
Wskaźniki oceniające – takie KZM, jak: szybka
reakcja, w tym reakcja prosta (nr A1–A3), reakcja złożona (nr B1– B3), orientacja przestrzenna (nr C1, C2),
sprzężenie ruchów (nr D1 oraz E1 – E6), dostosowanie
motoryczne (nr F1–F3), częstotliwość ruchów (nr G1–
– 80 –
Rzetelność i informatywność diagnostyczna testów komputerowych służących do oceny koordynacyjnych...
Tabela 1. Wskaźniki rzetelności testów motorycznych charakteryzujących różne zdolności koordynacyjne zapaśników stylu klasycznego
Table 1. Accuracy indexes of motor tests characterizing various coordination abilities in Greco-Roman wrestlers
Zdolność
koordynacyjna
Symbol testu
(wersja)
Szybka reakcja
– reakcja prosta
RT (S1)
– reakcja złożona
DT (S1)
Orientacja
przestrzenna
-
Retest
w ciągu
3–5 dni (r)
A1 – mediana czasu szybkiej reakcji (ms)
A2 – mediana czasu reakcji (ms)
A3 – mediana czasu pojedynczego ruchu (ms)
B1 – ilość reakcji prawidłowych (liczba)
B2 – ilość reakcji błędnych i pominiętych (liczba)
B3 – mediana czasu reakcji (s)
0,71
0,78
0,53
0,85
0,57
0,93
SIGNAL (S2)
C1 – ilość wykrytych bodźców (liczba)
C2 – mediana czasu detekcji (wykrywania) (s)
0,59
0,89
2HAND (S2)
D1 – procent czasu błędów (%)
0,66
MLS (S1)
E1 – wstawianie kołków długich prawą ręką (s)
E2 – wstawianie kołków długich lewą ręką (s)
E3 – wstawianie kołków długich oburącz (s)
E4 – wstawianie kołków krótkich prawą ręką (s)
E5 – wstawianie kołków krótkich lewą ręką (s)
E6 – wstawianie kołków krótkich oburącz (s)
0,67
0,50
0,89
0,67
0,58
0,74
Sprzężenie ruchów
-
Badany wskaźnik
(zmienna)
Dostosowanie
motoryczne
MLS (S1)
F1 – stosunek wstawiania kołków długich i krótkich prawą ręką (%)
F2 – stosunek wstawiania kołków długich i krótkich lewą ręką (%)
F3 – stosunek wstawiania kołków długich i krótkich oburącz (%)
0,52
0,51
0,53
Częstotliwość
ruchów
MLS (S1)
G1 – tapping prawą ręką (liczba)
G2 – tapping lewą ręką (liczba)
G3 – tapping oburącz (liczba)
0,80
0,69
0,78
G3) – odznaczają się wystarczającymi współczynniki
rzetelności dla grupowych ocen tych zdolności.
Badania wykazały, że najwyższą rzetelnością
odznaczają się wskaźniki charakteryzujące reakcję
złożoną (nr B3, czyli mediana czasu reakcji, gdzie r =
0,93 oraz B1, tj. ilość reakcji prawidłowych, gdzie r =
0,85), orientację przestrzenną (nr C2 – mediana czasu
detekcji, r = 0,89), sprzężenie ruchów (nr E3 – wstawianie kołków długich oburącz, r = 0,89 i E6 – wstawianie kołków krótkich oburącz, r = 0,74) i częstotliwości ruchów (nr G1 – tapping prawą ręką, r = 0,80 oraz
G3 – tapping oburącz, r = 0,78). Najniższą natomiast
rzetelnością charakteryzowały się wskaźniki zdolności
dostosowania motorycznego (nr F1, F2, F3, czyli stosunek wstawiania kołków długich i krótkich prawą, lewą
ręką i oburącz, gdzie współczynnik rzetelności wynosił
odpowiednio: 0,52; 0,51; 0,53).
Wyniki informatywności diagnostycznej 21 wskaźników KZM zweryfikowanych wcześniej na podstawie
rzetelności umieszczono w tabeli 2.
Uzyskane dane dowodzą, że niezależnie od przyjętego kryterium większość ocenianych wskaźników
posiada współczynnik trafności nie mniejszy niż 0,3.
W przypadku wskaźników oceniających zdolność
szybkiej reakcji, w tym reakcji prostej (nr A1 – A3), reakcji złożonej (nr B2) częstotliwości ruchów (nr G1 – G3)
i sprzężenia ruchów (E2 i E5) w większości współczynniki trafności nie okazały wystarczające. Jedynie 11
z 21 ocenianych wybrane KZM, tj. reakcji złożonej (nr
B1 i B3), orientacji przestrzennej (nr C1 i C2), sprzężenia ruchów (nr E1; E3; E4 i E6) oraz dostosowania
motorycznego (nr F1–F3) charakteryzuje się współczynnikami powyżej 0,3, a tym samym spełnia przyjęte
kryterium wiarygodności.
Najwyższymi współczynnikami informatywności
diagnostycznej charakteryzują się wskaźniki oceniające zdolność sprzężenia ruchów (współczynniki
wspólne danej zdolności wynoszą odpowiednio dla
RN1 – 0,51; RN2 – 0,50; RN3 – 0,31), reakcję złożoną
(RN1 – 0,43; RN2 – 0,51; RN3 – 0,41), dostosowania
motorycznego (RN1 – 0,41; RN2 – 0,39; RN3 – 0,41)
oraz orientacji przestrzennej (RN2 – 0,41; RN3 –
0,55). Najniższą trafnością odznaczają się zdolności
reakcji prostej (RN1 – 0,27; RN2 – 0,02; RN3 – 0,32)
oraz częstotliwości ruchów (RN1 – 0,49; RN2 – 0,08;
RN3 – 0,03).
– 81 –
Dariusz Gierczuk, Jerzy Sadowski, Vladimir Lyakh
Tabela 2. Wskaźniki trafności diagnostycznej testów motorycznych charakteryzujących różne zdolności koordynacyjne zapaśników
styku klasycznego
Table 2. Indexes of diagnostic informativeness of motor tests characterising various coordination abilities in Greco-Roman wrestlers
Zdolność
koordynacyjna
RN1
Badany wskaźnik
(zmienna)
A1 – mediana czasu szybkiej reakcji (ms)
A2 – mediana czasu reakcji (ms)
A3 – mediana czasu pojedynczego ruchu (ms)
– reakcja złożona
B1 – ilość reakcji prawidłowych (liczba)
B2 – ilość reakcji błędnych i pominiętych (liczba)
B3 – mediana czasu reakcji (s)
Sprzężenie
ruchów
Dostosowanie
motoryczne
Częstotliwość
ruchów
RN3
rt ind. rt wsp. rt ind. rt wsp. rt ind. rt wsp.
Szybka reakcja
– reakcja prosta
Orientacja przestrzenna
RN2
0,26
0,28
0,04
0,27
0,08
0,10
–0,01
0,02
–0,26
–0,03 – 0,32
–0,59
–0,33
0,11
0,32
0,43
–0,43
0,13
0,35
0,51
–0,42
–0,03
0,49
0,41
C1 – ilość wykrytych bodźców (liczba)
C2 – mediana czasu detekcji (wykrywania) (s)
0,02
0,42
0,21
–0,32
0,27
0,41
–0,31
0,46
0,55
D1 – procent czasu błędów (%)
0,45
0,45
0,37
0,37
0,38
0,38
E1 – wstawianie kołków długich prawą ręką (s)
E2 – wstawianie kołków długich lewą ręką (s)
E3 – wstawianie kołków długich oburącz (s)
E4 – wstawianie kołków krótkich prawą ręką (s)
E5 – wstawianie kołków krótkich lewą ręką (s)
E6 – wstawianie kołków krótkich oburącz (s)
0,17
0,11
0,50
0,54
0,30
0,68
0,51
0,37
0,02
0,53
0,46
0,08
0,63
0,50
0,35
0,19
0,38
0,44
0,02
0,53
0,31
F1 – stosunek wstawiania kołków długich i krótkich prawą
ręką (%)
F2 – stosunek wstawiania kołków długich i krótkich lewą
ręką (%)
F3 – stosunek wstawiania kołków długich i krótkich
oburącz (%)
G1 – tapping prawą ręką (liczba)
G2 – tapping lewą ręką (liczba)
G3 – tapping oburącz (liczba)
–0,51
–0,42
–0,42
0,41
–0,44
–0,49
–0,46
–0,49
–0,36
–0,44
0,39
–0,46
0,49
Sumaryczna rangowa ocena przygotowania koordynacyjnego na podstawie WST
–0,01
–0,01
–0,06
0,74
–0,38
0,41
–0,31
0,08
0,07
–0,04
–0,08
0,03
0,54
-
-
-
-
-
Uwagi: RN1 – sumaryczna rangowa ocena przygotowania koordynacyjnego; RN2 – rangowa ocena według przygotowania techniczno-koordynacyjnego
wystawiona przez trenera; RN3 – rangowa ocena według mistrzostwa sportowego; rt ind. – współczynnik trafności indywidualny dla każdego wskaźnika
KZM; rt wsp. – współczynnik trafności wspólny, ustalony na podstawie sumarycznej oceny wskaźników danej KZM
Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli 2
można wnioskować, że w porównaniu z pojedynczymi
wskaźnikami KZM największą informatywnością charakteryzuje się sumaryczna rangowa ocena przygotowania koordynacyjnego, gdzie na 21 wskaźników w 14
przypadkach współczynnik trafności wyniósł powyżej
0,3. Analizując informatywność diagnostyczną tego
kryterium można stwierdzić, że charakteryzuje się on
wyższym współczynnikiem trafności w przypadku rangowej oceny przygotowania techniczno-koordynacyjnego, wystawionej przez trenera, gdzie rt = 0,74. Biorąc
pod uwagę rangową ocenę mistrzostwa sportowego
informatywność ocenianego zestawu testów koordynacyjnych wyniosła 0,54 (tab. 2).
Dyskusja i wnioski
Analiza zestawu testów komputerowych, w zamierzeniu służących do kontroli koordynacyjnego obszaru motoryczności zapaśników, na podstawie dwóch kryteriów
wiarygodności wyłoniła 12 z 21 wskaźników oceniających 5 KZM, które spełniają wymagania postawione
podczas diagnozy. Wszystkie wskaźniki mieszczą się
w obrębie czterech KZM: szybkiej reakcji, w tym reakcji złożonej (B1 – ilość reakcji prawidłowych oraz B3
– mediana czasu reakcji), orientacji przestrzennej (C1
– ilość wykrytych bodźców oraz C2 – mediana czasu
detekcji, wykrywania bodźców), sprzężenia ruchów (D1
– procent czasu błędu; E1; E3; E4 i E6 – wstawianie
– 82 –
Rzetelność i informatywność diagnostyczna testów komputerowych służących do oceny koordynacyjnych...
kołków długich i krótkich prawą ręką oraz oburącz) oraz
dostosowania motorycznego (F1; F2 i F3 – stosunek
wstawiania kołków długich i krótkich prawą, lewą ręką
oraz oburącz). Tworzą one baterię testów komputerowych wchodzących w skład WST, które mogą być
wykorzystywane do kontroli poziomu rozwoju KZM
zapaśników.
Rzetelność wskaźników oceniających zdolność
szybkiej reakcji, orientacji przestrzennej, dostosowania motorycznego, częstotliwości ruchów i częściowo
sprzężenia ruchów (wstawianie kołków długich, krótkich prawą, lewą ręką i oburącz) waha się od 0,51 do
0,93, co oznacza, że jest wystarczająca i spełnia badane kryterium [16].
Wśród wszystkich ocenianych prób niewystarczającą informatywnością odznaczają się wskaźniki reakcji
prostej oraz częstotliwości ruchów. Najprawdopodobniej
przyczyną tego stanu rzeczy może być fakt, iż zdolności
te nie należą do najistotniejszych KZM dla zapasów.
W przypadku informatywności diagnostycznej uzyskane dane dowodzą, że niezależnie od przyjętego kryterium większość ocenianych wskaźników ma współczynnik trafności nie mniejszy niż 0,3. Taki poziom
wskaźników spełnia przyjęte w metrologii sportowej
wymogi odnośnie do informatywności [16] i świadczy
o przydatności danych testów w diagnostyce KZM.
W ocenie informatywności diagnostycznej zastosowanych testów wystąpiły znaczne wahania w zależności od przyjętego kryterium. Może być to spowodowane
rozbieżnością ocen ekspertów, której przyczyn należy
upatrywać w subiektywnym traktowaniu poziomu mi-
strzostwa sportowego oraz przygotowania technicznokoordynacyjnego zawodników. Ujednolicenie i podwyższenie informatywności (trafności) testów zastosowanych prób może stać się faktem po dokonaniu głębszej
analizy zestawu i wersji wchodzących w skład baterii
testów zastosowanych do pomiaru wybranych KZM zapaśników. Istotne jest również podniesienie kompetencji oraz większa zgodność opinii ekspertów biorących
udział w badaniach.
Powyższe rozważania na temat rzetelności i informatywności diagnostycznej testów komputerowych
skłoniły nas do wysunięcia następujących wniosków:
1. Wszystkie z 21 przeanalizowanych wskaźników charakteryzują się wystarczającymi współczynnikami
rzetelności. Próby testowe oceniające zdolność
szybkiej reakcji, orientacji przestrzennej, sprzężenia ruchów, dostosowania motorycznego i częstotliwości ruchów spełniają przyjęte kryterium.
2. W większości przypadków współczynniki trafności
nie były mniejsze od 0,3. Największa trafność wykazały wskaźniki mierzące zdolność sprzężenia ruchów, reakcji złożonej, orientacji przestrzennej i dostosowania motorycznego, najniższymi odznaczały
się reakcja prosta i częstotliwość ruchów.
3. Uzyskane współczynniki rzetelności i informatywności diagnostycznej wskaźników reakcji złożonej,
orientacji przestrzennej, dostosowania motorycznego i sprzężenia ruchów świadczą o przydatności
danych testów w diagnostyce KZM zawodników
zapasów, gdyż spełniają one wymogi metrologii
sportowej.
-
-
-
-
-
PIŚMIENNICTWO • LITERATURE
[1] Klimas R: Środki kontroli poziomu przygotowania fizycznego zapaśników. Sport Wyczynowy, 1987; 6.
[2] Pidorâ AM: Kontroî za sostoâniem koordinacionnyh sposobnostej borcov. Postroenie i soderžanie trenirovočnogo
processa učaŝihsâ sportivnyh škol. Sbornik naučnyh
trudov pod red. I.P. Buevskoj. Čast′, Moskva, 1990; 2.
[3] Starosta W, Tracewski J: Obiektywna metoda oceny
poziomu zdolności motorycznych u zaawansowanych
zapaśników. Trening, 2000;1.
[4] Todorow AS: Kontroî koordinacii dviženij borcov voînogo stilâ. Dis. […] kand. ped. nauk. Moskva, GCOLIFK,
1991.
[5] Gierczuk D: Reliability and rightness of specific motor
tests designed for evaluation of wrestler`s coordination
preparation level. Coordination motor abilities in scientific
research. Biała Podlaska, Faculty of Physical Education
in Biała Podlaska, 2005.
[6] Nikitin SN: Osobennosti celenapravlennogo razvitiâ
i ocenki lovkosti pri podgotovke načinaûŝih bopcov.
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
– 83 –
Problemy otbora i podgotovki perspektivnyh ûnyh sportsmenov. Tez. dokl. Vsesoûzi. konf. Moskva, 1989.
Sadowski J, Gierczuk D, Ljach W: Rzetelność i informatywność diagnostyczna testów sportowo-motorycznych
służących do oceny koordynacyjnych zdolności motorycznych w zapasach. Rocznik Naukowy, Biała Podlaska,
ZWWF, 2003; 10.
Starosta W: Metoda oceny koordynacji ruchowej. Sport
Wyczynowy, 1992; 3–4.
Tumanân GS: Whodnoj kontroî v sportivnoj bor′be. Metod. razrab. dlâ studentov, služatelej i aspirantov akad.
Moskva, RGAFK, 1993.
Sikkut TH: Dinamika i vzaimosvâz´ dvigateînyh sposobnostej, svojstv vnimaniâ i operativnogo myšleniâ u borcov v
processe mnogoletnej trenirovki. Avtoref. diss. […] kand.
ped. Nauk, Moskva, 1987.
Šulika ÛA: Mnogoletnââ tehniko-taktičeskaâ podgotovka
v sportivnoj bor´be. Avtoref. dis. […] dokt. ped. nauk.
Moskva, 1993.
Dariusz Gierczuk, Jerzy Sadowski, Vladimir Lyakh
[15] Juras G, Waśkiewicz Z: Czasowe, przestrzenne oraz
dynamiczne aspekty koordynacyjnych zdolności motorycznych; w Studia nad motorycznością ludzką. Katowice,
AWF, 1998.
[16] Zaciorski W: Indiwidualnyje i grupowyje osobiennosti motoriki (differencjalnaja biomechanika); w: Biomechanika.
Uczebnik dla institutow Fiziczeskiej Kultury. Moskva,
Fizkultura i Sport, 1979.
-
-
-
-
-
[12] Kühn J: Untersuchungen zur technisch-koordinativen
Vervollkommnung der Kampfhandlungen junger Ringer.
Theorie und Praxis der Körperkultur, 1985; 11.
[13] Klocek T, Spieszny M, Szczepanik M: Komputerowe
testy zdolności koordynacyjnych. Warszawa, Centralny
Ośrodek Sportu, 2002
[14] Raczek J, Mynarski W, Ljach W: Kształtowanie i diagnozowanie koordynacyjnych zdolności motorycznych; w Studia
nad motorycznością ludzką. Katowice, AWF, 2002.
– 84 –