Przemysły kreatywne – pytania /obawy/zmiany?

Maciej Trzebeński : Przemysły kreatywne – pytania
/obawy/zmiany?
Przełom XX i XXI wieku wyznacza diametralną zmianę środowiska kulturowego i sposobu rozumienia
kultury. Coraz rzadziej postrzega się ją jako sferę sakralną, wyłączoną z codzienności, czystą „słodycz i
światło” jak to ujmował brytyjski krytyk kultury z końca XIX wieku Mathew Arnold. Wytwory działań
kulturalnych nabierają charakteru produktów i stają się częścią szeroko rozumianej gospodarki, której
przydaje się określenie kreatywnej.
W wyniku tego procesu rodzą się tak kluczowe pytania:
Czy działalność kulturalna to przemysł? Czy artysta/twórca to przedsiębiorca? czy instytucja kultury to
firma działająca w oparciu o te same zasady rachunku ekonomicznego co, np. producent mebli ogrodowych?
Czy kultura powinna być postrzegana jako narzędzie realizacji celów gospodarczych?
Tak postawione pytania w świetle zmian, które następują wymagają głębszej analizy samej struktury zmian
oraz wymuszają w sposób oczywisty stworzenie nowej definicji dla tworzącego się czy istniejącego już
sektora. Za jego definicją podąża określenie potrzeb i możliwych kierunków rozwoju. Niezależnie od
przyjętej metodyki prac nad nową definicją sytuujacą kulturę jako szerszy element polityki gospodarczej
musimy pamiętać, że wszelka aktywność kulturalna, artystyczna jest wartością samą w sobie i może
istnieć/istnieje samodzielnie, nie jako dodatek do przedsiębiorczości, promocji czy marketingu.
Próby wykorzystania kultury do realizacji doraźnych celów - takich jak promocja regionu lub
miasta, mogą doprowadzić do jej powolnego marginalizowania i degradowania. Tylko umiejętne
wykorzystanie potencjału sfery kultury w połączeniu z kształtowaniem nowej polityki może
przynieść właściwe efekty dla rozwoju społeczno – gospodarczego.
Siła kultury jako czynnika wpływającego na szeroko rozumiany rozwój przejawia się w jej szczególnych
właściwościach. Kultura odgrywa ważną rolę społeczną, sprzyja budowaniu więzi międzyludzkich jest
Regionalny Kongres Kultury 2011, STRONA:1
czynnikiem stymulującym rozwój kapitału społecznego, będąc jednocześnie obszarem dominacji
eksperymentu i refleksji. Kultura to edukacja w najlepszej z możliwych form kształcenia.
Z punktu widzenia rozwoju społeczeństwa (także rozwoju gospodarczego) najistotniejsze powinny być te
formy kulturowego działania, które polegają na spontanicznej aktywności jednostek i grup. W ten sposób
stworzona zostanie przestrzeń do samorealizacji i demokratycznej debaty społecznej oraz gospodarczej. W
tak definiowanej polityce sektorowej, kultura bezpośrednio wpływa na gospodarkę staje się współcześnie
czynnikiem rozwoju ekonomicznego, na równi z pracą, kapitałem i technologiami. Sektor kultury stwarza
miejsca pracy, jest jednym z elementów bazy rozwoju ekonomicznego miast i regionów, wpływa na
atrakcyjność określonych lokalizacji.
Wpisywanie wytworów/produktów kultury jako znaczącego elementu działań gospodarczych jest obecnie
drogą do kształtowania polityki rozwoju regionalnego, rozumianego jako zespół działań strategicznych
trwających w czasie i przynoszących dodatnie efekty w długiej perspektywie.
Należy jednak pamiętać, aby nie tworzyć rozwiązań strukturalnych, które będą sytuować kulturę
jako dodatek do działań promocyjnych, marketingowych czy eventowych. Dlatego warto jest
podjąć wyzwanie budowania nowego, spójnego systemu, w którym kultura staje się dominantą
zmian społecznych, jest centralnym punktem budowania nowego paradygmatu gospodarczego
opartego na innowacji i kreatywności.
Obecnie jesteśmy w momencie, w którym możemy zadbać o właściwe umiejscowienie zjawisk kultury w
szerszym kontekście przygotowywanych strategii rozwoju miasta czy regionu.
To od nas ludzi kultury w dużej mierze zależy czy instytucje, osoby odpowiedzialne za przygotowanie
programów rozwoju regionalnego czy lokalnego, zrozumieją, jak istotnym elementem tożsamości społecznej
jest kultura i jak ważne jest stworzenie odpowiednich warunków do jej nieskrepowanego i stabilnego
rozwoju.
Maciej Trzebeński - obecnie Dyrektor Naczelny Fabryki Sztuki w Łodzi. Łodzianin, kulturoznawca,
manager łódzkich instytucji kultury. Członek nieistniejącej już alternatywnej grupy teatralnej Biuro Usług
Dramatycznych działającej w latach 90 XX wieku na zewnętrznych terytoriach kultury. Producent
Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Ziemia Obiecana” i „Archipelag Ziemi Obiecanej”. Współtwórca
realizowanego przez Fabrykę Sztuki innowacyjnego projektu Art_Inkubator, którego celem jest
przygotowanie i prowadzenie pierwszego w Polsce inkubatora przeznaczonego dla małych firm, fundacji,
stowarzyszeń i innych organizacji działających na polu kulturalno – społecznym. Propagator idei
pobudzenia przedsiębiorczości i aktywności wśród osób zajmujących się, kulturą i sztuką, a więc
działających w rozwijającym się w Unii Europejskiej sektorze kreatywnym.
TAGI
polityka kulturalna
przemysły kreatywne
Łódź
Regionalny Kongres Kultury 2011, STRONA:2