Willa „Pod Sienkiewiczem”

ZE ZBIORÓW FILOKARTYSTKI
Willa „Pod Sienkiewiczem”
Na prze∏omie XIX i XX wieku Ciechocinek prze˝ywa∏ burzliwy rozwój. Do uzdrowiska przyje˝d˝a∏o
coraz wi´cej goÊci zwabionych efektami leczenia i ró˝norodnymi mo˝liwoÊciami sp´dzania wolnego
czasu. Jak grzyby po deszczu wyrasta∏y wi´c pensjonaty dla kuracjuszy.
„Sienkiewiczówka” sprzed I wojny wiatowej, fot. F. Sztejner
Mimo ˝e przed I wojnà Êwiatowà Ciechocinek by∏
znany w ca∏ym zaborze rosyjskim, rzadko bywa∏y tu
znane osobistoÊci. Z lektury pierwszych numerów
„Zdroju Ciechociƒskiego” wynika, ˝e anonsowano
przyjazdy co bardziej znamienitych goÊci. Przyk∏adowo czekano na przybycie Ignacego Paderewskiego czy
Ludwika Zamenhofa, którzy jednak nie zawitali nigdy
do uzdrowiska. WczeÊniej leczy∏ w Ciechocinku swoje nogi Józef Pi∏sudski i nikt by o tym nie wiedzia∏,
gdyby nie to, ˝e zachowa∏ si´ list wys∏any stàd do
Leonardy Lewandowskiej, jego pierwszej mi∏oÊci,
poznanej na zsy∏ce na Syberii. Zresztà niewiele osób
zna∏o w latach 90. XIX wieku Józefa Pi∏sudskiego, a
on sam nie szuka∏ rozg∏osu, spiskujàc przeciwko
Rosjanom.
W moich zbiorach znalaz∏y si´ trzy pocztówki
przedstawiajàce will´ „Pod Sienkiewiczem”, która
znana by∏a te˝ jako „Sienkiewiczówka”. Niestety,
pierwszy polski Noblista nigdy nie by∏ w Ciechocinku. Nazwa pensjonatu wynika z tego, ˝e w latach
zaborów starano si´ upami´tniaç s∏awnych Polaków.
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI wrzesieƒ 2009
Mo˝liwoÊci by∏o wiele. A to ulicom dawano za patrona znamienitego i zas∏u˝onego Polaka, jak na przyk∏ad w Ciechocinku by∏y ulice Staszica czy ksi´cia
Franciszka Ksawerego Druckiego Lubeckiego, a to
dworki zyska∏y nazwy „Pod Mickiewiczem” (czerwony, ceglany dom nadal stoi przy ul. Widok naprzeciwko Przedszkola Samorzàdowego nr 1) czy „Pod KoÊciuszkà” (po po˝arze odbudowano will´ w nieco
zmienionym kszta∏cie na rogu ulic Raczyƒskich i Lorentowicza). Z kolei przy uliczce, która wiod∏a od ulicy Suchej (dziÊ ma za patrona Adama Mickiewicza)
stanà∏ na poczàtku XX wieku dom, który nazwano
„Pod Sienkiewiczem”. W∏aÊcicielka umieÊci∏a na froncie wizerunek popularnego i znanego w ca∏ym Êwiecie pisarza. Rzeêba budzi∏a zdziwienie, a nawet oburzenie niektórych kuracjuszy. W 1907 r. na ∏amach
„Zdroju Ciechociƒskiego” ukaza∏ si´ nawet artyku∏, w
którym dopatrywano si´ wykorzystania wizerunku
s∏ynnego i wielbionego wówczas autora Trylogii bez
jego zgody w celach reklamowych. Nied∏ugo potem
w∏aÊcicielka pensjonatu, pani Piaskowska, og∏osi∏a w
16
„Sienkiewiczówka” z lat 30. XX w., fot. M.A.F.-Gdynia
gazecie list otrzymany szeÊç lat wczeÊniej od samego
Henryka Sienkiewicza, w którym pisarz wyrazi∏ zgod´ na umieszczenie jego popiersia na Êcianie budynku. Willa zyska∏a nazw´ „Pod Sienkiewiczem”. Rzeêba zagin´∏a bez Êladu prawdopodobnie w czasie
okupacji, bowiem na pocztówce z lat trzydziestych
XX w. mo˝na jà jeszcze zauwa˝yç.
W reklamie zamieszczonej w „Informatorze ciechociƒskim” F. Makowskiego z 1910 roku czytamy:
„MiejscowoÊç na wskroÊ piaszczysta, najsuchsza,
blisko kàpieli, koÊcio∏a i zagajnika Êwierkowego.
Kuchnia dietetyczna, smaczna i zdrowa. Us∏uga
specjalna, staranna. Czytelnia abonamentowa i
czasopism krajowych na miejscu. Ogólny pokój
jadalny i pianino.” Czytelnia oferowa∏a aktualne
powieÊci i nowele w abonamencie po 75 kopiejek
miesi´cznie lub po jednym rublu za sezon szeÊciotygodniowy.
ZaÊ dwa lata potem w informatorze wydanym przez
Towarzystwo Przyjació∏ Ciechocinka „Ciechocinek.
Zak∏ad wód mineralnych jodo-bromo-s∏onych” mo˝na by∏o przeczytaç reklam´ o nast´pujàcej treÊci:
Umiƒskiego „Ciechocinek i okolice”, wydanym w 1990
roku, autor zapowiada∏, ˝e w przysz∏oÊci na miejscu
„Sienkiewiczówki” zostanie wzniesiony nowoczesny
hotel - pensjonat o standardzie mi´dzynarodowym…
W czasach PRL w ogrodzie „Orbisu” cicho szemra∏a fontanna, a w wodzie p∏ywa∏y czerwone rybki. W
pobli˝u by∏y dwie kawiarnie -„Kameralna” i „Pod
Kasztanami” z najlepszymi w Ciechocinku lodami i
ciastkami. Do dziÊ pami´tam smak lodów waniliowych,
najbardziej waniliowych pod s∏oƒcem i wspania∏y
zapach kawy. Sprzedawane tam lody bakaliowe z
rodzynkami i orzechami by∏y szczytem luksusu. Obie
kawiarnie ju˝ nie istniejà, w pami´ci bywalców pozosta∏y jedynie serwowane tam pysznoÊci, a budynek
„Sienkiewiczówki” popad∏ w ruin´ i czeka na lepsze
czasy.
Tekst dedykuj´ pami´ci mojej Mamy, Ireny
Nocny, która pracowa∏a wiele lat w „Orbisie” oddziale „Pomorzanki”.
Aldona Nocna
Dworek „Pod Sienkiewiczem”
Kuchnia higieniczna D-rowej Gierszowej prowadzona pod∏ug najnowszych zasad hygieny i dyetetyki. Âniadania, obiady, podwieczorki i kolacje. Specyalny oddzia∏ kuchni jarskiej pod∏ug d-ra Lahmanna.
(pisownia oryginalna)
Ulica, przy której sta∏ pensjonat, otrzyma∏a za patrona Sienkiewicza i tak jest do dzisiaj. Po II wojnie
Êwiatowej w budynku mieÊci∏ si´ OÊrodek Pensjonatowy PBT „Orbis”, a o przyjeêdzie do niego marzy∏a niejedna Polka czy niejeden Polak. Pewnà ciekawostkà jest, ˝e w przewodniku turystycznym Janusza
17
Dom wypoczynkowy „Orbis”, lata 60. XX w., fot. J. Osuchowski
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI wrzesieƒ 2009